Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Analiza możliwości termomodernizacji schroniska górskiego z początku XX wieku na przykładzie Domu Śląskiego w Karkonoszach

Kropidłowska Oliwia, Nowak Łukasz

Przegląd Budowlany

|

2023

|

R. 94, nr 11-12

163--167

PL

Jednym z kluczowych obszarów działań mających spowolnić zmiany klimatyczne, a następnie je zatrzymać, są działania modernizacyjne w sektorze budynków istniejących o bardzo niskiej efektywności energetycznej. Do tej grupy zaliczają się budynki o ponad 100-letniej historii, czasami pełniące funkcje reprezentacyjne, hotelowo-konferencyjne, wypoczynkowe czy, jak w tym przypadku, schroniska górskiego. W artykule poruszono tematykę modernizacji starego schroniska górskiego na podstawie Domu Śląskiego w Karkonoszach, w której przedstawiono efektywność energetyczną w stanie istniejącym i możliwości jej poprawy wskutek szeregu działań termomodernizacyjnych.

EN

One of the key areas of action to slow down and then stop climate change is thermal modernization of existing buildings with very low energy efficiency. This group includes buildings with over 100 years of history, sometimes serving representative, hotel and conference functions, leisure facilities or, in this case, a mountain hostel. The article deals with the subject of thermal modernization of an old mountain shelter on the basis of Dom Śląski in the Karkonosze Mountains, in which energy efficiency of the existing state and the possibilities of its improvement as a result of a series of thermal modernization activities are presented.

2

Architektura karkonoskich bud cennym elementem krajobrazu kulturowego Sudetów

Suchodolski Jacek

Architectus

|

2019

|

Nr 4 (60)

65--76

PL

Artykuł został poświęcony architekturze czterech uważanych za najstarsze karkonoskich schronisk – Pod Łabskim Szczytem, Strzesze Akademickiej, Samotni oraz Schronisku im. Bronka Czecha. Celem pracy jest ukazanie nieprzemijających walorów ich architektury, dla której inspiracją była rodzima tradycja budowlana. Po 1945 r. wiele sudeckich schronisk przestało istnieć, a te, które przetrwały do dziś, borykają się często z podstawowymi problemami – brakiem koniecznych remontów, właściwej opieki konserwatorskiej czy stosunkowo niedużym ruchem turystycznym. W publikacji zwrócono także uwagę na potrzebę kontynuacji w nowo projektowanych budynkach o funkcji turystycznej rodzimych wątków architektury, w celu przywrócenia przerwanej po 1945 r. ciągłości kulturowej.

EN

The article is devoted to the architecture of four Giant Mountains shelters, which are considered to be the oldest, i.e., Pod Łabskim Szczytem, Strzecha Akademicka, Samotnia and Bronek Czech’s Shelter. The purpose of the study aims at showing the timeless values of their architecture inspired by native construction tradition. After 1945, many Sudetes shelters ceased to exist and those that have survived to this day often face fundamental problems – lack of necessary renovations, proper conservation care or relatively small tourist traffic. The publication also draws attention to the need to continue native architectural themes in newly designed buildings with a tourist function in order to restore cultural continuity that was interrupted after 1945.

3

Pragmatyczne spojrzenie na Strzechę Akademicką jako archetypowe karkonoskie schronisko wysokogórskie

Simiczyjew Ł.

Architectus

|

2018

|

Nr 1 (53)

99--110

PL

Strzecha Akademicka jest jednym z najstarszych i najbardziej znanych schronisk Karkonoszy. Autor artykułu stara się odpowiedzieć na pytanie o to, czy w dobie wypoczynku opartego na maksymalizacji doświadczeń i bodźców jest ona, wraz z pozostałymi schroniskami, w stanie przyciągnąć nowych turystów. Szukając odpowiedzi, przedstawił historię schroniska, jego przebudowy, poruszył problemy prawne i związane ze statusem obiektu, a także oczekiwania turystów. Po takiej analizie pokusił się o wniosek, że przy optymalnej współpracy organów administracyjnych można dostosować obiekt do ergonomicznego pełnienia aktualnej i nowych funkcji.

