Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Sports house in Lviv in the Second Polish Republic: design of a formal and utilitarian building in the form of a multifunctional swimming pool

Kocki Wojciech

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2023

|

T. 51

517--538

EN

During the interwar period, period many examples of sports facilities were built in the Second Polish Republic. These groups of facilities had one function designed for practicing a specific sport discipline but also multifunctional facilities were also built. Sports centres played a role not only enabling amateur exercises and improving sports skills but they were also the seats of sports societies, unions, clubs or circles that associated sports enthusiasts and promoted the development of physical fitness through sport. The activity of such groups was necessary due to the political and economic situation of the country at that time. The period of the first half of the interwar period was a time of state reconstruction, uncertainty and challenges for society after the end of the First World War. The reconstruction of the country also concerned the sports infrastructure, in which apart from facilities with a form resulting directly from their function (stands, halls, ski jumps) formal buildings were also built. One of the examples of such facilities is the Sports House in Lviv, designed by Jerzy Nechay. The example of the Sports House in Lviv and its formal location a short distance from the city centre is an example of modern design that combines a form of use with a formal function.

PL

W II Rzeczpospolitej, w dwudziestoleciu międzywojennym, zrealizowano wiele przykładów obiektów o funkcji sportowej. Charakterystyczną grupą obiektów w tym okresie były kryte pływalnie. Ośrodki sportowe pełniły rolę nie tylko umożliwiającą odbywanie ćwiczeń amatorskich i doskonalenie umiejętności sportowych, ale również były to siedziby towarzystw sportowych, związków, klubów lub kół zrzeszających miłośników sportu i propagujących rozwój tężyzny fizycznej poprzez sport. Okres pierwszej połowy dwudziestolecia międzywojennego to czas odbudowy państwa, niepewności oraz wyzwań dla społeczeństwa po zakończeniu I wojny światowej. Jednym z autorów obiektów sportowych był Jerzy Nechay. Sylwetka Jerzego Nechaya ukazuje, w jaki sposób w okresie międzywojennym było możliwe zdobycie wykształcenia, działalność projektowa oraz publicystyczna w zakresie podręczników oraz poradników budowlanych. Odbudowa kraju dotyczyła również infrastruktury sportowej, w której, poza obiektami o formie wynikającej bezpośrednio z ich funkcji (trybuny, hale, skocznie), wznoszono również obiekty reprezentacyjne. Przykładem takiego obiektu z przykładów takich obiektów jest Dom Sportu we Lwowie projektu inż. Jerzego Nechaya. Na podstawie dokumentacji archiwalnej przeprowadzono badania dotyczące układu funkcjonalno- -użytkowego obiektu oraz jego architektury. Przykład Domu Sportu we Lwowie oraz jego reprezentacyjnej lokalizacji w niewielkiej odległości od centrum miasta obrazuje nowoczesną myśl projektową w połączeniu funkcji użytkowej z reprezentacyjną.

2

The beginnings of the Polish Arms industry in the Second Polish Republic"Arma" : the Arms and Machines Factory in Lviv

Ostanek Adam Adrian

Wiedza Obronna

|

2022

|

nr 3

363--375

EN

The purpose of this study is to introduce the operation of the Arms and Machines Factory "Arma" in Lviv. It was one of the first armaments companies in the Second Republic. The company made great contributions to the work of rebuilding Poland after the end of World War I, and from then on, by fulfilling the orders of the Polish Army, had an impact on the security and defense of the country. The study is based on archival materials collected in Poland and Ukraine, published sources, the press and scientific studies.

3

The architecture of the sports tribunes of the Second Polish Republic in the interwar period, 1919−1939

Kocki Wojciech

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2022

|

T.18, nr 2

7--17

EN

The tribunes are a group of sports facilities accompanying many sports facilities of various disciplines. These objects had many types of architectural forms, from small-scale wooden structures, through medium-sized steel structures, to large brick and reinforced concrete structures. The tribunes, depending on the rank of the sports facility, were designed as open or roofed. In some buildings, the function of the audience was combined with the back of sanitary rooms, cloakrooms, cash registers, entrances, restaurants, etc. Many of these buildings played a representative role. The stands built in the interwar period were one of the first facilities of this type. The later projects of the tribunes referred in their function and form to the examples from the Second Polish Republic

