Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zieleń forteczna Twierdzy Kraków. Geneza, funkcje, formy

Środulska-Wielgus Jadwiga, Wielgus Krzysztof

Wiadomości Konserwatorskie

|

2019

|

Nr 60

130--139

PL

40 lat po wydaniu książki Janusza Bogdanowskiego Warownie i zieleń Twierdzy Kraków przypomniany jest wielki zespół zieleni, nasadzonej w ramach powstawania i rozwoju krakowskiej fortecy (1849–1916). Trwające nadal badania pozwoliły na określenie chronologii nasadzeń intencjonalnych i sukcesji, kategoryzację zieleni pod względem funkcji pierwotnych i współczesnych wartości ekologicznych, urbanistyczo-kompozycyjnych i edukacyjnych. Badania rozpoczęte w środowisku krakowskim zainicjowały podobne prace m.in. na terenie dawnych twierdz Poznań, Warszawa, Wrocław, Toruń, Przemyśl, a także w Puli w Chorwacji. Potwierdza to historyczne i współczesne znaczenie zabytkowej zieleni fortecznej.

EN

40 years after the publication of Janusz Bogdanowski’s book Strongholds and green of the Krakow Fortress, a great complex of greenery, planted as part of the creation and development of the Krakow fortress (1849–1916), is reminded. Ongoing research has allowed the determination of the chronology of intentional planting and succession, the categorization of greenery in terms of primary functions and contemporary ecological, urbancompositional and educational values. Research started in the Krakow environment initiated similar works, including in the area of former fortresses Poznań, Warsaw, Wrocław, Toruń, Przemyśl and also in Pula, Croatia. This confirms the historical and contemporary significance of historic fortress greenery.

2

Bastion III „Kleparz”. Najczytelniejszy zabytek dawnej Twierdzy Kraków

Wielgus Krzysztof, Środulska-Wielgus Jadwiga

Wiadomości Konserwatorskie

|

2019

|

Nr 60

85--93

PL

Bastion nr III „Kleparz” jest wyjątkowym obiektem inżynierii, świadkiem przemian technologicznych na styku I i II rewolucji przemysłowej. Zbudowany w połowie XIX wieku w ramach budowy rdzenia Twierdzy Kraków jest najlepiej dostępnym i rozpoznawalnym zabytkiem fortyfikacji nowożytnej w centrum Krakowa. Jest pierwszym obiektem uratowanym przed wyburzeniami i adaptowany dla współczesnych celów w oparciu o argumentację naukową. 50 lat przemian teoretycznie ocalonego obiektu ukazuje szanse i zagrożenia dla najlepiej czytelnego, lecz wciąż mało znanego zabytku dawnej Twierdzy Kraków.

EN

Bastion no III “Kleparz” is a unique engineering object, a witness of technological changes at the intersection of the 1ˢᵗ and 2ⁿᵈ industrial revolution. Built in the mid-nineteenth century as part of the construction of the core of the Krakow Fortress is the most accessible and recognizable monument of the modern fortifications in the center of Krakow. It is the first object saved from demolitions and adapted for modern purposes based on scientific argumentation. 50 years of transformation of the theoretically saved building shows the opportunities and threats for the best readable, but still little-known monument of the former Krakow Fortress.

3

Twierdza Kraków a Forteczne Parki Kulturowe – szanse i zagrożenia

Stach E.

Architektura Krajobrazu

|

2013

|

nr 4

18--29

PL

Architektura militarna i zieleń forteczna – elementy historycznych krajobrazów warownych – stanowią wspólne dobro wpisujące się w zakres dziedzictwa kulturowego. Niekontrolowana presja urbanizacyjna, nasilająca się zwłaszcza na obszarach atrakcyjnych, do jakich niewątpliwie należą tereny poforteczne, przyczynia się do znacznych zmian w ich krajobrazie. Funkcjonujące obecnie w Polsce trzy forteczne parki kulturowe są przykładem tego, że militarne dziedzictwo kulturowe może być chronione i stanowić wizytówkę regionu. Główne działania tych parków opierają się przede wszystkim na rewitalizacji krajobrazu warownego oraz wykorzystaniu jego zasobów do rozwoju turystyki. Twierdza Kraków od kilkudziesięciu lat nie może doczekać się realizacji żadnego planu ochronnego i adaptacyjnego, a różne projekty jej zagospodarowania dotyczą jedynie pojedynczych obiektów. Ratunkiem dla Twierdzy może być obszarowa forma ochrony w postaci parków kulturowych. Proces ten powinien nastąpić jak najszybciej, zwłaszcza na terenach, gdzie postępuje silna antropopresja.

EN

Military architecture and the greenery from fortress sites, which constitute historical defensive landscapes, together represent public resources that are part of Poland’s cultural heritage. Uncontrolled urban development, which intensively accelerates in attractive places, has contributed to significant changes in the landscape. Historical fortified areas undoubtedly belong to these kind of attractive landscapes. Three fortress cultural parks, currently operating in Poland, are an example of the fact that military heritage can be preserved and can become a showcase in a particular region. The parks are mainly engaged in preserving and revitalizing historic landscapes and using these resources for the development of tourism. Within the last few decades, the Krakow Fortress has failed to be included in any preservation and development plan, only single sites have been put into parts of different development projects. The Fortress could be saved by preserving it in the form of a cultural park. Such a project should be implemented as soon as possible, especially in areas where there are substantial changes taking place as a result of human activity.