EN

Strzecha Akademicka is one of the oldest and best known shelters in the Giant Mountains. The author of the article tries to answer the question of whether in the era of relaxation, based on the maximization of experiences and stimuli, Strzecha Akademicka together with other shelters are able to attract new tourists. Searching for the answer, he presented the history of building, its reconstructions, raised legal problems and related to the status of the facility, as well as the expectations of modern tourists. After such an analysis, he attempted to conclude that, with optimal cooperation of administrative offices, the facility could be adapted to the ergonomic fulfillment of current and new functions.

4

Oxygenic bismuth minerals in the NE part of the Karkonosze pluton (West Sudetes, SW Poland)

Kozłowski A., Matyszczak W.

Acta Geologica Polonica

|

2018

|

Vol. 68, no. 4

537--554

EN

The study presents fifteen oxygen-bearing secondary minerals of bismuth from the north-eastern part of the Variscan Karkonosze granitoid pluton in the northern zone of the Bohemian massif. The minerals were investigated by optical, electron microprobe, classic chemical, XRD, IR absorption and fluid inclusion methods. The late, very low temperature epithermal solutions most probably caused formation of sillénite, kusachiite, bismoclite, bismutite, beyerite, kettnerite, pucherite, schumacherite, namibite and eulytite. Solutions dominated by supergene (meteoric) waters were the parents for bismite, russellite, koechlinite, ximengite and walpurgite. The paper also contains information on early research on the investigated minerals.

5

Zmiany stanów i temperatury wód podziemnych w wybranych zlewniach Karkonoszy

Rysiukiewicz M., Marszałek H.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/2

1239--1243

EN

The paper presents the results of groundwater level and temperature monitoring in the main porous-fissured aquifer occurring in selected catchments of the Karkonosze Mts. The analysis was based on the results of observations carried out in two catchments (Łomnica and Wrzosówka rivers) of the Karkonosze National Park during the period of 2014-2016, where 6 piezometers at depths of 4.80 to 13.45 m were installed. Groundwater monitoring is carried out in an elevation transect, in the range from about 600 to almost 1090 m a.s.l. Significant elevations of the water level were observed after rainfall and melting recharge in the spring, and long regression periods in the summer-autumn season.

6

Porównanie sekwencji deformacji fałdowych w północnej i południowej okrywie granitoidów Karkonoszy

Gaidzik K., Żaba J.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 12

1548--1554

EN

We applied the detailed structural analysis to 394 outcrops in the southern and northern metamorphic cover of the Karkonosze Intrusion. We recognised five generations of fold structures: F1 -poorly preserved tight intrafoliation folds; F2 - the most common generation, with the whole variety of fold geometries, W-E and WSW-ENE-oriented fold axes in the northern contact zone, and W-E and WNW-ESE-oriented fold axes in the southern contact zone; F3 - chevron folds; F4 - kinkfolds observed only in the Stara Kamienica schist belt; and F5 - wide open folds, locally transformed into monoclinal kinkfolds, probably formed during the Variscan intrusion of the Karkonosze pluton. Similarity observed in the structural style in the northern and southern contact zones prove that these lithostratigraphic units had formed a single unit - the Izera-Kowary Unit - and had undergone the same deformational stages before the Karkonosze granitoid intrusion took place.

7

A structural-thermal model of the Karkonosze Pluton (Sudetes Mountains, SW Poland) for Hot Dry Rock (HDR) geothermal use

Bujakowski W., Barbacki A., Miecznik M., Pająk L., Skrzypczak R.

Archives of Mining Sciences

|

2016

|

Vol. 61, no. 4

917--935

EN

The main objective of this study was to develop a spatial temperature distribution of the Karkonosze Pluton to indicate optimum locations for HDR systems at drillable depth. HDR geothermal technology makes it possible to extract heat from the Earth in areas where no hydro-geothermal resources are present. To produce electricity in a binary cycle, system temperatures of > 100°C are usually required. In this paper, the authors have analysed the potential opportunities for applying HDR technology in the area of the Karkonosze Pluton, which is regarded as an optimum location for the application of the HDR concept (due to the potential for stimulation offered by the mechanical properties of the granites, radiogenic heat production, modern tectonic activity, and the thickness of the pluton). The model used in the analysis, which takes into account a hypothetical assessment of the manner and paths of fluid migration within the pluton, provides an insight into the spatial distribution of subsurface temperatures. It thus allows the location of relatively shallow high-temperature zones, which are optimal for the efficient application of HDR technology, to be identified. With respect to this technology, the Szklarska Poręba area and the NE part of the pluton seem to be better targets than the Cieplice central area, where the model indicated much lower temperatures (e.g. at a depth of 5,000 m, estimated temperatures in the vicinity of Szklarska Poręba were about 185°C and in the vicinity of Cieplice they were about 140°C).

