Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The position of the West Carpathians in the Alpine-Carpathian fold-and-thrust belt

Golonka Jan, Krobicki Michał

Geotourism / Geoturystyka

|

2023

|

nr 3-4 (74-75)

5--11

2

The Jurassic–Cretaceous transition in the High-Tatric succession (Giewont Unit, Western Tatra Mts, Poland): integrated stratigraphy and microfacies

Lodowski Damian Gerard, Pszczółkowski Andrzej, Wilamowski Andrzej, Grabowski Jacek

Acta Geologica Polonica

|

2022

|

Vol. 72, no. 1

107--135

EN

Herein are presented the results of detailed bio - (calcareous dinocysts, calpionellids, foraminifers, saccocomids) and chemostratigraphic (δ13C) studies combined with high-resolution microfacies, rock magnetic and gamma-ray spectrometry (GRS) investigations performed on the upper Kimmeridgian-upper Valanginian carbonates of the Giewont succession (Tatricum, Giewont and Mały Giewont sections, Western Tatra Mountains, Poland). The interval studied covers the contact between the Raptawicka Turnia Limestone (RTL) Fm. and the Wysoka Turnia Limestone (WTL) Fm. Their sedimentary sequence is composed of micrites, pseudonodular limestones, cyanoid packstones, lithoclastic packstone and encrinites. A precise correlation with the previously published Mały Giewont section is ensured by biostratigraphy, rock magnetic and GRS logs. The methodology adopted has enabled the recognition of two stratigraphic discontinuities, approximated here as corresponding to the latest Tithonian-early (late?) Berriasian and the early Valanginian. The hiatuses are evidenced by biostratigraphic data and the microfacies succession as well as by perturbations in isotopic compositions and rock magnetic logs; they are thought to result from a conjunction of tectonic activity and eustatic changes. A modified lithostratigraphic scheme for the Giewont and the Osobita High-Tatric successions is proposed. The top of the RTL Fm. falls in the upper Tithonian, where cyanoid packstones disappear. At the base of the WTL Fm. a new Giewont Member is defined as consisting of a basal lithoclastic packstone and following encrinites.

3

Tescheniceras gen. nov. (Ammonoidea) and the definition of the Valanginian/Hauterivian boundary in Butkov Quarry (Central Western Carpathians, Slovakia)

Vašíček Zdeněk

Acta Geologica Polonica

|

2020

|

Vol. 70, no. 4

569--584

EN

Jurassic and Lower Cretaceous successions of the Manín Unit of the Central Western Carpathians are exposed in Butkov Quarry in the Middle Váh Region, Slovakia. A significant part of the macrofauna belonging to neocomitid ammonites, formerly classified under the genus Teschenites Thieuloy, 1971, occurs in deposits spanning the Valanginian/Hauterivian boundary. The original definition of Teschenites was accompanied by uncertainties in the taxonomic and stratigraphic position of its original type species, i.e., Hoplites neocomiensiformis Uhlig, 1902. The present contribution focuses on and provides a possible taxonomic solution by establishing the new genus Tescheniceras. In Butkov Quarry, the new genus includes five species. Tescheniceras flucticulum (Thieuloy, 1977), the type species, is the most abundant. Tescheniceras callidiscum (Thieuloy, 1971), the subzonal species for the uppermost Valanginian (Thieuloy 1971b), occurs only sporadically. Because Acanthodiscus radiatus (Bruguiére, 1789), the index species for the basal Hauterivian (radiatus Zone) in the international ammonite zonation, does not occur in the locality, the basal Hauterivian is indicated by the first appearance of the genus Spitidiscus Kilian, 1910.

4

The intramontane Orava Basin - evidence of large-scale Miocene to Quaternary sinistral wrenching in the Alpine-Carpathian-Pannonian area

Ludwiniak Mirosław, Śmigielski Michał, Kowalczyk Sebastian, Łoziński Maciej, Czarniecka Urszula, Lewińska Lena

