Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Stanisław Kozłowski - ostatni polski dyrektor Miejskich Zakładów Elektrycznych we Lwowie

Rataj Piotr, Hickiewicz Jerzy, Kryżaniwskyj Andrij

Wiadomości Elektrotechniczne

|

2024

|

R. 92, nr 2

37--39

PL

Wśród licznych polskich ofiar II wojny światowej znalazło się też wielu elektryków, mających decydujący wpływ na kształtowanie się nowoczesnej cywilizacji technicznej w przedwojennej Polsce. Taką osobą był także Stanisław Kozłowski, ostatni polski dyrektor Miejskich Zakładów Elektrycznych we Lwowie, postać niezwykle zasłużona w rozwoju elektryfikacji Lwowa i jego okolic. Zamordowany przez Sowietów tuż po zajęciu przez nich Lwowa, został pochowany w nieoznaczonym grobie na terenie Cmentarza Łyczakowskiego i zapomniany.

2

Sports house in Lviv in the Second Polish Republic: design of a formal and utilitarian building in the form of a multifunctional swimming pool

Kocki Wojciech

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2023

|

T. 51

517--538

EN

During the interwar period, period many examples of sports facilities were built in the Second Polish Republic. These groups of facilities had one function designed for practicing a specific sport discipline but also multifunctional facilities were also built. Sports centres played a role not only enabling amateur exercises and improving sports skills but they were also the seats of sports societies, unions, clubs or circles that associated sports enthusiasts and promoted the development of physical fitness through sport. The activity of such groups was necessary due to the political and economic situation of the country at that time. The period of the first half of the interwar period was a time of state reconstruction, uncertainty and challenges for society after the end of the First World War. The reconstruction of the country also concerned the sports infrastructure, in which apart from facilities with a form resulting directly from their function (stands, halls, ski jumps) formal buildings were also built. One of the examples of such facilities is the Sports House in Lviv, designed by Jerzy Nechay. The example of the Sports House in Lviv and its formal location a short distance from the city centre is an example of modern design that combines a form of use with a formal function.

PL

W II Rzeczpospolitej, w dwudziestoleciu międzywojennym, zrealizowano wiele przykładów obiektów o funkcji sportowej. Charakterystyczną grupą obiektów w tym okresie były kryte pływalnie. Ośrodki sportowe pełniły rolę nie tylko umożliwiającą odbywanie ćwiczeń amatorskich i doskonalenie umiejętności sportowych, ale również były to siedziby towarzystw sportowych, związków, klubów lub kół zrzeszających miłośników sportu i propagujących rozwój tężyzny fizycznej poprzez sport. Okres pierwszej połowy dwudziestolecia międzywojennego to czas odbudowy państwa, niepewności oraz wyzwań dla społeczeństwa po zakończeniu I wojny światowej. Jednym z autorów obiektów sportowych był Jerzy Nechay. Sylwetka Jerzego Nechaya ukazuje, w jaki sposób w okresie międzywojennym było możliwe zdobycie wykształcenia, działalność projektowa oraz publicystyczna w zakresie podręczników oraz poradników budowlanych. Odbudowa kraju dotyczyła również infrastruktury sportowej, w której, poza obiektami o formie wynikającej bezpośrednio z ich funkcji (trybuny, hale, skocznie), wznoszono również obiekty reprezentacyjne. Przykładem takiego obiektu z przykładów takich obiektów jest Dom Sportu we Lwowie projektu inż. Jerzego Nechaya. Na podstawie dokumentacji archiwalnej przeprowadzono badania dotyczące układu funkcjonalno- -użytkowego obiektu oraz jego architektury. Przykład Domu Sportu we Lwowie oraz jego reprezentacyjnej lokalizacji w niewielkiej odległości od centrum miasta obrazuje nowoczesną myśl projektową w połączeniu funkcji użytkowej z reprezentacyjną.