PL

Celem badań było opracowanie przestrzennego rozkładu temperatur plutonu Karkonoszy dla wskazania optymalnej lokalizacji dla systemu HDR na głębokościach osiągalnych wierceniami. Geotermalna technologia HDR umożliwia wykorzystanie ciepła wnętrza Ziemi na obszarach pozbawionych płynów termalnych głównie a aspekcie produkcji energii elektrycznej w systemach binarnych. Dla efektywnej pracy takich systemów wymagana jest temperatura górotworu powyżej 100°C. W artykule autorzy analizowali potencjalną możliwość zastosowania technologii HDR na obszarze plutonu Karkonoszy, który potraktowano jako optymalny dla zastosowania systemu HDR – głównie wskutek mechanicznej podatności granitów na procesy sztucznego szczelinowania, wysoką produkcję ciepła radiogenicznego, współczesną aktywność tektoniczną oraz znaczną miąższość plutonu. Prezentowany, hipotetyczny model strukturalno-termiczny uwzględniający sposób i drogi migrujących płynów pokazuje przestrzenny rozkład wgłębnych temperatur w obrębie plutonu. Umożliwia to lokalizację stref wysokich temperatur położonych względnie płytko, a zatem optymalnych dla efektywnego zastosowania technologii HDR. W tym kontekście, strefa plutonu w rejonie Szklarskiej Poręby oraz jego część NE przedstawiają się korzystniej niż strefa centralna w rejonie Cieplic, gdzie przeprowadzone modelowanie wskazuje temperatury znacznie niższe (np. w strefie Szklarskiej Poręby na głębokości 5000 m temperatury około 185°C natomiast w strefie Cieplic około 140°C).

8

Long-term transformations of the Karkonosze towns - on the example of Karpacz

Trocka-Leszczyńska E., Bocheński S., Piskozub J.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2015

|

No. 18

141--151

EN

Karkonosze Mountains localities have a long and rich history. Earlier the building development was unique atmosphere and character. We are most interested in contemporary design at the present time. Intensive construction activity is conducted hastily and ill-conceived in the last two decades. The results of this action are visible both in the perception of space and the shaping of technical infrastructure. This article asserts the validity and utility of a return to the application of the principles of the "The Charter of Sudetes" in designing the landscape by decision-makers and designers. In addition, we present guidelines for development planners for the evaluation of the potential areas of investment. The paper ends with a presentation of practical methods to improve the aesthetic reception building existing and newly designed.

PL

Miejscowości karkonoskie mają długą i bogatą historię. Wcześniejsza ich zabudowa miała swoisty klimat i charakter. Nas interesują najbardziej czasy współczesne. Intensywna działalność budowlana w ostatnim dwudziestoleciu prowadzona była sposób mało przemyślany, czy wręcz chaotyczny. Efekty są widoczne zarówno w percepcji przestrzeni, jak i kształtowaniu infrastruktury technicznej. W artykule postulujemy powrót decydentów i projektantów do założeń „Karty Sudeckiej” w formowaniu przestrzeni. Przedstawiono też wytyczne dla projektantów planów miejscowych w/w miejscowości, dla wartościowania i waloryzacji potencjalnych obszarów inwestycyjnych. Omówiono głównie praktyczne metody poprawy odbioru estetycznego zabudowy istniejącej, jak i nowo projektowanej.

9

Początki Kolei Izerskiej

Wiater P.

Przegląd Komunikacyjny

|

2014

|

Nr 6

20--21

PL

Budowa Kolei Izerskiej w trudnym terenie górskim była poważnym zadaniem inwestycyjnym. Otwarcie Kolei Izerskiej miało istotne znaczenie dla aktywizacji społeczno-gospodarczej zachodnich Karkonoszy i Gór Izerskich. Wpłynęło na zdecydowane podniesienie ruchu turystycznego w Szklarskiej Porębie i otworzyło najkrótsze połączenie kolejowe pomiędzy Wrocławiem a Pragą. Istotne znaczenie dla Szklarskiej Poręby jako ośrodka turystyczno-wypoczynkowego miała lokalizacja siedmiu przystanków i stacji kolejowych, co uczyniło pociągi kursujące pod Szrenicą pewnym rodzajem komunikacji wewnętrznej. Przystanek kolejowy w Jakuszycach wybudowany został na wysokości 871 m n.p.m. i zarazem był najwyżej zlokalizowanym tego typu obiektem w Prusach.

