Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Magmatic episodes in the Holy Cross Mountains, Poland – a new contribution from multi-age zircon populations

Krzemińska Ewa, Krzemiński Leszek

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

nr 474

43--57

EN

This contribution reports on new U-Pb zircon age data from magmatic rocks from the Holy Cross Mountains (HCM) of Poland. The analyzed samples were taken from lamprophyre and diabase veins of Podkranów and Janowice-2 as well as from tuff horizon of Kielce Beds (Ludlow). Internal morphologies have been investigated by SEM-BSE and cathodoluminescence images and they have been used as a guide for the selection of genetically various type of grains, e.g. potential auto-, ante- and xenocrysts, that were analyzed by ion microprobe. The U-Pb age of the magmatic events at 414.2 ±6.6 Ma (Kielce tuff), 322 ±12 Ma (Podkranów, lamprophyre), and 300±10 Ma (Janowice-2, diabase) confirmed the time frame of known magmatic activity reported within the HCM, as determined by 40Ar/39Ar geochronology in previous studies. The zircon investigation revealed also multiple populations with record of an earlier pulse of magma system (antecrysts), as well as abundant xenocrysts.

PL

W artykule przedstawiono nowe oznaczenia wieku U-Pb cyrkonu w skałach magmowych z obszaru Gór Świętokrzyskich (HCM). Próbki pobrano z żył lamprofiru i diabazu z Podkranowa i Janowic-2 oraz z poziomu tufu w warstwach kieleckich (ludlow). Morfologię i wewnętrzne cechy budowy ziaren zbadano za pomocą obrazów SEM-BSE i katodoluminescencji SEM, stosując je jako przewodnik do selekcji genetycznie różnych typów ziaren, potencjalnych auto-, ante- i ksenokryształów, które były analizowane na mikrosondzie jonowej. Wiek U-Pb epizodów magmowych, 414,2 ±6,6 Ma (Kielce, tuf), 322 ±12 Ma (Podkranów, lamprofir) i 300 ±10 Ma (Janowice-2, diabaz), potwierdza znane z wcześniejszych publikacji ramy czasowe aktywności magmowej na obszarze HCM oznaczone metodą 40Ar/39Ar. Badania wieku U-Pb cyrkonu ujawniły także szereg populacji z zapisem wcześniejszych impulsów magmowych (antekryształy) i licznych ksenokryształów.

2

Drewniane budynki mieszkalne na Kielecczyźnie

Skoczylas O.

Budownictwo i Architektura

|

2015

|

Vol. 14, nr 3

219--224

PL

W artykule zebrano cechy chałup występujących najczęściej i rzadziej w regionie Kielecczyzny. Określono obszar jaki jest brany pod uwagę w artykule. Zebrano podstawowe rodzaje podziału chat polskich i wybrano ten podział, który pozwala na zastosowanie go do potrzeb tej publikacji. Następnie na podstawie literatury i fotografii wybrano reprezentatywne dla danych typów cechy.

EN

The article summarized the characteristics features of cottages are the most frequently and less frequently in the region of Kielce. In article were specified the area to be taken into consideration in the article. Were collected basic types of division of Polish cottages and chosen this classification, which allows to use it to the needs of this publication. Then, based on the literature and photographs were selected representative features of each type.

3

Środowiska sedymentacji ordowiku górnego w regionie kieleckim Gór Świętokrzyskich

Trela W.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2005

|

nr 417

109-168

PL

W górnym ordowiku, w regionie kieleckim obserwowane są kontrasty facjalne związane z regionalną aktywnością tektoniczną i różnym tempem subsydencji basenu sedymentacyjnego. Efektem synsedymentacyjnych ruchów tektonicznych było powstanie pod koniec środkowego ordowiku wyniesienia podmorskiego, które w późnym ordowiku było miejscem rozwoju skondensowanych facji węglanowych - grejnstonów, pakstonów i wakstonów. W karadoku wyniesienie to graniczyło od południa z głębokim zbiornikiem, który był miejscem rozwoju facji ilastych. Okresowo sedymentacja w tym zbiorniku odbywała się w warunkach deficytu tlenowego wód dennych. Od późnego lanwirnu po początek późnego karadoku warunki ekologiczne i sedymentacyjne, na obszarze wyniesienia podmorskiego, były kształtowane przez prąd oceaniczny płynący między Avalonią a Baltiką, wzdłuż północnego brzegu bloku małopolskiego, oraz związane z nim prądy wstępujące. Zanik oddziaływania tego prądu był zbieżny ze zmianami cyrkulacji oceanicznej spowodowanej stopniowym zamykaniem w późnym ordowiku zachodniej części morza Tornquista, w wyniku dokowania wschodniej Avalonii do Baltiki oraz przesunięciem obu obszarów w kierunku niższej szerokości geograficznej. Abrazja tego wyniesienia przez falowanie sztormowe i oddziaływanie prądu oceanicznego oraz słabszy potencjał wzrostowy chłodnowodnego zespołu faunistycznego, spowodowały spowolnienie tempa depozycji, lub nawet jego okresowe zatrzymanie. Konsekwencją tego jest znaczna kondensacja osadu i rozwój małego "wygłodzonego wyniesienia podmorskiego" (statved seamount). Pod koniec wczesnego karadoku, w efekcie ożywienia regionalnej aktywności tektonicznej, nastąpiła przebudowa planu paleomorfologicznego. W centralnej części regionu kieleckiego ujawniły się tendencje do wzrostu pojemności akomodacyjnej, związane z tektonicznie uwarunkowanym większym tempem subsydencji tej części wyniesienia podmorskiego. Na przełomie karadoku i aszgilu zaznaczył się spadek względnego poziomu morza. Litologicznym wyrazem globalnej regresji w późnym aszgilu są w regionie kieleckim osady klastyczne (waki kwarcowe) związane z grawitacyjnymi spływami osadu, schodzącymi prawdopodobnie ze skłonu delty stożkowej. Utrzymująca się lokalnie w późnym aszgilu tendencja do pogłębiania basenu sedymentacyjnego centralnej części regionu kieleckiego sprzyjała natomiast zachowaniu ciągłości sedymentacyjnej między ordowikiem i sylurem.

