Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Trace fossils from the Baltoscandian erratic boulders in SW Poland

Chrząstek A., Pluta K.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2017

|

Vol. 87, No. 3

229--257

EN

Many well preserved trace fossils were found in erratic boulders and the fossils preserved in them, occurring in the Pleistocene glacial deposits of the Fore-Sudetic Block (Mokrzeszów Quarry, Świebodzice outcrop). They include burrows (Arachnostega gastrochaenae, Balanoglossites isp., ?Balanoglossites isp., ?Chondrites isp., Diplocraterion isp., Phycodes isp., Planolites isp., ?Rosselia isp., Skolithos linearis, Thalassinoides isp., root traces) and borings ?Gastrochaenolites isp., Maeandropolydora isp., Oichnus isp., Osprioneides kampto, ?Palaeosabella isp., Talpina isp., Teredolites isp., Trypanites weisei, Trypanites isp., ?Trypanites isp., and an unidentified polychaete boring in corals. The boulders, Cambrian to Neogene (Miocene) in age, mainly came from Scandinavia and the Baltic region. The majority of the trace fossils come from the Ordovician Orthoceratite Limestone, which is exposed mainly in southern and central Sweden, western Russia and Estonia, and also in Norway (Oslo Region). The most interesting discovery in these deposits is the occurrence of Arachnostega gastrochaenae in the Ordovician trilobites (?Megistaspis sp. and Asaphus sp.), cephalopods and hyolithids. This is the first report of Arachnostega on a trilobite (?Megistaspis) from Sweden. So far, this ichnotaxon was described on trilobites from Baltoscandia only from the St. Petersburg region (Russia). Arachnostega on a trilobite (Asaphus), a cephalopod and hyolithids is from Russia or Estonia. Another interesting ichnotaxon is Balanoglossites, which also was encountered in the erratic boulders from the Ordovician Orthoceratite Limestone of Sweden. So far, this ichnotaxon was known only from Russia (St. Petersburg region). Some rare borings (e.g., Osprioneides kampto, ?Palaeosabella isp.) also were found in glacial erratics of Silurian stromatoporoids, excellent outcrops of which are located in Gotland (Sweden) and Saaremaa (Estonia). In addition, stromatoporoid/coral, coral/coral and some new fossil associations are reported. The material studied probably was transported from the N, the NE, and less commonly from the NW.

2

Warunki hydrogeologiczne masywów krystalicznych w świetle badań rezonansem magnetycznym na przykładzie okolic Piławy Górnej

Olichwer T., Tarka R.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2016

|

nr 466

215--224

PL

Jedną z metod geofizycznych, pozwalających wskazać lub wykluczyć występowanie uprzywilejowanych stref przepływu wód podziemnych do 50 m p.p.t. jest sondowanie rezonansem magnetycznym (MRS). Do charakterystyki hydrogeologicznej masywów skał krystalicznych wybrano obszar złoża z czynnym wyrobiskiem górniczym w okolicy Piławy Górnej (blok przedsudecki). Do charakterystyki hydrogeologicznej masywów skał krystalicznych reprezentowanych przez gnejsy i amfibolity wybrano obszar złoża z czynnym wyrobiskiem górniczym. Wyniki obu sondowań wskazują na bardzo słabe zawodnienie strefy zwietrzeliny i masywu skalnego lub brak zawodnienia. Pokrywa zwietrzelinowa ma miąższość ok. 4 m, zawartość wody w tej strefie wynosi zaledwie 6–7%, przy współczynniku filtracji k równym 2×10–6 m/s, co zalicza ten rodzaj zwietrzelin do skał słabo przepuszczalnych. Poniżej głębokości 4 m pojawia się spękany masyw skalny, który również charakteryzuje się bardzo słabym zawodnieniem o średniej zawartości wody w skale na poziomie 4%, o współczynniku filtracji szczelinowej 10–6 m/s i wodoprzewodności T o wartości 10–5 m2/s. Współczynnik filtracji szczelinowej na głębokości 30–40 m wzrasta, osiągając 10–4–10–5 m/s. Jest również widoczny wzrost wodoprzewodności do poziomu 10–3 m2/s. Podwyższone wartości wymienionych parametrów są związane z występowaniem lokalnych zawodnień w spękanym masywie skalnym, które są widoczne m.in. w odsłonięciach na terenie kamieniołomu. Wyniki badań MRS zostały potwierdzone przez badania hydrogeologiczne przeprowadzone w otworach geologicznych odwierconych na terenie złoża.

EN

Among the geophysical methods that allow indicating or excluding the occurrence of the privileged zones of groundwater flow down to 50 m b.g.l. is magnetic resonance sounding (MRS). Two soundings were carried out approximately 1.5 km north of the village of Piława Górna (Fore-Sudetic Block). The area of active quarry was selected for hydrogeological characteristics of the crystalline rocks massifs represented by metamorphic rocks such as gneisses and amphiboles. Both series of profiling are suggestive of either very low water content in the weathering cover and the rock massif or a complete lack of it. The weathering cover is approximately 4 metres thick, its water content does not exceed 6–7%, and the hydraulic conductivity k equals 2×10–6 m/s. This type of rock waste can therefore be classified as low-permeable. At depths greater than 4 metres, the rock massif is cracked, and shows a very low water content (4%), hydraulic conductivity of 10–6 m/s, and transmissivity T equalling 10–5 m2/s. The hydraulic conductivity increases up to 10–4–10–5 m/s at depths of 30–40 metres. Research has shown a simultaneous increase in the transmissivity to 10–3 m2/s. The increase in these parameters is associated with the presence of a small local water inflow within the cracked rock massif, which is visible among others in the exposures of the nearby quarry. The MRS results were confirmed by hydrogeological investigations of boreholes drilled within the quarry.