EN

The construction of Izerska Railway in difficult mountain terrain was serious investment task. Opening the Izerska Railway was important for the socio-economic activation of western Karkonosze and Izerska Mountains. It resulted in strong increase tourism in Szklarska Poreba and opened the shortest rail link between Wroclaw and Prague. Seven stops and railway stations as a kind of internal transportation, making trains under a Szrenica, was important for Szklarska Poreba as a center of trourism and holiday location. Train station in Jakuszyce was built at an altitude of 871 meters above sea level and at the same time was the highest of its kind located in Prussia.

10

SEM studies of ore minerals in skarns from Garby Izerskie, Karkonosze-Izera block, south-western Poland

Rybicki M., Karwowski Ł., Banasik K.

Contemporary Trends in Geoscience

|

2013

|

Vol. 2, iss. 1

61--66

EN

In “Stanisław” quarry, that is located on Garby Izerskie, ore minerals-bearing calcsilicate skarns were found in 2009. The samples were studied using microscopical method of reflected light and scanning electron microscopy (SEM). Based on SEM study, the predominant ore minerals in investigated samples are chalcopyrite, pyrrhotite, bismuth telluride and native bismuth. Moreover, acanthite, native gold and native silver were also identified. Our studies are the first report of above mentioned minerals from the Garby Izerskie area.

11

Granitowy krajobraz Kotliny Jeleniogórskiej : dopełnienie Geoparku Karkonosze

Migoń P.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

Vol. 60, nr 10

528–-533

EN

The intramontane basin of Jelenia Góra in the West Sudetes (SW Poland) is located adjacent to the Karkonosze Mountains, recently proclaimed as a national geopark. Although formally not included into the geopark, geological history and geomorphology allow to consider the basin as a logical complement of the Karkonosze Geopark. More than 20 easily accessible localities are potential geosites, illustrating the history of magma emplacement, lithological and structural diversity of granite, Cenozoic volcanism, evolution of denudational granite relief, the history of Pleistocene inland glaciation and human - geoheritage interactions, which culminated in the development of landscape parks in the 19th century. Geosites in the Jelenia Góra Basin do not duplicate those in the Karkonosze Mountains, but tell different chaptersfrom the long-term geological evolution of the West Sudete.

12

Primary and secondary copper minerals from Rędziny, Rudawy Janowickie, Sudeten, Southwestern Poland

Orligóra W., Gołębiowska B.

Geology, Geophysics and Environment

|

2012

|

Vol. 38, no. 4

515--516

EN

Dolomite quarry in Rędziny is a place, which has a very rich polymetallic mineralization. It is a result of hydrothermal processes (precipitated primary minerals) or chemical weathering changes (precipitated secondary minerals). Proximity to Karkonosze Granite massif greatly influenced the variety of the mineralization in Rędziny. Compared to numerous exploited mines located in the vicinity (for example Miedzianka, Ciechanowice, Czarnów, Radomierz), the dolostone quarry is relatively young, opencast mine. Sulfides are the most common primary minerals in Rędziny. This information appears in the study of Gołębiowska et al. (e.g. 1998, 2006, 2012). Secondary mineralization is very variable and it occurs as forms of arsenates, vanadates, phosphates, carbonates, silicates and oxides (Gołębiowska et al. 1998, 2006). The aim of the study was to characterize primary and secondary mineralization, rich in copper compounds, which were located in northern hypergene zone of dolostones quarry in Rędziny. Results were compared with other sampling points from the data of Golebiowska's studies. The chemical analysis in microscale was used to examine relationship between minerals. The presence of Cu-minerals in Rędziny is associated with brownish, greenish and reddish zones dispersed in dolostones. The classic mineralogical and chemical researches of the polymineral samples with macroscopically visible green mineralization with use of optical microscopy (transmitted and reflected light), X-ray powder diffraction (XRD), electron microscopy (SEM) and electron microprobe study (EDS, WDS) were also performed. The main primary minerals are tennantite, chalcopyrite and less often galena or sphalerite. In BSE there were also observed minor mineral inclusions of Ti, U, Ce, Fe and Ca phase, most probably brannerite. It was recognized in small cavities and fissures between relicts of tennanite and it forms prismatic crystals up to 10 |Jin. Origin of brannerite is probably connected with decomposition of uraninite. Minerals of Ti (e.g. titanite) were also found in the Rędziny quarry. The most common secondary mineral phases are represented by Ca-Cu arsenate (tyrolite-clinotyrolite) and Cu-silicate (chrysocolla). X-ray powder difraction data of blue-green spherical accumulation of small crystals, correspond to the standard data of clinotyrolite and partially of tyrolite. Detailed X-Ray studies show split basic reflections: (001) CT and (002) T, and (002) CT and (004) T. These data indicated that tyrolite is intergrowths with clinotyrolite. The analyses of Cu-Ca arsenates were normalized to a X cation =11 (Cu + Ca + Zn + + Fe + Mn + Ba = 11) in the respective formula units of clinotyrolite: Caj 94(Cu8 99, Zn^ 07) [(AsO4)3 95(SO4)0 03 |(OH)10 17] ■ 10H2O. The amounts of H2O were calculated by stoichiometry. Trace elements detected by EMPA are: Mn, Bi, Fe and Ba < 0.01 apfu. Secondary minerals associations from Rędziny quarry were formed differently, which indicate various physical and chemical conditions during oxidation. Supergene phases, which occurs in the northern part of the quarry at Rędziny, were formed as a product of oxidation of primary polymetallic ores, containing sulphides, sulphoarsenides and copper-arsenic sulphosalts.

