Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Oparte na wiedzy

Neri Raffaella

Pretekst

|

2019

|

Nr 9

47--52

PL

W XVIII wieku Boullée stworzył nową podstawę architektury: jako prawdziwy człowiek rozsądku, zaczął od sedna sprawy, starając się wszystko spoić, tak by zjednoczyć konieczność rozumu z siłą emocji. Oświecenie nie jest jednakże pozytywizmem. W oświeconej myśli, rozum „rozświetla” rzeczy na świecie, pozwalając nam wnikliwie zrozumieć i wywoływać wszystko, co dotyczy ludzkości: zwłaszcza emocje i uczucia. Podobnie jak w przypadku Le Corbusiera, dla Boullée architektura była emocją, zdziwieniem, zaskoczeniem, poznaniem: zjawiskami, które nie pojawiły się racjonalnie, ale instynktownie i emocjonalnie. Nie odbywały się one poprzez dedukcyjne, logiczne lub „pozytywne” myślenie, ale opierały się raczej na analogicznej myśli; rozum był przy tym narzędziem wywołującym emocje przywołane zjawiskami architektonicznymi.

EN

In the 18th century Boullée provided a new foundation for architecture: he began at the root of the matter, aiming to hold everything together, as a true man of reason, to unite the necessity of reason with the power of emotion. Enlightenment is not Positivism, after all. In enlightened thought reason “Iluminates” things in the world, allowing us to deeply understand and produce all that concern humanity: emotions and feelings primarily. For Boullée, too, as for Le Corbusier, architecture was emotion, astonishment, surprise, recognition: phenomena that did not occur rationally, but instinctively and emotionally. They did not took place through deductive, logical or “positive” thinking, but were based rather on analogical thought; whereby reason was the tool that induced emotions evoked by architectural phenomena.

2

The Enlightenment Assumptions of the Brundtland Report

Papuziński Andrzej

Problemy Ekorozwoju

|

2018

|

Vol. 13, nr 1

7--14

EN

The material subject of the paper is the philosophy of sustainable development, which was presented on the basis of the Brundtland Report. Yet, the formal subject are the Enlightenment assumptions of the strategy elaborated in this report. The purpose of the paper is to reconstruct and characterize these assumptions as constitutive elements of the philosophy of the Brundtland Report. At the beginning of the first part of the paper the state and main directions of the research on the philosophy of sustainable development conducted in Poland were discussed (the country where such discussion is exceptionally extensive). Based on the recounted characteristics, it was described as a version of the Enlightenment philosophy, and new arguments were provided to confirm this thesis. The second part of the paper presents the Enlightenment assumptions of the Brundtland Report. The discussion was limited to the assumptions of anthropology, social philosophy and historiosophy, such as human rationality, progress, and risk.

PL

Przedmiotem materialnym referatu jest filozofia zrównoważonego rozwoju, którą przedstawiono na podstawie Raportu Brundtland. Przedmiotem formalnym są natomiast oświeceniowe założenia strategii rozwiniętej w tym raporcie. Celem referatu jest rekonstrukcja i charakterystyka tych przesłanek jako elementów konstytutywnych filozofii Raportu Brundtland. Na początku pierwszej części referatu omówiono stan i główne kierunki badań prowadzonych w Polsce nad filozofią zrównoważonego rozwoju (w kraju, w którym ta dyskusja jest wyjątkowo bogata). Na podstawie zreferowanych charakterystyk opisano ją jako wersję filozofii oświeceniowej i dostarczono nowych argumentów na potwierdzenie tej tezy. W drugiej części referatu przedstawiono oświeceniowe przesłanki Raportu Brundtland. Omówienie ograniczono do założeń z zakresu antropologii, filozofii społecznej i historiozofii, jak: racjonalność człowieka, postęp, ryzyko.

