Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Assesment of contamination of water and sediments in the Wilga River, Poland

Puławska A., Puzio B., Polewka M., Manecki M.

Geology, Geophysics and Environment

|

2014

|

Vol. 40, no. 1

120--121

EN

The Wilga River, one of the dextral tributaries of the Wisła, is one of the most polluted rivers in Kraków region. In the middle section it drains the Swoszowice region which is known for the natural mineral spring waters that are rich in sulphides, bicarbonates, calcium and magnesium. In the lower section of the Wilga valley an extensive, old dumps of soda factory are located. The waste consists in 70% of CaCO3 and remaining 30% are CaCl2, SiO2, Ca-phosphates, Ca, Mg and Ba-sulphates and NaCl (Wójcik & Morawski 2009). The aim of this study is the geochemical contribution to the assessment of the state of the environment of the Wilga River based on characteristics of water and bottom sediments. In contrast to the previous studies which concentrated on the polluted parts of the Wilga, this project aims at a systematic analysis of natural background in the upper parts as well as anthropogenic effects in the lower parts of the river. Sediments and water samples were collected from six locations from springs to the mouth of the river. Temperature, pH and specific conductivity were measured on site. Chemical composition of water (major and selected trace elements) was determined by atomic absorption spectroscopy AAS (Na, K, Cu, Zn, Pb, Cd, Mn, Fe), by titration (Ca2+, Mg2+, HCO3-, Cl-) and by spectrotometry UV-VIS (SO42-, PO43-). X-ray fluorescence spectrometry (XRF) was applied for determination of major and trace elements in the sediments. This was accompanied with qualitative mineralogical characteristics using powder X-ray diffraction (XRD). The results were compared with the previous studies (Wójcik & Morawski 2009). From springs to just below Swoszowice the chemical composition of water and sediments as well as concentrations of trace elements are at the level of regional geochemical background. No influence of natural (sulphide) mineral springs was detected in Swoszowice. This is probably a result of small volumes of spring water compared to the volume of the Wilga River there. Elevated ion concentrations are apparent, however, in the river waters near the Kraków Soda waste dumps. This was also determined before by Wójcik & Morawski (2009). With respect to geochemical background in the upper parts of the river, chloride concentration increases from 80 mg/L to 466 mg/L, sodium increases from 40 mg/L to 230 mg/L, and calcium from 84 mg/L to 146 mg/L. This is associated with increase in Zn content in sediments. The water type changes from HCO3-Ca-Cl-Na above to Cl-HCO3-Na-Ca type below the dumps area. Discharges and leakage of industrial waste dumps and agricultural waste (possibly resulting from extensive reclamation of post-industrial area) appear as major reasons of water quality deterioration in this area. All the parameters indicating pollution, however, are lower than measured 5 years ago indicating improvement and positive effects of remediation procedures applied in contaminated area.

2

Palinologia kambru dolnego bloku górnośląskiego w regionie krakowskim

Jachowicz-Zdanowska M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 443

1--31

PL

Artykuł stanowi przegląd przeprowadzonych dotychczas badań palinologicznych utworów kambru bloku górnośląskiego, rozpoznanych otworami wiertniczymi w regionie krakowskim, którego zasięg terytorialny został zdefiniowany w ramach projektu badawczego MNiSW NN 525 051033 „Prekambr i paleozoik regionu krakowskiego – model budowy geologicznej – jego aspekt utylitarny”. Na obszarze tym, w 13 wierceniach udokumentowano zróżnicowane zespoły mikroskamieniałości charakterystyczne dla utworów dolnokambryjskich formacji z Borzety i formacji z Goczałkowic wyróżnionych na bloku górnośląskim. Najstarsze dolnokambryjskie zespoły mikroskamieniałości, typowe dla formacji z Borzety, wystepują w analizowanym obszarze w 10 profilach wiertniczych. Charakteryzują się one stosunkowo słabym zróżnicowaniem morfologicznym. Dużą różnorodnoocią form oraz wyraźną zmiennością odznaczają się natomiast zespoły mikroskamieniałości w formacji z Goczałkowic, co pozwala na wyznaczenie zespołów typowych dla wyróżnianych w jej profilu ogniw – piaskowców bioturbacyjnych z Głogoczowa i mułowców z trylobitami z Pszczyny, w trzech otworach wiertniczych. Asocjacje mikroflory udokumentowane w osadach ogniwa piaskowców bioturbacyjnych z Głogoczowa charakteryzują sie dominacją delikatnie urzeźbionych akritach, z nowym przewodnim dla tego ogniwa rodzajem Ichnosphaera. Zespoły akritach ogniwa mułowców z trylobitami z Pszczyny odznaczają sie pojawieniem taksonów o zróżnicowanej morfologii i dominacją dolnokambryjskiego rodzaju Skiagia.