13

Erosional history of the Karkonosze Granite Massif : constraints from adjacent sedimentary basins and thermochronology

Migoń P., Danišík M.

Geological Quarterly

|

2012

|

Vol. 56, No 3

441--456

EN

The long-term erosional history of the Karkonosze Granite Massif is revised and reconstructed using different sources of information, including the sedimentary record of adjacent basins, previously published low-temperature thermochronological data and geomorphic features. Although the evidence is still incomplete, this work has identified a number of intervals, of unequal duration, characterized by different denudation regimes and rates. Several major phases of rapid exhumation are inferred - in the Permian and the Early Triassic as seen in the sedimentary record, and in the Late Cretaceous as shown by both the thermochronological and sedimentary records. Neotectonic uplift of the Karkonosze Mts. in the late Cenozoic is not recorded in the thermochronological record and there is no evidence of any accelerated denudation close to the massif. Apatite fission track data show that >~3.6 km of rock must have been eroded since the Turonian, while the results of zircon (U-Th)/He analysis suggest that in places erosion of >~6 km of rock must have taken place. This picture differs from previous estimates of denudat ion which suggested that only 2-2.5 km has been eroded from the axial part of the Karkonosze dome since the exposure of granite batholith in the Permian.

14

Wiek molibdenitów w Polsce w świetle badań izotopowych Re-Os

Mikulski S.Z., Stein H.J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 452

199--216

PL

W artykule przedstawiono wyniki datowań metodą Re–Os wieku molibdenitów związanych z waryscyjskimi intruzjami granitoidowymi w Polsce. W masywie karkonoskim oraz w jego wschodniej osłonie metamorficznej stwierdzono dwa etapy krystalizacji molibdenitów (od 326 ±1 do 310 ±1 mln lat), które odzwierciedlają aktywność pneumatolityczną i hydrotermalną w okresie karbońskim od wizenu/ serpuchowu do moskowu. W masywie Strzegom–Sobótka zarówno molibdenity rozetkowe występujące w formie impregnacji w granitach, jak i molibdenity w przecinających je żyłkach kwarcowych wykazują zbliżony wiek (od 309 ±1 do 296 ±2 mln lat). Krystalizacja molibdenitów w tym masywie była pochodną procesów pomagmowych związanych z powolnym stygnięciem magm odpowiedzialnych za powstanie monzogranitów hornblendowo-biotytowych. Zakres wiekowy krystalizacji molibdenitów ze strefy kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim mieści się w czasie od 301 ±2 do 296,3 ±1,4 mln lat. Najstarszy wiek izotopowy Re–Os krystalizacji wśród zbadanych dotychczas molibdenitów uzyskano dla próbki molibdenitu pochodzącej z Tatr – 350,5 ±1,2 mln lat. Z kolei najmłodsze wieki krystalizacji molibdenitów stwierdzono w próbkach z kamieniołomu w Siedlimowicach (257 ±1 mln lat) oraz w Miedziance (213 ±1 mln lat). Wieki te wskazują na procesy kataklazy i remobilizacji roztworów hydrotermalnych w młodszych okresach, tj. w późnym permie i triasie. Wyniki badań izotopowych molibdenitów pozwoliły określić relacje czasowe pomiędzy poszczególnymi hydrotermalnymi etapami krystalizacji kruszców i procesami magmowo-tektonicznymi w czasie ok. 140 mln lat, tj. od missisipu (karbon) do noryku (późny trias) w różnych obszarach wystąpień waryscyjskich intruzji granitoidowych w Polsce.