Acta Geologica Polonica

|

2019

|

Vol. 69, no. 3

339--386

EN

The Carpathian Orava Basin is a tectonic structure filled with Neogene and Quaternary deposits superimposed on the collision zone between the ALCAPA and European plates. Tectonic features of the south-eastern margin of the Orava Basin and the adjoining part of the fore-arc Central Carpathian Palaeogene Basin were studied. Field observations of mesoscopic structures, analyses of digital elevation models and geological maps, supplemented with electrical resistivity tomography surveys were performed. Particular attention was paid to joint network analysis. The NE-SW-trending Krowiarki and Hruštinka-Biela Orava sinistral fault zones were recognized as key tectonic features that influenced the Orava Basin development. They constitute the north-eastern part of a larger Mur-Mürz-Žilina fault system that separates the Western Carpathians from the Eastern Alps. The interaction of these sinistral fault zones with the older tectonic structures of the collision zone caused the initiation and further development of the Orava Basin as a strike-slip-related basin. The Krowiarki Fault Zone subdivides areas with a different deformation pattern within the sediments of the Central Carpathian Palaeogene Basin and was active at least from the time of cessation of its sedimentation in the early Miocene. Comparison of structural data with the recent tectonic stress field, earthquake focal mechanisms and GPS measurements allows us to conclude that the Krowiarki Fault Zone shows a stable general pattern of tectonic activity for more than the last 20 myr and is presently still active.

5

Przestrzenny model geologiczno-strukturalny strefy przypowierzchniowej w rejonie Soli

Michna M., Mitan K., Machowski G., Papiernik B.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

nr 209 wyd. konferencyjne

585--588

PL

Wykorzystując zaktualizowaną mapę geologiczną, 18 przekrojów geologicznych, profile stratygraficzne 7 otworów wiertniczych, wyniki pomiarów terenowych oraz numeryczny model terenu opracowano przestrzenny model geologiczno-strukturalny w rejonie Soli (Karpaty Zachodnie) obejmujący swym zasięgiem powierzchnię ok. 227 km2. Skomplikowana budowa geologiczna Karpat Zewnętrznych w analizowanym rejonie objawia się występowaniem 3 jednostek tektonicznych, w obrębie których można wyróżnić 27 wydzieleń litostratygraficznych. Osnowę strukturalną modelu stworzono na podstawie 66 dyslokacji. Podział litostratygraficzny został uproszczony tak, aby możliwe było połączenie modelu strefy przypowierzchniowej z modelem głębszej strefy skonstruowanym na podstawie interpretacji sejsmiki.

EN

Using an updated geological map, 18 geological cross-sections, stratigraphic profiles of 7 boreholes, the results of field measurements and a digital terrain model spatial geological and structural model in the area of Salt (Western Carpathians) was created. Modeling area covers an area of approximately 227 km2. The complicated geological structure of the Outer Carpathians in the analyzed region revealed the presence of three tectonic units, within which one can ditinguish 27 lithostratigraphic units. The structural model was created based on 66 dislocations. Lithostratigraphic division has been simplified so that it can be combined with model constructed based on seismic data interpretation.

6

Rola wyróżników i wyznaczników krajobrazu przyrodniczego i kulturowego w określeniu wyspowego charakteru Beskidu Małego

Łach J.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2016

|

nr 33

39--52

PL

Badania na potrzeby artykułu dotyczyły określenia wyspowego charakteru Beskidu Małego w stosunku do otaczającego go Beskidu Śląskiego, Beskidu Makowskiego, Kotliny Żywieckiej oraz Pogórza Śląskiego. W tym celu sięgnięto do metody wyróżników/wyznaczników krajobrazu na płaszczyźnie geograficznej oraz etnograficznej, badając jego izolację przestrzenną i kulturową. Z analizy elementów przyrodniczych za szczególny wyróżnik wyspowości Beskidu Małego wybrano rzeźbę oraz dominujący typ pokrycia terenu, natomiast z elementów etnograficznych za unikatowy wyróżnik przyjęto konstrukcyjny typ budowli polaniarskiej oraz przynależność etniczno-kulturową mieszkańców regionu. Zdefiniowane w artykule inne wyróżniki krajobrazowe stanowiące często pojedyncze, niewielkie płaty krajobrazowe, posiadające historyczne oraz geograficzne powiązania z regionem, pozwoliły z powyższymi wyróżnikami określić Beskid Mały jako krajobrazową wyspę górską Zewnętrznych Karpat Zachodnich.

EN

The research for the needs of the article referred to the definition of island character of the Little Beskids in relation to surrounding Silesian Beskids, Makowski Beskids, Żywiec Basin and Silesian Foothills. To realize this goal, the method of landmarks and determiners of landscape was used on geographical and ethnographical plane examining its spatial and cultural isolation. From the analysis of the natural elements, terrain and dominant type of the land cover were chosen as a specific landmark of the island character. From ethnographic elements, structural type of pastoral buildings and ethno-cultural affiliation of the inhabitants of the Little Beskids were used as unique landmark. Other landscape landmarks defined in the article posing often single, small landscape patch with historical and geographical connections to the region allowed in the above determine the Little Beskids as a landscape mountain island in the Outer Western Carpathians.

