Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Historical and cultural context of the development of the Ukrainian museography: the personology dimension

Cherhik Nataliia

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2023

|

T. 68, nr 3

23--37

EN

The development of a distinctive form of scientific journalism, known as museography, started in the second half of the 19th c. within the Ukrainian territories of the Russian Empire. This article aims to explore how financial, industrial, political, sociocultural, and intellectual factors influenced the development of museography in Ukraine in the late 19th and early 20th c. The article describes the impact of political, economic, and sociocultural changes in the Russian Empire during this period, particularly their infl uence on the evolution of museography as a specialized branch of scientific literature. It is shown how internal reforms led to an expanded assortment of publications about Ukrainian museums and museum collections and the improvement in their material and scientific quality. It was proved that the key factor in the formation of the national museography was the patriotic spirit of the participants of this process. Despite significant subjective and objective obstacles, it is possible to argue that the global outlook of individuals engaged in museographic practices played a fundamental role in the emergence and development of museography on the Ukrainian territories of the Russian Empire.

PL

Rozwój charakterystycznego rodzaju dziennikarstwa naukowego, znanego jako muzeografia, rozpoczął się w drugiej połowie XIX w. na terenach Ukrainy wchodzących w skład Imperium Rosyjskiego. Niniejszy artykuł ma na celu zbadanie wpływu czynników finansowych, przemysłowych, politycznych, społeczno-kulturowych i intelektualnych na rozwój muzeografii na Ukrainie pod koniec XIX i na początku XX w. Artykuł opisuje wpływ przemian politycznych, ekonomicznych i społeczno-kulturowych w Imperium Rosyjskim w tym okresie, zwłaszcza ich wpływ na ewolucję muzeografii jako specjalistycznego działu literatury naukowej. Tekst pokazuje, jak wewnętrzne reformy doprowadziły do rozszerzenia zakresu publikacji na temat ukraińskich muzeów i kolekcji muzealnych oraz poprawy jakości tych publikacji, zarówno od strony poligraficznej, jak i naukowej. Wykazano, że kluczowym czynnikiem w kształtowaniu narodowej muzeografii był patriotyzm uczestników tego procesu. Pomimo istotnych przeszkód subiektywnych i obiektywnych można twierdzić, że „zwrócenie ku światu” osób zaangażowanych w praktyki muzeograficzne odegrało fundamentalną rolę w powstaniu i rozwoju muzeografii na terenach Ukrainy wchodzących w skład Imperium Rosyjskiego w omawianym okresie.

2

Forms of insurance of goods transported via water in the inter-uprising period in the Kingdom of Poland

Rutkowski Marek

Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska

|

2020

|

z. 107

153--163

EN

In May of 1844, more than twenty years after taking the first steps in the field of regulating watercourse transportation issues, the new law introducing strict water transportation measures in the Kingdom of Poland was accepted by the Russian Tsar. These new proposals, though seen as practically harsh and difficult, for instance, possibly limiting the opportunity of obtaining compensation payments might have given some new strong impulses for the development of Polish water transportations issues as a whole.

3

Education of members of transport services of tsarist Russia in the 1830s. Admission and examination of students of the Saint Petersburg Institute of Corps of Engineers of roads of communication

Rutkowski M.

Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska

|

2019

|

z. 102

165--183

EN

This paper focuses on the phenomenon of the strongly complicated process of education of cadets and officers of tsarist transportation services corps during the 1830s of the 19th century. While primarily commencing this short study with introduction and changes in the didactic process occurring in Saint Petersburg Institute of Corps of Engineers of Roads of Communication at the early stages of its development, the main scope of the research was to describe: a) changes and restriction in the accessibility to the very process of education given in this Institute, b) the alteration in the formal entry and most of all scientific requirements. c) the outcome and circumstances of final examinations, all happening during the third decade of 19th century.

4

Introduction to selected improvements in the Transport Administration of the Russian Empire before 1840

Rutkowski M.

Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska

|

2018

|

z. 101

167--183

EN

The paper deals with an introduction to and examination of selected issues relating to Tsarist transportation administration structures, since their establishment in 1809, practically their governance was ended by Count Carl von Toll at the beginning of the 1840s. The main topics analysed here concern matters of the internal division of the whole of the administrative transportation network and its changes made by the main ministry, as well as some control and budgetary (or rather accounting problems) associated with transportation laws.