EN

The paper presents the results of molybdenites that closely correlate with the Variscan granite intrusions in Poland. In the Karkonosze Massif and its eastern metamorphic cover, there are two separate stages of Re-Os ages of molybdenite crystallization (326 ±1 to 310 ±1 Ma), which reflect pneumatolitic and hydrothermal activity in the Carboniferous (from the Visean/Serpukhovian to the Moscovian). In the Strzegom–Sobótka Massif, both rosette-like molybdenites disseminated in granitoids and those from the quartz veinlets reveal similar Re-Os ages that range from 309 ±1 to 296 ±2 Ma. Molybdenite crystallization in the Strzegom–Sobótka Massif was related to the post-magmatic processes associated with a slow cooling of magma responsible for the formation of hornblende-biotite monzogranites. The time range of molybdenites crystallization form the contact zone between the Małopolska and Upper Silesian blocks is from 301 ±2 to 296.3 ±1.4 Ma. The oldest Re-Os isotopic age of molybdenite (350.5 ±1.2 Ma) was received for a molybdenite sample from the Polish part of the Tatra Mountains. The molybdenites from the eastern part of the Strzegom–Sobótka Massif (Siedlimowice quarry, 257 ±1 Ma) and from the Miedzianka abandoned Cu (-U) mine (213 ±1 Ma) yielded the youngest Re-Os ages. These ages indicate tectonic reactivation and remobilization of hydrothermal fluids in the Late Permian and Late Triassic. The Re-Os isotopic studies of molybdenites allowed defining the time relation between successive hydrothermal stages of ore precipitation and tectonic-magmatic processes during ca. 140 million years e.g. from the Mississippian (Carboniferous) to the Norian (Late Triassic) in different areas of the occurrence of Variscan granitoid intrusions in Poland.

15

Branneryt z Wołowej Góry i towarzyszące mu minerały uranu (Karkonosze)

Domańska-Siuda J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 448 (2)

393--399

PL

Występowanie brannerytu na terenie Polski stwierdzono jedynie na zboczach Wołowej Góry, położonej około 3 km na południowy zachód od Kowar (pasmo Karkonoszy). Jego obecność została potwierdzona badaniami rentgenograficznymi. Celem przedstawionej pracy jest szczegółowe określenie składu chemicznego brannerytu z Wołowej Góry oraz ustalenie wzoru empirycznego. Na podstawie badań w mikroobszarze określono również skład minerałów powstających podczas rozkładu brannerytu. W obrębie badanych faz stwierdzono występowanie metaautunitu oraz sabugalitu, który został po raz pierwszy opisany ze stanowiska Wołowa Góra.

EN

Brannerite is a rare mineral that can be regarded as one of the uranium ores. In Poland, its occurrence is confirmed only among the quartzose veins located on the slopes of Wołowa Góra, 3 km southwest of Kowary, in the Karkonosze range. Its presence was confirmed thanks to X-ray diffraction analyses. The purpose of this paper is estimation of the chemical composition of the brannerite. Using the EPMA (Electron Probe MicroAnalysis) technique also specifies the composition of minerals formed during the weathering of the brannerite have also been specified. Among its most common decomposition products, metaautunite and sabugalite were found, reported for the first time from Wołowa Góra.