3

Petrograficzne odmiany skały kwarcowej z rejonu Wądroża Wielkiego (blok przedsudecki) w nowych odsłonięciach

Wołkowicz K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2016

|

nr 466

343--359

PL

W skale kwarcowej z Wądroża Wielkiego, na podstawie charakterystycznych cech strukturalno-teksturalnych, wyróżniono cztery podstawowe typy: skałę kwarcową o strukturze nierównokrystalicznej, skałę drobnokrystaliczną, porowatą z dużymi kryształami kwarcu, kwarc żyłowy w zrostach wielkokrystalicznych i kwarc żyłowy w zrostach heterogranularnych. Wspólną cechą wszystkich odmian skały kwarcowej jest wieloetapowy rozwój. Jest on widoczny w narastaniu kolejnych generacji kwarcu na starszych kryształach lub ich fragmentach i w zabliźnianiu młodszym kwarcem różnego rodzaju spękań. W różny sposób przejawia się metasomatyczna geneza skały. Oprócz skupień drobnego kwarcu, serycytu i reliktów starszej mineralizacji kwarcowej, pospolite są drobne wpryśnięcia kalcytu w kwarcu. Geneza skały kwarcowej z Wądroża Wielkiego jest związana z roztworami hydrotermalnymi – z krystalizacją z tych roztworów oraz z ich metasomatycznym oddziaływaniem na skały wcześniejsze.

EN

As evidenced by specific structural and textural features, the quartz rock from Wądroże Wielkie is represented by four basic petrographic types: (1) inequicrystalline quartz rock, (2) finely crystalline porous rock with large quartz crystals, (2) vein quartz in macro¬crystalline intergrowths, and (4) vein quartz in heterogranular intergrowths. A common feature of all types of quartz rock is a multistage development. It is visible on the growing succeeding quartz generations on the older crystals and their fragments and in the fills of different kinds of fissures by the younger quartz. The metasomatic origin of the quartz rock is manifested in different ways. Small calcite inclusions in the quartz are common, accompanied by fine quartz, sericite and relics of earlier quartz mineralization. The origin of the quartz rock is related to the circulation of hydrothermal solutions and their metasomatic effect on the pre-existing rocks.

4

Mapy obszarów perspektywicznych wystąpień rud metali w Polsce w skali 1 : 200 000 – rudy niklu typu wietrzeniowego (saprolitowego) na bloku przedsudeckim (SW Polska)

Mikulski S. Z., Sadłowska K.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 9

556--560

EN

Ten prospective areas have been delineated for nickel ores of weathered type (saprolitic Ni ores) in Poland. The Ni ores are hosted by serpentinite wastes developed on the Szklary, Braszowice–BrzeŸnica and Gogo³ów–Jordanów massifs in the Fore-Sudetic Block of Lower Silesia. In total the prospective areas cover ca. 43 km2. The prospective areas were recognized on the basis of current regulations which defined marginal parameters of a specific deposit and delineated its borders. Total prognostic and prospective Ni ore resources were calculated for ca. 32.5 million Mg (ca. 120 thousand Mg Ni metal). Among them five prospective areas with prognostic resources (ca. 22 million Mg of Ni ores, ca. 89.1 thousand Mg of Ni metal) and five with prospective resources (ca. 10.5 million Mg of Ni ores, ca. 32.1 thousand Mg of Ni metal) were recognized. Modern Ni prospecting and verification of current documented resources in the Szklary Ni deposits according to new criteria should increase Ni weathered-type ore resources in Poland. Besides, the development of proper hydrometallurgical processing of low-grade Ni-saprolitic- type ores is highly required.

5

Mapy obszarów perspektywicznych wystąpień rud metali w Polsce w skali 1 : 200 000 – rudy złota typu żyłowego i metasomatycznego towarzyszące mineralizacji siarczkowej na Dolnym i Górnym Śląsku oraz w Małopolsce (południowa Polska)

Mikulski S. Z.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 9

546--555

EN

Seven prospective areas have been delineated for gold deposits of vein and metasomatic types in the Sudetes (Kłodzko–Złoty Stok, Southern Kaczawa Mountains and Rudawy Janowickie prospective areas), on the Fore-Sudetic Block (Wądroże Wielkie) and in the contact zone of the Małopolska Block with the Upper Silesia Block (Dolina Będkowska, Pilica and Mysłów prospective areas). In total they are covering ca. 285.5 km2, (ca.252 km2 in the Sudetes and ca. 22 km2 on the Fore-Sudetic Block). The prospective areas were recognized on the basis of current regulations, which defined marginal parameters of specific deposit and delineated its borders together with application of adequate quantitative Au deposit models supported by ore parameters from the old mining records. Total predicted/estimated gold resources (prognostic + prospective resources),which are depending on the applied parameters, are from ca. 9.4 Mg (for n = 16 ore bodies) to 21.5 Mg (for n = 64 o.b.). The auriferous ores of the vein and metasomatic types (blind bodies) are associated with the metamorphosed volcanic-sedimentary Paleozoic formation in Lower Silesia and with contact-metasomatic zones around Variscan granitoid intrusions in southern Poland. The greatest estimated Au resources were recognized in the following areas: K³odzko–Z³oty Stok – ca. 6.3 Mg Au (for n = 7 o.b. – skarns, veins and beresites), Southern Kaczawa Mountains – ca. 4.8 Mg Au (for n = 15 o.b.) and Rudawy Janowickie – ca. 4.5 Mg Au (for n = 20 o.b. of vein and/or skarn types). In the contact zone of the Małopolska Block with the Upper Silesia Block the prospective areas are associated with the marginal zones (epithermal Au veins) around the granitoid/porphyry-related mineralization of the Mo-Cu-W type. The limited ore prospecting causes difficulties in estimation of Au resources in that area. The available data has allowed for a rough estimation of Au resources from ca. 1 to 3.5 Mg (for n = 5–21 o.b.). In most of the recognized Au prospective areas, auriferous mineralization is in paragenetic association with refractory gold sulfides and only sporadically appears as native gold or electrum mineralization (mainly in quartz veins). A new stage of gold prospection is highly recommended especially within the abandoned gold mining areas in the Sudetes. An application of modern geophysics (VLF and IP) followed by shallow drillings should bring new discoveries of gold deposits. In the report, environmental and spatial conflicts have also been pointed out within the specific gold prospective areas in relation to the presence of National Parks, NATURE 2000 areas, underground water reservoirs, etc.