3

Uniwersytety europejskie na przełomie XVIII i XIX wieku

Bartnicka K.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2015

|

R. 60, nr 1

17--54

EN

In the Age of Enlightenment, European universities were going through a serious economic, organizational, academic and staff crisis, and were affected by the resulting decrease of social prestige. The traditional profile of university education did not respond to the real needs of developing societies. The number of secondary and semi-tertiary education institutions was on the increase, taking candidates away from universities. Theology faculties’ control hindered free academic development and research at other faculties. Economic difficulties at universities hampered modernization of academic infrastructure, as well as introduction of new faculties. It resulted in deterioration of education and teaching staff level. Academic life began shifting towards academies of sciences and scientific societies, which were often financially supported by rulers. The crisis mostly affected universities in France, Germany, Italy, but also in Spain and England. It gave rise to a heated discussion about tertiary education, as well as about the purpose and raison d’être of universities. However, simultaneously with the deepening crisis at universities in central Europe, under the influence of the Enlightenment philosophical trends spreading throughout the whole of European academia and education, in some areas of the continent (the Low Countries, Scotland, Northern and Central European countries, including the Polish-Lithuanian Commonwealth) the level and organization of academic life, openness to new ideas, curricula and education levels started to improve. It was most visible in the fields of jurisprudence and medicine, with botany beginning to stand apart as part of natural history. Philosophy faculties saw new chairs being introduced in humanities, natural sciences and exact sciences, and new subjects being introduced as extra-curricular activities. These changes accelerated towards the end of the 18th century. The turn of the 19th century was an exceptional period in the history of universities. The academic crisis had been overcome. New social, political, economic and academic circumstances in Europe, as well as the influence of the Enlightenment philosophical ideas gave rise to the concept of a liberal university, called ‘Humboldtian’ – a name derived from the university established in Berlin in 1810 thanks to Wilhelm von Humboldt. In the 19thcentury this concept conquered Europe. The academia recognized it as a classical idea for a university. It is based on: the principle of academic freedoms, freedom of scientific research and education; the idea of university’s mission as a combination of research goals: unhindered study of the world and discovery of scientific truth with educational and cultural impact on the university’s environment; the requirement for professors to combine research with teaching; separating universities as tertiary education institutions from secondary education institutions, as well as from vocational training-oriented tertiary education institutions. Modernization of European universities was progressing slowly, unevenly and non concurrently in different parts of the continent. Issues such as tertiary education, university structure, relations between university authorities with state and church authorities were tackled differently, depending on local needs and opportunities. Completely new universities were established as well, usually as institutions financed by the state, serving its purposes and under its supervision. The successful reform of Polish universities carried out by the Commission of National Education, following the ideas of Hugo Kołłątaj is a good example of the change tendencies at European universities in the second half of the 18th century. The Cracow Academy (established in1364) and the formerly Jesuit Vilnius Academy (established in 1568) were transformed into modern European universities. The Polish reform preceded the Humboldtian concept and the establishment of the Berlin University by two decades. During the reform of the Vilnius Academy transformed by the Commission of National Education into the Central School of the Grand Duchy of Lithuania, Jean Emmanuel Gilibert (1741-1812) was brought to Vilnius. He was a French botanist and doctor, born in Lyon and educated in Montpellier – one of the best medical and advanced botanical studies faculties in France. In Vilnius in the academic years 1781/82 and 1782/83, Gilibert chaired two departments: natural history and medicine. He laid the foundations for a medical school which developed very well in the 19th century at the newly established college of medicine at the reformed Central School and for Lithuanian botanical research and studies at the new faculty in Vilnius.