EN

The paper reviews the palynological studies carried out to date on Cambrian deposits of the Upper Silesian Block explored by boreholes drilled in the Kraków region. Differentiated assemblages of organic microfossils characteristic of the lower Cambrian deposits of the Borzęta and Goczałkowice formations from the Upper Silesian Block were documented in 13 boreholes. The oldest Lower Cambrian microfossil assemblages, which are typical of the Borzęta Formation, occur in the Kraków region in 10 boreholes, but their morphological differentiation is rather poor. On the other hand, the assemblages from the Goczałkowice Formation are characterized by a significant diver-sity and variability of forms. Thus, in three boreholes, it helped to find assemblages which were typical of particular members distinguished in the formation, namely: the Głogoczów Bioturbated Sandstones Member and the Pszczyna Siltstones with Trilobites Member. Microflora associations, documented in the Głogoczów Bioturbated Sandstones Member, are characterized by finely ornamented acritarchs with Ichnosphaera – a new index genus. The acritarcha assemblages of the Pszczyna Siltstones with Trilobites Member are characterized by the presence of morphologically differentiated specimens and predominance of the Lower Cambrian Skiagia species.

3

Wstępna ocena możliwości pozyskania wód pitnych z wapieni dewońskich w rejonie Zielonek koło Krakowa

Chmura A., Czop M., Habryn R., Motyka J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/1

41-46

PL

Węglanowe skały dewońskie w rejonie śląsko-krakowskim są brane pod uwagę jako perspektywiczne dla pozyskania wód pitnych m.in. dla ludności aglomeracji krakowskiej. Badania hydrogeologiczne tych utworów w rejonie Krakowa wykonano w tym celu w wywierconym otworze Trojanowice-2, zlokalizowanym w pobliżu północnej granicy zapadliska przedkarpackiego. Mimo warunków artezyjskich z ciśnieniem około 15 m nad powierzchnię terenu i miąższości wodonośnych utworów dewonu rzędu 150-250 m ich przewodność hydrauliczna, określona na podstawie wyników próbnych pompowań okazała się stosunkowo mała, od 2,3 x 10/-4 do 2,2 x 10/-3 m2/s. Takie rezultaty badań hydrogeologicznych świadczą, że zasoby eksploatacyjne wodonośnych utworów dewonu w otworze Trojanowice-2 są niewielkie i mogą zaspokoić jedynie potrzeby niewielkiej, lokalnej społeczności.

EN

Devonian carbonates in the Kraków-Silesian region are known as a relatively productive aquifer containing good quality water for drinking purposes. The lack of water resources in the Kraków metropolitan agglomeration is the reason for the beginning of reconnaisance study of the Devonian aquifer groundwater resources. The paper presents some details related to the hydrogeological research of the Devonian carbonate aquifer in the Trojanowice-2 borehole. Despite the occurrence of artesian conditions with 1.5 atm. overpressure above datum level and about 150-250 m of the aquifer thickness, the transmissivities of the Devonian carbonates are relatively low and range from 2.30 x 10/-4 to 2.20 x 10/-3 m2/s. As a consequence, the possible resources of the Devonian aquifer are also relatively low and potentially sufficient only for small, local communities.