5

Education management as an exact science (Russia, first half of the nineteenth century)

Vishlenkova E.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2018

|

R. 63, nr 4

93--114

EN

The author reveals an essence of bureaucratic knowledge by means of which the nature of educational management (of schools and universities) in the Russian Empire in the 1830s was changed. The article shows the difference between bureaucratic and scientific knowledge. The author proves that the organization of regular and universal data collection (in the form of reports and references) has created a system of collective responsibility, general employment, vertical circulation of information. At the same time, the content of the created knowledge did not infl uence the decisions of the Ministry of Public Education. Disciplinary and representative aspects of this practice - humility of professors and teachers participating in it, timely implementation of the instructions coming from above, the consistency shown in tables and the text of digital indicators were much more important for bureaucrats. Collected data were used by the Ministry to showcase the efficiency of control it exercised.

6

Początki sformalizowanej żeglugi parowej w cesarstwie rosyjskim i królestwie polskim

Rutkowski M.

Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska

|

2015

|

z. 88

95--105

EN

The aim of this article is to analyze formal establishment of steam navigation on rivers of Russian Empire and Kingdom of Poliand. With regard to Russia, it was shown here as follows: a) general transport regulations as of July of 1843, b) privileges for steam navigation in the capital - St. Petersburg as of June of 1843, c) tsar’s government agreement for such transport held in Volga and Kama, dated as of February of 1844. While describing situation in Kingdom of Poland, there were presented: a) both contract between government and private entrepreneur for steam navigation on the Vistula River and other navigable rivers, dated as of September of 1846 and its renewal in 1856, b) number of issues related to the practical operation of this form of steam navigation transport.

PL

Celem artykułu jest analiza powstania formalnej żeglugi parowej na rzekach Cesarstwa Rosyjskiego i Królestwa Polskiego. W odniesieniu do Rosji ukazano przepisy transportowe z lipca 1843 roku oraz przywileje dla żeglugi parowej w Petersburgu z czerwca 1843 roku, a także dla Wołgi i Kamy z lutego 1844 roku. Opisując natomiast sytuację w Królestwie Polskim, przedstawiono umowę z września 1846 roku dotyczącą żeglugi parowej na Wiśle i innych rzekach spławnych wraz z jej odnowieniem w 1856 roku oraz wiele kwestii związanych z praktycznym funkcjonowaniem tej formy transportu.

7

Związki Rosji z Krymem

Maksimiec S.

Zeszyty Naukowe AON

|

2015

|

nr 3(100)

