Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Powojenne losy rękopisów z Kamienia Pomorskiego

Piszczałka Karolina

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2023

|

T. 68, nr 4

127--151

EN

In the 12th c., Kamień Pomorski became the capital of the diocese and the most important religious center in Western Pomerania. For centuries, within the cathedral walls, there was a library created by the canons, which was the foundation of their workshop and everyday pastoral work. In 1818, a significant part of the book collection came to Szczecin, and in 1822 it became the property of St. Mary’s Gymnasium in Szczecin (Marienstiftsgymnasium). As a consequence of World War II - despite efforts to secure the book collections - some of the books from Kamień Pomorski were dispersed among various institutions or were stolen. As a result, under unknown circumstances, they ended up in private hands and later in various libraries in Poland and abroad. The article presents the previously unknown post-war fate of several medieval manuscripts from the cathedral chapter in Kamień Pomorski, the history of which is closely connected to the famous foreign exchange smuggling scandal of the 1960s and 1970s. At the time of confiscation, these manuscripts were the property of Leon Dygas, one of the ten defendants and people sentenced in the trial.

2

The mediaeval roof structure over the nave of the cathedral in Kamień Pomorski in the light of architectural and dendrochronological research

Schaaf Ulrich, Prarat Maciej, Ważny Tomasz

Architectus

|

2022

|

Nr 4 (72)

3--15

EN

The subject of the article is the roof structure over the central nave of the cathedral in Kamień Pomorski. Although there are numerous studies relating to the history of the construction of this cathedral or to the development of historic roof structures in general, none of them has yet included the roof structures discussed in this work. This situation and the need to repair the construction have justified the carrying out of the architectural research to learn its construction history and carpentry technique. The research on the existing material substance in the eastern trusses, taking into account the following aspects: load-bearing structure, sides of timber framing, carpentry joints, a system of carpentry assembly marks, building material, and its processing. The results of these analyses were supplemented and compared with the results of dendrochronological research and that presented in the literature on the subject. As a result of this research, it has been possible to establish that the chancel of the Kamień Pomorski cathedral is crowned with a cross-braced collar beam roof structure, which dates back to the early 1360s. It was strengthened in the late 1860s by additional entablature above the vault rise, and an inclined queen post structure and a king post structure. The next strengthening took place fragmentarily as part of the repair that has been underway since the end of the late 2010s. Despite its age and repairs, the original structure has survived to a great extent. The type of the roof structure used above the nave in Kamień Pomorski – a cross-braced collar beam roof structure – served a specific construction function in the Middle Ages – the construction of a roof over a vault within the boundaries of the roof. A preliminary literature review has shown that examples of such solutions have survived in various parts of Europe to the present day, but only in a small number. In the territory of Poland, so far it is the only known example of this kind from the 14th century. Currently, the remaining cross-braced collar beam roof structures over both arms of the transept and chancel of the cathedral in Kamień Pomorski are included in the architectural research. A wider study on this type of mediaeval roof structures, and attempts to compare the roof structures of the Kamień Pomorski cathedral against a broader background are desirable in the future.

PL

Tematem artykułu jest konstrukcja dachowa nad nawą środkową katedry w Kamieniu Pomorskim. Istnieją wprawdzie liczne opracowania odnoszące się do dziejów budowy tej świątyni lub do rozwoju historycznych więźb dachowych ogólnie, ale w żadnym z nich nie uwzględniono omawianych w tej pracy więźb dachowych. Sytuacja ta oraz konieczność naprawy konstrukcji uzasadniły wykonanie badań architektonicznych celem rozpoznania jej historii budowlanej oraz techniki ciesielskiej. Badania zastanej substancji materialnej przeprowadzono we wschodnich wiązarach, uwzględniając następujące aspekty: strukturę nośną, strony odwiązywania, złącza ciesielskie, system ciesielskich znaków montażowych, budulec i jego obróbkę. Rezultaty tych analiz uzupełniono i skonfrontowano z wynikami badań dendrochronologicznych oraz przedstawionymi w literaturze przedmiotu. W wyniku tych badań udało się ustalić, że nawę środkową katedry kamieńskiej zwieńczyła pierwotnie więźba wolna ze ściągami, która pochodzi z początku lat 60. XIV w. Została ona wzmocniona w końcu lat 60. XIX w. przez dodatkowe belkowanie powyżej strzałki sklepienia, konstrukcję stolca leżącego oraz konstrukcję wieszarową. Kolejne wzmocnienia nastąpiły fragmentarycznie już w ramach trwającej od końca drugiego dziesięciolecia XXI w. naprawy. Mimo wiekowości i napraw pierwotna konstrukcja przetrwała w dużym stopniu.Zastosowany w Kamieniu Pomorskim typ konstrukcji dachowej – więźba wolna ze ściągami – służył w okresie średniowiecznym do konkretnego zadania budowlanego – wykonania dachu nad sklepieniem wchodzącym w jego obręb. Wstępny przegląd literatury przedmiotu wykazał, że przykłady takich rozwiązań przetrwały w różnych częściach Europy do dziś, ale tylko w małej liczbie. Z terenu Polski jest to póki co jedyny znany taki przykład z XIV w. Badaniami architektonicznymi objęto obecnie pozostałe więźby wolne ze ściągami katedry, nad oboma ramionami transeptu i prezbiterium. Warto pokusić się o przygotowanie szerszego studium na temat tego typu więźb średniowiecznych oraz próbę zestawienia więźb katedry kamieńskiej z więźbami z innych miejsc.