4

Ozone concentrations and tobacco cultivars (Nicotiana tabacum L.) exposure study in the Kraków province (southern Poland)

Godzik B.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2004

|

Vol. 11, nr 11

1287-1296

EN

Concentrations of ozone (O3) were measured during the growing season (May-September) at 18 localities in the Kraków region using passive methods. In addition, ozone bioindicator tobacco plants (Nicotiana tabacum L) were also exposed to ambient air at the sites equipped by passive samplers. Great diversity of tropospheric ozone concentrations was recorded in all locations. The lowest average concentrations were recorded in Kraków and in areas located west, northwest, and east of the city (the Vistula river valley), whereas the highest average concentrations were recorded in the northeastern and southeastern parts of the Province. The highest average concentration of 108 [mu]g m-3 (for a three-weekperiod) was recorded in July and August at the sites located 30 km to the south, and 25 km to the north of Krakow city. The amount of damages to leaves of ozone-sensitive variety of tobacco (Bel - W3) exposed at all sites was correlated with concentrations measurements obtained with passive samplers. More damage was recorded at the sites located outside the city than at sites within Kraków. Field experiments with ethylenediurea (EDU), phenylurea (PD), and urea (U) showed that foliar application of EDU gave distinct protection but that of PU only partially protected the plants against the harmful effect of ozone. Urea is not an antioxidant substance.

PL

W sezonie wegetacyjnym (maj-wrzesień) wykonano metodą pasywną pomiary stężenia ozonu przygruntowego w 18 stanowiskach położonych w rejonie Krakowa. W tych samych stanowiskach eksponowano rośliny-wskaźniki ozonu (tytoń szlachetny - Nicotiana tabacum L). Dodatkowo w jednym stanowisku wykonano eksperymenty z użyciem trzech substancji antyoksydacyjnych (EDU, PU, U), które zastosowano dolistnie. Najniższe stężenia ozonu określono w stanowiskach położonych w centrum Krakowa i obszarach leżących na zachód i wschód od centrum miasta (dolina Wisły), a najwyższe (ponad 100 [mu]g m-3 jako średnia wartość dla 3-tygodniowegookresu ekspozycji próbników pasywnych) w części północnej i południowej regionu. Uszkodzenia liści tytoniu spowodowane przez ozon korelowały z wartościami stężenia ozonu. Substancją najlepiej chroniącą rośliny (tytoń) przed oddziaływaniem ozonu było EDU.

5

Zróżnicowanie mineralogiczne i geochemiczne górnojurajskich wapieni zrębu Zakrzówka, region krakowski, południowa Polska

Krajewski M., Bajda T.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2002

|

T. 28, z. 4

129-143

PL

Górnojurajskie wapienie zrębu Zakrzówka charakteryzują się dużą zawartością węglanu wapnia i magnezu oraz niewielką ilością żelaza, glinu i krzemu. We frakcji <2 mim residuum pozostałego po rozpuszczeniu matrycy węglanowej dominuje detrytyczny smektyt, illit oraz minerały mieszano-pakietowe typu illit/smektyt, a we frakcji >2 mim - detrytyczny kwarc, autigeniczny chalcedon oraz tlenki i wodorotlenki żelaza. Zmienna porowatość wapieni jest prawdopodobnie związana z różną ich genezą. Ze zróżnicowania tego wynika różna podatność wapieni na procesy diagenezy, głównie kompakcji. Wstępne wyniki badań składu mineralnego nierozpuszczalnego residuum wykazują podobieństwo do wyników badań uzyskanych na jurze niemieckiej i mogą mieć zastosowanie jako pomocnicze w ustaleniu stratygrafii w przypadku braku amonitów

EN

Upper Jurassic limestones of the Zakrzówek Horst characterized by a high content of calcium carbonate, a subordinate content of magnesium carbonate and small amounts of iron, alumina and silica. In the fraction <2 mim of the residuum left after dissolution of the carbonate matrix there dominate detrital smectite, illite and illite/smectite mixed layers. In the fraction >2 mim of the insoluble residuum there prevail detrial quartz and authigenic chalcedony and iron oxides and oxyhydroxides. Wide differentiation of porosity of these limestones results from their genesis and internal structure. This diversification results in different susceptibility of the limestones to diagenesis, mainly to their compaction. Preliminary investigations of mineral composition of the insoluble residuum have provided similar results to those obtained for the Schwabian Alb and, thus, can be used as auxiliary in stratigraphic determinations when ammonites are lacking

6

Wykorzystanie górnojurajskich wapieni biohermalnych jako materiału zdobniczego w XVII-wiecznym budownictwie sakralnym

