Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wielorodzinny dom mieszkalny Funduszu Kwaterunku Wojskowego dla oficerów przy ulicy Koszykowej w Warszawie projektu Romualda Gutta i Józefa Jankowskiego, 1931-33. Urbanistyka i architektura

Szmelter Alicja

Studia do Dziejów Architektury i Urbanistyki w Polsce

|

2022

|

nr 5

87--113

PL

Równolegle z rozpoczęciem realizacji (przed 1933 rokiem), wielkiej nowej arterii komunikacyjnej Warszawy – trasy N-S, dzisiejszej Alei Niepodległości, która miała połączyć centrum miasta z dzielnicami północnymi i południowymi stolicy, rozpoczęto prace nad zagospodarowaniem areału dawnych, porosyjskich Koszar Jerozolimskich. Jest to rozległy kwartał dawnych wojskowych terenów, ograniczony od południa ulicą Nowowiejską, od wschodu Aleją Niepodległości, od zachodu ulicą Krzywickiego (d. Suchą), a od północy ulicą Koszykową. W latach 1931–1933 wzdłuż ulicy Koszykowej i Alei Niepodległości Fundusz Kwaterunku Wojskowego wzniósł wielorodzinny dom mieszkalny przeznaczony dla kadry oficerskiej Wojska Polskiego. Ten monumentalny obiekt (wzniesiony we współpracy z Józefem Jankowskim), który jest dziełem wybitnego architekta doby modernizmu – funcjonalisty, Romualda Gutta (1888–1974), zapoczątkował organizowanie areału, w którym planowano zrealizować kompleks domów mieszkalnych dla wojskowych, a którego projekt urbanistyczny był wynikiem zamkniętego konkursu (autorzy rozwiązań konkursowych: E. Norwerth, J. Reda, R. Gutt). Dzieło Romualda Gutta, jego projekty obiektów publicznych, jest stałym przedmiotem analiz krytyków architektury, dom przy ulicy Koszykowej jest jednak kwitowany, niesłusznie, zaledwie wzmiankami. Filozofia autora – polegająca na projektowaniu architektury spełniającej wszelkie potrzeby funkcjonalne i niosącej jednocześnie przekaz znaczeniowy, została w tym obiekcie doskonale przekazana. Dom przy ulicy Koszykowej charakteryzuje się niezwykłą siłą wyrazu. Jest odbierany, także dzisiaj, jako „twierdza”, „tama”, „ściana”, co zawdzięcza m.in. swojej fasadzie z tzw. „szarej” cegły cementowej. Monumentalna fasada uliczna, po przekroczeniu bramy, okazuje się tylko kulisą mającą ewokować siłę polskiej armii, za którą kryje się precyzyjnie zaprojektowana przestrzeń przyjaznego mieszkańcom zazielenionego dziedzińca, na który otwierają się parterowe tarasy i balkony mieszkań. Projekty mieszkań tylko pozornie są powtórzeniem znanych, stosowanych głównie w Niemczech, dyspozycji funkcjonalnych. Nie tylko układ pomieszczeń, ale ich proporcje i wiele drobnych, ale doskonale przemyślanych detali wyposażenia, świadczy o mistrzostwie Autora. Omówienie domu przy ulicy Koszykowej jest próbą udokumentowania pierwotnych walorów tej wybitnej architektury doby międzywojennej. Obiekt jest obecnie intensywnie przebudowywany (w większości mieszkań wyburzane są ściany działowe i powierzchnia mieszkań jest przeprojektowywana), a przemyślane detale wystroju architektonicznego ulegają w trakcie przebudów sukcesywnemu zniszczeniu.

EN

In parallel with the launching of construction (prior to 1933) of a major new traffic artery - the N–S Route, today’s Niepodległości Avenue, which was to connect the city center with the capitol’s northern and southern districts - work was commenced on the development of the acreage of the former Russian Jerozolimskie Barracks. This was an extensive quarter of formerly military land bounded on the south by Nowowiejska Street, with Niepodległości Avenue (formely Topolowa) to the east, Krzywickiego Street (formerly Sucha) on the west, and Koszykowa Street in the north. Over the years 1931–1933 the Military Housing Fund built a multifamily residential building designated for the officers’ corps of the Polish Army along Koszykowa Street and Niepodległości Avenue. This monumental facility, the work of Romuald Gutt (1888–1974), a prominent architect of the age of Modernism and a Functionalist (erected in collaboration with Józef Jankowski (1882–1944), was the start of the shaping of this area. It was a part of the planned construction of a complex of residential buildings for the military. Its urban design was the result of a closed competition (authors of the competition solutions: E. Norwerth, J. Reda, and R. Gutt). While the work of Romuald Gutt - his designs for public buildings - is a neverending subject of analyses by architectural critics, the building on Koszykowa Street is undeservedly signed off with barely a mention. The author’s philosophy was based on the design of architecture that met all functional needs and provided unequivocal meaning. This was embodied in this building perfectly. The Koszykowa Street building is characterized by its exceptionally powerful expression. Even today, the building is seen as a “fortress,” a “dam,” a “wall,” thanks to what is known as “gray” cement brick. The monumental street-side façade, upon passing through its gate, turns out to be only something behind the scenes intended to evoke the strength of the Polish Army. It is followed by a precisely designed space forming a green courtyard that is friendly to residents, onto which groundfloor terraces and apartment balconies open. The dwelling designs only seem to be a repetition of functional dispositions mainly applied in Germany. It is not just the layout of the rooms, but also their proportions and the many tiny, ideally though–through details of their furnishings that bear witness to the mastery of their designer. Discussions on the Koszykowa Street building are an effort at documenting the primary values of this exceptional architecture of the Interwar period. The facility is presently being forcefully remodeled (most of the dwell ing partition walls are being demolished and their space is being redesigned) and the thoughtful detail of their architectural décor is being successively destroyed as a part of that reconstruction.