EN

The spatial and temporal extent of the Upper Ordovician facies in the Kielce Region indicates regional tectonic controls on its distribution. The sedimentary basin was affected by differential subsidence rate, which probably originated from synsedimentary block faulting in the basement, that resulted in establishment of horst-like submarine palaeohigh with condensed carbonate deposition - grainstones, packstones to wackestons. During the Caradoc, the palaeohigh was bounded, to the south, by a deeper-water basin subjected to much stronger subsidence rate, where claystone facies were deposited. Periodically, the oxygen-deficient conditions occurred at the basin floor. From the latest Llanvirn to the early Late Caradoc the sedimentary and ecological conditions on the palaeohigh were affected by upwelling associated with the oceanic current that flowed south-eastwards along the northern margins of the Małopolska Block. The cessation of that oceanic current activity and then upwelling inflow was coeval with changes in palaeooceanographic circulation related to gradual closare of the western part of the Tornquist Sea during the latest Ordovician due to collision of the Avalonia with Baltica. The hydrodynamic conditions on the palaeohigh were dominated by interaction of storms and the oceanic palaeocurrent that together with slow carbonate production, resulted in low accumulation rate and subsequently in development of small starved seamount with a condensed carbonate sediment. During the end of the early Caradoc there was a rearrangement of the palaeohigh that resulted in establishment of a deeper water basin in the central part of the Kielce Region, with a continuous sedimentation in some places across the Silurian-Ordovician boundary. During the latest Caradoc and earliest Ashgill, the tectonic activity was intensified in the central part of the Kielce Region, resulting in uplifting of some parts of the basin floor, and subsequently a juxtaposition of the shallow and deep-water deposits in this area. The lithological expression of the Late Ashgill regression in the Kielce Region are clastic deposits (quartz wackes) accumulated by sandy debris flow derived from a fan delta.

4

A new occurrence of benthic fauna in the Niewachlów Greywackes (Upper Silurian) from Zalesie near Łagów in the Holy Cross Mountains

Kozłowski W., Tomczykowa E.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 1

EN

In the Bardo Syncline in Zalesie near Łagów, there occur numerous assemblages of benthic fauna which correspond to a fauna from Gruchawka and Jurkowice. The predominant trilobite group occurs with graptolites of the Bohemograptus bohemicus Zone. The Niewachlów Greywackes, and other deposits corresponding to them in the Holy Cross Mountains containing Baliozoma erraticum (Schrank), are included by the authors to the Lower Siedlce unit (Upper Ludlow).

PL

W synklinie bardziańskiej, w Zalesiu pod Łagowem, w szarogłazach niewachlowskich znaleziono liczny zespół fauny bentonicznej, odpowiadający faunie znanej z Gruchawki (E. Tomczykowa,1993; J. Malec, 1993) i Jurkowie (A. Romanek, M. Rup, 1989), a prawdopodobnie też z Widełek i Niestachowa. Z oznaczonych tu trylobitów największe znaczenie stratygraficzne i korelacyjne mają: Baliozoma erraticum (Schrank), Dalmanires nexilis (Saper), Richterarges kielcensis Tomczykowa, Helokybe sp., Harpidella sp., Sphaeroxochus sp. Wskazują one na wiek warstw odpowiadający środkowej części ludlowu (E. Tomczykowa, 1993). Bezpośrednio poniżej serii z fauną bentoniczną, która ma prawdopodobnie charakter turbidytowy, znaleziono graptolity: Bohemograptus bohemicus (Barrande), B. bohemicus tenuis (Bouăek) i Pristiograptus sp. Z serii tej, oprócz wymienionych powyżej, wcześniej podawane były (E. Tomczykowa, 1959): Monograptus tomczyki Willefert (wcześniej określony jako Monoclimacis ultimus Perner) oraz Linograptus posthumur Richter. Graptolity te potwierdzają pozycję stratygraficzną poziomu z Baliozoma erraticum (Schtank), wskazując na poziom Bohemograptus bohemicus. Szarogłazy niewachlowskie oraz większa część warstw kieleckich (sensu J. Malec, 1993), która zawiera przewodnie trylobity poziomu z Baliozoma, 104 i 224 m poniżej zlepieńca miedzianogórskiego (według J. Malca, 1993), należy zdaniem autorów do poziomu B. bohemicus, czyli do dolnych siedlec. Problem wieku stropowej części profilu Gruchawki pozostaje otwarty, przynajmniej do czasu paleontologicznego udokumentowania występujących tam graptolitów.