Holcer Z., Krajewski M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2001

|

T. 27, z. 2--4

257-266

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę i pochodzenie kamieniarskiego materiału zdobniczego nazwanego "marmurem bł. Salomei", dla którego brak było do tej pory właściwego określenia w literaturze fachowej. Z geologicznego punktu widzenia omawiany "marmur" jest górnojurajskim wapieniem gąbkowym wydobywanym w okolicach Ojcowa k. Krakowa. W regionie krakowskim tego typu osady tworzą niewielkie, inicjalnie zlityfikowane biohermy gąbkowe w osadach od dolnego do początku górnego Oksfordu. Z uwagi na wyjątkowość występowania elementów wystawy architektonicznej ("Pustelnia bł. Salomei" na Grodzisku, kościół św. Anny i św. Andrzeja w Krakowie oraz kościół św. Trójcy w Starym Sączu) wykonanych z tej odmiany wapieni można stwierdzić, iż stanowią one unikatowe egzemplarze wykorzystania tego materiału w historii budownictwa sakralnego w Polsce.

EN

The paper deals with characteristics and provenance of the ornamental stone known as the "Blessed Salome's marble", which has so far not been fully described in the literature. These "marble", from the geology point of view, represents Upper Jurassic sponge limestone, and it was quarried close to Ojców near Cracow. Such limestone formed small, initial, sponge bioherms deposited in vicinity of Cracow in the timespan between the Lower Oxfordian and the lower Upper Oxfordian. As there are only four churches ("Hermitage of Blessed Salome" on Grodzisko, in the St. Anne's and St. Andrew's churches in Cracow and in the Holy Trinity Church in Stary Sącz) where this variety of limestone has been used, the stone may be considered unique in the history of ecclesiastical architecture in Poland.

7

Mikrofauna górnej jury z odsłonięcia w Imbramowicach (Jura Krakowsko-Częstochowska)

Barwicz-Piskorz W.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2001

|

T. 27, z. 2--4

243-255

PL

W marglach górnej jury odsłoniętych w brzegu potoku Dłubnia znaleziono mikrofaunę złożoną z 42 gatunków otwornic oraz mikroszczątków innych organizmów. Otwornice reprezentowane są przez formy bentoniczne wapienne i nieliczne aglutynujące. Otwornice planktoniczne pojawiają się sporadycznie - tylko jeden gatunek. Pozycja stratygraficzna tych utworów została określona na podstawie składu zespołu mikrofauny i przez analogię do obszarów sąsiednich (wiercenie w Glanowie), z których znane są amonity, na poziom Idoceras planula. Wśród otwornic bentonicznych wyróżniono 12 morfogrup. Na podstawie obecności przedstawicieli poszczególnych morfogrup oraz ich liczebności podjęto próbę interpretacji warunków środowiska na dnie zbiornika górnojurajskiego - jest to środowisko szelfowe

EN

In the small outcrop of the Upper Jurassic marly sediments a rich assemblage of microfauna have been found. The microfaunal assemblage consists of 42 specimens of foraminifera and many debris of another fossils. The foraminiferal assemblage consists of benthic calcareous species and some arenaceous ones. Only one species of planktic foraminifera has been found. Sfratigraphical position of the sediments was settled as Idoceras planula Zone on the base of microfauna and similar Jurassic sediments from neighbourhood (Glanów borehole), which age was known. In the benthic foraminiferal assemblage 12 morphogroups have been distinquished. Interpretation of the paleoenvironment on the bottom of Upper Jurassic basin have been done. It was the shelf paleoenvironment condition

8

Sytem wstępej oceny zasobów wiatru i efektywnego ich wykorzystania w rejonie projektowanego Centrum Kształcenia Ekologicznego Akademii Rolniczej Kraków-Mydlniki

Zimny J., Kowalski G.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2000

|

Vol. 7, nr 1-2

161-165

PL

Stanowisko pomiarowe usytuowane na terenie Wydziału Techniki i Energetyki Akademii Rolniczej ma na celu weryfikację terenu oraz analizę energii wiatru. Rozwiązanie dzięki zastosowaniu nowoczesnej techniki obecnie przechodzi aktualnie próby, które mają zweryfikować przydatność do celów meteorologicznych. W skład systemu wchodzi również program, który służy do wstępnej obróbki danych. Pierwsze wyniki pracy systemu pomiarowego dostarczają dane dotyczące m.in. siły, kierunku oraz rozkładu tych wielkości w czasie.