55-87

PL

Rosyjskie gwarancje integralności terytorialnej Ukrainy (w tym przynależności Krymu do Ukrainy), w zamian za rezygnację przez nią z broni nuklearnej, zagwarantowane w podpisanym w grudniu 1994 r. w Budapeszcie przez Rosję, USA, Wielką Brytanię i Ukrainę tzw. Memorandum Budapeszteńskim okazały się nic nie znaczącym świstkiem papieru. Rosja nigdy nie pogodziła się z utratą Krymu, przyznanego w 1954 r. przez ówczesnego przywódcę ZSRR Nikitę Chruszczowa Ukrainie. W czasach istnienia Związku Radzieckiego nie miało to większego znaczenia. Po jego rozpadzie Rosja postawiła sobie za cel jego odzyskanie. Sposobność nadarzyła się w 2014 r. Prezydent Federacji Rosyjskiej Władimir Putin wykorzystał chaos wewnętrzny na Ukrainie do aneksji Krymu, rękoma jego rosyjskich mieszkańców. Jako usprawiedliwienie aneksji podano konieczność obrony własnych obywateli, nieważne czy uzasadnioną, czy nie. Została bez skrupułów wykorzystana przez Putina. Chociaż demokratyczny świat potępił aneksję, nie zrobiło to na Rosji większego wrażenia. Po rozpadzie ZSRR Rosja mozolnie próbuje odbudować imperium, traktując Wspólnotę Niepodległych Państw jako wyłączny obszar swoich wpływów. Wykorzystuje każdą nadającą się sposobność, aby rozszerzyć swoje wpływy lub powiększyć terytorium. Krym stał się z jednym z etapów realizacji tej polityki. Dla Rosji posiadanie Krymu, słonecznej perły Morza Czarnego, jest bezcenne przede wszystkim ze względów militarnych, oprócz tego istotną rolę odgrywają aspekty polityczne i walory turystyczne. Dzięki strategicznemu położeniu Półwyspu Krymskiego nad Morzem Czarnym, a przede wszystkim bazie Floty Czarnomorskiej w Sewastopolu Rosja może sprawować kontrolę nad jego akwenem, zachować wpływy polityczne w regionie, oddziaływać na państwa leżące w jego basenie i szachować należącą do NATO Turcję. Flota Czarnomorska jest środkiem zapewnienia bezpieczeństwa militarnego Rosji na południu. Krym z Rosją najsilniej wiązały i dalej wiążą dwa elementy: baza Floty Czarnomorskiej w Sewastopolu i Rosjanie zamieszkujący półwysep. Większość mieszkańców Krymu stanowią Rosjanie: ponad 58% ludności. W dalszej kolejności są Ukraińcy (24%) i Tatarzy krymscy (12%). Rosjanie zdecydowanie przeważają w Sewastopo-lu, stanowiąc 71,6% ludności, a Ukraińcy 22,4%. Prezydent Putin, mówiąc o sprawiedliwości historycznej związanej z odzyskiwaniem dawnych terenów rosyjskich, nawiązuje do retoryki zbierania ziem ruskich przez dawnych władców moskiewskich. Jednak Krym nigdy nie był częścią Rusi. Z kolei Ministerstwo Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej posunęło się dalej w fałszowaniu historii, nazywając Krym odwieczną częścią Rosji, chociaż został do niej przyłączony w 1783 r. Przed aneksją dokonaną przez carycę Katarzynę 231 lat temu Półwysep Krymski nie miał z Rosją nic wspólnego. Od 1443 r. był częścią samodzielnego chanatu krymskiego, który następnie został uzależniony od Turcji. Przez kilka wieków chanat rywalizował z państwem moskiewskim o przejęcie terytoriów po Wielkiej Ordzie. Ostatecznie uległ w tej walce, ale stanowił duże zagrożenie dla państwa rosyjskiego. Car Rosji Piotr Wielki próbował bezskutecznie zdobyć dostęp do Morza Czarnego. Ostatecznie zrealizowała to caryca Katarzyna II, zdobywając i przyłączając Krym do Rosji. Poddany rosyjskiej kolonizacji i rusyfikacji, z czasem zatracił swój unikatowy tatarski charakter. Dużą rolę na rzecz posiadania Krymu przez Rosję odegrały także jego walory turystyczne. Najpierw okazał się rajem turystycznym dla dworu carskiego, arystokracji, później komunistycznej wierchuszki, a następnie społeczeństwa Związku Radzieckiego. Stał się synonimem luksusowych wakacji – pod palmami, w pełnym słońcu, na kamienistej wprawdzie plaży u stóp wysokich gór, wciskających się w błękitne, ciepłe wody. Podstawową gałęzią gospodarki Krymu jest turystyka. Nie tylko typowa turystyka wypoczynkowo-rekreacyjna, ale także zdrowotna (liczne sanatoria i uzdrowiska). Prezydent Putin ma nadzieję, że wkrótce półwysep będzie przyciągał rzesze turystów z całego świata.

