Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Między archeologią, architekturą a renowacją. Zamek rycerski w Witkowie w świetle dotychczasowych badań

Michalak Arkadiusz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2024

|

Nr 77

40--57

PL

W położonym ok. 10 km na północ od Szprotawy Witkowie znajduje się jeden z najciekawszych małych rycerskich obiektów rezydencjonalno-obronnych Polski zachodniej. Prowadzone w ostatnich latach na jego terenie badania archeologiczne i architektoniczne pozwoliły na zmianę wielu dotychczasowych poglądów na temat jego historii, chronologii i faz użytkowania. Znane dokumenty związane z Witkowem i przeprowadzone badania archeologiczno- architektoniczne pozwalają umieścić początki siedziby rycerskiej w tej wsi ok. połowy XIV w. Jej fundatorami byli prawdopodobnie członkowie rodu von Nechern, a po 1419 r. stała się własnością łużyckiego rodu von Warnsdorf. Po śmierci ostatniego członka witkowskiej linii tej rodziny obiekt przechodził z rąk do rąk, w końcu opuszczony po 1945 r. uległ znacznej dewastacji. Realizowane obecnie prace restauratorskie i budowlane przywracają założeniu pierwotny, gotycko-renesansowy wygląd.

EN

The titular defensive complex belongs to one of the most intriguing and better-preserved Gothic knightly seats in Western Poland. Current archaeological and architectural research carried out on the site, focused on the defensive enclosure and tower, has changed many previous views on its history and phases of use. As evidenced by the available documents and the archaeological and architectural research, the origins of the castle date to the middle of the fourteenth century. The founders of the castle were probably members of the von Nechern family, and after 1419, it became the property of the Lusatian family von Warnsdorf. After the death of the last member of the Witków line of this family, the castle passed from one owner to another, and finally, abandoned after 1945, it suffered considerable damage. Current restoration work is recovering its original Gothic-Renaissance appearance.

2

Baszta Gołębnik w Toruniu jako element średniowiecznych umocnień miasta w świetle wyników badań architektonicznych

Kucharzewska Joanna

Wiadomości Konserwatorskie

|

2024

|

Nr 77

7--23

PL

Średniowieczna baszta, która nazwę „Gołębnik” zyskała dopiero w XIX w., nie była przedmiotem osobnych opracowań naukowych. W wyniku badań architektonicznych ustalono, że jej najstarszym fragmentem (z XIII w.) jest ściana północna do wysokości pierwszego piętra, będąca odcinkiem muru obronnego Starego Miasta. Baszta powstała w jednym etapie (w 4. ćw. XIV w.), choć zapewne przy udziale kilku ekip budowlanych. Wyposażono ją w strzelnice, a te, które się zachowały, zostały uczytelnione we wnętrzu (w 2011 r.). Trzy ściany od strony przedmurza dekorowane były ostrołucznymi wnękami, których pola wypełniała dekoracja maswerkowa rytowana i malowana. Forma maswerkowych zdobień odkrytych w blendach wskazuje – na podstawie miejscowych analogii – że one także powstały w 4. ćw. XIV w., czyli w okresie, kiedy miasto konsumowało efekty rozwoju gospodarczego, odzwierciedlającego się także we wzroście aktywności budowlanej.

EN

The medieval tower, which was named Gołębnik (Eng. dovecote) only in the nineteenth century, has not been the subject of dedicated academic studies. As a result of an architectural investigation, it was concluded that the oldest fragment of the tower (from the thirteenth century) is the northern wall up to the height of the first floor, which is also a section of the defensive wall of the Old Town. The tower was built in one stage (in the fourth quarter of the fourteenth century), most probably with the participation of several construction crews. It was equipped with embrasures, and those that survived were uncovered inside (in 2011). Three walls on the side of the bulwark were decorated with ogival niches, whose fields were filled with engraved and painted tracery decoration. The form of tracery decorations discovered in the blendes indicates—based on local analogies—that they were also created in the fourth quarter of the fourteenth century, i.e., in the period when the city was benefiting from the effects of economic development, which was also reflected in the increase of construction activity.