16

Karkonoski Park Narodowy z otuliną jako geopark krajowy

Knapik R., Migoń P.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

Vol. 58, nr 11

1065-1069

EN

The Certificate of National Geopark for the Karkonosze National Park with its buffer zone reflects the policy of the Ministry of Environment, which aims to create a network of national geoparks in Poland. It is also a consequence of conducting by the Karkonosze National Park the project "Geosites inventory and assessment in the Karkonosze National Park and its buffer zone, including preparation of the geological map of the area", which provided solid scientific basis for the recognition of Karkonosze Mts. as national geopark. The certificate highlights the geodiversity of the Karknosze Mts., which parallels its biodiversity values and is decisive for the great attractiveness of the area among the scientists and visitors alike. Features such as mountain-top planation surfaces, glacial cirques, granite tors, and waterfalls have been invariably listed as the key elements of geoheritage of the Karkonosze Mts. Less obvious, but no less important are various mineralogical localities, exposures of granite and metamorphic rock which provide insights into the nature of igneous and rock deformation processes in the Palaeozoic era, peat bogs bearing record of palaeoenvironmental change, and remains on past mining and mineral prospecting. Geodiversity of the Karkonosze Mts. is well-documented in dozens of scientific publications, but also also consistently exposed by the Karkonosze National Park and other institutions, through wide-ranging activities of popularizing geoheritage of these mountains.

17

Historia zlodowacenia doliny Łomnicy w Karkonoszach w zapisie mikromorfologii powierzchni ziarn kwarcu

Traczyk A., Woronko B.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

Vol. 58, nr 12

1182-1191

EN

The Łomnica Valley (Karkonosze Mountains, Sudety Mountains) was glaciated during the Pleistocene. The question if the valley was glaciated once or more times is still not answered despite many research methods were used in numerous investigations. To answer the question and reconstruct the conditions accompanying the process of sediment transport in the glacial environment, the analyse of micromorphology of sand quartz grain surfaces in SEM (Scanning Electron Microscope) was used. The survey was conducted on the youngest and the oldest known moraine deposits occurring along the whole valley floor. The glacial deposits were compared to the waste deposits. Obtained results confirmed that the valley had been glaciated at least twice in the Pleistocene and that the conditions of glacial transport had varied.

18

Wartości kulturowe i kierunki przemian Doliny Jedlicy w Karkonoszach Wschodnich

Łach Janusz

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2010

|

nr 13

88--98

PL

Na podstawie obserwacji terenowych oraz analizy materiałów archiwalnych dokonano próby ukazania wpływu elementów środowiskowych i społecznych na przekształcenia krajobrazu dolinnego Jedlicy. Wskazano za czasowe i przestrzenne zmiany wywołane działalnością przemysłową i usługową, które w istotny sposób decydują o wartościach krajobrazu kulturowego dolin sudeckich. Elementy kulturowe, historyczne oraz przemysłowe dokumentują i symbolizują przeszłość gospodarczą Karkonoszy. Obecnie istotnym kierunkiem przekształceń krajobrazu dolinnego regionu sudeckiego jest działalność turystyczno-rekreacyjna, która pozytywnie wpływa na estetykę oraz jego ochronę.

EN

On the basis of field observation and analysis of archival materials the influence of environmental and social factors on transformation of the valley landscape of Jedlica River was presented. The study indicated time and spatial changes caused by both industrial and business activities rendering significantly the values of cultural landscape of Sudety Mountains Valleys. Cultural, historical and industrial elements attest and symbolize economical past of Karkonosze Mountains. At present, tourist and recreation activities, which influence the aesthetics and environmental protection of the Sudety Mountains Valleys, determine important direction of landscape transformation in this region.

19

Geomorfometria granitowej części Karkonoszy

Kasprzak M., Traczyk A.

Landform Analysis

|

2010

|

Vol. 13

33-46

PL

W pracy dokonano analizy morfometrycznej rzeźby granitowej części Karkonoszy. W obszarze zainteresowania znalazły się główne jednostki geomorfologiczne masywu: Grzbiet Główny, Karkonoski Padół Śródgórski i Pogórze Karkonoszy. Analizę prowadzoną przy użyciu programów GIS (GRASS GIS, MicroDEM, SAGA GIS, ILWIS) oparto na cyfrowym modelu wysokościowym (DEM). Wybrano najpopularniejsze wtórne parametry morfometryczne powstałe w efekcie przekształcenia DEM oraz algorytmy klasyfikujące formy terenu: topographic grain (lineamenty rzeźby), curvature (krzywizna), openness (otwarcie), topographic wetness Index TWI (topograficzny wskaźnik wilgotności), topographic position index TPI (topograficzny indeks pozycji), generic landforms. Wyniki przeprowadzonych analiz pozwalają na wydzielenie na badanym obszarze terenów o odmiennych właściwościach, co do tej pory nie było w literaturze przedmiotu odnotowane. Można stwierdzić, że w literaturze geomorfologicznej regionu nie podkreślano dominacji prostego kształtu stoków i przeceniano w udziale ogólnej powierzchni masywu zrównania stokowe. Obraz Padołu i Pogórza na wynikowych mapach morfologicznych ukazał zmieniający się z zachodu w kierunku wschodnim układ obniżeńi kulminacji. W strefie Pogórza doskonale zaznaczył się kratowy układ obniżeńograniczających różnoskalowe elewacje morfologiczne. Spośród zastosowanych w opracowaniu parametrów najpełniejszy obraz geomorfologii Karkonoszy dała procedura TPI. Wynik analizy z zastosowaniem TWI potwierdza wcześniejsze tezy wskazujące na koncentrację wilgoci w strefie dolnych załomów stoku. Tym samym jest to pośredni dowód na słuszność poglądów odnoszących się do zróżnicowania stref głębokiego wietrzenia chemicznego masywu.