3

On the preservation of the image of the architectural and urban planning complex of Adam Mickiewicz Square in Lviv

Bevz Mykola

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2023

|

T. 19, nr 2

7--25

EN

In 2022−2023, a new hotel building appeared at Mickiewicz Square 9 in Lviv. It was built on the site of an architectural monument dating back to 1839. – the Gudec House. The project of the Gudec House was designed by Viennese architect Wilhelm Schmidt. The monument was dismantled despite the protests of the Lviv community and despite the decision of the Scientific and Methodological Council of the Ministry of Construction of Ukraine on the need for its restoration. In connection with the construction of the hotel, the city authorities announced plans to build an underground parking lot for 40 cars. This initiative sparked a great deal of discussion among monument conservationists and construction professionals. The site for the construction of the parking lot has a very complex hydrogeological structure, which greatly complicates the construction and can also negatively affect the entire historical environment of the square and the surrounding buildings. Another feature of the square is the presence of a number of archaeological sites. These are, first of all, the remains of two lines of fortifications – relics of the High Defense Wall of the 13th – 16th centuries. (in the area of the square are the remains of the Butchers’ tower and the wall curtain from it to the Coopers’ tower) and the remains of the so-called “third” defensive belt of the city center (a defensive line built in 1522−1542 in the form of large artillery corner towers and bastions; the corner towers were connected to each other by a rampart and a wall). These two defense lines had their own moats filled with water. In the 17th-18th centuries, when the fortification function faded away, buildings for various purposes were added to the defensive walls. Their remains may also be present in the underground space of the square. In the center of the square there is a monument to Adam Mickiewicz from 1904 – an object of unique artistic and architectural work. The purpose of this publication is to show what archaeological heritage sites are under the square and to point out the value of these relics for the history of Lviv. The discovery and archaeological disclosure of these monuments will make it impossible to build an underground parking lot here.

PL

W 2023 r. przy placu Mickiewicza 9 we Lwowie pojawił się nowy budynek hotelowy. Powstał na miejscu zabytku architektury z 1839 r. – Domu Gudeca. Dom Gudeca był zaprojektowany przez wiedeńskiego architekta Wilhelma Schmidta. Zabytek rozebrano pomimo protestów społeczności lwowskiej i pomimo decyzji Rady Naukowo-Metodologicznej Ministerstwa Budownictwa Ukrainy o konieczności jego restauracji. W związku z budową hotelu władze miasta ogłosiły plany budowy podziemnego parkingu na 40 samochodów. Inicjatywa ta wywołała szeroką dyskusję wśród konserwatorów zabytków i specjalistów z branży budowlanej. Teren pod budowę parkingu ma bardzo złożoną strukturę hydrogeologiczną, co znacznie komplikuje budowę, a także może negatywnie wpłynąć na całe historyczne otoczenie placu i otaczającą zabudowę. Kolejną cechą placu jest obecność wielu stanowisk archeologicznych. Są to przede wszystkim pozostałości dwóch linii obwarowań – relikty Wysokiego Muru Obronnego z XIV-XV w. (w rejonie placu znajdują się pozostałości wieży Rzeźników i kurtyny muru prowadzącej z niej do baszty Bednarzy) oraz pozostałości tzw. „trzeciego” pasa obronnego centrum miasta (linia obronna zbudowana w latach 1522−1542 w postaci dużych narożnych baszt artyleryjskich i bastionów; baszty narożne zostały połączone ze sobą wałem i murem). Te dwie linie obronne miały własne fosy wypełnione wodą. W XVII-XVIII wieku, kiedy zanikła funkcja fortyfikacyjna, do murów obronnych dobudowano budynki o różnym przeznaczeniu. Ich szczątki mogą znajdować się także w podziemnej przestrzeni placu. W centrum placu znajduje się pomnik Adamowi Mickiewiczowi z 1904 r. – obiekt unikalnego wykonawstwa artystycznego I architektonicznego. Celem niniejszej publikacji jest pokazanie, jakie obiekty dziedzictwa archeologicznego znajdują się pod placem oraz wskazanie wartości tych zabytków dla historii Lwowa. Odkrycie i odsłonięcie archeologiczne tych zabytków sprawi, że wybudowanie w tym miejscu parkingu podziemnego będzie niemożliwe.