6

Dolnośląski łupek z Jenkowa i możliwości jego zastosowania

Stańczak G.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2015

|

R. 56, nr 2

146--153

PL

Artykuł prezentuje wyjątkowe właściwości kopaliny ze złoża Jenków na Dolnym Śląsku. Na podstawie danych z dokumentacji geologicznych przedstawiono zróżnicowanie parametrów petrofizycznych w trzech odmianach kopaliny, a także zmienność składu mineralogiczno-petrograficznego. Zidentyfikowano główne i podrzędne komponenty dwóch odmian kopaliny, łupkowej i łupkowo-fyllitowej. Na podstawie obserwacji makroskopowych oceniono zmienność barwy, połysku, jak również cech strukturalno- teksturalnych łupków i fyllitów. Oceniono właściwości dekoracyjne kopaliny złoża Jenków według klasyfikacji dekoracyjności zaproponowanej przez zespół profesora Jana Bromowicza. Wśród kamieni budowlanych łupki szarogłazowe i fyllity pochodzące ze złoża Jenków stanowią wyjątkową kopalinę ze względu na wysokie walory dekoracyjne i naturalną podzielność płytową, które determinują ich specyficzne walory użytkowe. Łupek jenkowski wyróżnia się szeroką gamą zastosowań jako łupany kamień elewacyjny, murowy czy ścieżkowy, a rozpropagowanie jego wyjątkowych walorów jest ostatecznym celem tej pracy.

EN

The paper presents the unique values of the stones from the Jenków deposit in Lower Silesia. Based on the data contained in geological reports the author presents the variability of the physical and mechanical properties of three rock types and the variability of their mineral and petrographic composition. Major and minor components of two essential, unweathered types of the Jenków rocks, i.e., slates and slates-phyllites, have been described. The changes of rock colours, lustre and also structural and textural features have been determined based on macroscopic observations. Decorative properties of the rocks from the Jenków deposit have been evaluated according to the classification proposed by Professor Jan Bromowicz’s group. Among building stones, greywacke slates and phyllites from Jenków represent a unique material because of their highly decorative values and natural splitting into ashlar slabs. Due to the latter feature, the Jenków rocks can be used to manufacture a wide range of stone products, including wall facing ashlar slabs and various other slabs applicable in outdoor small architecture, e.g. in parks or gardens. The photographs presented are only few examples of a possible utilization of these valuable rocks.

7

Minerały akcesoryczne w skale kwarcowej rejonu Wądroża Wielkiego (blok przedsudecki) – wstępne dane

Wołkowicz K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 464

79--89

PL

W rejonie Wądroża Wielkiego na bloku przedsudeckim znajdują się złożowe nagromadzenia kwarcu żyłowego i metasomatycznego. Występują w nich zróżnicowane minerały akcesoryczne, zarówno kruszcowe, jak i płonne: serycyt, kaolinit, wodorotlenki Fe (goethyt), piryt, złoto, baryt, apatyt, cyrkon, siarkosól miedziowo-antymonowa z dodatkiem srebra i magnetyt. Po raz pierwszy w badanym rejonie zaobserwowano siarkosól miedziowo-arsenową, chalkopiryt, chalkozyn, kowelin, galenę, sfaleryt, chromit, kasyteryt, ksenotym, monacyt, allanit, tytanit, illit, chloryt, skaleń potasowy oraz prawdopodobne rutyl, fengit i bizmut rodzimy. Poza pirytem i chalkopirytem nie stwierdzono związku większości tych minerałów z konkretną lokalizacją, natomiast nieokreślony fluorowęglan ziem rzadkich zaobserwowano jedynie w wielkokrystalicznym kwarcu żyłowym. Geneza minerałów akcesorycznych jest związana z krystalizacją z roztworów hydrotermalnych, z metasomatycznym oddziaływaniem tych roztworów na skały otaczające i z procesami wietrzenia.

EN

Quartz deposits of vein and metasomatic origin, occuring in the region of Wądroże Wielkie (Fore Sudetic Block), contain a variety of both ore and gangue accessory minerals including sericite, kaolinite, Fe-hydroxides (goethite), pyrite, gold, barite, apatite, zircon, copper-antimony sulfosalt with silver admicture and magnetite. Copper-arsenic sulfosalt, chalcopyrite, chalcocite, covellite, galena, sphalerite, chromite, cassiterite, xenotime, monazite, allanite, sphene, illite, chlorite, potassium feldspar, probably rutile, phengite and native bismuth were observed for the first time in the study area. There is no relationship between most of these minerals and their specific location, except for pyrite and chalcopyrite, whereas indefinite REE fluorocarbonate was observed only in coarsely crystalline vein quartz. The origin of the accessory minerals is related to the crystallization from hydrothermal solutions, their metasomatic effect on the surrounding rocks and weathering processes.