EN

The paper presents results of morphometric analysis of granitic part of the Karkonosze Mts. Main geomorphological units of Karkonosze Mts. - Main Ridge, Karkonosze Intramontane Trough and Karkonosze Foothills - were in the study area. Analysis was carried out using GIS software (GRASS GIS, MicroDEM, Saga GIS, ILWIS) and digital elevation model (DEM). The most popular secondary geomorphometrical parameters were chosen and algorithms classifying terrain forms: topographic grain, curvature, openness, topographic wetness Index TWI, topographic position index TPI, generic landforms. Results of analysis allow for identification of unit/zones in studied area with different properties, as for this time it was not recorded in a literature of a subject. It is possible to state that until now in geomorphological literature of the region a dominance of straight shape of slopes was not underlined and in the participation of the general area of the massif planar surfaces were overrated. An image of Karkonosze Intramontane Trough and Karkonosze Foothills on final morphological maps showed an arrangement changing from the west to the east of linear depressions and elevations/peaks. In the zone of Karkonosze Foothills rectangular shape of valleys was indicated. Selected from among of parameters applied in the study TPI procedure gave the fullest information of the Karkonosze Mts. morphology. Result of the analysis with TWI application was confirming earlier theses pointing at a concentration of wetness in a zone of bottom edge of slopes. It is indirect evidence for diversifying zones of deep chemical weathering in granitic massif.

20

Effect of sulphur contaminants on macroinvertebrates in the Karkonosze Mountains (Sudeten, Poland)

Rybak J.

Environment Protection Engineering

|

2009

|

Vol. 35, nr 1

111-118

EN

The sensitivity of various epigeic macroinvertebrates to sulphur contaminants was assessed and, if possible, the identification of taxa that may be bioindicators of sulphur-related anthropogenic stresses in forested, mountainous ecosystems was carried. Invertebrates sampled using continuous pitfall trapping and core sampling were identified to at least family level. Sulphur pollutants exert a determinal effect on overall numbers of earthworms, some spider families (the complete lack of Salticidae and Zoridae in the deforested area) and beetles of the Carabidae family. Probably these groups may have the potential as early bioindicators of industrial pollution in forest environments. Other invertebrates appeared to be insensitive or tolerant to the effects of sulphur contaminants. Because of the plant (tree) cover destruction and changes of microclimate and a potential pool of preys it is difficult to attribute the results only to toxicological impacts. Our results need further studies.

PL

Przedstawiono badania nad wpływem zanieczyszczeń siarkowych (siarka ogólna i siarka siarczanowa) na bezkręgowce. Podstawowym celem było znalezienie taksonów, które mogą być bioindykatorami tego typu zanieczyszczeń. Na badanym obszarze wyznaczono 13 stanowisk badawczych, różniących się poziomem zanieczyszczenia (od stosunkowo niskiego po bardzo wysokie). Stwierdzono, że zanieczyszczenia siarkowe mają największy wpływ na przedstawicieli Lumbricidae, pająki z rodzin Salticidae i Zoridae oraz na chrząszcze z rodziny Carabidae. Prawdopodobnie te taksony mogą być wykorzystywane jako bioindykatory skażeń siarkowych, jednakże moje badania wymagają kontynuacji. Pozostałe grupy występowały na obydwu typach stanowisk. Mięczaki stwierdzono jedynie na stanowiskach znacznie zanieczyszczonych.