4

The contributions of J. E. Gilibert to the studies of Lithuanian flora

Rickiene A.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2015

|

R. 60, nr 1

69--94

EN

Jean Emmanuel Gilibert (1741–1814), francuski botanik, lekarz i polityk, część swojego życia spędził w Rzeczpospolitej Obojga Narodów. W latach 1775–1781 mieszkał w Grodnie, gdzie założył Królewską Szkołę Lekarską i ogród botaniczny, modernizował nauczanie medycyny i nauk przyrodniczych, a także przyczynił się do rozwoju badań. W 1781 r. przeniósł się do Wilna i tutaj na Uniwersytecie Wileńskim objął Katedrę Historii Naturalnej, i Ogród Botaniczny, zorganizował studia przyrodnicze i badania. W 1783 r. Gilibert opuścił Wilno, powrócił do Lyonu, gdzie praktykował jako lekarz i uczestniczył w życiu politycznym Francji. Podczas pobytu w Wielkim Księstwie Litewskim Gilibert kolekcjonował miejscowe rośliny z okolic Białegostoku, Brześcia, Merecza, Nowogródku, Nieświeża, Wilna, Waki, Trok, Warszawy. Od 1781 r. do końca życia ogłosił drukiem aż 16 prac poświęconych przyrodzie Wielkiego Księstwa Litewskiego. W większości z nich podał informacje o roślinach. Takie prace Giliberta, jak Flora Lituanica inchoata; Exercitium botanicum, in schola principe universitatis Vilnensis…; rozdziały zatytułowane Flora Lithuanica inchoata i Plantae rariores et communes Lithuaniae w książce Caroli Linnaei ... Systema plantarum Europae… oraz Exercitia phytologica… określane są (traktowane) jako Flora. W powyższych publikacjach cytuje ponad 1200 roślin występujących na terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1945 r. szwedzki uczony Nils Hylander opublikował artykuł, w którym zalecał zrezygnować ze wszystkich nazw naukowych zaproponowanych przez Giliberta w pracach Flora Lituanica inchoata i „Exercitia phytologica jako sprzecznych z zasadami nomenklatury binarnej Linneusza. W 1949 r. Roger McVought po dokonaniu analizy opracowania Giliberta Flora stwierdził, że spośród 1200 gatunków roślin, które opisał tu Gilibert, aż 850 nazw zostało przez niego zaproponowanych jako nowe, z których tylko 85–90 nazw teoretycznie mogłoby być używanych w wykazach roślin. Obecnie wszystkie Flory Giliberta są wciągnięte do Międzynarodowego Kodu Nomenklatury Glonów, Grzybów i Roślin (International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants) Appendix VI Opera utique oppressa. W tym rejestrze zamieszczono nazwy glonów, grzybów i roślin nieużywane i niepublikowane we współczesnych pracach z zakresu botaniki. Jeżeli właściwie wszystkie zaproponowane przez Giliberta nazwy roślin nie nadają się do publikowania, wówczas powstaje pytanie, jaką wartość mają prace Giliberta dla współczesnych badań flory Litwy. Zbadałam cytowania Giliberta w sześciotomowym rejestrze „Lietuvos TSR flora” [ 1-6 tomai. Valstybinė politinės ir mokslinės literatūros leidykla, Vilnius 1959-1980.] opublikowanym w latach 1959-1980, który do dziś dnia jest największym i najważniejszym wykazem roślin na Litwie. W tym wydaniu obok podstawowej nazwy gatunku rośliny zostały podane ważniejsze nazwy synonimiczne oraz wskazane bardziej znaczące źródła pisane, w których gatunek ten został przedstawiony. We wszystkich sześciu tomach rejestru wiele razy są cytowane dwie publikacje Giliberta: Flora Lituanica inchoata i Exercitia Phytologica. W 1. tomie wydania „Lietuvos TSR flora”, gdzie zostały opisane Pteridophyta i Gymnospermae, Gilibert cytowany jest tylko raz. W 2. tomie, w którym znajduje się opis roślin jednoliściennych z 18 rodzin i 135 podrodzin, Gilibert cytowany jest 55 razy. W 3. tomie, gdzie dokonano opisu roślin dwuliściennych z 27 rodzin i 143 podrodzin, jest cytowany 79 razy. W 4. tomie poświęconym roślinom dwuliściennym z 39 rodzin i 155 podrodzin, wśród których znajdują się rośliny należące do takich dużych rodzin, jak Rosaceae i Leguminosae, Gilibert cytowany jest 104 razy. W 5. tomie, w którym opisane są rośliny dwuliścienne z 32 rodzin i 188 podrodzin, w tym też rośliny z dużych rodzin, jak Labiatae i Scropulariaceae, Gilibert cytowany jest 133 razy oraz w 6. tomie, w którym przedstawione zostały rośliny dwuliścienne z 3 rodzin i 68 podrodzin, cytowany jest 72 razy. Niektóre rośliny, jak Zannichellia palustris L., Setaria verticillata (L.), Pulsatilla vernalis (L.) Mill., Euphorbia palustris L. do rejestru „Lietuvos TSR flora” zostały wpisane wyłącznie na podstawie danych Giliberta, ponieważ w tym czasie, kiedy powyższa publikacja była wydawana, brakowało dodatkowych informacji o występowaniu tych gatunków na terytorium Litwy. Część cytowanych nazw roślin podawanych przez Giliberta, które są zawarte w pracy „Lietuvos TSR Flora“, jest identyczna z nazwami proponowaymi przez Linneusza, część zaś nazw jest inna, utworzona przez Giliberta. Wszystkie nazwy roślin proponowane przez Giliberta cytowane w pracy „Lietuvos TSR Flora“ występują jako dodatkowe, uzupełniające źródło, jednakże częstość cytowania świadczy o tym, że wkład tego uczonego do badań flory Litwy jest istotny nie tylko pod względem historycznym, lecz i botaniczno-florystycznym.