3

Od gotyku do neogotyku – przemiany architektury kościoła parafialnego pw. św. Michała Archanioła w Świebodzinie między XV stuleciem a połową XIX wieku

Legendziewicz Andrzej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 74

20--35

PL

Tematem artykułu jest przedstawienie historii powstania oraz przekształceń średniowiecznej architektury kościoła parafialnego w Świebodzinie od XV do schyłku XIX wieku. Na wstępie omówiono źródła, literaturę oraz ikonografię archiwalną. Bazując na pionierskich badaniach, wydzielono najstarszą fazę świątyni z początku XV wieku i zasięg jej przekształceń w ciągu XV stulecia. Omówiono prace zrealizowane w latach 1541–1555 obejmujące wprowadzenie sklepień, a także z lat 1855–1857 pod kierunkiem A. Langera, kiedy wprowadzono neostylowy wystrój szczytów elewacji zachodniej. W podsumowaniu zwrócono uwagę na charakterystyczny plan, dekorację sieciową sklepień oraz bardzo udaną restaurację neogotycką.

EN

The article presents the history of the creation and transformation of the medieval architecture of the parish church in Świebodzin from the fifteenth to the end of the nineteenth century. At the beginning, the sources, literature and archival iconography are discussed. Based on pioneering research, the oldest phase of the church, from the beginning of the fifteenth century, and the range of its transformations during the fifteenth century, are distinguished. The works carried out in the years 1541–1555, including the introduction of vaults, and the works carried out in the years 1855–1857 under the direction of A. Langer, when the neo-style decoration of the gables of the western facade were introduced, are discussed. In the summary, attention is paid to the characteristic plan, the net decoration of the vaults and the very successful Gothic Revival restoration.

4

Architektura kościoła parafialnego pw św. Jadwigi Śląskiej w Krośnie Odrzańskim od XIII do schyłku XIX wieku

Legendziewicz Andrzej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 76

64--79

PL

Tematem artykułu jest przedstawienie historii powstania oraz przekształceń kościoła parafialnego w Krośnie Odrzańskim od XIII do schyłku XIX wieku. Na wstępie omówiono źródła, literaturę oraz ikonografię archiwalną. Bazując na pionierskich badaniach, wydzielono najstarszą fazę świątyni pochodzącą jeszcze z XIII stulecia oraz fragmenty bryły średniowiecznego kościoła zachowane w strukturze obecnego – barokowego. Omówiono odbudowę kościoła po pożarze z 1705 roku, a ukończoną w 1729 roku, podczas której nadano bryle obecnie znaną formę. Ostatnim etapem kształtowania kościoła była odbudowa barokowego hełmu w latach 1886–1889 roku – zniszczonego przez uderzenie pioruna. W podsumowaniu przedstawiono tło stylistyczne dla barokowej przebudowy świątyni wpisujące się w nurty płynące z Europy Zachodniej.

EN

This paper presents the history of the creation and transformation of a parish church in Krosno Odrzańskie from the thirteenth century to the end of the nineteenth century. At the beginning, sources, literature and archival iconography are discussed. Based on pioneering research, the oldest part of the church, which dates back to thethirteenth century, and fragments of the medieval churchthat is embedded in the structure of the current Baroque church, are identified. The reconstruction of the church after the fire in 1705 is described. During these works, which were completed in 1729, the building was given its present form. The last stage of shaping the church was there construction of the Baroque dome in the years 1886–1889, which had been destroyed by lightning. The summary presents the stylistic background for the Baroque reconstruction of the church, which is consistent with the trends from Western Europe.