PL

Trybuny to zespół obiektów sportowych towarzyszących wielu obiektom sportowym różnych dyscyplin. Obiekty te miały wiele rodzajów form architektonicznych, od niewielkich konstrukcji drewnianych, poprzez średnie konstrukcje stalowe, aż po duże konstrukcje murowane i żelbetowe. Trybuny, w zależności od rangi obiektu sportowego, projektowane były jako otwarte lub zadaszone. W niektórych budynkach funkcję widowni łączono z zapleczem pomieszczeń sanitarnych, szatni, kas, wejść, restauracji itp. Wiele z tych budynków pełniło rolę reprezentacyjną. Budowane w okresie międzywojennym trybuny były jednymi z pierwszych obiektów tego typu. Późniejsze realizacje trybun nawiązywały w swej funkcji i formie do przykładów z II RP.

4

Wiktor Ormicki jako badacz ziem wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej

Bukowska-Marczak Ewa

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2022

|

T. 67, nr 4

9--29

EN

The article aims to present the research interests of docent Wiktor Ormicki - a geographer and lecturer at Jagiellonian University. These revolved around the aspects of the eastern territories of the Second Polish Republic and manifested, among other things, in his habilitation thesis entitled Życie gospodarcze Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej (The Economic Life of the Eastern Borderlands of the Republic of Poland, Kraków 1929) His interests comprised the migration issues in the northeastern voivodeships. Ormicki left notes from his research trips to the eastern borderland, which were an interesting source for the analysis of the socio-economic life in the eastern provinces of the Second Polish Republic. He described the daily activities and customs of the inhabitants of these regions. He listed economic facilities (including brickyards, distilleries, and sawmills) operating in the places he visited. He also paid attention to the towns and villages and the natural environment at the eastern border. Both the travel notes and Ormicki’s scientific works are a valuable source for researchers of everyday life and the economy of the eastern border of interwar Poland.

5

Zapomniany marzec 1921

Drozdowski Marian Marek

Przegląd Techniczny : Gazeta Inżynierska

|

2021

|

nr 4

25--27

PL

Marzec 1921 r. obfitował w historyczne wydarzenia – takie, jak chociażby Pokój Ryski, który spowodował demobilizację armii, przeprowadzoną przez ministra spraw wojskowych, gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Tysiące techników i inżynierów wróciło do pracy pokojowej. Ich stabilizacja w nowej sytuacji życiowej była związana z uchwaleniem 17 marca 1921 r. demokratycznej Konstytucji marcowej. Niezależnie od tych wydarzeń prestiż polskiego państwa został wzmocniony przez sojusz polityczno-wojskowy z Francją i Rumunią. Wielkim wydarzeniem był także plebiscyt na Górnym Śląsku, przeprowadzony 20 marca 1921 r. Otwierał on przed gospodarką Rzeczypospolitej nowe horyzonty, ponieważ przypadła Polsce, wielkoprzemysłowa część Górnego Śląska reprezentowała sobą 40% potencjału przemysłowego i energetycznego kraju.

EN

March 1921 abounded in historic events like Peace of Riga which caused demobilization of the army carried out by the minister of military affairs gen. Kazimierz Sosnkowski. Thousands of technicians and engineers came back to peaceful work. Their stabilization in a new situation in life was connected with establishment of the democratic March Constitution on 17 March 1921. Regardless of those events the prestige of the Polish State was enhanced by political and military alliance with France and Romania. A plebiscite in Upper Silesia held on 20 March 1921 was also great happening. It opened up new horizons for the Republic because a highly industrialized part of Upper Silesia fell to Poland and provided 40% of industrial and energy potential of the country.

6

Deportations and distribution of Polish citizens of the Mosaic faith in the territories of the Union of Soviet Socialist Republics in 1939-1943

Cutter Zdzisław

Scientific Journal of the Military University of Land Forces

|

2020

|

Vol. 52, No. 4(198)

749--762

EN

The presented article addresses the history of the Second Polish Republic’s political relations with the Union of Soviet Socialist Republics in 1939-1943. The study aims to characterize the mass deportations and the distribution of Polish citizens in the territory of the Soviet Union, with emphasis on the population of the Mosaic faith. The statistical method was used to analyze and assess the fundamental issues related to the exploration of the Jewish population against the background of the national structure of Poland in the years 1918-1939, mass deportations of the people of the Eastern Borderlands by the Soviet authorities in 1940-1941, and the areas of the Soviet state where people from the occupied territories of the Second Polish Republic were deployed. The substantive considerations also indicated that mass deportation actions and everyday life on “inhuman land” reached not only Poles but also Polish citizens of the Mosaic faith.