5

Szkoła Główna Wielkiego Księstwa Litewskiego jako uczelnia oświeceniowa

Kamińska J.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2015

|

R. 60, nr 1

55--67

EN

The European Enlightenment had its own model of university organization. Reforming the old universities, establishing new ones and discussing their form and tasks were all motivated by the need to make the university not only an educational institution but also an institution aiming at scientific research. The reform of the old Jesuit Vilnius Academy in the times of the Commission of National Education had the same purpose. The effect of the reform was the transformation of the Vilnius Academy into the Principal School of the Grand Duchy of Lithuania. The changes were mainly introduced by an ex-Jesuit, an astronomer, and a rector Marcin Poczobut-Odlanicki who distinguished himself from the academic staff. He was an excellent animator of the scientific life. He made efforts to employ the best staff and to provide scientific facilities for academic faculties, which all contributed to the formation of a modern university. Undoubtedly, Poczobut was a man of the Enlightenment and a thoroughly educated science enthusiast. He tried to get employ of Jean Emmanuel Gilibert in Vilnius. This paper shows the contribution of Marcin Poczobut in forming a modern university according to the ideas of the Enlightenment in the Grand Duchy of Lithuania, and also modern ways of educating students.

6

Jean Emmanuel Gilibert i Francuzi w Polsce i na Litwie w latach 1770-1780

Beauvois D.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2015

|

R. 60, nr 1

7--16

EN

The author is trying to remind us of great role of French culture and French people in spreading the ideas of Enlightenment in Poland. Common use of French language in high societies in 18th century and excellent knowledge of books from Paris created favourite conditions for contacts of Poland with France. The best evidence of common culture of Enlightenment was the Commission of National Education (KEN) and the deep social changes. The direct contacts of French thinkers, writers and scientists with Poland also caused the changes of horizons of aristocracy and gentry. We will remind the main animators of this movement followed A. Jobert. J.E. Gilibert takes a very important place among the animators of Enlightenment. Author intends to present the phases of knowing him, generally mentioning the main conclusions of many research on Gilibert. At the same time author leaves to next speakers a detailed analyze of Gilbert’s contribution to the development of Polish science.

7

Atlas miast idealnych. XVI – XVIII wiek

Szpakowska E.