4

Największy, ale mało znany klasztor Lwowa: wizerunek architektoniczny kompleksu dawnego konwentu oo. Karmelitów Trzewiczkowych

Bevz Mykola, Dubyk Yuri

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2023

|

T. 19, nr 2

58--74

PL

W centrum miasta Lwowa istnieje budynek z XVII wieku jako jedyna pozostałość dawnego klasztoru Karmelitów Trzewiczkowych. Budowla nie jest wpisana do rejestru jako zabytek architektury. Obiekt znajduje się w strukturze wewnętrznej kwartału przy ulicy Kniazia Romana 1−5. Dziedziniec z budowlą klasztorną należy dzisiaj do Politechniki Lwowskiej. Kwartał ten powstał na przedmieściu Halickim w XIV wieku i ma bardzo bogatą historię. W przeszłości kwartał znajdował się naprzeciwko Bramy Halickiej – wjazdu do śródmieścia od południa. Pierwotnie naprzeciw bramy znajdowały się działki i domy podmiejskie, głównie garncarzy, a ulica prowadząca do bramy Hałyckiej nazywała się Garnczarską. Później w XV wieku w kwartale pojawiają się na krótko pierwsze drewniane zabudowania katolickiego klasztoru Zakonu Karmelitów Trzewiczkowych. Nieco później pojawił się tutaj zespół pałacowy radnego miejskiego Garaniego. Na początku XVII wieku odbywa się tu druga fundacja klasztoru karmelitów Trzewiczkowych. Klasztor stopniowo powiększa swój obszar, rosną nowe budynki, kompleks staje się największym klasztorem we Lwowie. Pod koniec XVII wieku wschodnia i południowa strona klasztoru otrzymała potężną linię fortyfikacji bastionowych – część tzw. pasu obronnego autorstwa Jana Behrensa. W ostatnie lata XIX wieku po kasacie zakonu Karmelitów w miejscu zabudowań klasztornych pojawiają się nowe obiekty użyteczności publicznej – szkoła im. Franciszka Józefa i duży gmach Pałacu Sprawiedliwości (Sądu Krajowego Galicji), szkoła normalna. Na wschodniej i południowej stronie kwartału w miejscu fortyfikacji Behrensa wyrasta szereg budynków mieszkalnych. Zachowany budynek klasztorny był przeznaczony na cele mnichów. Do tej pory obiekt nie był jeszcze przedmiotem szczegółowego studium. W naszej publikacji staramy się rekonstruować jego główne cechy architektoniczne na tle uwypukleń chronologii rozwoju zabudowy klasztornej. Zwracamy szczególną uwagę na ujawnienie i lokalizację fragmentarycznie zachowanych w archeologicznej formie pozostałości kościoła i innych obiektów konwentu. Kościół nosił podwójne imię: św. Leonarda i Nawiedzenia Marii Panny.

EN

There is a building from the 17th century in the city center of Lviv, as the only remnant of the former monastery of the Shoeless Carmelites. The building is not entered in the register as an architectural monument. The facility is located in the internal structure of the quarter at 1−5 Kniazia Romana Street. The courtyard with the monastery building today belongs to the Lviv Polytechnic University. This quarter was founded in the Galician suburbs in the 14th century and has a very rich history. In the past, the quarter was located opposite the Halicz Gate – the entrance to the city center from the south. Originally, opposite the gate there were plots and suburban houses, mainly of potters, and the street leading to the Hałycka Gate was called “Garncarska”. Later, in the 15th century, the first wooden buildings of the Catholic monastery of the Shoeless Carmelite Order appear briefly in the quarter. A little later, the palace complex of city councilor Garani appeared here. The second foundation of the Shoeless Carmelite monastery takes place here at the beginning of the 17th century. The monastery is gradually expanding its area, new buildings are being built, and the complex is becoming the largest monastery in Lviv at that time. The eastern and southern sides of the monastery received a powerful line of bastion fortifications (part of the so-called defensive belt by Jan Behrens) at the end of the 17th century. In the last years of the 19th century, after the dissolution of the Carmelite Order, new public buildings appeared in place of the monastery buildings – the school named after Franz Josef and the large building of the Palace of Justice (National Court of Galicia), a normal school. On the eastern and southern sides of the quarter, in the place of Behrens’ fortifications, a number of residential buildings are being built. The preserved monastery building was intended for monks’ cells. So far, the facility has not been the subject of a detailed study. In our publication, we try to reconstruct its main architectural features against the background of emphasizing the chronology of the development of the monastery buildings. We pay particular attention to revealing and locating the fragmentary archaeologically preserved remains of the church and other buildings of the convent. The church bore the double name of Saint. Lenard and the Visitation of the Virgin Mary.