PL

Prezentowany artykuł ściśle wiąże się z dziejami stosunków politycznych II Rzeczypospolitej ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich w latach 1939-1943. Charakterystyka masowych deportacji oraz rozmieszczenia obywateli polskich na obszarach Związku Radzieckiego, ze szczególnym uwzględnieniem ludności wyznania mojżeszowego stanowią zasadnicze cele opracowania. Przy zastosowaniu metody statystycznej poddano analizie i ocenie kwestie zasadnicze związane z: eksploracją ludności żydowskiej na tle struktury narodowościowej Polski lat 1918-1939; masowymi deportacjami ludności Kresów Wschodni przez władze radzieckie w latach 1940-1941 oraz obszary państwa radzieckiego, na których została rozmieszczona ludność z okupowanych ziem II Rzeczypospolitej. W rozważaniach merytorycznych wskazano jednocześnie , że masowe akcje deportacyjne, a także życie codzienne na „nieludzkiej ziemi” dosięgły oprócz Polaków, również obywateli polskich wyznania mojżeszowego.

7

Pracownicy papierni z Jeziorny oraz ludzie związani z jej funkcjonowaniem w drodze do niepodległej II Rzeczpospolitej

Będziński Andrzej

Przegląd Papierniczy

|

2020

|

R. 76, nr 10

563--568

PL

W opracowaniu przedstawiono udział pracowników papierni w Jeziornie oraz osób związanych z jej działalnością w walce o niepodległość Polski.

8

German preparations for the war in the light of documents of the Polish military intelligence (1933-1939) – selected aspects

Nowacki Krzysztof, Szymanowicz Adam

Scientific Journal of the Military University of Land Forces

|

2019

|

Vol. 51, No. 2(192)

253--265

EN

As a result of the Treaty of Versailles the provisions concerning the issue of limitation of the armed forces were imposed on Germany. These provisions were unilaterally terminated by Germany two years after Adolf Hitler had come to power. There was introduced general and compulsory military service. On 21st May 1935, Hitler – as the Fuhrer and Reich Chancellor – signed the secret Reich Defence Law, which gave the Wehrmacht command wide powers to expand the army. Thus, the intensive development of the German army was initiated. After the Nazi Party came to power in Germany, gaining new information by the Polish military intelligence became increasingly difficult. It was connected with the expansion of the German counter-intelligence services, especially the Gestapo, as well as the police supervision over the German society. Through good operational work of the Polish intelligence the Polish side already before the outbreak of the war was relatively well familiarized with the particular phases of the overall German army’s armaments, as well as the German operational doctrine and methods of warfare.

PL

Traktat wersalski narzucał Niemcom m.in. ograniczenia dotyczące liczebności i uzbrojenia niemieckich sił zbrojnych. Niemcy starały się obchodzić je bardzo dyskretnie, w tym również dzięki współpracy ze Związkiem Sowieckim. Sytuacja zmieniła się diametralnie po dojściu do władzy Hitlera, który już w 1935 r. wprowadził ustawę zwiększającą, wbrew traktatowi wersalskiemu, liczebność armii niemieckiej, a także wprowadzającą zakazane rodzaje uzbrojenia. Od tej pory nastąpił jawny i gwałtowny rozwój armii niemieckiej oraz przemysłu zbrojeniowego, co z wielką uwagą obserwował polski wywiad wojskowy. W kolejnych latach powstawały raporty polskich służb wywiadowczych na temat powiększającego się niemieckiego potencjału militarnego i jego możliwości w trakcie zajmowania przez wojska III Rzeszy Austrii, Czech czy Kłajpedy. Niektóre z tych raportów bardzo trafnie przewidywały, jak będzie wyglądała strategia i taktyka Wehrmachtu w zbliżającym się konflikcie zbrojnym.

9

Papiernictwo na obszarach II Rzeczypospolitej, utraconych na rzecz ZSRR

Szymczyk M.

