Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Nowe rezultaty badań mineralizacji polimetalicznej, PGE i REE w suwalskim masywie anortozytowym (NE Polska)

Wiszniewska J., Krzemińska E., Rosowiecka O., Petecki Z., Ruszkowski M., Salwa S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 472

271--284

PL

Suwalski masyw anortozytowy (SAM) występuje w podłożu krystalicznym północno-wschodniej Polski w obrębie 200-kilometrowej długości magmowego terranu mezoproterozoicznych skał facji AMCG (anortozyty–mangeryty–charnockity–granity), zwanego kompleksem mazurskim. SAM odkryto w wyniku rozpoznania wiertniczego wyraźnych ujemnych anomalii magnetycznych i grawimetrycznych. Z masywem anortozytowym są związane rozległe ujemne anomalie obu pól potencjalnych. Anomalię grawimetryczną otaczają pasma anomalii dodatnich wywołanych przez skały o podwyższonych gęstościach, takie jak: granitoidy, monzodioryty i granodioryty. Ujemną anomalię magnetyczną okalają pasma dodatnich anomalii o znacznych amplitudach, szczególnie mocno zaznaczające się od południa, zachodu i północy. Dodatnie anomalie są związane z występowaniem skał o stwierdzonej, silnej podatności magnetycznej spowodowanej zawartością ferrolitów: skał ilmenitowo-magnetytowych z towarzyszącą im mineralizacją siarczków Fe-Cu-Ni-Co. Złoża rud Fe-Ti-(V) w SAM zostały odkryte przez Państwowy Instytut Geologiczny (PIG) we wczesnych latach 60. XX w., pod miąższym nadkładem fanerozoicznych skał osadowych, w obrębie małych dodatnich anomalii magnetycznych, w rejonie Krzemianki, Udryna, ¬Jeleniewa i Jeziora Okrągłego. Złoża te udokumentowano za pomocą ok. 100 głębokich otworów wiertniczych, do głębokości 2300 m, a zasoby oszacowano w kat. C1 + C2 na ok. 1,5 mld ton rudy tytanomagnetytowej z wanadem, głównie w polu rudnym Krzemianka i Udryn. Wiek modelowy uzyskany metodą Re-Os NTIMS dla rud Fe-Ti-V i siarczków ze złóż Krzemianka i Jeziora Okrągłego wyniósł 1559 ±37 mln lat ze stosunkiem początkowym 187Os / 188Os = 1,16 ±0,06. Uznano go za wiek całego masywu suwalskiego. Pomimo wieloletnich badań, wgłębna budowa i forma masywu nie są dokładnie rozpoznane. Obecnie są wykonywane geofizyczno-geologiczne modelowania 3D danych otworowych z wykorzystaniem pakietu oprogramowania OasisMontaj (Geosoft). Model 3D jest generowany w aplikacji GeoModeller 3D (Intrepid Geophysics) w celu rozpoznania prawidłowości geologicznych oraz interpretacji anomalii magnetyczno-grawimetrycznych na całym obszarze masywu, łącznie z osłoną.

EN

Suwałki Anortosite Massif (SAM) occurs in the crystalline basement of NE Poland within 200 km of the magmatic, Mesoproterozoic AMCG (anorthosite–mangerite–charnockite–granite) rock suite terrane called the Mazury Complex. SAM was discovered as a result of the drilling research of the prominent negative magnetic and gravimetric anomalies. There is an extensive negative anomaly of both potential fields related to the anorthosite massif. Gravimetric anomaly is surrounded by the bands of positive anomalies caused by rocks with elevated densities, such as granitoids, monzondiorites and granodiorites. A negative magnetic anomaly is surrounded by the bands of positive anomalies with significant amplitudes, particularly strongly marked from the south, west and north. Positive magnetic anomalies are associated with the presence of rocks with proven strong magnetic susceptibility due to the content of ferrolites (ilmenite-magnetite rocks) with accompanying Fe-Cu-Ni-Co sulphide mineralization. Fe-Ti-(V) ore deposits in the SAM were discovered in the early 1960s, in the region of Krzemianka and Udryn, but also Jeleniewo and Jezioro Okrągłe, under a thick overburden of Phanerozoic sedimentary rocks within small positive magnetic anomalies. These deposits were documented in about 100 deep boreholes to a depth of 2300 m, and the resources in C1 + C2 category were estimated for about 1.5 billion tons of titanium-magnetite ores with vanadium, mainly in the Krzemianka and Udryn ore fields. The model age obtained by the Re-Os NTIMS method for Fe-Ti-V ores and sulphides from the Krzemianka and Jezioro Okrągłe ore deposits was 1559 ±37 Ma with an initial ratio of 187Os/188Os = 1.16 ±0.06. This age was recognized as the age of the entire Suwałki Massif. Despite many years of research, the deep structure and the form of the massif has not been fully recognized. At present, geophysical and geological 3D modelling of borehole data is carried out using the OasisMontaj (Geosoft) software package. The 3D model is generated in the GeoModeller 3D application (Intrepid Geophysics) in order to recognize the geological correctness and interpretation of magnetic-gravity anomalies of the whole massif and its cover.