7

Granice złóż gazu ziemnego Lachowice i Stryszawa w świetle testów rurowym próbnikiem złoża

Dubiel S., Rzyczniak M., Solecki M. L., Maruta M.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 1

60–-66

EN

Identification of hydrocarbon accumulation boundaries within an oil field area is an important factor for making decisions whether or not to drill out and develop the field, or to give up extraction in some parts of the areas. As an example, two gas/condensate fields in the Devonian strata of the Western Carpathians are presented in this paper. These deposits were found at various depths in the Miocene basement in two separate tectonic blocks. Boundaries of the Stryszawa field were identified with the traditional Horner method and with the modern log-log method on the basis of industrial data obtained with DST and production tests. Based on the analysis of the drilling-up and testing methods used in the L-4 well in the Devonian strata of the Lachowice field the authors formulated the causes of considerably lower inflow of reservoir fluid to the tester during four DST tests, and the inability to determine boundaries of this part of the deposit.

8

Eocene flora and trace fossils from the Hruby Regiel section in the Tatra Mountains (Poland): Taxonomic revision of the Wiktor Kuźniar fossil plant collection

Worobiec G., Jach R., Machaniec E., Uchman A., Worobiec E.

Acta Geologica Polonica

|

2015

|

Vol. 65, no. 2

203--226

EN

Latest Eocene plant macrofossils and trace fossils collected a century ago by Wiktor Kuźniar are revised and their stratigraphical and palaeoecological meaning is re-considered. They derive from marine limestones and marls cropping out on the northern slope of the Hruby Regiel mountain in the Western Tatra Mountains. Leaves belonging to the families Fagaceae and Lauraceae and fruits of the palm Nypa are recognized. The co-occurrence of the planktonic foraminifer taxa Chiloguembelina cf. gracillima and Globigerinatheca cf. index and fruits of Nypa suggests a latest Eocene age of the fossil flora. The plant assemblage is typical of paratropical or subtropical evergreen forests in a warm and humid subtropical climate, recent counterparts of which occur in southeast Asia. The presence of Nypa is characteristic of mangroves. The good state of preservation of the leaves suggests coastline proximity during sedimentation of the plant-bearing deposits.

9

Analiza rezultatów testów DST na złożu gazu ziemnego Lachowice – Stryszawa w Karpatach Zachodnich

Dubiel S., Rzyczniak M.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 7

131--138

PL

W publikacji przedstawiono technikę i technologię testów DST złoża gazu ziemnego Lachowice-Stryszawa próbnikiem produkcji firmy Halliburton typu Ful-Flo. Podano charakterystykę techniczną tego próbnika oraz zasady kompletowania jego zestawu w zależności od planowanych rozwiązań technologicznych opróbowania i występujących warunków złożowych. Przeanalizowano stosowane w górnictwie naftowym rozwiązania technologiczne oraz rezultaty testów DST gazonośnych utworów dewonu na złożu Lachowice-Stryszawa w obszarze Karpat Zachodnich. Rezultaty tych testów interpretowano metodą Hornera oraz nowoczesną metodą log-log. Zestawiono tabelarycznie i szczegółowo omówiono wyniki interpretacji oraz wyniki obliczeń parametrów złożowych wszystkich udanych technicznie testów DST utworów dewonu, różniących się technologią, ze szczególnym uwzględnieniem przydatności uzyskanych informacji w procesie poszukiwań złóż węglowodorów i oceny ich produktywności.

EN

This paper presents the technique and technology of DST tests made in Lachowice-Stryszawa gas field with the use of Halliburton Ful-Flo equipment. The technical specification of the tester and way in which it can be composed, depending on the planned technological tests and reservoir conditions are given. Technological solutions applied in oil mining and DST results for gas-bearing Devonian strata in the Lachowice-Stryszawa gas field in the Western Carpathians are presented in this paper. The test results were interpreted with Horner method and modern log-log method. The results of the interpretation and calculations of all technically successful DST tests of Devonian strata performed in different technologies were tabularized and discussed in detail taking into account the usability of information in hydrocarbons prospecting and evaluation of their productivity.