5

Emil Habdank Dunikowski (1855-1924). Rys życia zawodowego i prac naukowych

Brzegowy Paweł

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2023

|

T. 68, nr 4

29--64

EN

Emil Lucjan Habdank Dunikowski - a graduate of the Lviv (Lwów), Munich and Vienna Universities, belongs to the circle of the Polish most significant scientists who specialized in Earth sciences and pursued their careers in the Lviv of the Austrian era. Sociable, diligent, and curious about the world, he devoted his time to discovering the mysteries of geology, actively developing Polish research in Galicia. While performing his research-related tasks in various parts of the globe (for example in North Africa, North America, Europe, and Russian Primorsky Krai), he satisfied his passion for travelling, delivering accurately made descriptions of broadly defined nature. In biographical contexts, the Lvovian scientist is seldom mentioned. Despite his undisputable scientific achievements and extensive travel experiences, there has yet to be a comprehensive biographical and bibliographical study dedicated to him. This article outlines his scientific profile and presents some unknown facts from Emil Dunikowski’s private life and career, based on the documents obtained from the State Archives of Lviv Oblast in Lviv (Ukraine).

6

Początki techniki prądu przemiennego trójfazowego na ziemiach polskich do końca XIX wieku

Rataj Piotr, Hickiewicz Jerzy

Energetyka

|

2023

|

nr 1

27--32

PL

Artykuł przedstawia trzy przykłady zastosowania pionierskiej techniki prądu przemiennego trójfazowego w XIX wieku na terenach polskich, podzielonych wówczas na zabory. Były to elektrownie trójfazowe: na II Wystawie Higienicznej w Warszawie (1896), w warsztatach Austro-Węgierskich Kolei Państwowych we Lwowie (1898) i w kopalni ropy naftowej w Borysławiu (1897-1898).

EN

The paper presents three examples of the application of the pioneering technique of three-phase alternating current in the nineteenth century in the Polish territory, then divided into partitions. These were three-phase power plants: at the II Exhibition of Hygiene in Warsaw (1896), in the workshops of the Austro-Hungarian State Railroads in Lviv (1898) and in the oil mine in Boryslav (1897-1898).

7

Wyścig tramwajów: elektryczny, konny czy gazowy?

Kryżaniwskyj Andrij, Ivakhiv Orest

Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej

|

2022

|

Nr 74

87--91

PL

Dzieje twórców tramwaju lwowskiego są mocno powiązane z rozwojem elektryczności na terenach Galicji Wschodniej. W proces ten były zaangażowane liczne wybitne osobowości elity technicznej kraju, w tym nie tylko specjaliści elektrycy. Spośród nich wyróżniają się postaci Romana Gostkowskiego i Juliusza Hochbergera, których los związał nie tylko za życia, ale i po śmierci, przez wspólny Cmentarz Łyczakowski we Lwowie.

EN

The history of the creators of the Lviv tram is closely related to the development of electricity in the areas of Eastern Galicia. The process involved numerous outstanding personalities of the country's technical elite, including not only specialists – electricians. Among them there are the figures of Roman Gostkowski and Juliusz Hochberger, who were linked not only in their physical life, but also after their death - at the Łychakiv Cemetery in Lviv.

8

Cmentarz Łyczakowski - miejsce spoczynku lwowskich techników: dwie mogiły dyrektorów inżynierii miejskiej

Ivakhiv Orest, Kryżaniwskyj Andrij

Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej

|

2022

|

Nr 74

125--129

PL

Cmentarz Łyczakowski jest wspaniałym pod względem artystycznym miejscem wiecznego spoczynku wielu wybitnych osobowości, powiązanych ze Lwowem. Są to przedstawiciele różnych dziedzin działalności, różnych poglądów oraz różnych narodowości – czas wyrównał wszystko, wymagają oni jedynie modlitwy, pokoju i pamięci. Wśród nich znajduje się szereg wybitnych techników. W artykule wspominamy tylko nielicznych z nich, m.in. Stanisława Aleksandrowicza i Adama Teodorowicza.

EN

The Lyczakiv Cemetery is an artistically wonderful place of the eternal rest for many outstanding personalities associated with Lviv. They are representatives of various fields of activity, different natalities and different views - time has made everything right, now they require only prayer, peace and remembrance. Among them, a number of outstanding technicians, but only a few of them are mentioned in the article, i.e. Stanisław Aleksandrowicz and Adam Teodorowicz.