EN

Russia’s guarantees of respect for the territorial integrity of Ukraine (including the fact that Crimea belongs to Ukraine) in exchange for Ukraine getting rid of nuclear weapons, was guaranteed by the agreement called the Budapest Memorandum, signed in December 1994 in Budapest by Russia, the United States, Great Britain and Ukraine. The Memorandum of Budapest turned out to be a meaningless piece of paper. Russia has never given up the loss of Crimea, granted to Ukraine in 1954 by the then Soviet leader, Nikita Khrushchev. In the days of the Soviet Union, it did not really matter. After the collapse of the USSR, Russia’s main objective was to get back the Crimea. The opportunity arose in 2014. The President of the Russian Federation, Vladimir Putin, took advantage of the internal chaos in Ukraine in order to annex the Crimea, by the hands of its Russian residents. He justified the annexation by the need to defend its citizens, whether justified or not. This was unscrupulously exploited by Putin. While the democratic world condemned the annexation, it did not make much of an impression on Russia. Ever since the collapse of the USSR, Russia has been trying to maintain its dominant position in the post-Soviet area by treating it as the exclusive area of its influence. It treats the Commonwealth of Independent States as an exclusive area of its influence and uses every opportunity to expand its influence or enlarge the area. Crimea has become one of the stages for execution of this policy. The possession of Crimea by Russia, sunlit pearl of the Black Sea, is especially invaluable due to military aspects, political aspects and tourist attractions. Due to the strategic location of the Crimean peninsula on the Black Sea, and especially the base of the Black Sea Fleet in Sevastopol, Russia can exercise control over its area, keep political influence in the region, have an effect on countries lying in its reservoir and checkmate Turkey, a member of NATO. The Black Sea Fleet is a means of ensuring Russia’s military security in the south. Crimea and Russia were inextricably bound and are still bound by two elements: the base of the Black Sea Fleet in Sevastopol and the Russians living in the peninsula. The majority of Crimean inhabitants are Russians, who comprise over 58% of the population. Subsequently, there are Ukrainians (24%) and Crimean Tatars (12%). Russians predominate in Sevastopol: they make up 71.6% of the city’s population and only 22.4% of Ukrainians live in the city. President Putin spoke about historical justice related to regaining former Russian territories and referred to the old rhetoric of the Muscovite rulers who gathered Russian lands. However, the Crimea has never been a part of Rus’. In turn, the Ministry of Foreign Affairs of the Russian Federation went further with the falsification of history and called Crimea the eternal part of Russia, even though it was annexed to Russia in 1783. The Crimean peninsula had nothing in common with Russia prior to annexation by Empress Catherine 231 years ago. From 1443, it became part of the independent Crimean Khanate, which was then dependent on Turkey. The Khanate had fought with Muscovy for takeover of Great Horde territories for several centuries. Ultimately, the Khanate was defeated by Russia but it constituted a great threat to the Russian state. Tsar Peter the Great unsuccessfully tried to gain access to the Black Sea. Eventually, this it was achieved by Empress Catherine II, who conquered and annexed Crimea to Russia. It was subjected to Russian colonisation and russification and, over time, it lost its unique Tatar character. The Crimean tourist attractions played an important role for Russia. In the beginning, it became a tourist resort for the Tsar’s court, the aristocracy, the Communist top brass, and then Soviet society. It has become a synonym for luxury holidays under palm trees, in full sun, although on a rocky beach at the foot of high mountains that pressed-up in the blue, warm water. One of the main branches of the Crimean economy is tourism - not only typical leisure and recreational tourism, but also medicinal tourism (with numerous sanatoriums and spas). President Putin hopes that Crimea will attract large numbers of tourists from all over the world soon.

8

On the history of logic in the Russian Empire (1850–1917)

Schumann A.

Czasopismo Techniczne. Nauki Podstawowe

|

2014

|

R. 111, z. 1-NP

185--194

EN

In 1850 a very important decision for the whole history of humanities and social sciences in Russia was made by Nicholas I, the Emperor of Russia: to eliminate the teaching of philosophy in public universities in order to protect the regime from the Enlightenment ideas. Only logic and experimental psychology were permitted, but only if taught by theology professors. On the one hand, this decision caused the development of the Russian theistic philosophy enhanced by modern methodology represented by logic and psychology of that time. On the other hand, investigations in symbolic logic performed mainly at the Kazan University and the Odessa University were a bit marginal. Because of the theistic nature of general logic, from 1850 to 1917 in Russia there was a gap between philosophical and mathematical logics.

PL

W 1850 r. car Rosji Mikołaj I wydał ważny dla nauk humanistycznych w Rosji edykt: wyeliminować nauczanie filozofii w uczelniach publicznych w celu ochrony systemu naukowego od idei Oświecenia. Tylko logika i psychologia eksperymentalna były dozwolone, jeśli prowadzili je profesorowie teologii. Z jednej strony, taka decyzja spowodowała rozwój rosyjskiej filozofii teistycznej wzmocnionej przez nowoczesne metodologie reprezentowane przez logikę i psychologię tamtych czasów. Z drugiej strony, badania w logice symbolicznej prowadzone głównie na uniwersytetach w Kazaniu i Odessie miały charakter marginalny. Ze względu na ogólny charakter teistyczny logiki, w Rosji w latach 1850–1917 nie było związków między logiką filozoficzną i matematyczną.