Przestrzeń i Forma

|

2012

|

nr 17

165--188

PL

Atlas jest chronologiczną prezentacją przykładów miast idealnych z wieków XV–XVIII, od renesansu po oświecenie. Zawarto w nim europejskie przykłady miast oraz pojedyncze budynki i zespoły architektoniczne (uznając niejednoznaczność definicji terminu „miasto”). Wobec znikomej ilości realizacji miast idealnych oparciem dla analizy były też projekty opisane w tekstach źródłowych. W atlasie zawarto usystematyzowaną charakterystykę cech architektoniczno – urbanistycznych każdego z przykładów zebranych na podstawie literatury tematycznej, opisu autora i dokumentacji ikonograficznej (dwuwymiarowych planów miast albo ich schematów, widoków przestrzeni miejskiej lub poszczególnych budynków).

EN

The atlas is a chronological presentation of examples of ideal cities from the XVth till the XVIIIth century, from the Renaissance to the Enlightenment. It contains European cities’ examples and (as the term "city" is ambiguous) individual buildings and architectural complexes. The analysis is based not only on built examples, but also on projects and studies. The atlas contains descriptions of architectural and urban characteristics of all examples, based on the thematic literature, author’s description and iconographic repre-sentations (plans of the cities, diagrams, views of the urban space and buildings).