9

The beginnings of the Polish Arms industry in the Second Polish Republic"Arma" : the Arms and Machines Factory in Lviv

Ostanek Adam Adrian

Wiedza Obronna

|

2022

|

nr 3

363--375

EN

The purpose of this study is to introduce the operation of the Arms and Machines Factory "Arma" in Lviv. It was one of the first armaments companies in the Second Republic. The company made great contributions to the work of rebuilding Poland after the end of World War I, and from then on, by fulfilling the orders of the Polish Army, had an impact on the security and defense of the country. The study is based on archival materials collected in Poland and Ukraine, published sources, the press and scientific studies.

10

Accessibility of public-use green areas in Lviv

Petryshyn Halyna, Danylko Nataliya, Peleshchak Maryna

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2022

|

T. 50

147--161

EN

Along with the growth of the population of a city, the need for the availability and accessibility of green areas for all population categories, regardless of age, financial capabilities, legal requirements, time, physical barriers, and most importantly - distance, increases, as green areas are important for maintaining physical and mental health of city residents. In Lviv, the area of public green areas per inhabitant significantly exceeds state norms. However, due to the uneven distribution of these areas in the city’s structure, some of the residents have problems with accessing them. Proposals of the development of the city’s green areas do not account for accessibility, which makes it impossible to improve it in the future due to the impossibility of reserving land for the development of such greened zones. In order to equalize the anthropogenic load and ensure that all residents have access to natural areas, an assessment of the territory of the city of Lviv was carried out in accordance with the green area pedestrian accessibility standard. Zones with an urgent need for the development of public-use green areas use were identified and methods of solving of this problem were proposed.

PL

Wraz ze wzrostem liczby ludności miasta wzrasta potrzeba dostępności terenów zielonych dla wszystkich kategorii użytkowników, niezależnie od wieku, możliwości finansowych, wymogów prawnych, czasu na dostęp, barier fizycznych, a co najważniejsze - odległości, ponieważ tereny zieleni są ważne dla zachowania zdrowia fizycznego i psychicznego mieszkańców miasta. We Lwowie powierzchnia terenów zieleni publicznej na mieszkańca znacznie przekracza normy państwowe. Jednak ze względu na nierównomierne rozmieszczenie tych obszarów w strukturze miasta część mieszkańców ma problemy z dojazdem do nich. Propozycje zagospodarowania miejskich terenów zieleni nie uwzględniają dostępności, co uniemożliwia poprawę tego współczynnika w przyszłości ze względu na niemożliwość zarezerwowania gruntów dla urządzenia terenów zielonych. W celu zrównoważenia zagospodarowania antropogenicznego i zapewnienia wszystkim mieszkańcom dostępu do obszarów przyrodniczych przeprowadzono ocenę terytorium miasta Lwowa zgodnie ze standardem dostępności pieszych terenów zielonych. Zidentyfikowano strefy o pilnej potrzebie rozwoju użytkowania terenów zieleni publicznej oraz zaproponowano sposoby rozwiązania tego problemu.

11

Sakralizacja i desakralizacja przestrzeni miejskich na przykładzie Krakowa i Lwowa

Bylina Leszek, Cherkes Bohdan, Uruszczak Michał

Środowisko Mieszkaniowe

|

2022

|

nr 40

29--44

PL

Celem artykułu jest ukazanie problematyki związanej z sakralizacją i desakralizacją przestrzeni w miastach, na przykładzie Krakowa i Lwowa. Przez setki lat były to miasta położone w obrębie Polski, doświadczone rozbiorami, a rozdzielone – w zakresie przynależności państwowej – po II wojnie światowej. Lwów włączono do ZSRR, zaś Kraków pozostał w Polsce. Po roku 1990 Lwów stał się jednym z ważniejszych miast niepodległego państwa ukraińskiego. Kilkadziesiąt lat socjalizmu w wydaniu radzieckim (Lwów) i w wydaniu PRL (Kraków) wpłynęło mocno na oblicze "uświęconych" przestrzeni, w tym powstawania nowych i dewastacji już istniejących. Analiza historii przestrzeni miejskich Krakowa i Lwowa wykazała, że zachodzi ciągły proces sakralizacji, desakralizacji i resakralizacji niektórych obszarów, w zależności od aktualnie obowiązującej ideologii bądź doktryny społeczno-politycznej czy religijnej. Jednocześnie, na przykład w Krakowie, istnieją na niejako miejsca "święte", których nie naruszyły burzliwe zawieruchy dziejowe. Aby pokazać czym jest sacrum przestrzeni miejskich, autorzy podjęli próbę wypracowania naukowej metodyki wskazywania takich miejsc.