Przegląd Papierniczy

|

2018

|

R. 74, nr 7

429--432

PL

Opracowanie dotyczy przemysłu papierniczego na wschodnich obszarach II Rzeczypospolitej, które w 1945 r . nie znalazły się w granicach Polski. Według podziału administracyjnego z połowy lat 20. XX w., tereny te obejmowały województwa wschodnie (wileńskie, nowogrodzkie, wołyńskie i poleskie), część województw południowych (tarnopolskie, stanisławowskie i wschodnią część lwowskiego) oraz wschodnie rubieże województwa białostockiego, zaliczanego przed wojną do grupy województw centralnych.

10

Transeuropejska droga wodna przez Polesie a kwestia jego osuszenia w II Rzeczpospolitej

Łotysz S.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2018

|

R. 63, nr 1

7--37

EN

The reclamation of the Pinsk marshes, as envisaged in interwar Poland, was one of the most ambitious national investment projects of the era. The plan was closely linked with the concept of a trans-European waterway running through Polesie, that was also being contemplated around that time. The latter project was embedded in a larger discussion about Poland’s inland navigation. Eventually, neither of these projects were finalized or even begun, before the second world war broke out. This paper analyses the discourse that took place on both issues, with a particular focus on their inevitable intersection. While describing the political background of this discourse, the article reconsiders the role of the engineers as the principal, sometimes overlooked, players in these processes. This research was supported by the National Science Centre, Poland, Grant No. 2015/19/B/HS3/03553

11

Wpływ polsko-ukraińskiej wojny propagandowej wokół wydarzeń 1930 roku w Małopolsce Wschodniej na bezpieczeństwo II Rzeczypospolitej

Ostanek A.

Studia Bezpieczeństwa Narodowego

|

2017

|

R. 7, Nr 11

301--322

PL

Media od zawsze stanowiły narzędzie do prowadzenia działań o charakterze propagandowym. Nierzadko także, szczególnie w sytuacjach skrajnych, wykorzystywano je do prowadzenia otwartych wojen mających na celu wypromowanie określonych poglądów politycznych bądź racji. Ze względu na ogromny wpływ mediów na społeczeństwa wszystkie takie batalie wpływały na bezpieczeństwo państwa. Jeśli spór miał charakter wyłącznie regionalny, skutki wojny prasowej były ograniczone, w sytuacji gdy spór prasowy przekraczał granice państwowe, jego konsekwencje były zdecydowanie większe – od nadszarpnięcia autorytetu po międzynarodowe napiętnowanie. Polsko- -ukraiński spór medialny, jaki wybuchł wokół działań represyjnych podjętych w związku z sabotażami prowadzonymi przez nacjonalistów ukraińskich w miesiącach letnich 1930 roku w Małopolsce Wschodniej, miał olbrzymie znaczenie dla bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej. W pierwszej fazie wpłynął on na pogorszenie i tak nie najlepszych już relacji polsko-ukraińskich w państwie polskim. W drugiej z kolei, tj. po rozpętaniu kampanii oszczerczej pod adresem polskim na arenie międzynarodowej, doprowadził ostatecznie do tego, że Liga Narodów pod naciskiem opinii publicznej i wielu wpływowych polityków przyjęła dziewięć skarg przeciw Polsce. Skutkowało to przeszło rocznym procedowaniem sprawy, co nadszarpnęło autorytet Polski na arenie międzynarodowej oraz utrwaliło niekorzystny wizerunek Rzeczypospolitej w wielu krajach.

EN

Media have always been used as a tool in conducting the propaganda operations. Particularly in extreme situations, they were frequently and openly used in wars aimed at promoting determined political opinions or values. On the account of the intense influence of media on societies all such battles affected the state security system. If the dispute had character exclusively regional, effects of the press war were limited, if the press dispute exceeded national borders, its consequences were definitely greater – from damaging the authority to international stigmatizing. The Polish-Ukrainian media dispute that exploded around coercive actions taken on the account of the sabotage conducted by the Ukrainian nationalists in summer months of the 1930 in Eastern Małopolska, had enormous meaning for the security system of the Second Polish Republic. In the first phase, it had a negative influence on the, not so good already, Polish-Ukrainian relations. In the second phase, after there was triggered the defamatory cam aign against Poland by the influential politicians on the international arena, the League of Nations under the pressure of the public accepted 9 complaints against Poland. The procedures lasted over a year and damaged the authority of Poland on the international arena, as well as strengthened the adverse image of the Polish Republic in many countries.