8

Silnie krzemionkowy zażelaziony metasomatyt (birbiryt) ze strefy zwietrzenia masywu serpentynitowego w złożu niklu w Szklarach na Dolnym Śląsku

Mikulski S.Z.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2014

|

nr 458

61--71

PL

W artykule opisano silnie krzemionkowy zażelaziony metasomatyt – birbiryt, występujący w dwóch otworach wiertniczych (Bobolice B2 i B5) zlokalizowanych w południowej części saprolitowego złoża niklu Szklary–Wzgórze Siodłowe w rejonie Bobolic na Dolnym Śląsku. Birbiryt występuje w formie 5–6-metrowej miąższości horyzontu (?soczewki) o rozciągłości co najmniej 300 ×100 m. Jest to skała twarda, charakteryzująca się jasnordzawą barwą, dużą porowatością i niskim ciężarem właściwym. W jej składzie dominuje zdecydowanie bezpostaciowa krzemionka, drobnoziarnisty rekrystalizacyjny kwarc (ok. 90 % wag. SiO2) oraz uwodnione tlenki i wodorotlenki Fe, głównie w postaci getytu (ok. 4–9 % wag. Fe2O3). Typowe dla birbirytu są również niskie koncentracje MgO (<1 % wag.) oraz śladowe ilości niklu, kobaltu i chromu. Zwietrzelina saprolitowa utworzyła się w paleogenie, w warunkach klimatu wilgotnego i ciepłego, w wyniku długotrwałych zmian egzogenicznych zserpentynizowanych i spękanych górnodewońskich perydotytów. Birbiryt jest wynikiem migracji pierwiastków (ze zwietrzeliny saprolitowej) spowodowanej wahaniami poziomu zwierciadła wód gruntowych wskutek zmian morfologii terenu wywołanych najmłodszą aktywnością tektoniczną. W birbirycie doszło do wyługowania z saprolitu Mg, Ni, Co, Cr oraz silnego wzbogacenia i rekrystalizacji Si i Fe.

EN

The paper describes strongly siliceous ferruginous metasomatite – birbirite found in two boreholes (Bobolice B2 and B5) located in the southern part of the Szklary–Wzgórze Siodłowe nickel saprolitic deposit in Lower Silesia. Birbirite forms a 5–6 m thick horizon (?lense), ca. 0.03 km2 in area (its horizontal extent is at least 300×100 m). The birbirite is a hard rock with a very characteristic light-rusty colour, strongly porous and of very low specific gravity. Amorphous silica, fine-grained recrystallized quartz (ca. 90 wt % SiO2), hydrated oxides and iron hydroxides (mainly goethite – ca. 4–9 wt % Fe2O3) definitely dominate in the birbirite composition. The birbirite is also characterised by a low MgO content (<1 wt %) and traces of nickel, cobalt and chromium. Birbirite formed as a result of strong leaching out and enrichments of saprolitic wastes (loss of MgO, Ni, Cr and Co and enrichment in amorphous silica and goethite). Saprolitic waste formed previously in the Palaeogene during exogenic changes of serpentinitized and fractured Upper Devonian peridotites in a humid and wet climate, and subsequently changed by local water table fluctuations resulting from a morphological uplift caused by the youngest tectonic activities.

9

Nowe kierunki naukowo-badawcze w polskiej części obszaru sudeckiego w aspekcie zastosowania technologii HDR i EGS

Bujakowski W., Barbacki A., Skrzypczak R.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 11-2

706–-711

EN

The fast-growing discipline in the field of geothermal research is the prospecting for geological structures useful for HDR (Hot Dry Rock) or EGS (Enhanced Geothermal Systems) technologies. In Poland, an interesting area for such research is the Sudetes, particularly the Karkonosze Mts. pluton and Fore-Sudetic Block. The article presents issues of scientific projects prepared in the Division of Renewable Energy of Mineral and Energy Economy Research, Institute of the Polish Academy of Sciences in Kraków, related to the recognition of geothermal conditions of the Sudetic region. On the background of global research, these projects demonstrate an innovative character mainly by targeting research on the analysis of tectonics and volcanism of the Sudetes as important factors of the presence of local positive thermal anomalies. Implementation of the afore-mentioned projects would create the possibility of extending still modest knowledge of the deep geological structure of the Sudetic area.

10

Chlorite of hydrothermal origin formed in the Strzelin and Borów granites (Fore-Sudetic Block, Poland)

Ciesielczuk J. M.

Geological Quarterly

|

2012

|

Vol. 56, No 2

333-344

EN

Chlorite, a product of very low- to low-grade metamorphism, is frequently used as a geothermometer because of the fact that its structure and chemical composition can reflect the physical and chemical conditions of its formation. In the hydrothermally altered Strzelin and Borów granites (the Fore-Sudetic Block, Poland) chlorite is ubiquitous. It is found in two forms: spherulitic and post-biotite, and was formed in different ways in different parts of the Strzelin and Borów granites: as result of (1) replacement of biotite or (2) crystallisation from fluid. The chlorite formed in the Borów granite shows a higher Fe content than that in the Strzelin granite, a feature related to the content of Mg and Fe in the host rock. Temperatures of chlorite formation are the lowest for unaltered granite and then gradually increase for slightly, moderately and strongly altered granite and are the highest in hydrothermal veins. This means that the temperature of the hydrothermal fluid was higher than that of the altered granitic bodies. Moreover, the spherulitic chlorite formed at a higher temperature than did the post-biotite chlorite, and is usually smaller because biotite replacement lasted longer than did the crystallisation of spherulitic chlorite directly from hydrothermal fluid. Such pattern are likely to occur in other granitic bodies.