10

Walory szaty roślinnej otoczenia źródeł w Ustroniu i jej znaczenie dla ekoturystyki

Wilczek Z., Zarzycki W, Kulik K., Zimnol J

Inżynieria Ekologiczna

|

2014

|

Nr 40

173--182

PL

Ustroń jest miejscowością uzdrowiskową położoną na obszarze Karpat Zachodnich, w Polsce południowej, w przedziale wysokościowym 360–480 m n.p.m. Ze względu na bliskość Konurbacji Górnośląskiej (ok. 50 km) Ustroń jest masowo odwiedzany przez turystów. Obiektem badań było otoczenie trzech popularnych źródeł mineralnych: Źródła Karola, Źródła Żelazistego i Źródła na Równicy. Badania terenowe objęły analizę roślinności i spis flory w promieniu 100 metrów od każdego ze źródeł. Wyniki pokazują obecność 21 zbiorowisk roślinnych reprezentujących 8 klas roślinności oraz 167 gatunków roślin naczyniowych. Wiele z nich jest rzadkich i chronionych. Walory przyrodnicze obszaru badań mogą być wykorzystane do promocji ekoturystyki na obszarze Ustronia. Co więcej, każde zbiorowisko roślinne ma swój specyficzny wpływ na ludzkie zdrowie i lokalne warunki bioklimatyczne, więc analiza roślinności powinna być potraktowana jako niezbędna dla każdej miejscowości uzdrowiskowej.

EN

Ustroń is a spa town in Southern Poland in area of the Western Carpathians (attitude range: 360–480 m a.s.l.). It is very popular with tourists due to its proximity to biggest urban area of Poland – Upper Silesian Metropolis (about 50 km). The objects of study were surroundings of 3 popular mineral springs in Ustroń: Karol Spring, Ferruginous Spring and Spring on Równica Hill. Field research concerned vegetation and flora within 100 m of each spring. Results show occurrence of 21 different vegetation types from 8 vegetation classes and 167 vascular species. Many of them are rare and legal protected. Natural values of study area could be use in promotion of ecotourism in Ustroń. What more, each plant community have specific influence to a human health and local bioclimatic properties, so it is necessary to recognize vegetation of spa towns.

11

Lower Jurassic to lower Middle Jurassic succession at Kopy Sołtysie and Płaczliwa Skała in the eastern Tatra Mts (Western Carpathians) of Poland and Slovakia: stratigraphy, facies and ammonites

Iwańczuk J., Iwanow A., Wierzbowski A.

Volumina Jurassica

|

2013

|

Vol. 11, no. 1

19–-58

EN

The Lower Jurassic and the lower part of the Middle Jurassic deposits corresponding to the Sołtysia Marlstone Formation of the Lower Subtatric (Krížna) nappe in the Kopy Sołtysie mountain range of the High Tatra Mts and the Płaczliwa Skała (= Ždziarska Vidla) mountain of the Belianske Tatra Mts in the eastern part of the Tatra Mts in Poland and Slovakia are described. The work concentrates both on their lithological and facies development as well as their ammonite faunal content and their chronostratigraphy. These are basinal deposits which show the dominant facies of the fleckenkalk-fleckenmergel type and reveal the succession of several palaeontological microfacies types from the spiculite microfacies (Sinemurian–Lower Pliensbachian, but locally also in the Bajocian), up to the radiolarian microfacies (Upper Pliensbachian and Toarcian, Bajocian–Bathonian), and locally the Bositra (filament) microfacies (Bajocian–Bathonian). In addition, there appear intercalations of detrital deposits – both bioclastic limestones and breccias – formed by downslope transport from elevated areas (junction of the Sinemurian and Pliensbachian, Upper Toarcian, and Bajocian). The uppermost Toarcian – lowermost Bajocian interval is represented by marly-shaly deposits with a marked admixture of siliciclastic material. The deposits are correlated with the coeval deposits of the Lower Subtatric nappe of the western part of the Tatra Mts (the Bobrowiec unit), as well as with the autochthonous-parachthonous Hightatric units, but also with those of the Czorsztyn and Niedzica successions of the Pieniny Klippen Belt, in Poland. The character of the deposits in the sequences, and their biostratigraphical analysis, show that sedimentation during the Early Jurassic, and up to the Late Bajocian, was controlled by rifting phases which were active at the junction of the Sinemurian and Pliensbachian (Zliechov Phase), during the Late Pliensbachian and Toarcian (Devín Phase), and during the Bajocian (Krasín Phase). The onset of pelagic sedimentation overlying the rift strata took place during the latest Bajocian. Selected ammonite taxa are illustrated and discussed.