EN

The paper's objective is to shed light on the issue of sacralisation and desacralisation of space in cities with Kraków and Lviv as examples. The cities had been part of Poland for hundreds of years. They jointly suffered from the Partitions of Poland and were separated politically after the Second World War. Lviv joined the USSR and Kraków remained a Polish city. After 1990, Lviv became a major city of independent Ukraine. Several decades of Soviet (Lviv) socialism and Polish communist (Kraków) socialism have left a profound impression on their "sacred" spaces, including the creation of new and the devastation of existing ones. The historical analysis of Kraków's and Lviv's urban spaces exhibited a continuous process of sacralisation, desacralisation, and sacralisation of some areas according to the current prevailing ideology or sociopolitical or religious doctrine. At the same time, a city, Kraków for example, can have certain "holy" places that have remained unaffected by times of turmoil. To demonstrate what an urban sacred space is, the authors attempted to propose a scientific methodology for identifying such places.

12

Renowacja zawilgoconych piwnic budowli klasztoru parafii greckokatolickiej we Lwowie

Nazarewicz Bogdan, Gutak Wasyl, Wiliński Witalij

Przegląd Budowlany

|

2022

|

R. 93, nr 7-8

92--96

PL

Artykuł opisuje renowację piwnic w Seminarium we Lwowie, które zostało założone przez cesarza Józefa II w 1783 r. Wykonanie skutecznego zabezpieczenia przeciwwilgociowego i przeciwwodnego w obiektach istniejących, w których brak odpowiednich izolacji lub istniejące izolacje są nieskuteczne, jest jedynym z najtrudniejszych i najbardziej kosztownych problemów, jakie spotyka się podczas robót remontowych.

EN

The article describes the renovation of the cellars at the Seminary in Lviv, which was established by Emperor Joseph II in 1783, and anti-water protection in existing facilities, where the lack of appropriate insulation or the existing insulation is ineffective, is one of the most difficult and costly problems encountered during renovation works.

13

Lviv as the cradle of Polish independence organizations

Zuziak Janusz

Scientific Journal of the Military University of Land Forces

|

2021

|

Vol. 53, No. 3(201)

534--545

EN

Lviv occupies a special place in the history of Poland. With its heroic history, it has earned the exceptionally honorable name of a city that has always been faithful to the homeland. SEMPER FIDELIS – always faithful. Marshal Józef Piłsudski sealed that title while decorating the city with the Order of Virtuti Militari in 1920. The past of Lviv, the always smoldering and uncompromising Polish revolutionist spirit, the climate, and the atmosphere that prevailed in it created the right conditions for making it the center of thought and independence movement in the early 20th century. In the early twentieth century, Polish independence organizations of various political orientations were established, from the ranks of which came legions of prominent Polish politicians and military and social activists.

PL

W historii Polski Lwów zajmuje miejsce szczególne. Swoją bohaterską historią wywalczył sobie wyjątkowo zaszczytne miano miasta zawsze ojczyźnie wiernego. SEMPER FIDELIS – Lwów zawsze wierny. Miano to w 1920 roku przypieczętował marszałek Józef Piłsudski odznaczając miasto Orderem Wojennym Virtuti Militari. Przeszłość Lwowa, tlący się nieprzerwanie nieprzejednany i bezkompromisowy polski duch rewolucjonisty, klimat i nastrój w nim panujący stworzyły w początkach XX wieku odpowiednie warunki do formowania w tym mieście ośrodka myśli i ruchu niepodległościowego. Tutaj właśnie w początkach XX wieku powstawały polskie organizacje niepodległościowe różnych orientacji politycznych, z szeregów których wyszły zastępy wybitnych polskich polityków, wojskowych i działaczy społecznych.

14

Franciszek Rychnowski (1850-1929) - niedoceniony geniusz, maniak czy obłąkaniec?

Rataj Piotr

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2021

|

T. 66, nr 1

55--107

EN

The article presents the forgotten figure of Franciszek Rychnowski, an engineer from Lviv, mainly relying on his own writings and press releases from the period. The text describes his pioneering technical activity in Galicia, especially in the field of heating and electrical engineering. As far as it was possible, the paper elaborates on the concept of the so-called electroid (or etheroid) - substance (or energy) which Rychnowski held responsible for all phenomena in nature, and around which he forged his own theory of the operation of the universe. The text includes the summaries of his talks, interviews, and more interesting reports on the alleged properties of this substance, as well as reactions to them.