11

Wiek molibdenitów w Polsce w świetle badań izotopowych Re-Os

Mikulski S.Z., Stein H.J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 452

199--216

PL

W artykule przedstawiono wyniki datowań metodą Re–Os wieku molibdenitów związanych z waryscyjskimi intruzjami granitoidowymi w Polsce. W masywie karkonoskim oraz w jego wschodniej osłonie metamorficznej stwierdzono dwa etapy krystalizacji molibdenitów (od 326 ±1 do 310 ±1 mln lat), które odzwierciedlają aktywność pneumatolityczną i hydrotermalną w okresie karbońskim od wizenu/ serpuchowu do moskowu. W masywie Strzegom–Sobótka zarówno molibdenity rozetkowe występujące w formie impregnacji w granitach, jak i molibdenity w przecinających je żyłkach kwarcowych wykazują zbliżony wiek (od 309 ±1 do 296 ±2 mln lat). Krystalizacja molibdenitów w tym masywie była pochodną procesów pomagmowych związanych z powolnym stygnięciem magm odpowiedzialnych za powstanie monzogranitów hornblendowo-biotytowych. Zakres wiekowy krystalizacji molibdenitów ze strefy kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim mieści się w czasie od 301 ±2 do 296,3 ±1,4 mln lat. Najstarszy wiek izotopowy Re–Os krystalizacji wśród zbadanych dotychczas molibdenitów uzyskano dla próbki molibdenitu pochodzącej z Tatr – 350,5 ±1,2 mln lat. Z kolei najmłodsze wieki krystalizacji molibdenitów stwierdzono w próbkach z kamieniołomu w Siedlimowicach (257 ±1 mln lat) oraz w Miedziance (213 ±1 mln lat). Wieki te wskazują na procesy kataklazy i remobilizacji roztworów hydrotermalnych w młodszych okresach, tj. w późnym permie i triasie. Wyniki badań izotopowych molibdenitów pozwoliły określić relacje czasowe pomiędzy poszczególnymi hydrotermalnymi etapami krystalizacji kruszców i procesami magmowo-tektonicznymi w czasie ok. 140 mln lat, tj. od missisipu (karbon) do noryku (późny trias) w różnych obszarach wystąpień waryscyjskich intruzji granitoidowych w Polsce.

EN

The paper presents the results of molybdenites that closely correlate with the Variscan granite intrusions in Poland. In the Karkonosze Massif and its eastern metamorphic cover, there are two separate stages of Re-Os ages of molybdenite crystallization (326 ±1 to 310 ±1 Ma), which reflect pneumatolitic and hydrothermal activity in the Carboniferous (from the Visean/Serpukhovian to the Moscovian). In the Strzegom–Sobótka Massif, both rosette-like molybdenites disseminated in granitoids and those from the quartz veinlets reveal similar Re-Os ages that range from 309 ±1 to 296 ±2 Ma. Molybdenite crystallization in the Strzegom–Sobótka Massif was related to the post-magmatic processes associated with a slow cooling of magma responsible for the formation of hornblende-biotite monzogranites. The time range of molybdenites crystallization form the contact zone between the Małopolska and Upper Silesian blocks is from 301 ±2 to 296.3 ±1.4 Ma. The oldest Re-Os isotopic age of molybdenite (350.5 ±1.2 Ma) was received for a molybdenite sample from the Polish part of the Tatra Mountains. The molybdenites from the eastern part of the Strzegom–Sobótka Massif (Siedlimowice quarry, 257 ±1 Ma) and from the Miedzianka abandoned Cu (-U) mine (213 ±1 Ma) yielded the youngest Re-Os ages. These ages indicate tectonic reactivation and remobilization of hydrothermal fluids in the Late Permian and Late Triassic. The Re-Os isotopic studies of molybdenites allowed defining the time relation between successive hydrothermal stages of ore precipitation and tectonic-magmatic processes during ca. 140 million years e.g. from the Mississippian (Carboniferous) to the Norian (Late Triassic) in different areas of the occurrence of Variscan granitoid intrusions in Poland.

12

Deformational history of metavolcanic rocks from the Kamieniec Ząbkowicki Metamorphic Belt (Fore-Sudetic Block, southwest Poland) : a quartz [c]-axis lattice preferred orientation study

Gurgurewicz J., Bartz W.

Acta Geologica Polonica

|

2011

|

Vol. 61, no. 3

289-305

EN

The Kamieniec Ząbkowicki Metamorphic Belt (Fore-Sudetic Block, southwest Poland) consists mainly of mica schists. Based on mesostructural features, their deformational history has been interpreted in different ways and not quite consistently with the results of microstructural studies. Since the schist complex comprises acid metarhyolites - quartzo-feldspathic schists - which are well suited to microstructural analysis, we attempted to study quartz [c]-axis lattice preferred orientation (LPO) in these rocks in order to compare the results with those obtained by other authors and check against the proposed sequences of tectonic events in the region. The quartzo-feldspathic schists are fine- to medium-grained rocks with varying amounts of K-feldspar porphyroclasts. Most of these porphyroclasts are accompanied by symmetric or asymmetric pressure shadows. Their asymmetry uniformly indicates a top-to-the SSW shear sense along W-dipping foliation in a strike-slip regime. Quartz [c]-axis LPO indicates that the deformation took place mainly at plane strain with a non-coaxial component, with a top-to-the SSW or NNE sense of movement, and an apparent flattening field. The thermal conditions of deformation of the quartzo-feldspathic schists were within the limits of the amphibolite facies (550-600[degrees]C). Integration of the micro- and mesofabric data indicated the superposition of two tectonothermal events: the main one with sinistral strike-slip, top-to-the SW kinematics consistent with the asymmetry of the porphyroclasts, and a subsequent overprint with dextral, transpressional, top-tothe NE kinematics. There is a visible dependence of the quartz LPO on the degree of mylonitization in the quartzofeldspathic schists. A westward increase in mylonitic deformation is observed in the study area.

13

Palaeo- to Mesoproterozoic inheritance and Ediacaran anatexis recorded in gneisses at the NE margin of the Bohemian Massif: SHRIMP zircon data from the Nowolesie gneiss, Fore-Sudetic Block (SW Poland)

Klimas K., Kryza R., Mark Fanning C., M.