5

Szklane domy – szkło w architekturze

Włodarczyk Adam

Szkło i Ceramika

|

2023

|

R. 74, nr 3

30--38

PL

Szkło może wydawać się zarówno oczywistym, jak i nietuzinkowym materiałem architektonicznym. Przez swoją kruchość raczej nie jest elementem konstrukcyjnym, lecz przezierność i lekkość sprawiły, że architekci wielu epok z chęcią stosowali ten materiał w swoich projektach. Możliwości technologiczne przez stulecia ograniczały projektantów, lecz nie odbierały im fantazji ani rozmachu. Zarówno olbrzymie połacie szklanej mozaiki jak i barwne kobierce witraży zachwycają do dziś rozmiarami, na równi ze szklanymi dachami przełomu stuleci czy fasadami wieżowców. Szkło w architekturze jest obecne od setek lat i stanowi jej nieodłączny element, choć niejednokrotnie nie zdajemy sobie z tego sprawy

EN

Glass may seem to be both an obvious and unusual architectural material. Due to its fragility, it is rather not a structural element, but its translucency and lightness made architects of many eras eager to use this material in their projects. Technological possibilities for centuries limited the possibilities of designers but did not take away their imagination or momentum. Starting from the huge expanses of glass mosaic and colorful ornaments of stained glass windows, which still delight with their size, on a par with the glass roofs of the era of the industrial revolution or the facades of skyscrapers. Glass has been present in architecture for hundreds of years and is its inseparable element, although we often do not realize it.

6

Gotycki klasztor Magdalenek w Szprotawie i jego przekształcenia od XIV do początku XIX wieku

Legendziewicz Andrzej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 69

72--88

PL

Artykuł prezentuje historię powstania i przekształceń klasztoru sióstr Magdalenek w Szprotawie od pierwszej połowy XIV do początków XIX wieku. We wstępie przedstawiono opis klasztoru oraz informacje źródłowe i kronikarskie, a także dotychczasową literaturę. Na podstawie przeprowadzonych badań architektonicznych i analizy detalu wydzielono najważniejsze fazy przekształceń budowli. Początki istniejącego skrzydła klasztoru osadzono około roku 1314, gdy konwent magdalenek został przeniesiony z Bytomia Odrzańskiego. Prawdopodobnie u schyłku XIV wieku lub na początku kolejnego stulecia rozbudowano go w kierunku południowym i wschodnim. Klasztor przebudowano pod koniec XVI lub na początku XVII wieku, a następnie po pożarach w latach 1672 i 1702. Zabudowania zostały opuszczone przez konwent po sekularyzacji dóbr klasztornych w roku 1810. Na omówionych w tekście badaniach architektonicznych można się było oprzeć przy podejmowaniu decyzji m.in. o zakresie prac konserwatorskich i rekonstrukcyjnych.

EN

This paper presents the history of the construction and transformation of the Magdalene sisters’ convent in Szprotawa from the first half of the fourteenth century to the early nineteenth century. The introduction presents a description of the abbey, source and chronicle information, as well as the literature written to date. Based on architectural research and detail analysis, key phases of the building’s transformation were isolated and identified. The beginnings of the existing wing of the abbey were determined to be around 1314, when the convent was relocated from Bytom Odrzański. At the end of the fourteenth century or the beginning of the next, it was probably extended to the south and east. The abbey was rebuilt at the end of the sixteenth, or in the early seventeenth century, and again after fires in 1672 and 1702. The buildings were abandoned by the convent after its property’s secularization in 1810. The architectural research discussed provided a basis for decision-making on the scope of conservation andreconstruction work.

7

Gotycka architektura kościoła kolegiackiego w Głogówku i jej przekształcenia do schyłku XVIII wieku