15

Symbolism of the renaissance sculpture: Aedicule of Sholts-Volfovych townhouse in Lviv

Linda Svitlana

Builder

|

2021

|

R.25, nr 12

23--25

EN

The specific conditions of architectural development in Lviv promoted the expansion of the Renaissance traditions in the architecture in the XVI century. The local traditions considerably influenced the classical forms as well as techniques suggested by the Italian architects. As a result, the architecture of Lviv had taken the peculiar features that reflected the character of an indigenous revival. A significant feature of a Renaissance townhouse in Lviv lies in its abundant decoration. Sculptural décor is of special interest, as it was created according to the symbolic ideas and was filled with the philosophic content. The façade of Sholts-Volfovych apartment house situated in 23, Rynok Square in Lviv deserves special attention. The abundant exterior design includes the composition «Epiphany», located in the aedicule of the second floor. Using the principle of hermeneutics the article presents the author’s interpretation of a symbolic meaning of this sculptural composition, based on the Gospel texts and is connected with the Renaissance meditations about a human place in the world and his/her relationship with God.

PL

Specyficzne warunki rozwoju Lwowa przyczyniły się do upowszechnienia się tradycji renesansowych w architekturze w XVI wieku. Na klasyczne formy i techniki wniesione przez włoskich architektów znaczący wpływ miały tradycje lokalne. W efekcie architektura Lwowa nabrała specyficznych cech, które przesądziły o charakterze miejscowego odrodzenia. Ważną cechą renesansowej kamienicy we Lwowie była jej bogata dekoracja. Szczególnie interesujący był wystrój rzeźbiarski, który podlegał nie tylko estetycznym, ale także symbolicznym ideom oraz był wypełniony treścią filozoficzną. Na szczególną uwagę zasługuje fasada kamienicy Szolc-Wolfowicza, znajdującej się przy placu Rynek 23. Wśród bogatego wystroju jest kompozycja „Chrzest”, umieszczona w aedicule na poziomie drugiego piętra. W niniejszym artykule na podstawie analizy hermeneutycznej została przedstawiona autorska interpretacja symbolicznego znaczenia kompozycji rzeźbiarskiej opartej na tekstach ewangelicznych. Całość jest ściśle powiązana z rozważaniami renesansu o miejscu człowieka w świecie i jego relacjach z Bogiem.

16

Monument of Earl Aleksander Fredro. Concepts of location in Wrocław's spatial structure

Majczyk Joanna

Architectus

|

2021

|

Nr 3 (67)

45--54

EN

The Monument to Aleksander Fredro was brought to Wrocław in 1956 and placed in the Wrocław Market Square to become a favourite meeting place of the city inhabitants after some years. The final location decision was preceded by a discussion, reported in detail in the press. Initially, it was thought that the small and rather cosy monument form precluded its placement in the large, open space of a central city square. After all, Leonardo Marconi's work was designed for the small Lviv Academic Square, located in the vicinity of the Fredro family's residence gardens. However, the writer's sculpture took a special meaning in post-war Wrocław. Firstly it was perceived as a symbol of Polishness, a metaphorical link between the Recovered Territories and the lost Eastern Borderlands, and secondly, it was the first "Polish" monument to be unveiled in the centre of former Breslau. This is why the monument was finally placed in the city's most important square, in place of the equestrian monument to Friedrich Wilhelm III, demolished after Word War II, thus symbolically "sacralising" the Wrocław market square. This paper aims to present a discussion, now forgotten, on the location of the Fredro monument, to which not only decision-makers but also citizens of the city were invited. The paper presents previously unpublished concepts for the location of the monument in various, nowadays not obvious, spots in Wrocław.