12

Zasoby oraz możliwości zagospodarowania wód geotermalnych w Karpatach Zachodnich - od Cieszyna po Gorlice

Hajto M.

Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Budownictwo i Inżynieria Środowiska

|

2012

|

z. 59, nr 2/II/I

331-340

PL

Artykuł prezentuje wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu pt. ”Atlas zasobów wód i energii geotermalnej Karpat Zachodnich”, zrealizowanego przez AGH na zlecenie Ministerstwa Środowiska w latach 2009-2011. W artykule przedstawiono kierunki i możliwości optymalnego zagospodarowania wód geotermalnych zakumulowanych w utworach formacji fliszowej oraz w skałach podłoża fliszu karpackiego w rejonie polskich Karpat Zachodnich. Przedstawiono także wyniki oszacowania zasobów energii geotermalnej zakumulowanej w skałach i wodach geotermalnych oraz wskazano lokalizację perspektywicznych stref dla wykorzystania wód geotermalnych do celów ciepłowniczych i/lub balneoterapeutycznych. Obszar obliczeń zasobów wynosił ok. 10 300 km2, co stanowi niespełna 3,3% powierzchni kraju, w tym obszar zewnętrznych Karpat o powierzchni ok. 9 400 km2. Obliczenia przeprowadzono z uwzględnieniem przyjętej klasyfikacji zasobów energii geotermalnej, zgodnie z diagramem McKelvey’a. Podano wielkości szacunkowe energii zakumulowanych w poszczególnych zbiornikach geotermalnych, a wyniki obliczeń odniesiono do wielkości zasobów energii geotermalnej zakumulowanej na Niżu Polskim. Zastosowanie metodyki wskaźnikowej oceny efektywności ekonomicznej pozyskania ciepła (współczynnik mocy) pozwoliły na dokonanie wstępnej oceny opłacalności wykorzystania energii geotermalnej w skali regionalnej i wskazanie obszarów perspektywicznych w obrębie poszczególnych zbiorników.

EN

The paper presents results of calculation of geothermal energy resources accumulated within the flysh formation and within Miocene/Mesozoic/Palaeozoic geothermal aquifers located in the basement of in the Polish Western Carpathians, made in the framework of the project entitled “Atlas of geothermal waters and energy resources in the Western Carpathians”. The project had been commissioned by the Ministry of Environment and was carried out in the years 2009-20011 at the AGH University Science and Technology. The calculation area measured approximately 10,275 km2 that represents less than 3.3 percent of the territory of Poland. The calculations were made with regard to the accepted classification of geothermal resources, in accordance with the McKelvey’s diagram. Estimates of energy accumulated in particular aquifers was given, and results of the calculations were compared to geothermal energy resources accumulated in the Polish Lowlands. Application of the methodology of factor evaluation of the economic effectiveness of heat recovery (the power factor) enabled preliminary assessment of the geothermal energy utilization profitability at the regional scale and indication of prospective areas within particular aquifers.

13

Wieloetapowa dolomityzacja w sukcesji triasu dolnego i środkowego serii wierchowej (Tatry Zachodnie, Polska)

Jaglarz P.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

Vol. 60, nr 5

284-293

EN

The paper is focused on multi-stage dolomitization process in the Lower-Middle Triassic succession of the High-Tatric series from the Western Tatra Mts. Lower and Middle Triassic bedded dolostones have several features indicating their early-diagenetic (synsedimentary) origin: preservation of sedimentary structures, fine-grained fraction (except redeposited deposits), relatively high concentration of siliciclastics, pseudomorphs after sulfates, lack of benthic fauna (except storm deposits). This can also be identified by presence of teepee structures and solution-collapse breccias. The sedimentological features and δ13C values may lead to conclusion that bedded dolostones were formed in the hypersaline environment, within supra- to interitidal zone. The part of bedded dolostones (mainly Early Triassic and latest Middle Triassic age) were formed during dilution of hipersaline waters by periodic fresh-water inputs. Positive correlation between δ13C and δ18O in dolomitized calcarenites suggests dolomitization with the influence of mixed meteoric and marine (hypersaline) waters. That dolomitization process took place during relatively early stage of burial diagenesis at marine regression times. The δ13C values of dolomitized calcilutites, as well as mosaic and saddle dolomitic cements suggest the dolomitization by solutions of marine origin. The lack of correlation between δ13C and δ18O indicates high temperature of these solutions. The values of δ18O indicate the temperature formation of dolomitic mosaic cements at 45-65°C. Calcilutites were dolomitized at 70-80°C, and saddle dolomite cements were formed in similar thermal conditions (70–85°C). Hydrothermal dolomitization is dated on Middle Triassic time.