Legendziewicz Andrzej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 66

47--64

PL

Artykuł prezentuje historię powstania i przekształceń kościoła św. Bartłomieja w Głogówku między drugą połową XIII a schyłkiem XVIII wieku. Na wstępie omówiono źródła i literaturę. Na podstawie badań wydzielono główne fazy jego przekształceń. Najstarsze partie, obejmujące dwuprzęsłowe prezbiterium, osadzono w drugiej połowie XIII wieku. W związku z nadaniem świątyni rangi kolegiaty w 1379, powiększono chór i wzniesiono korpus bazylikowy z westwerkiem. Przypuszczalnie w pierwszym dwudziestoleciu XV wieku w prezbiterium założono sklepienie sieciowe, a po jego północnej stronie wzniesiono kaplicę NMP. Po 1582 elewacje pokryto dekoracją sgraffitową, a kaplicę zaadaptowano na miejsce pochówku rodziny Oppersdorffów. Przekształcenia w okresie baroku zrealizowane w etapach objęły: w 1688 kaplicę św. Józefa, w drugiej połowie XVIII wieku kaplicę św. Kandydy, a w latach 1775–1781 wystrój wnętrza. W 1779 wieże westwerku nakryto parą hełmów.

EN

This paper presents the history of the foundation and transformations of St. Bartholomew's Church in Głogówek between the second half of the thirteenth century and the close of the eighteenth century. First, the sources and literature are discussed. The author’s research helped identify the main alteration phases. The oldest part, the two-span chancel, dates back to the second half of the thirteenth century. After it had become a collegiate in 1379, the church was extended—the choir was enlarged and a basilica body and westwork were built. Probably in the first twenty-year period of the fifteenth century the chancel was covered with a net vault and the Chapel of St. Mary the Virgin was built. After 1582, the elevations were decorated with sgraffito, and the Chapel was converted into the Oppersdorffs family tomb. Baroque-style alterations were carried out in stages and affected: in 1688 the Chapel of Saint Joseph, in the second half of the eighteenth century St. Candida’s Chapel, and in the years 1775-81 the interior decoration. The towers in the westwork were covered with a pair of cupolas in 1779.

8

The architecture of the town wall gates and towers in Bystrzyca Kłodzka between the fourteenth and twentieth centuries

Legendziewicz Andrzej, Marcinów Aleksandra

Technical Transactions

|

2019

|

Vol. 116, iss. 11

51--68

EN

The results of research into two city gates, Kłodzka and Wodna (Water), and into the Rycerska (Knight’s) Tower in Bystrzyca Kłodzka are discussed in this paper. The research into the architecture of the three structures helped review the chronology of transformations they were subjected to between the beginning of the fourteenth century and the second half of the twentieth century. The city walls, together with the two gates and the tower, were probably erected by Alderman Jakub Rücker in the first half of the fourteenth century. All the towers were probably raised and converted in the fifteenth century and in around 1568, they were topped with masonry pyramid cupolas. The work performed in the nineteenth century was aimed at restoring the damaged elements and at introducing bells to the Rycerska (Knight’s) Tower. The conservation work conducted in the years 2013–2017 resulted in the restoration of the damaged details and in the enhancement of all of the structures’ features of historical value.

PL

Artykuł omawia wyniki badań dwóch bram miejskich: Kłodzkiej i Wodnej oraz wieży Rycerskiej w Bystrzycy Kłodzkiej. Bazując na badaniach architektonicznych trzech obiektów możliwe było przeanalizowanie chronologii ich przemian w okresie od początku XIV do II połowy XX wieku. Przypuszczalnie w pierwszej połowie XIV wieku wójt Jakub Rücker wzniósł mury miejskie z dwoma bramami i wieżą. W XV wieku prawdopodobnie wszystkie wieże podwyższono i przebudowano a w około 1568 roku zwieńczono murowanymi ostrosłupowymi hełmami. Prace zrealizowane w XIX wieku miały na celu odtworzenie zniszczonych elementów oraz wprowadzenie w wieży Rycerskiej - dzwonów. Podczas prac konserwatorskich zrealizowanych w latach 2013–2017 przywrócono zniszczony detal oraz wyeksponowano zatarte formy historyczne wszystkich obiektów.