PL

Pomnik Aleksandra Fredry przywieziony do Wrocławia w 1956 r. i ulokowany na wrocławskim rynku stał się po latach ulubionym miejscem spotkań mieszkańców miasta. Ostateczną decyzję lokalizacyjną poprzedziła dyskusja, którą szczegółowo relacjonowano w prasie. Początkowo uważano, że kameralne formy pomnika wykluczają umieszczenie go w dużej, otwartej przestrzeni centralnego placu miejskiego – dzieło Leonarda Marconiego było w końcu projektowane z myślą o niewielkim lwowskim placu Akademickim, położonym w sąsiedztwie ogrodów rezydencji Fredrów. Tymczasem w powojennym Wrocławiu rzeźbie pisarza nadano szczególne znaczenie – po pierwsze postrzegano ją jako symbol polskości, metaforyczne powiązanie Ziem Odzyskanych z utraconymi Kresami Wschodnimi, po drugie zaś była pierwszym „polskim” monumentem odsłoniętym w centrum dawnego Breslau. Dlatego właśnie zdecydowano o postawieniu go na najważniejszym placu miasta, na miejscu zburzonego po wojnie konnego pomnika Fryderyka Wilhelma III, symbolicznie „sakralizując” tym samym wrocławski rynek. Celem artykułu jest przedstawienie zapomnianej dziś dyskusji na temat lokalizacji pomnika Fredry, do której zaproszono nie tylko decydentów, ale też mieszkańców miasta. W pracy zaprezentowano niepublikowane wcześniej koncepcje usytuowania pomnika w różnych, nieoczywistych dziś punktach Wrocławia.

17

Polskie Towarzystwo Fizyczne we Lwowie i Wrocławiu

Kiejna Adam

Postępy Fizyki

|

2020

|

T. 71, z. 4

76--86

PL

Artykuł przedstawia historię i ludzi związanych z utworzeniem i działalnością oddziału Polskiego Towarzystwa Fizycznego (PTF) we Lwowie w dwudziestoleciu międzywojennym oraz we Wrocławiu po drugiej wojnie światowej.

EN

The article presents history and people connected with establishment and activities of the Polish Physical Society branch in Lvov, in between the two World Wars period, and in Wrocław aer the World War II.

18

Architekt Teodor Talowski – galicyjski Gaudí. Część II: Ars sacra, ars profana

Kohutek Zdzisław B.

Budownictwo, Technologie, Architektura

|

2020

|

nr 1

42--47

19

Lviv urban green on the example of selected objects

Dudkiewicz Margot, Durlak Wojciech, Szmagara Mariusz, Bevz Mykola

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2019

|

T. 15, nr 1

138--145

EN

Lviv is the largest city in western Ukraine. The authors of the work discuss three public parks located in the city center, presenting their historical outline, compositions and spatial arrangement as well as landscape architecture objects. These include: Ivan Franko Park, Central Park of Culture and Recreation named after Bohdan Khmelnytsky and Stryjski Park. These public urban park establishments have an interesting history of creation and transformation, perform leisure and recreation functions, are overgrown by valuable dendroflora and are a place of birds’ existence. The parks have convenient walking paths and routes, and within them, there are small architecture objects personalized for the needs of the city of Lviv (litter bins, benches, lanterns), as well as playgrounds, gazebos and monuments.

PL

Lwów to największe miasto zachodniej Ukrainy. Autorzy pracy omawiają trzy parki publiczne położone w centrum miasta, przedstawiając ich zarys historyczny, kompozycje i układ przestrzenny oraz obiekty małej architektury. Należą do nich: Park Iwana Franki, Centralny Park Kultury i Wypoczynku im. Bohdana Chmielnickiego oraz Park Stryjski. Te publiczne miejskie założenia parkowe posiadają interesującą historię powstania i przekształceń, pełnią funkcje wypoczynkowe i rekreacyjne, porasta je cenna dendroflora oraz stanowią miejsce bytowania ptaków. W parkach wyznaczone są wygodne ścieżki i trasy do spacerowania, a w ich obrębie znajdują się spersonalizowane na potrzeby miasta Lwowa obiekty małej architektury (kosze na śmieci, ławki, latarnie), a ponadto również place zabaw, altany czy pomniki.

20

Ferdynand Kasler's architecture of harmonious modernism

Cherkes Bohdan

Środowisko Mieszkaniowe

|

2019

|

nr 28

41--45

EN

The subject of the article is the study of works, created by architect Ferdynand Kasler in the interwar period in the city of Lviv/Lwów/Lemberg, Galicia. It depicts the urban and residential development of the city and the role of modern architecture. Using examples of the works built by Kasler and other architects, the author demonstrates, that Ferdynand Kasler was the founder of the direction of “harmonious modernism” in the mainstream style of architecture of modernism. Unfortunately, he was murdered during the holocaust and forgotten as a very important architect of his time.