14

The tectonic setting and origin of the Smilno tectonic window (Eastern Slovakia)

Ryłko W., Tomaś A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 449

185--193

EN

The Smilno tectonic window is located in eastern Slovakia between Smilno in the west and Nižný Mirošov in the east. Geologically, the Smilno tectonic window occurs in the Magura Unit, within the Racza Subunit. In this area, deposits of the Grybów and Dukla units crop out from under the Magura Unit rocks and occur at the surface. The Dukla Unit section is represented by the Submenilite Formation occurring in the northern part of the window. The upper Grybów Unit is represented by the Menilite Formation and the Krosno Beds. The Smilno window developed as a result of a multi-stage formation of flysch masses in this region. In the earliest stage, flysch masses were displaced over the Makovice Ridge from the south into the graben. The graben was filled mostly with deposits of the Silesian and Dukla units, overlain by the Grybów and Magura units. In the next stage, there was a restructuring of the Makovice Ridge, which extended into the overlying deposits of the Silesian and Dukla units. During the later stage, tectonic deformation spread out into the Grybów and Magura units. Not only discontinuous tectonic deformation, but also the beginnings of folding processes, developed as a result of SW-oriented stress, is observed within them. In the next stage, the SW-oriented stress plays a significant role. It resulted in a shift of the Grybów and Magura units and the top part of the Dukla Unit in relation to the Dukla and Silesian units. The last stage included primarily a shortening and thrusting of the Grybów and Magura units and the top portion of the Dukla Unit. Due to this process, the Magura Unit broke up, and the Grybów and Dukla units, today present in the Smilno window, pierced up to the surface along discontinuity planes. In each case described, the occurrence of a tectonic window within flysch deposits was associated with the presence of a resisting element in the consolidated basement of the Carpathians to the south of the window zone; in the case of the Smilno window, it was the Makovice Ridge.

PL

Tektoniczne okno Smilna położone jest na obszarze wschodniej Słowacji, w obrębie jednostki magurskiej. W obrębie okna Smilna mamy do czynienia z profilami dwóch jednostek, jednostki dukielskiej i jednostki grybowskiej. Okno Smilna uformowało się w rowie podłoża pomiędzy grzbietem makowickim na południu a regionalnym skłonem podłoża na północy. Powstało ono w wyniku wieloetapowego formowania się mas fliszowych. W każdym opisanym przypadku pojawienie się okna tektonicznego w obrębie mas fliszowych związane było z wystąpieniem elementu oporowego w skonsolidowanym podłożu Karpat na południe od strefy okiennej. Element ten był przeszkodą dla ruchu mas fliszowych ku północy, wyhamowywał go i w wyniku tego powstawała składowa pionowa sił powodująca wypiętrzenie mas fliszowych z głębi na powierzchnię. W przypadku okna Smilna był to grzbiet makowicki.

15

Potencjał geotermalny w rejonie zewnętrznych Karpat Zachodnich

Hajto M.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2011

|

R. 50, nr 1-2

37-49

PL

Artykuł prezentuje wyniki obliczeń zasobów energii geotermalnej zakumulowanej w utworach formacji fliszowej oraz w skałach podłoża fliszu karpackiego w rejonie Karpat Zachodnich. Przedstawiono także lokalizację perspektywicznych stref oraz wskazano możliwości i kierunki optymalnego wykorzystania wód geotermalnych do celów ciepłowniczych i/lub balneoterapeutycznych w omawianym rejonie. Prezentowane wyniki badań są efektem projektu pt "Atlas zasobów wód i energii geotermalnej Karpat Zachodnich", zrealizowanego przez AGH na zlecenie Ministerstwa Środowiska w latach 2009-2011. Obszar obliczeń zasobów wynosił około 10 275 km2, co stanowi niespełna 3,3% powierzchni kraju, w tym obszar zewnętrznych Karpat o powierzchni około 9 428 km2. Obliczenia przeprowadzono z uwzględnieniem przyjętej klasyfikacji zasobów energii geotermalnej, zgodnie z diagramem McKelvey'a. Podano wielkości szacunkowe energii zakumulowanych w poszczególnych zbiornikach geotermalnych, a wyniki obliczeń odniesiono do wielkości zasobów energii geotermalnej zakumulowanej na Niżu Polskim. Zastosowanie metodyki wskaźnikowej oceny efektywności ekonomicznej pozyskania ciepła (współczynnik mocy) pozwoliło na dokonanie wstępnej oceny opłacalności wykorzystania energii geotermalnej w skali regionalnej i wskazanie obszarów perspektywicznych w obrębie poszczególnych zbiorników.