12

Formation and Evolution of the Polish Intelligence Structures In the Second Polish Republic

Warchał A., Zajko D.

Studia Bezpieczeństwa Narodowego

|

2016

|

R. 6, Nr 9

283--300

EN

The article’s main subject matter is a historical presentation of formation process and evolution of the intelligence and counterintelligence agencies of the Second Republic of Poland, between the 1918 a 1939. The authors attempt to characterize, based on historical and contemporary sources and evaluated data, the structure, organization and general activities of the Polish intelligence and counterintelligence agency, in that period ending at the outset of WWII. In an effort to analyze specific intelligence agencies – the role they played in the state security system of the Second Republic of Poland, we can observe an evolvement of the intelligence sector of Poland being initiated by the patriots working previously for the independence movement’s organizations, also those, who were prior to Poland’s regaining independence the officers of foreign armies and security forces. And later were able to use acquired knowledge for the new organizational structures. However, relying especially on the Poland’s tradition of intelligence services prior to the loss of independence.

PL

Głównym przedmiotem rozważań w artykule jest proces kształtowania się służb wywiadowczych II Rzeczypospolitej Polskiej w przełomowym okresie między 1918 a 1939 rokiem. Prześledzono przebieg formowania się i ewolucji powstałych wtedy instytucji wywiadu i kontrwywiadu. W pracy podjęto próbę scharakteryzowania struktury organizacji i działalności polskiego wywiadu oraz kontrwywiadu w tamtych latach przed II WŚ. Przy założeniach analitycznych treści dotyczących specyficznych instytucji wywiadowczych i kontrwywiadowczych możemy zaobserwować rolę, jaką pełniły w systemie bezpieczeństwa państwa. Ewolucja systemu bazowała na patriotycznym uczestnictwie osób działających wcześniej w organizacjach wolnościowych i na polskich żołnierzach obcych wojsk, którzy pracując wcześniej w komórkach sztabowych, byli w stanie wykorzystać swoje doświadczenie w budowaniu nowych struktur. Oczywiście wpływ na rozwój tych struktur miało również odwołanie się do polskich tradycji wojskowych sprzed utraty niepodległości.

13

Dowództwa okręgów korpusów w systemie bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej : 1921-1939

Ostanek A. A.

Studia Bezpieczeństwa Narodowego

|

2016

|

R. 6, Nr 9

261--281

PL

Główny problem badawczy pracy stanowi zagadnienie miejsca i roli dowództw okręgów korpusów w systemie bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej. Powołane w 1921 roku okręgi były terenowymi organami administracji Wojska Polskiego. Posiadając różne kompetencje w poszczególnych latach, dowództwa okręgów stanowiły jeden z istotnych elementów bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej. Mimo zmian organizacyjnych, dowództwa w ciągu całego okresu międzywojennego odpowiadały m.in. za sprawy związane z współpracą z władzami cywilnymi w zakresie szeroko rozumianego bezpieczeństwa. W pierwszej części pracy wskazano na uwarunkowania polityczne i wojskowe, które przyczyniły się do powstania dowództw okręgów korpusów, oraz pokrótce scharakteryzowano ich ogólne zadania. Wskazano także na szereg wojsk i instytucji im podległych. W głównej części analizie poddano budowę struktur wewnętrznych DOK oraz przekształcenia tych struktur, wskazując jednocześnie, że wiele z nich wiązało się ze zmianą zakresu zadań. Każdorazowo starano się wskazać na związek działania poszczególnych komórek organizacyjnych z bezpieczeństwem tak w rozumieniu bezpośrednim, jak i pośrednim. W zakończeniu pracy podkreślono, że DOK, choć z pozoru zajmujące się głównie zadaniami administracyjnymi w armii, miały olbrzymi wpływ na kwestie bezpieczeństwa państwa i regionu, co widoczne stało się choćby w okresie poprzedzającym wybuch II wojny światowej, jak i po jej rozpoczęciu. Podstawę źródłową niniejszej pracy stanowią materiały archiwalne zgromadzone w Centralnym Archiwum Wojskowym oraz literatura przedmiotu.