9

Selected city gates in Silesia – research issues

Legendziewicz Andrzej

Technical Transactions

|

2019

|

Vol. 116, iss. 3

71--103

EN

The conservation work performed on the city gates of some Silesian cities in recent years has offered the opportunity to undertake architectural research. The researchers’ interest was particularly aroused by towers which form the framing of entrances to old-town areas and which are also a reflection of the ambitious aspirations and changing tastes of townspeople and a result of the evolution of architectural forms. Some of the gate buildings were demolished in the 19th century as a result of city development. This article presents the results of research into selected city gates: Grobnicka Gate in Głubczyce, Górna Gate in Głuchołazy, Lewińska Gate in Grodków, Krakowska and Wrocławska Gates in Namysłów, and Dolna Gate in Prudnik. The obtained research material supported an attempt to verify the propositions published in literature concerning the evolution of military buildings in Silesia between the 14th century and the beginning of the 17th century. Relicts of objects that have not survived were identified in two cases.

PL

Prace konserwatorskie prowadzone na bramach w niektórych miastach Śląska w ostatnich latach były okazją do przeprowadzenia badań architektonicznych. Zainteresowanie badaczy budziły zwłaszcza wieże, które tworzyły wejścia na obszary staromiejskie, a także były obrazem ambitnych aspiracji i zmieniających się gustów mieszczan oraz rezultatem ewolucji form architektonicznych. Niektóre budynki bramne zostały rozebrane w XIX wieku. W artykule przedstawiono wyniki badań wybranych bram miejskich: Brama Grobnicka, Głubczyce, Brama Górna, Głuchołazy, Brama Lewińska, Grodków, Brama Krakowska i Wrocławska, Namysłów i Brama Dolna, Prudnik. Uzyskane materiały naukowe stanowiły materiał wyjściowy dla próby zweryfikowania propozycji opublikowanych w literaturze, o ewolucji architektury militarnej na Śląsku między XIV a początkiem XVII wieku. Ponadto przebadano relikty dotychczas nieznanych dwóch bram miejskich.

10

Relikty piwnicy z XVI w. przy kościele Wniebowzięcia NMP w Gdańsku

Samól P., Kasprzak M.

Architectus

|

2018

|

Nr 3 (55)

15--26

PL

Kościół Wniebowzięcia NMP w Gdańsku, jedna z największych ceglanych świątyń gotyckich na świecie, pozbawiony jest kaplic zewnętrznych – z wyjątkiem Izby Rajców. Jego forma nie jest jednak wynikiem realizacji jednego projektu, a kilku zmieniających się koncepcji. Odkrycie reliktów XVIwiecznych piwnic, zlokalizowanych w narożniku transeptu i nawy północnej korpusu nawowego daje pogląd o procesie zabudowywania przestrzeni wokół świątyni, który został przerwany przez reformację. Artykuł podsumowuje dotychczasowe etapy badań architektonicznych i archeologicznych, które były prowadzone w związku z trwającymi od 2016 r. pracami konserwatorskimi. Ich częścią jest także adaptacja dawnej nieużywanej kotłowni z 1929 r. na salę multimedialną. To właśnie w jej murach odkryto starsze konstrukcje, swoimi początkami sięgające końca średniowiecza. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wyników prowadzonych badań oraz omówienie kontekstu historycznego i funkcjonalnego odnalezionych reliktów piwnic kościoła Wniebowzięcia NMP w Gdańsku.

EN

Saint Mary’s church in Gdańsk, one of the largest brick Gothic temples in the World, has got no external chapels – except the House of Councils. Its architectural form, however, is not the result of implementation of one project, but realization of a few transforming concepts. The discovery of the relicts of the 16thcentury cellars, located in the corner of the transept and the northern aisle, gives an idea of the process of building the space around the temple, which was interrupted by the Reformation. The paper summarizes the architectural and archaeological researches, which have been conducted since 2016 in connection to the conservational works. Their part is also the adaptation of the former unused boiler cellar from 1929 on the multimedia room. There was the space, where one discovered the relicts of the older constructions from the end of the Middle Ages. The aim of this article is to present the results of conducted research and to discuss the historical and functional context of the found relicts of cellars.