2

Mezoproterozoiczne złoże rud tytanomagnetytowych w suwalskim masywie anortozytowym i jego środowisko geologiczne

Wiszniewska J., Petecki Z.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2014

|

R. 55, nr 2-3

44-51

PL

Rudonośny suwalski masyw anortozytowy (SAM) razem z anortozytowym masywem Kętrzyna i norytową intruzją Sep, występują w obrębie 200 km długości magmowego terenu zwanego kompleksem mazurskim (NE Polska). Rozciągający się pasmowo w kierunku W-E proterozoiczny kompleks mazurski jest zbudowany z różnorodnych skał o składzie od kwaśnych przez pośrednie do zasadowych. Kwarcowe monzonity i granodioryty są najbardziej rozpowszechnionym typem skał w obrębie facji. Kompleks mazurski przecina kilka kompleksów metamorficznej facji granulitowej i amfibolitowej np. kompleks pomorski, dobrzyński, ciechanowski i mazowiecki. Złoża rud Fe-Ti-(V) w anortozytowym masywie suwalskim zostały odkryte we wczesnych latach 60-tych XX wieku, pod miąższym nadkładem fanerozoicznych skał osadowych w obrębie małych dodatnich anomalii magnetycznych, w rejonie Krzemionki, Udryna, Jeleniewa i Jeziora Okrągłego. Złoża te zostały udokumentowane przy pomocy ok. 100 głębokich otworom wiertniczych, do głębokości 2300 m, a zasoby oszacowane w kat. C1 i C2 na ok. 1,5 mld ton rudy tytanomagnetytowej z wanadem, głównie w polu rudnym Krzemionka i Udryn.

EN

The ore-bearing Suwałki Anorthosite Massif (SAM) together with the Kętrzyn Anorthosite Massif and Sejny norite intrusion are located within 200 km long magmatic terrane called Mazury Complex (NE Poland). The beltiform Proterozoic Mazury Complex is made up of a variety of rocks from felsic and intermidiate to the basic ones. The quartz monzonites and granodiorites are the most widespread rock type within the suite. The belt crosscuts several metamorphic granulite and amphibolite fades units, including Pomorian, Dobrzyń, Ciechanów and Mazovian. Large Fe-Ti-(V) ore deposits of Krzemionka, Udryń, Jeleniewo and Jezioro Okragle have been discovered in early 60-ties, within the small positive magnetic anomalies in the Suwałki Massif and evaluated down to the depth of 2300 m by over 100 boreholes yielding of about 1.5 bilion tons of economic reserves, mostly at Krzemionka and Udryn ore fields.

3

Wiek i geneza rud Fe-Ti-V i skał towarzyszących w Suwalskim masywie anortozytowym (północno-wschodnia Polska)