8

Żyć w intelektualnej aktywności : o profesorze Zdzisławie Liberze

Stasiewicz-Jasiukowa I.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

1998

|

R. 43, nr 3/4

7--30

PL

W końcu lipca 1998 r„ gdy zastanawiałam się, od czego zacząć artykuł o Profesorze Zdzisławie Liberze, którego portret chciałam nakreślić - w miarę moich możliwości-jak najwierniej, otrzymałam od Jego Małżonki, p. Heleny Liberowej, świeżo opublikowaną monografię pióra Profesora o ulicy Królewskiej1. Ten piękny tekst, odznaczający się głęboką, wszechstronną erudycją i umiłowaniem Warszawy - rodzinnego miasta Autora, jest dedykowany znakomitemu varsavianiście - Juliuszowi Wiktorowi Gomulickiemu, zaprzyjaźnionemu od lat ze Zdzisławem Liberą, Monografia ta, moim zdaniem, znacznie bardziej niż inne publikacje Profesora odzwierciedla typ Jego osobowości i to właśnie zadecydowało, że postanowiłam przybliżyć czytelnikom jej treść, która przy tym zainteresuje z pewnością historyków różnych dyscyplin, tyle tu bowiem prawdziwych perełek informacyjnych. Studium o ulicy Królewskiej jest również bliskie mojemu sercu z tej przyczyny, że miałam rzadką okazję być świadkiem dojrzewania w myślach i ucieleśniania w słowach tego tekstu o jednej z głównych ulic Warszawy. W ciągu ostatniego roku, a może nawet i dwóch lat, nie zdarzyło się na żadnym z towarzyskich spotkań z Państwem Liberami, ażeby w rozmowie Profesora z moim Mężem Jerzym Jasiukiem, rozmiłowanym także w zabytkach Warszawy, nie pojawił się temat ulicy Królewskiej. Zdzisław Libera mówił, że chciałby, aby ta ulica miała swoją monografię podobną do napisanej przed laty o ulicy Marszałkowskiej przez Stanisława Herbsta2, którego jako uczonego i kolegę cenił Profesor wysoko. Życzliwy stosunek do kolegów ze środowisk naukowych, literackich i artystycznych był - chcę to podkreślić - piękną cechą Jego osobowości. Szczerze mówiąc, nie przypominam sobie, ażeby o kimkolwiek i kiedykolwiek mówił źle; co najwyżej anonimowo krytykował pewne postawy obce Mu psychicznie. Po tej dygresji, istotnej w szkicowaniu portretu Profesora, powracam do tekstu o ulicy Królewskiej. Jeden z biograficznych wątków, który zapamiętałam z rozmów podwieczorkowych, nie pojawił się w opublikowanym tekście. Przypomnę go więc. Był to fragment rozmowy o Ogrodzie Saskim, związanym wszak nierozłącznie z ulicą Królewską. Zdzisław Libera w latach dziecinnych wraz ze swoim bratem bawił się często właśnie w Ogrodzie Saskim pod opieką babci. Atrakcją było wówczas znajdujące się w Ogrodzie stoisko z kefirem z firmy Klaudii Sigaliny, której zakład kefirowy znajdował się na Królewskiej pod numerem 31. Pod numerem 27, naprzeciw Ogrodu Saskiego, mieszkał od urodzenia do 1940 r. Zdzisław Libera; jest to zresztą jedyna wzmianka autobiograficzna w całej publikacji. Dowiadujemy się natomiast wiele o najbliższych i dalszych sąsiadach. Autor nie ogranicza się bowiem do topografii, do opisu wyglądu ulicy w różnych okresach historycznych, poczynając od XVIII stulecia, lecz zagląda do poszczególnych domów i mieszkań, ukazując nieznane często lub mało znane szczegóły z życia wybitnych przedstawicieli świata nauki, literatury, techniki, gospodarki i polityki. Monografia ta jest kopalnią wiedzy o historii miasta w bardzo szerokim przekroju historycznym i tematycznym. Historyka nauki, oświaty i szeroko rozumianej kultury zainteresuje np. niewątpliwie opowieść o kamienicy na rogu Królewskiej i Marszałkowskiej, gdzie w końcu XIX w. i w początkach XX stulecia mieściła się jedna z najlepszych ówczesnych prywatnych szkół dla dziewcząt, tj. pensja Jadwigi Sikorskiej. Wykładali tu wówczas wybitni uczeni, jak Władysław Smoleński - autor znakomitego dzieła Przewrót umysłowy w Polsce XVIII wieku', Bronisław Chlebowski -historyk literatury polskiej, redaktor Słownika geograficznego Królestwa Polskiego', Ignacy Dąbrowski - literat, autor głośnych wtedy powieści Helka i Śmierć. Dużą uwagę zwracano tu na języki obce, na lekcjach robót ręcznych czytano Pana Tadeusza i gawędy Syrokomli. Do szkoły tej uczęszczały między innymi Maria Skłodowska, Iza Moszczeńska i Karolina Beylin. W 1918 r. przekazano szkołę władzom pruskim i przekształcono w Gimnazjum Królowej Jadwigi, zaś Jadwiga Sikorska została jego dyrektorką. Przy ulicy Królewskiej 27 (w tej samej kamienicy, gdzie spędził dzieciństwo i młodość Zdzisław Libera) mieszkał Ludwik Fryde, wybitny krytyk literacki, którego m.in. odwiedzał Gustaw Herling Grudziński. W kamienicy przy Królewskiej 37mieszkała od roku 1871 Jadwiga Łuszczewska-Deotyma. W jej salonie literackim bywali nie tylko znani przedstawiciele świata literackiego, jak np. Artur Oppman czy Hipolit Stemborowicz, lecz także wybitni historycy, tj. Tadeusz Korzon, Stanisław Kętrzyński i Aleksander Kraushar. Badaczy polskiego Oświecenia zainteresuje zapewne informacja o kamienicy przy Królewskiej 35, gdzie mieszkał Adam Smoliński, posiadający ostatni portret pośmiertny Stanisława Augusta Poniatowskiego3. Historykom techniki przypomina Zdzisław Libera, że ważną datą w dziejach ulicy Królewskiej był rok 1866, kiedy to w grudniu oddano do publicznego użytku „żelazną drogę konną czyli tramwaj konny". „[...] Długość trasy wynosiła około 6 km i przebiegała od Dworca Warszawsko-Wiedeńskiego ulicą Marszałkowską, Królewską, Krakowskim Przedmieściem, przez Most Kierbedzia do Dworca Wschodniego (Terespolskiego), z trzema odnogami: 1. do Dworca Wileńskiego (Petersburskiego) i ulicą Wileńską do rogatek wileńskich; 2. do wybrzeża Wisły przy moście Kierbedzia [...] oraz 3. od rogu Marszałkowskiej i Królewskiej do Placu Grzybowskiego..."4. Sześćdziesiąt lat wcześniej, w roku 1806, również przy ulicy Królewskiej, w ogrodzie na tyłach Pałacu Bielińskich, opadł balon, którym wystartował ponoć z ulicy Foksal Jordaki Kuparenko. Pisząc o ulicy Królewskiej opowiada Zdzisław Libera co najmniej o kilkudziesięciu, a - być może - i o większej liczbie wybitnych postaci związanych z kamienicami tej tak interesującej historycznie warszawskiej ulicy - poczynając od Kazimierza Władysława Wójcickiego (1807 -1879) i hrabiego Leona Łubieńskiego (1812 - 1860) - jednego z redaktorów „Biblioteki Warszawskiej", kończąc zaś na zapisie dziejów z czasów Powstania Warszawskiego. Ożywiając w wyobraźni dzisiejszych czytelników dawnych mieszkańców ulicy Królewskiej, nie zapomniał Zdzisław Libera o barwnej postaci Lucyny Ćwierciakiewiczowej, autorce słynnej książki kucharskiej: 365 obiadów, lokatorce kamienicy pod numerem 3. Profesor Libera przywołał tu wspomnienia Józefa Galewskiego5, ,,[...]który zapamiętał jej olbrzymią tuszę (ważyła ponoć około 200 kilogramów) i sposób, w jaki schodziła ze schodów i w jaki ją wnoszono na górę. [...] Ćwierciakiewiczowa schodziła ze schodów tyłem, stopień po stopniu, co trwało pół godziny. Gdy wracała do domu wnoszono ją na specjalnym krześle [...] i trzeba było do tego dwóch silnych ludzi..."6.