Geologia Sudetica

|

2009

|

Vol. 41

25-42

EN

Recent geochronological studies, including sensitive high mass-resolution ion microprobe (SHRIMP) zircon dating, have helped to differentiate into specific age groups the various gneisses that occur within the basement units of the central-European Variscides. The Fore-Sudetic Block basement unit, for example, has been divided into two major gneiss groups of Neoproterozoic and Cambrian/Ordovician age, respectively. These two gneiss groups have been assigned to different tectonic units, themselves separated by a major tectonic boundary that is interpreted to be the northern continuation of the Moldanubian (Lugodanubian) Thrust. This thrust divides the main tectonostratigraphic units of the Bohemian Massif: the Moldanubian and Saxo-Thuringian units to the west, and the Moravo-Silesian unit to the east. This paper interprets new SHRIMP zircon data from the Nowolesie gneiss at Skalice (sample S6) and integrates the results with data from the Strzelin gneiss at Dębniki (sample S3), which is within the Strzelin Massif (E part of the Fore-Sudetic Block). Both the Nowolesie and Strzelin gneisses contain numerous inherited zircons within the age range of 1.5-2.0 Ga, indicating Meso- and Palaeoproterozoic sources for the zircons and suggesting that these zircons were recycled into younger units that subsequently underwent partial melting. The ages derived from samples S6 and S3, together with the absence of the Grenvillian ages (~1.3-0.9 Ga), suggest a West-African and/or Amazonian cratonic crust as the source for both the Nowolesie and Strzelin gneiss protoliths. The main zircon populations from both gneisses fall into two similar age groups: 602 +-7 Ma and 587 +- 4 Ma for the Nowolesie gneiss; 600 +-7 Ma and 568 +- 7 Ma for the Strzelin gneiss. These sets of Ediacaran (late Neoproterozoic) dates possibly reflect anatexis of the gneiss protoliths during the Cadomian orogeny.

14

Petrologia i geochemia metabazytów masywu Niedźwiedzia na bloku przedsudeckim

Awdankiewicz H.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2008

|

T. 189

5--56

PL

Masyw amfibolitowy Niedźwiedzia, położony w południowo-wschodniej części bloku przedsudeckiego, stanowi jeden z największych paleozoicznych kompleksów metabazytów na Dolnym Śląsku. Badania petrograficzne, mineralogiczne i geochemiczne rdzeni wiertniczych oraz odsłonięć amfibolitów (m.in. oznaczenia składu chemicznego skał metodami XRF, INAA, ICP, a także minerałów na mikrosondzie elektronowej) dostarczyły nowych danych dotyczących ewolucji magmowej i metamorficznej masywu Niedźwiedzia. Stwierdzono występowanie różnych odmian petrograficznych i geochemicznych metabazytów oraz systematyczne zróżnicowanie ich cech w profilu pionowym. Wewnętrzną część budują głównie metabazyty toleitowe reprezentowane przez amfibolity granatowe, granatowo-piroksenowe i epidotowe oraz ich wysokomagnezowa odmiana wykształcona jako amfibolity zoizytowe. W stropie, obok metabazytów toleitowych, licznie pojawiają się metabazyty przejściowe oraz metaandezyty reprezentowane przez jasne amfibolity zwyczajne (plagioklazowo-hornblendowe) i biotytowe. Spągowa cześć zbudowana jest głównie z metabazytów toleitowych, rzadziej przejściowych, wykształconych jako amfibolity epidotowe. Petrografia i skład chemiczny minerałów wskazują, że metabazyty ulegały metamorfizmowi w warunkach zmieniających się od pogranicza facji eklogitowej, granulitowej i amfibolitowej (ok. 12,6 kbar, 774°C) do pogranicza facji amfibolitowej i zieleńcowej (ok. 6 kbar, 550°C). Protolitem metabazytów była intruzja zasadowych skał magmowych o chemizmie bazaltów typu N-MORB oraz bazaltów przejściowych o cechach oceanicznych toleitów wewnątrzpłytowych. Powstała ona prawdopodobnie w środowisku wąskiego basenu oceanicznego na etapie pośrednim między dojrzałą fazą rozwoju ryftu kontynentalnego a powstaniem otwartego oceanu.

EN

The Niedźwiedź amphibolite massif, situated in the Fore-Sudetic Block, represents one of the largest Palaeozoic metabasite complexes in Lower Silesia. The petrographic, mineralogical and geochemical studies of drill cores and field exposures (including chemical analyses of rocks and minerals by the XRF, INAA, ICPand EMPA methods) provided new data on the lithology and structure, and the magmatic and metamorphic evolution of the massif. The inner part of the massif consists of tholeiitic metabasites represented by garnet-, garnet-pyroxene-, and epidote amphibolites, and high-Mg metabasites represented by zoisite amphibolites. Towards the top there are abundant transitional metabasites and metaandesites represented by leucocratic common- and biotite amphibolites. The lower part of the massif consists of tholeiitic and transitional metabasites, both represented by epidote amphibolites. The metabasites were metamorphosed at conditions changing from the boundary of eclogite, granulite and amphibolite facies (ca. 12,6 kbar, 774°C) towards the boundary of amphibolite and greenschist facies (ca. 6kbar, 550°C). The protolith of the metabasites was an intrusion of basic igneous rocks chemically corresponding to N-MORB and transitional basalts similar to intraplate oceanic tholeiites. This intrusion probably originated in a narrow oceanic basin, in a setting transitional between a mature intra-continental rift and an open ocean.