Wiszniewska J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2002

|

nr 401

114-114

PL

Suwalski masyw anortozytowy wraz ze skałami osłony należy do powszechnie występującej na świecie facji skał magmowych typu AMCG (anortozyty-mangeryty-czarnokity-granity), związanych ze strefami głębokich rozłamów w skorupie proterozoicznej. W ostatnich latach, dzięki intensywnym badaniom w ramach międzynarodowych programów badawczych, np. IGCP-290, NATO, EUROBRIDGE-EUROPROBE, przeprowadzono w różnych ośrodkach na świecie (głównie w Kanadzie, USA i w Belgii) wiele nowych badań i eksperymentów laboratoryjnych, które poszerzyły wiedzę dotyczącą genezy i ewolucji anortozytów masywowych i skał z nimi związanych. Możliwość wykorzystania nowoczesnych, wyspecjalizowanych technik badawczych, geochemicznych (XRF, ICP MS i analiz w mikroobszarze), katodoluminescencji, metod geochronologicznych Re-Os i U-Pb oraz stosunków izotopowych 186Os/187Os, 143Nd/186144Nd i 86Sr/87Sr, pozwoliło również na weryfikację istniejących poglądów dotyczących genezy anortozytowej intruzji suwalskiej. Zastosowany do datowań siarczków i tlenków kruszcowych, rozproszonych w anortozytach i norytach, chronometr Re-Os pozwolił na określenie nie tylko wieku mineralizacji kruszcowej Fe-Ti-V, lecz pośrednio także wieku intruzji. Było to pierwsze w świecie zastosowanie metody Re-Os do datowań anortozytów masywowych. Wiek izochronowy dla rud z rejonu Krzemianka i Jezioro Okrągłe wynosi 1559-37 mln lat, a dla rud z Udrynia 1556-94 mln lat. Uzyskane stosunki izotopowe 186Os/187Os (1,16-0,06 mln lat dla złoża Krzemianka i 0,87-0,20 mln lat dla złoża Udryń) oraz Nd (-2,5 do -5,3) wskazują na dolnoskorupowe pochodzenie magmy macierzystej dla anortozytów. Prawdopodobnym protolitem dla anortozytów były skały o składzie gabronorytów przetapiane na głębokości odpowiadającej ciśnieniom 10-13 kbar oraz temperaturom ok. 1300 stopni Celsjusza. Badania geochemiczne i mikroskopowe jotunitów (monzodiorytów hiperstenowych) z masywów Suwałk i Sejn oraz obserwacje deformacji fenokryształów plagioklazów i piroksenów w anortozytach wskazują, że magma macierzysta przemieszczała się ku powierzchni w stanie zawiesiny plagioklazów i piroksenów. Umiejscowienie półplastycznego diapiru plagioklazowego odbywało się w warunkach ciśnień ok. 3-5 kbar. Mineralizacja rudna Fe-Ti-V została skoncentrowana w strefach brzeżnych masywu (złoże Krzemianka, Jezioro Okrągłe i Jeleniewo) w wyniku procesów granulacji i poligenizacji anortozytów z centralnych części masywu i wciskania plastycznej substancji rudnej w strefy spękań tektonicznych (złoże Udryń). Wyniki badań izotopów stabilnych rho34S i rho13C wskazują na magmową genezę siarczków: pirotynu, pentlandytu i chalkopirytu oraz grafitu. Piryt natomiast jest typowym minerałem wtórnym, pochodzenia hydrotermalnego. Wartości rho18O dla próbek całych skał oraz magnetytu i plagioklazu świadczą o braku wpływu procesów metamorficznych na skały i minerały z intruzji suwalskiej.

EN

Suwałki Anorthosite Massif (SAM) and associated rocks belong to the widespread, magmatic AMCG suite (anorthosite-mangerite-charnockite-granite "rapakivi"), related to Proterozoic deep crustal structures. Due to intensive research work (mainly in Canada, Belgium and the USA), carried out within international scientific programs e.g. IGCP-290, NATO, EUROBRIDGE-EUROPROBE, a large number of the new laboratory experiments and investigations has been performed in the recent years. This research constrained the geological and petrological evolution model of massif-type anorthosites which occur in Proterozoic rocks worldwide. Availability of modern, sophisticated research techniques, such as geochemical ones (XRF, ICP MS, and microprobe analyses), cathodoluminescence, geochronological Re-Os, U-Pb methods and application of osmium, neodymium and strontium initial isotope ratios, let us better understand the origin and verify existing genetical concepts concerning the Suwałki Anorthosite Massif. Application of a new Re-Os chronometer for direct dating of sulphides and ore-oxides, dispersed in the Suwałki anorthosites and norites, resulted in precise age determination for the Fe-Ti-V ores and Fe-Cu-Co-Ni sulphide mineralisation, as well as dating indirectly the age of the SAM. It was the first use of the Re-Os radiogenic method to anorthosite dating in the world. The isochrone age of the Krzemianka and Jezioro Okrągłe ores is 1559-37 Ma and for Udryń ores yields 1556-94 Ma. The obtained initial isotope 186Os/187Os ratios (1.16-0.06 Ma for Krzemianka and 0.87-0.20 Ma for Udryń) and Nd (-2.5 to -5.3) indicate lower crustal source of the parental Suwałki anorthosite magma. The gabbro-norite composition of rocks, remelted at the depth interval corresponding to 10-13 kbars of pressure and ca. 1300 degrees of Celsius, are believed to be the most probable protholith for anorthosites. The geochemical and microscope investigations of jotunites (hyperstene monzodiorites) from the Suwałki and Sejny massifs and observed plagioclase and pyroxene phenocrysts deformations in medium-grained anorthosite matrix highlight that parental magma was channeled to the surface as a plagioclase crystal mush, lubricated by a minor amount of interstitial liquids. Diapiric emplacement of plagioclase mushes on the final level took place in pressure conditions of ca. 3-5 kbars. Fe-Ti-V ore mineralization was concentrated in the marginal parts of the massif (Krzemianka, Jezioro Okrągłe and Jeleniewo ore fields), as a result of granulation and polygenization processes of anorthosites from the central part of the massif, as well as filter-pressing and squeezing out the ore-minerals` mush into the tectonic cracks and faults. The stable isotope rho34S and rho13C results confirm magmatic origin of sulphides: pyrrhotite, pentlandite, chalcopyrite and graphite. On the contrary, pyrite is a typical secondary mineral of the hydrothermal provenance. The low rho18O value for the whole rock samples, magnetite and plagioclase provides an evidence for normal magmatic origin and lack of metamorphic overprints in the Suwałki intrusion.