2

From Dysfunction to Functionalism: the Evolution of Military Construction in The Interwar Period Poland

Rudnicka-Bogusz Marta

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2022

|

Vol. 32, no. 4

210--229

EN

The purpose of the article is the general characteristics of military residential architecture built in the 1920s and 1930s in the 2nd Polish Republic. In the newly restored Poland the most pressing problem was the improvement of the housing conditions of the population. The military, who contributed the most to the reinstating of independence held special privilege with the state officials. Therefore, the problem of their quartering was resolved with utmost preference. After an unsuccessful period of trial and error with traditional and light timber frame construction the government addressed this problem systemically establishing the Military Accommodations Fund with a dedicated budget for creating typified, repeatable solutions. The MAF commissioned specific designers, held open as well as limited competitions and hired a cadre of architects and engineers to come up with designs that could rapidly and cost effectively replenish the housing base with functional, hygienic solutions. Because the MAF was well funded, the most prominent polish modernist architects readily cooperated with the organization making Polish interwar architectura militaris an engine of modernization.

3

Architektura mieszkaniowa Warszawy w okresie międzywojnia na przykładzie realizacji Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowych, Funduszu Kwaterunku Wojskowego i Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, powstałych w rejonie Pola Mokotowskiego

Wagner Anna Agata

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2021

|

T. 66, z. 2

70--84

PL

Zabudowa mieszkaniowa powstała w okresie międzywojennym w rejonie Pola Mokotowskiego jest reprezentatywna dla ogółu budownictwa mieszkaniowego tego okresu w Polsce. Wpływ na jej kształtowanie miały kwestie społeczne, polityczne, gospodarcze, technologiczne, a także czas ich powstania współgrający z aktualnymi nurtami stylistycznymi. W domach Spółdzielni Budowlano Mieszkaniowych (gdzie mieszkania stanowiły własność członków spółdzielni), realizowanych przede wszystkim w latach 20. dla dobrze sytuowanej warstwy urzędników państwowych, czy przedstawicieli wolnych zawodów o utrwalonych wzorcach mieszkania ze służbą, przeważają układy zabudowy obrzeżno-blokowej z dużymi lokalami mieszkalnymi. Na przestrzeni lat widać dążność do racjonalizacji i funkcjonalnego strefowania układów przestrzennych, wprowadzanie nowych rozwiązań technologiczno-materiałowych i zmiany formalnego języka architektonicznego, który przechodzi od form tradycyjnych ku nowoczesnym. Fundusz Kwaterunku Wojskowego podszedł do zadania masowego budownictwa mieszkalnego dla kadr oficerskich bardzo racjonalnie - miało być tanie, trwałe, łatwe w konserwacji oraz higieniczne. Różnice społeczne w zależności od rangi były wyraźnie zauważalne w metrażu, standardzie wyposażenia i wykończenia realizowanych dla FKW domów mieszkalnych. W większości była to wysokiej klasy architektura, którą charakteryzował przede wszystkim racjonalizm w projektowaniu, a w formach zewnętrznych, trwały materiał licówki na elewacjach - szara cegła cementowa, nie tylko odporna na warunki zewnętrzne, ale i dająca ciekawe efekty plastyczne. Osiedle Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Rakowcu (z założenia przeznaczonej na lokatorskie mieszkania robotnicze) jest przykładem wdrażania modernistycznych założeń masowego mieszkalnictwa, propagowanych przez Międzynarodowe Kongresy Architektury Nowoczesnej (CIAM), których czynnymi członkami byli autorzy projektu - Helena i Szymon Syrkusowie. Powstałą kolonię domów dla robotników określić można jako funkcję czynników socjalnych, technicznych i przestrzenno-plastycznych. Przy czym kwestie społeczne były równorzędne z istotnymi, zwłaszcza dla Szymona Syrkusa, czynnikami techniczno-technologicznymi, mającymi prowadzić do celu jakim było hasło: budować lepiej, taniej, prędzej.