15

Poligeneza deformacji glacitektonicznych w utworach kenozoicznych Kopalni Stanisław - Północ k. Ruska (blok przedsudecki) - wstępne wyniki badań

Hałuszczak A.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2007

|

nr 134 (14)

61-74

PL

W artykule przedstawiono nowe dane dotyczące deformacji glacitektonicznych w utworach kenozoicznych odkrywki "Stanisław - Północ" koło Ruska (blok przedsudecki). Zróżnicowanie kinematyczne i orientacja przestrzenna mezostruktur widocznych na ścianach odkrywki pozwala przyjąć dwuetapowy przebieg procesów glacitektogenezy. Starszy etap deformacji (prawdopodobnie zlodowacenie Elsterian - starszy stadiał) reprezentują łuski i nasunięcia tworzące struktury imbrykacyjne o biegu WNW-ESE i umiarkowanym upadzie ku SWS, powszechnie występujące w stropowych, ilasto-węglowych partiach utworów neogenu. W młodszym etapie (zlodowacenie Odry) nacisk lądolodu uformował w tym rejonie rozległą makrostrukturę o cechach złuskowanego fałdu (nazwanego tu strukturą Ruska) o biegu NW-SE i wergencji ku SW, we fragmentach odsłoniętą na zboczach odkrywki. W świetle reinterpretacji archiwalnych wyników wierceń dokumentacyjnych powierzchnia spągowa nasunięcia przebiega nieco poniżej dna odkrywki na głębokości 150-155 m npm, front nasunięcia ma szerokość co najmniej 1km, a poziomy zasięg struktury ku NE wynosi co najmniej 500 m. W obrazie zboczy odkrywki dominują mezostruktury (nasunięcia, uskoki normalne i odwrócone, spękania ścięciowe i ekstensyjne - wypełnione) powstałe w młodszej fazie glacitektogenezy. W większości związane są one z powstawaniem złuskowanego fałdu Ruska i mogą być interpretowane jako modelowy układ deformacji związanych z typowym stanem naprężeń wywołanych skupionym, osiowym naciskiem z kierunku NE.

EN

The paper describes preliminary results of structural field investigations concerning glacitectonic deformations of the Cenozoic deposits in the "Jaroszów -North" open-cast mine near Rusko village (Fore-Sudetic Block). Considering the spatial arrangement and kinematic features of studied mesostructures, it is suggested that they were related to the two separate glaciations. The older deformations were formed during the first glaciation of the studied area ascribed to the older Elsterian stage. These structures are representing by multiple series of imbricated thrusts that occur mainly at the open-cast floor in the Neogene clays and coaly clays. Low-angle to gently NNE dipping thrust planes exhibit sense of displacement towards the SSW. The younger phase of glacitectonic deformations can be referred to the older Saalian Glaciation (Odranian). It is recorded by numerous thrusts, reverse faults, folds etc. (some of them override the earlier formed faults), that involve the Neogene-Quaternary deposits. Predominantly they display sense of displacement towards the SW. Most of the mentioned above deformations are interpreted as a second-order structures related to SW-verging large thrusted fold, because of a macro-scale exposed just partly in the open cast mine. More complete reconstruction of this thrusted fold (Rusko structure) was able using a number of boreholes drilled in studied area. Based on drill date, the Rusko structure is bounded below by the detachment surface (zone?), that lies a few meters under the open-cast floor at a depth +150-155 m and front of this structure extends NW -SE over a distance of nearly 1 km.

16

The Variscan overthrust of the Lower Palaeozoic gneiss unit on the Cadomian basement in the Strzelin and Lipowe Hills massifs, Fore-Sudetic Block, SW Poland: is this part of the East-West Sudetes boundary?

Oberc-Dziedzic T., Madej S.

Geologia Sudetica

|

2002

|

Vol. 34

39-58

EN

The problem of the position of the boundary between the geological structures of the West and the East Sudetes has been a topic of discussion since 1912, when F.E. Suess developed the concept of the Moldanubian overthrust as a boundary between the Moldanubian and Moravo-Silesian zones. The West Sudetes comprise gneisses of Cambro-Ordovician protolith age with inclusions of high pressure metamorphic rocks. The Cadomian basement, referred to as the Brunovistulian and overlain by Devonian rocks, is characteristic of the East Sudetes. The location of the East-West Sudetes boundary is well-defined in the mountainous part of the Sudetes but still a matter of debate in the Fore-Sudetic Block. This paper puts forward a new approach to this problem. The Proterozoic Strzelin gneiss with its Proterozoic (the older schist series) and Devonian envelope (the Jegłowa beds) are tectonically overlain by the Early Palaeozoic Gościęcice gneiss and the light Stachów gneiss with its envelope. The former occurs in the footwall and the latter in the hanging wall rocks of the Strzelin Thrust. This juxtaposition resembles the situation along the East-West Sudetes boundary separating two domains with contrasting protolith ages. Consequently, the Strzelin Thrust is considered part of the border zone between the East and West Sudetes, i.e. the northern continuation of the Ramzova/Nyznerov thrust to the Fore-Sudetic Block. At the present erosion level, the hanging wall rocks of the Strzelin Thrust are separated from their roots and form klippen. The minimum transport distance along the thrust is estimated at 10 km. The Strzelin Thrust forms a generally shallowly dipping domed surface. It becomes steeper east of the Strzelin massif, where it is hidden beneath Cenozoic sediments, and west of the Lipowe Hills, where it follows the eastern border of the Kamieniec Ząbkowicki Metamorphic Complex. The hanging wall is probably rooted in the strongly mylonitised mica schists exposed along the Mała Ślęza river. The thrust zone is a wide mylonitic belt carrying relatively HT and HP garnet-bearing amphibolites in the northern part of the Strzelin massif and the strongly mylonitised Henryków gneiss and quartzites in the southern part at the Lipowe Hills. This paper discusses the problem of the East-West Sudetes boundary, mainly in the framework of the Strzelin massif. The attitude of this boundary in other parts of the Fore-Sudetic Block is still unclear because of poor exposure and numerous faults of E-W and NW-SE orientation that displace it from its original position.