EN

The paper presents results of calculation of geothermal energy resources accumulated within the flysh formation and within Miocene/Mesozoic/Palaeozoic geothermal aquifers located in the basement of in the Polish Western Carpathians, made in the framework of the project entitled "Atlas of geothermal waters and energy resources in the Western Carpathians". The project had been commissioned by the Ministry of Environment and was carried out in the years 2009–20011 at the AGH University Science and Technology. The calculation area measured approximately 10,275 km2, that represents less than 3.3 percent of the territory of Poland. The calculations were made with regard to the accepted classification of geothermal resources, in accordance with the McKelvey's diagram. Estimates of energy accumulated in particular aquifers was given, and results of the calculations were compared to geothermal energy resources accumulated in the Polish Lowlands. Application of the methodology of factor evaluation of the economic effectiveness of heat recovery (the power factor) enabled preliminary assessment of the geothermal energy utilization profitability at the regional scale and indication of prospective areas within particular aquifers.

16

Protective significance of meadows and pastures for the natural environment of the Western Carpathians (as an example of the Upper Dunajec River basin)

Smoroń S., Kopacz M., Twardy S., Kuźniar A.

Journal of Water and Land Development

|

2011

|

no. 15

73-81

EN

During the period of 1995-2005 in the mountain areas of southern Poland (Western Carpathians), in the catchment areas of the Upper Dunajec River basin in particular, significant structural changes took place. The share of arable lands decreased in the range of 17.7-27.6% of the total area. Simultaneously the area of permanent grasslands (meadows and pastures) has increased from 9.8 to 21.1%. The objective of the work was an assessment of biogenic ingredients content (N-NH4, N-NO3, and PO4) in surface water on area of the Białka catchment with the domination of permanent grasslands with low production intensification based on natural fertilizers and scattering input of mineral fertilizers. In years 2002-2005 the average share of arable land amounted 16.2%, pastures and meadows 83.7% and 0,1% of orchards. Studies showed that surface water quality in this catchment area was very good, in the range of the 1st class. Mountain grasslands are fulfilling an important protective role contributing for sustain high quality of surface water.

PL

W latach 1995-2005 doszło na obszarach górzystych Polski Południowej (Karpaty Zachodnie), zwłaszcza w zlewni górnego Dunajca, do istotnych zmian strukturalnych. Udział gruntów ornych zmniejszył się od 17,7 do 27,6% w powierzchni ogólnej. Równocześnie zwiększył się obszar trwałych użytków zielonych (łąk i pastwisk) - od 9,8 do 21,1%. Nastąpiła także ekstensyfikacja produkcji pasz na użytkach zielonych oraz zmniejszenie pogłowia bydła i owiec. Celem badań była ocena zawartości składników o charakterze biogennym (N-NO3, N-NH4 i PO4) w wodach powierzchniowych na terenie zlewni "Białka" w warunkach dominacji trwałych użytków zielonych o niskiej intensyfikacji produkcji, opartej na nawozach naturalnych, z niewielkim udziałem nawozów mineralnych. W latach 2002-2005 udział gruntów ornych wynosił tu średnio 16,2, pastwisk i łąk 83,7, a sadów tylko 0,1%. Badania wykazały, że jakość wód powierzchniowych tej zlewni była bardzo dobra i mieściła się najczęściej w I klasie. Górskie użytki zielone pełnią ważną rolę ochronną, przyczyniając się do utrzymania wysokiej jakości wód powierzchniowych.

17

Early Cretaceous ammonites from the Butkov Quarry (Manin Unit, Central Western Carpathians, Slovakia)

Vasicek Z.

Acta Geologica Polonica

|

2010

|

Vol. 60, no. 3

393-415

EN

The taxonomic and stratigraphic study of rich ammonite material from the Lower Cretaceous deposits of the Butkov Quarry, near Ladce (ManIn Unit, Slovak Central Carpathians) is presented. More than 55 ammonite species are recognised and twenty-one biostratigraphically significant ammonite species are described, with one species, Sarasinella subdensicostata, described as new. The recognised taxa document an interval from the Upper Valanginian through to the Lower Hauterivian. The ammonite assemblage represents the Mediterranean bioprovince, with only a single species, Dichotomites evolutus, from the Boreal bioprovince.a new ammonite zone, the Teschenites flucticulus Zone, is proposed for the basal Hauterivian in the Western Carpathians.