3

Charakterystyka geologiczno-litofacjalno-geochemiczna złóż ropy naftowej w utworach dolomitu głównego w rejonie platformy węglanowej Kamienia Pomorskiego

Mikołajewski Z., Czechowski F., Grelowski C.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2012

|

nr 182 wyd. konferencyjne

387--397

PL

Na obszarze NW Polski w utworach cechsztyńskiego dolomitu głównego (Ca2) odkryto dotychczas kilkanaście złóż ropy naftowej. Większość z nich związana jest z platformą Kamienia Pomorskiego, jej stokiem i strefą sąsiadującego płytkiego szelfu. Są to złoża: Międzyzdroje (1971), Kamień Pomorski (1972), Rekowo (1974), Wapnica (1979), Wysoka Kamieńska (1978) oraz Błotno (1980). Złoża te występują w różnych strefach paleogeograficznych Ca2. Geneza niektórych z nich jest związana z mezozoicznymi rowami tektonicznymi, które przyczyniły się do zeszczelinowacenia węglanów. Efektem tych procesów jest powstanie dróg migracji węglowodorów do pułapek złożowych. Złoża rop naftowych związane są z węglanami cechsztyńskiego systemu naftowego i wykazują pozytywne korelacje genetyczne ze skałami macierzystymi i gazem ziemnym. Zawartość substancji organicznej w poziomach macierzystości wynosi do 3,41 % TOC (Grabin-2K), a ilość ekstrahowalnej substancji organicznej dochodzi do 29 840 ppm (Wysoka Kamieńska-8). Stopień dojrzałości rop naftowych w skali refleksyjności wihynitu wynosi 0,55% (Wapnica-1) — 0,80% (Blotno-1), został określony głównie na podstawie składu biomarkerów i wykazuje trend wzrostu w kierunku SE. Obliczony jednostkowy potencjał powierzchniowy dochodzi do 317 kg HC/m2 basenu sedymentacyjnego na złożu Wysoka Kamieńska.

EN

In the Zechstein Main Dolomite (Ca2) carbonates of the NW Poland area a dozen or so oil deposits have been discovered so far. Most of them are related to Kamień Pomorski platform, its slope and adjacent shallow basin margin. The major deposits are following: Międzyzdroje (1971), Kamień Pomorski (1972), Rekowo (1974), Wapnica (1979), Wysoka Kamieńska (1978) and Błotno (1980) which are occurring in different Ca2 paleogeographic zones. Formation of some of them is related to Mesozoic fault troughs, which cross Ca2 paleogeographic zones and had contributed to fracturing of carbonates. As a result of the processes hydrocarbon migration pathways to oil traps were formed. Oil deposits associated with carbonate rocks of the Zechstein basin petroleum play reveal positive genetic correlations with source rocks and natural gases. Organic matter content of source levels reaches 3,41% TOC (Grabin-2K), and amount of extractable organic matter up to 29 840 ppm (Wysoka Kamieńska-8). Oil maturity level is in the range of 0,55% (Wapnica-1) to 0,80% R° (Błotno-1) in vitrinite reflectance scale and has been evaluated mainly from biomarkers composition, and shows increasing trend into SE direction. Unit surface potential reaches 317 kg HC/basin m2 for the Wysoka Kamieńska deposit.

4

Potencjał naftowy utworów dolomitu głównego w strefie Kamienia Pomorskiego. Część 1 - Macierzystość

Kotarba M. J., Kosakowski P., Więcław D., Kowalski A.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

Vol. 51, nr 7

587-594

PL

Na podstawie wyników badań geochemicznych wykonanych dla 55 profili dolomitu głównego, w obrębie platformy węglanowej Kamienia Pomorskiego i jej bezpośredniego otoczenia, dokonano kompleksowej charakterystyki macierzystości skał z uwzględnieniem wydzieleń paleogeograficznych i mikrofacjalnych. Najwyższe zawartości węgla organicznego TOC, do 5,8% wag., występują w obrębie facji madstonowej zatoki równi basenowej. Facje madstonowe płytszej części równi basenowej oraz stoku platformy węglanowej cechują się niższą zawartością węgla organicznego, do 1,36% wag. Facja bandstonowa saliny ma bardzo niski rezydualny potencjał genetyczny. Jednakże skała ta prawdopodobnie zawierała znaczną ilość algowej materii organicznej, której pierwotny potencjał węglowodorowy wyczerpał siępodczas przeobrażenia termicznego. W wyniku tego facja bandstonowa saliny została zakwalifikowana do efektywnych skał macierzystych. W dolomicie głównym analizowanego obszaru dominuje kerogen ropotwórczy II typu z nieznacznym udziałem kerogenu typu I i III. Zidentyfikowany kerogen II typu jest w klasie wysokiego potencjału węglowodorowego. Stopień przeobrażenia materii organicznej badanych utworów odpowiada przejściu generowania fazy mikrobialnej w początkowe stadia generacyjne okna ropnego.

EN

Basedon the results ofgeochemical analyses, 56 Main Dolomite profiles in the Kamień Pomorski carbonate platform and its immediate vicinity were characterised for source rock properties. The highest TOC values, to 5.8% wt., could be observed in the mudstone fades in the bay of basin plain. Mudstone fades in the shallower part of the basin plain and in the slope of the carbonate platform had a lower TOC, down to 1.36% wt. The boundstone fades in the saline zone had a very low residual genetic potential. However this rock probably contained algal organic matter which initial hydrocarbon potential run down during thermal maturation. As a result, the boundstone fades was classified as efficient source rock. In the analysed area of the Main Dolomite, oil-prone kerogen type II dominates. The share of kerogen type I and III is small. Identified kerogen II type has a high hydrocarbon potential. The organic matter in the analysed Main Dolomite strata is immature or low mature which corresponds to the end of microbial phase generation and beginning of the "oil window "phase.