17

Litologia i petrogeneza skał węglanowych z okolic wsi Stolec w metamorfiku Niemczy - Kamieńca

Andrzejewski W.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 2

182-186

PL

Skały węglanowe z okolic miejscowości Stolec występują w formie warstw, o miąższości 1,5–4,5 m oraz wkładek wśród skał krzemianowych — łupków łyszczykowych, łupków i gnejsów skaleniowo-kwarcowych. Na podstawie badań petrograficznych wydzielono następujące odmiany skał węglanowych: bezładne marmury kalcytowe, smużyste marmury kalcytowo-dolomitowe, łuseczkowe lub laminowane marmury kalcytowo-dolomitowe z krzemianami, marmury z grafitem. Pozycja skał węglanowych wśród asocjacji metawulkanicznej, cechy petrograficzne, reliktowo zachowane przypuszczalne struktury organiczne i sedymentacyjne wskazują na płytkowodne środowisko sedymentacji osadów węglanowych. Paragenezy mineralne wskazują na metamorfizm w zakresie facji amfibolitowej oraz późniejszą retrogresję związaną z procesami mylonityzacji w facji zieleńcowej ze zwrotem transportu tektonicznego „strop ku SSW”.

EN

Carbonate rocks from the neighbourhood of Stolec occur in a 1,5-4,5 m thick layer amongst mica schists and feldspar-quartz schists or gneisses. They occur: disordered calcite marble, flaser calcite-dolomite marble, laminated or scaly cal-cite-dolomite marbles with silicate structures, marbles with graphite. Position of carbonated rocks in a metavolcanic association, petrographic features, relicts of supposed organic and sedimentary structures indicate a shallow-marine environment. Mineral parageneses point to metamorphism under the amphibolite fades conditions and later retrogression related to mylonitization under the greenschist fades conditions with top-to-the SSW kinematics.

18

The petrology and geochemistry of mantle-derived basic and ultrabasic rocks from the Szklary massif in the Fore-Sudetic Block (SW Poland)

Gunia P.

Geologia Sudetica

|

2000

|

Vol. 33, nr 2

71-83

EN

This paper presents the results of petrological investigations of rocks from the Szklary serpentinite massif in the eastern margin of the Góry Sowie Block. Among the weakly serpentinised ultrabasites present, harzburgites, lherzolites and pyroxenites have been distinguished. Small enclaves of metabasites within the serpentinites represent low-Ti varieties and - like rodingites - they developed from initial gabbroides or picrites. They reveal a characteristic depletion in incompatible elements. This feature is reminiscent of high-Mg (boninite) basic magmas formed in island arc or back-arc basin environments. Plagiogranites, present within the serpentinites, most probably represent trondhjemites - more acid derivates formed during the fractional crystallisation of the same initial basic magma. On the basis of the petrological investigation results, the hypothesis was put forward that - with regard to their initial composition - the ultrabasites of the Szklary massif may represent heterogeneous spinel residual peridotites impregnated with pyroxenite veins. Enclaves of metabasites and plagiogranites, having the properties of mafic cumulates and/or fractional differentiates, may reflect a stage of further magmatic processes which took place in a zone of lithospheric plate convergence.

19

The granitoids of the Lipowe Hills (Fore-Sudetic Block) and their relationship to the Strzelin granites

Oberc-Dziedzic T., Pin C.

Geologia Sudetica

|

2000

|

Vol. 33, nr 1

17-22

EN

Muscovite-biotite granites, medium-grained biotite tonalites and fine-grained granodiorites from three boreholes situated in the middle part of the Lipowe Hills were characterized. It was found that the muscovite-biotite granites from the boreholes correspond to the Górka Sobocka granite known from the northern part of the Lipowe Hills. This granite was in turn compared to the light coloured granitoids, the so-called Gębczyce and Biały Kościół granites, from the Strzelin crystalline massif. The age link between the muscovite-biotite granites from the Lipowe Hills crystalline complex and those from the Strzelin massif was confirmed by the result of the whole-rock Rb-Sr analyse of a muscovite-biotite granite sample collected in the Górka Sobocka quarry. This result plots on the isochron obtained previously for the muscovite-biotite granites from the Strzelin and Gębczyce quarries at ca 330 Ma, with an initial 87Sr/86Sr ratio of 0.7055.

20

Pokrywa zwietrzelinowa masywu Szklar i jej niklonośność [The Szklary massif nickel-bearing weathering cover]

Niśkiewicz J.

Geologia Sudetica

|

2000

|

Vol. 33, nr 2

107-130

EN

The thickness of the weathering cover on the Szklary Massif ranges from zero (no cover) to 76 metres. The weathered rock forms troughs and sinks of different shapes and depths. Its form indicates that a fissure network played an important role in the evolution of the weathering processes. The fissures allowed the weathering processes to penetrate deeply. The weathering cover is composed of alteration products of three rock varieties: serpentinites, metamorphic and magmatic rocks. The author distinguished 9 varieties of serpentinite, 6 varieties of metamorphic rock and 3 varieties of magmatic rock weathering covers. The thickness of these covers ranges from several cm to 47.9 metres. The weathering cover types of the three different rock varieties generally have sharp boundaries, while within a given rock variety, the weathering cover types have boundaries which, as a rule, are poorly expressed. The nickel in the weathered rocks of the Szklary massif is genetically related to serpentinite rocks containing from 0.18 to 0.28 wt % Ni. The largest nickel concentration occurs in the weathering cover of the central area, at Mount Szklana Góra. The serpentinite weathering covers are the main centre of nickel concentration, while the metamorphic and magmatic rock weathering covers have higher nickel contents where they are in contact with the serpentinite weathering covers, or if they were within the scope of activity of local nickel-bearing weathering solutions.