18

Warunki rozwoju i rozmieszczenie torfowisk w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej

Łajczak A.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

Vol. 57, nr 8

694-694

EN

The Orava-Nowy Targ Basin is the only intramontane basin in the Carpathian Mountains, where numerous low and raised peat bogs developed in the Holocene. The peat bogs were originally comprising about 40% of the basin area. to became confined to 12%, in result of several centuries of exploitation of peat. On the basis of investigations on geomorphological location of the preserved relics of peat bogs, and reconstructions of their original extent, an attempt was made to identify natural environment factors which had the biggest influence on development of peat-forming process within the Orava-Nowy Targ Basin. The most important of these factors were found to be landforms of fluvioglacial and fluvial accumulation and their composition, as well climatic conditions. However, it should be stated that distribution of raised peat bogs appears to be mainly controlled by the mode of circulation of shallow groundwaters and location of their stable outflows. This is an aspect of development of peat bogs that has not been studied up to now.

19

Nowe znalezisko ciosu mamuta w Karpatach Zachodnich

Cieszkowski M., Zuchiewicz W., Alexandrowicz W. P., Wojtal P., Ślączka A., Góra S., Fryś P., Kursa G.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

Vol. 57, nr 2

144-146

20

Monitoring geodynamic processes using geodetic and gravimetric methods: an example from the Western Carpathians (South Poland)

Łój M., Madej J., Porzucek S., Zuchiewicz W.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2

217-247

EN

Multidisciplinary studies conducted along two geodynamic test transects across the Polish segment of the Western Carpathians, crossing the Orava Basin in the west and the Pieniny Klippen Belt and Magura Nappe along the Dunajec River valley in the east, included gravity and geodetic surveys as well as geological investigations. Gravity and geodetic surveys were carried out annually in years 2004-2006. Their results appear to suggest recent subsidence of the Orava Basin, particularly intensive in a Quaternary graben in the northern part of the area, confirming conclusions derived from geomorphic analyses. Data obtained for the Dunajec River transect do not show any particular differentiation among individual benchmarks, what can point to either minor uplift of the entire area, minimal differences between successive slices of the Magura Nappe and the Pieniny Klippen Belt, or both. Horizontal displacements of benchmarks, different for the western and eastern transects, towards the west and SW as well east and SE, respectively, can result from general uplift of the area comprised between these transects. On the other hand, the N to NNE-oriented vectors of recent horizontal motions, observed for stations located south of the Pieniny Klippen Belt, point to the ongoing NNE-directed push of the ALCAPA block.

PL

Zintegrowane studia grawimetryczne, geodezyjne i geologiczno-geomorfologiczne przeprowadzono na dwóch profilach przecinających szereg jednostek środkowej części Karpat polskich, wykazujących zróżnicowane tendencje neotektoniczne: w poprzek Kotliny Orawskiej na zachodzie oraz wzdłuż beskidzkiego przełomu Dunajca na wschodzie. Pomiary grawimetryczne i geodezyjne wykonywano corocznie w okresie 2004--2006. Ich wyniki wskazują na współczesną subsydencję Kotliny Orawskiej, szczególnie intensywną w obrębie rowu Wróblówki. Dane uzyskane dla profilu Dunajca nie ujawniają większego zróżnicowania pomiędzy poszczególnymi punktami pomiarowymi, co może sugerować słabe wypiętrzanie całego obszaru i/lub minimalne różnice mobilności kolejnych łusek płaszczowiny magurskiej oraz pienińskiego pasa skałkowego. Przemieszczenia poziome reperów usytuowanych w obrębie Karpat zewnętrznych, a skierowane ku zachodowi i SW w profilu zachodnim oraz ku wschodowi i SE w profilu wschodnim, mogą odzwierciedlać wypiętrzanie obszaru ograniczonego profilami, tj. masywu Gorców. Natomiast skierowane ku północy i NNE wektory współczesnych ruchów poziomych dla stanowisk ulokowanych na południe od pienińskiego pasa skałkowego zdają się wskazywać na nadal aktywny nacisk bloku ALCAPA ku NNE.