EN

The article attempts to portray the person of Professor Zdzisław Libera, seen through his intellectual background, his multi-faceted research work, his teaching, and his activity in scholarly institutions. Zdzisław Libera belonged to a generation of scholars with very broad intellectual interests and he did not retsrict himself to some narrow area of research which could have limited his intellectual horizons. In this he followed his masters, Professor Tadeusz Kotarbiński, Józef Ujejski, Julian Krzyżanowski and Wacław Borowy. Although as a historian of literature and culture Zdzisław Libera had a special regard for the "siecle des Lumieres" and devoted most of his publications to that period, he also included the literature of the 19th and 20th centuries in his scope of interest, especially the works of Romanticist poets and Realist prose-wrietrs. Apart from belle-lettres, Professor Libera took an interest in the problems of science, philosophy, sociology and art. He was indeed a historian of culture who would enage in wide-ranging comparative research. He insisted on thoroughness in approaching the objects of his studies: be it literary work or cultural phenomena, and tried to link them with the realities of political, social and economic life; he presented specific Polish problems against the background of general Eureopean phenomena. The number of publications by Zdzisław Libera runs well into the hundreds, and all of the publications give testimony to the rich personality and the intellectual class of their author. Professor Zdzisław Libera never had any difficulties in choosing between his research work and his teaching. He was always strongly in favour of combining the two, as is the case of university professors. He was also very active as member of learned societies in Poland and abroad. Among the functions that he held, Professor Libera felt especially honoured to chair the Adam Mickiewicz Literary Society. He sat on Councils and Committees of the Polish Academy of Sciences, was a member of the Warsaw Learned Society, as well as of learned societies abroad, such as the Société Française d'Etude du XVIIII siecle and Société Européenne de la Cuture. He was editor-in-chief of the interdisciplinary journal "Wiek Oświecenia" [The Age of Enlightenment], published on an annual bais by the University of Warsaw. His intellectual activeness and active participation in research and cultural life were a hallmark of Professor Zdzisław Libera. Above all, however, he was a teacher, a man who has educated several generations of students of Polish literature and culture.