EN

The main research focus of this article is on the place and role of the Corps District Commands in the security system of the Second Polish Republic. Districts created in 1921 were local administrative units of Armed Forces of the Republic of Poland. Corps District Commands had different tasks and competence in particular years. They were one of the basic elements in security system of the Second Polish Republic. Within the entire interwar period, their additional role and responsibility was to lead and direct, among the others, co-operation with the civilian authorities in the field of widely understood security system. The author in the first part of the article describes the political and military conditions which contributed to the creation of the Commands of Corps Districts and their general duties as they evolved. Their administrative and managerial duties developed in the context of armies and institutions reporting to them. As the article thesis states, there is a direct connection between action of individual organisational units within the security system, in direct and indirect way. Author also underlines that the Commands of Corps Districts, even if concentrated on the mainly administrative tasks in the army, had a great influence on security system of country and region. It became visible for instance in the period before the World War II, as well as after the beginning of it. Archival materials gathered in archives of the Central Military Archives and contextual literature on the subject constitutes the base source for this article.

14

Konkurs 1928 roku na projekty cerkwi prawosławnych w Drugiej Rzeczypospolitej: w poszukiwaniu nowej identyczności architektonicznej

Rychkov P., Mykhaylyshyn O.

Budownictwo i Architektura

|

2013

|

Vol. 12, nr 4

189--204

PL

Przebywanie ziem polskich w Imperium Rosyjskim uwarunkowało intensywne budownictwo cerkiewne w stylu „moskiewsko-bizantyjskim”. Po odrodzeniu II Rzeczypospolitej w 1918 r. nowe władze podejmują próby sformułowania takich „terapeutycznych” trendów dla architektury cerkiewnej, które nie miałyby żadnych symbolicznych skojarzeń z imperialną sztuką budowaną. W tym celu, w r. 1927 ogłoszono konkurs na projekty przyszłych cerkwi prawosławnych z nowymi wymogami funkcjonalnymi i kompozycyjnymi. W artykule omówiono warunki tego konkursu i jego wyniki.

EN

Staying of Polish lands in the Russian Empire was accompanied by active construction of Orthodox churches in “Moscow-Byzantine” style. After regeneration of II Rzeczpospolita its authorities try to generate such new trends in church architecture, which would not have symbolic associations with imperial building art. With this purpose in 1927, it was announced competition for the projects of future Orthodox churches with new functional and compositional requirements. The article discusses the conditions of this competition and its results.

15

Warunki społeczno-mieszkaniowe jako czynnik kształtujący zdrowotność ludności w II Rzeczpospolitej

Ciechowski M.

Journal of Ecology and Health

|

2012

|

R. 16, nr 3

146-149

PL

W artykule dokonano analizy warunków społeczno-mieszkaniowych ludności w II Rzeczpospolitej, które w szczególny sposób wpływały na zdrowotność mieszkańców. Na podstawie zaproponowanej typologii wyznaczono obszary o różnej sytuacji socjalno-bytowej. Najbardziej korzystne warunki dla zdrowia ludności wykazano w powiatach w zachodniej części Polski oraz w dużych miastach. Najtrudniejsze warunki stwierdzono na wschodzie kraju, głównie w województwie wileńskim, nowogródzkim i poleskim.

EN

This article analyses the social and housing conditions in the Second Polish Republic, which had a particular influence on the health of inhabitants. On the basis of the proposed classification types, different social background and living conditions areas were designated. The most favourable conditions affecting the health of people were found in the western counties of Poland and in large cities. The most difficult conditions were found in the east part of the country, mainly in the provinces of Wilno, Nowogrodek and Polesie.

16

Activities of branch no.2 of section II of the chief of Staff hr of the Polish Army against the Masurian population in the 1930s

Szymanowicz A., Gołębiowski A.

Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki

|

2010

|

Nr 1

48-66

EN

Formed in the year 1930, Branch no. 2 of Division II of the Chief of Staff HR of the Polish Army located in Warsaw, unlike other branches, did not function as a country branch of Division II but it was engaged in organizing subversion and sabotage in the event of the war in neighbouring countries. A very important part of its activity constituted the area of East Prussia. At the end of 1930 there appeared a working plan of Branch no.2 in Masuria which was developing in the two following directions: a) awakening and organizing a Polish and Philolopolish element, b) building technical subversive centres based on the organized Polish element. In order to regulate issues of the Polish minority being used by the Branch no. 2, in April 1934 an agreement with the Ministry of Foreign Affairs was reached. It was established that political directives related to all socio-political issues of the Polish minority abroad would be dealt with by the MFA. In return for the agreement to use the Polish minority in its activities, Branch no. 2 pledged to provide the MFA with access to possessed contacts in order to perform political actions. Subsection A of Branch no. 2 created the working plan concerning Masuria (providing close cooperation with agendas of the MFA) divided into legal and illegal parts. By supporting gromadkarstwo Polish consulates in East Prussia intended to restrain German influence, whereas military authorities attempted to organize subversive centres having the use of conditions enabling open actions. However, after Germany had gained power in the National Socialist German Workers Party, in the lapse of time, the Polish range in East Prussia, as well as the range of activities of the Branch No. 2, were dwindling substantially. On the day of the outbreak of the Second World War Polish people had no subversive centre. For this reason, as the preparation for the war, in May 1939 Division II began organizing subversive groups belonging to Polish districts adjacent to Germany.

PL

Utworzona w 1930 r. Ekspozytura nr 2 Oddziału II Sztabu Głównego WP z siedzibą w Warszawie w odróżnieniu od innych ekspozytur nie funkcjonowała jako organ terenowy Oddziału II, lecz zajmowała się organizacją dywersji i sabotażu na wypadek wojny na terenie państw ościennych. Bardzo ważnym odcinkiem jej działalności stał się teren Prus Wschodnich. W końcu 1930 r. powstał plan działania Ekspozytury nr 2 na Mazurach, który rozwijał się w dwóch następujących kierunkach: 1) budzenia i organizowania elementu polskiego i filopolskiego, 2) budowy technicznych ośrodków dywersyjnych bazujących na zorganizowanym elemencie polskim. W celu uregulowania sprawy wykorzystania mniejszości polskiej za granicą przez Ekspozyturę nr 2 w kwietniu 1934 r. doszło do porozumienia z MSZ. Ustalono, iż dyrektywy polityczne w odniesieniu do wszelkich zagadnień społeczno – politycznych mniejszości polskiej za granicą będą należały do MSZ. Ekspozytura nr 2 w zamian za zgodę na wykorzystanie do swej działalności polskiej mniejszości zobowiązywała się udostępniać na rzecz MSZ posiadane kontakty dla przeprowadzania akcji politycznych. Podreferat A Oddziału II opracował program pracy na Mazurach (przewidujący ścisłą współpracę z agendami MSZ) podzielony na część legalną i nielegalną. Dzięki wspieraniu gromadkarstwa konsulaty polskie w Prusach Wschodnich zamierzały hamować postępy niemczyzny, natomiast władze wojskowe próbowały zorganizować ośrodki dywersyjne korzystające z warunków, które umożliwiłyby działania jawne. Jednak po dojściu Niemczech do władzy w NSDAP, w miarę upływu czasu, zasięg polskości Prusach Wschodnich, jak i również możliwości działania Ekspozytury nr 2, kurczyły się coraz bardziej. W dniu wybuchu drugiej wojny światowej Polacy nie posiadali tam jakiegokolwiek ośrodka dywersyjnego. tego powodu w ramach przygotowań do wojny Oddział II rozpoczął w maju 1939 r. organizowanie grup dywersyjnych w naleSących do Polski powiatach graniczących z Niemcami.

17

Ostatnia walka żołnierzy II Rzecypospolitej

Niedziela Szymon

Wiedza Obronna

|

2009

|

nr 1

111--127

18

Konieczność reform agrarnych w Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej (1918-1939)

Konopka K.

Ekonomia i Zarządzanie

|

2009

|

Vol. 1, no. 1

7-19

EN

In order to raise the national economy after the war destructions, the Government of the Polish Republic introduced, among others, agricultural reforms. The reforms aimed at optimization of size of peasant farms to increase production of foodstuff to supply the whole nation.

19

Przemysłowy potencjał obronny Polski : rys historyczny

Jauer Tadeusz

Wiedza Obronna

|

2003

|

nr 2

52--69

20

Przemysł zbrojeniowy II RP i jego zaplecze naukowo-badawcze na rzecz obrony powietrznej wojsk i obszaru kraju

Jauer T.

Wiedza Obronna

|

2002

|

nr 3

105--125