EN

A system with a 30 m high mast for measuring wind data (direction and speed) was described. The system works in the area of the Department of Agriculture Energy of Agriculture University - Cracow.

9

Lithology and morphology of Upper Jurassic carbonate buildups in the Będkowska Valley. Kraków region, Southern Poland

Krajewski M.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2000

|

Vol. 70, No. 2

151-163

EN

Upper Jurassic limestones exposed in the Będkowska Valley form an extensive complex of carbonate buildups of microbolite-sponge and microbolite-Tubiphytes reef-like bioherms, in which the main rock-building material are packstone and grainstone bound by microbolite structures. Horizontal discontinuity surfaces locally found in massive limestones are of sedimentary origin and are related to sediment gravity flows from the higher parts of the buildups. Two basic morphological types of carbonate buildups are distinguished in the vertical sequence of studied sediments: (i) one or a couple of large buildups forming a continuous biolitite cover with one type of sediment prevailing over a wide area in the lower part and passing upwards to (ii) numerous small buildups separated by depressions filled with packstone and grainstone formed from erosion of the buildups. The smaller, younger buildups were subject to early cementation which led to formation of extensive constructions.

PL

Górnojurajskie wapienie Doliny Będkowskiej tworzą rozległy kompleks budowli węglanowych typu bioherm mikrobolitowo-gąbkowych i mikrobolitowo-Tubiphytesowych bioherm rafopodobnych, w których podstawową rolę skałotwórczą odgrywają ziarnity wiązane przez struktury mikrobolitowe. Poziome powierzchnie nieciągłości obserwowane niekiedy w wapieniach masywnych posiadają genezę sedymentacyjną związaną z drobnodetrytycznymi spływami z wyższych partii budowli. W badanych osadach można wydzielić dwa podstawowe typy morfologiczne budowli: (i) rozwinięte jako jedna lub kilka dużych budowli tworzących zwartą pokrywę biolitytową charakteryzującą się szerokim rozprzestrzenieniem jednego typu sedymentacji, (ii) oraz liczne ale niewielkie budowle, między którymi, w nieckach, osadzały się ziarnity pochodzące z erozji tych budowli. Budowle te wraz z otaczającymi je ziarnitami uległy wczesnej cementacji tworząc większe, złożone konstrukcje.

10

Stężenia metali ciężkich w glebach i wybranych warzywach w krakowskich ogrodach działkowych - wyniki 15-letnich badań.

Godzik B.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

1999

|

Vol. 6, nr 5-6

409-417

PL

W latach 1984-1998 w glebie i warzywach uprawianych w ogrodach działkowych w Krakowie określano stężenia siedmiu metali ciężkich (Cd, Pb, Zn, Cu, Cr, Ni, Fe). Stężenia metali były zróżnicowane w zależności od gatunków roślin i zmieniały się w poszczególnych latach: najwyższe stężenia notowano w warzywach w latach osiemdziesiątych, a znacznie niższe w dziewięćdziesiątych. Nadziemne części roślin zawierały więcej metali niż jadalne, podziemne części warzyw. Najwięcej metali akumulowała sałata. Stwierdzono większe stężenia kadmu w glebach i warzywach w ogrodach położonych w zachodniej części Krakowa, ołowiu w centrum, a cynku we wschodniej części miasta.

EN

The concentration of heavy metals (Cd, Pb, Zn, Cu, Cr, Ni, Fe) in the soils and vegetables in the allotments gardens of the Kraków agglomeration in the period of 1984-1998 were determined. Heavy metal concentartion in vegetables varied within the species and years with higher value in the 80-ties than in the 90-ties. Leaves of lettuce and parsley were the most effective accumulators of metals, whereas parsley as well as carrot roots were found to be the lowest. In garden located in the western part of Kraków agglomeration soils and vegetables were more contaminated with Cd, wheras with lead in the centre, and with zinc in the eastern part of the city.