Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zapis izotopów tlenu i węgla w kopalnych osadach jeziornych stanowisk Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska), północno-wschodnia Polska

Nitychoruk J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 435

75--84

PL

Badania stosunków izotopów tlenu i węgla w kopalnych osadach zbiornikowych kompleksu augustowskiego, w stanowiskach Sucha Wieś i Czarnucha w północno-wschodniej Polsce, pokazują złożony obraz zmian klimatu, w którym występują przynajmniej dwa ocieplenia. Detrytyczny kalcyt występujący w obrębie kopalnych osadów jeziornych utrudnia interpretację stosunków izotopowych. Zaznaczający się w osadach wzrost zawartości kalcytu pochodzenia morskiego, ze starszych formacji, jest charakterystyczny dla zimnych okresów interglacjału augustowskiego, w którym następowało rozrzedzenie pokrywy roślinnej ułatwiające spłukiwanie osadów, co jest wyrażone w postaci wysokich wartości δ. Tam, gdzie przeważa kalcyt autochtoniczny powstały w zbiorniku czwartorzędowym, wartości δ maleją. Stwierdzenie obecności okrzemek słonawowodnych we wszystkich profilach osadów może wskazywać na okresowe przesuszenia jezior. W takich warunkach dochodziło do koncentracji izotopów cięższych, co objawia się wysokimi wartościami δ.

EN

Investigations of the O/C ratio in ancient deposits of the Augustovian complex of the Sucha Wieś and Czarnucha sites, northern Poland, indicate a complicated image of climate changes with at least two warmings. Detrital calcite, found in the ancient lacustrine deposits, makes it difficult to interpret the isotope ratio. An increase in content of marine calcite derived from older formations is characteristic of cool periods of the Augustovian when the vegetation was sparse, favouring washout of the particles, as evidenced by high δ values. If there is apredominance of autochthonous calcite deposited in the Quaternary basin, then the δ values are lower. The presence of saline-water diatoms in all the sections can indicate a periodic drying up of the lakes when heavier isotopes were being concentrated resulting in high δ values.

2

Wstępne badania diatomologiczne osadów jeziornych interglacjału augustowskiego z profili Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska), północno-wschodnia Polska

Marciniak B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 435

57--67

PL

W artykule przedstawiono wstępne wyniki analizy diatomologicznej (w nawiązaniu do badań palinologicznych) osadów jeziornych interglacjału augustowskiego (podlaskiego) z profili Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska) w północno-wschodniej Polsce. Osady te leżą na utworach lodowcowych zlodowacenia narwi i są przykryte utworami lodowcowymi zlodowacenia nidy. Na podstawie zmian składu gatunkowego i liczebności okrzemek w tych profilach wyróżniono pięć lokalnych poziomów okrzemkowych L DAZ (Local Diatom Assemblage Zones) z dolnej części osadów profilu Sucha Wieś (DSW-1 do DSW-5) i profilu Czarnucha (DCz-1 do DCz-5). Poziomy te reprezentują pięć etapów sukcesji okrzemek, które są pełniej wyrażone w profilu z Czarnuchy. W pierwszym etapie obok okrzemek peryfitonowych, litoralnych, liczne są również okrzemki planktonowe (Aulacoseira i Stephanodiscus). W drugim etapie znacznie wzrasta udział okrzemek peryfitonowych, słonawowodnych (Fragilaria s.l. ), wskazujących na niski poziom wody w ówczesnym jeziorze. W trzecim i czwartym etapie stopniowy wzrost znaczenia okrzemek planktonowych (głównie Stephanodiscus spp.) świadczy o pogłębieniu jeziora. Etap piąty charakteryzuje się wzrostem liczebności okrzemek peryfitonowych i okrzemek planktonowych, typowych dla jezior eutroficznych. Sukcesja okrzemek z profilu Czarnucha wykazuje duże podobieństwo do okrzemek z profilu Sucha Wieś oraz w mniejszym stopniu do sukcesji okrzemek znanej ze stanowisk osadów jeziornych interglacjału ferdynandowskiego w Polsce i interglacjału białowieskiego na Białorusi.

EN

The paper shows preliminary results of diatom analysis of Augustovian (Podlasian) Interglacial lacustrine-marsh deposits from the Sucha Wieś and Czarnucha sections located in the Augustów Plain, northeastern Poland, in connection with the results of palynological investigations. The deposits overlie Narevian glacial sediments and are overlain by Nidanian glacial deposits. On the basis of changes in taxa composition and the frequency of diatoms in the sections, five Local Diatom Assemblage Zones (L DAZ) have been distinguished in the lower portion of the Sucha Wieś section (DSW-1 to DS W-5) and in the Czarnucha section (DCz-1 to DCz-5). These zones represent 5 stages of the diatom succession, more fully pronounced in the Czarnucha section. During the first stage, apart from littoral periphytic diatoms, also planktonic diatoms are abundant (Aulacoseira and Stephanodiscus). During the second stage, the content of saline-water periphytic diatoms significantly increased (Fragilaria s.l.) indicating a lower water level in the lake. In the third and fourth stages, a gradual increase in the amount of planktonic diatoms (mainly Stephanodiscus spp.) indicates a deepening of the lake. The fifth stage is characterized by a renewed increase in the amount of periphytic diatoms typical of eutrophic lakes. The diatom succession from the Czarnucha section is similar to that from Sucha Wieś and, to a lesser extent, to the diatom succession known from lacustrine deposits of the Ferdynandovian Interglacial in Poland and the Belovezhian Interglacial in Belarus.

3

Stratygrafia dolnego plejstocenu północno-wschodniej Polski na podstawie badań osadów jeziornych z profili Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska) w nawiązaniu do obszarów Rosji, Litwy i Białorusi

Ber A., Lisicki S., Winter H.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 435

23--35

PL

W odwierconych w latach 1988-1989 profilach otworów badawczych Sucha Wieś i Czarnucha, napotkano na organiczne i mineralne oraz rzeczne osady interglacjalne. Badania palinologiczne i litologiczno-petrograficzne tych osadów oraz datowania paleomagnetyczne określiły ich wiek na interglacjał augustowski (Augustovian), korelowany z Cromerianem I (Waardenburg). Przedstawiono stratygrafię i wiek osadów dolnego plejstocenu występujących w profilach Sucha Wieś i Czarnucha w nawiązaniu do innych profili położonych w obrębie Równiny Augustowskiej, Pojezierza Suwalskiego, Pojezierza Ełckiego oraz obszarów Rosji, Litwy i Białorusi.

EN

In the Sucha Wieś and Czarnucha boreholes drilled in 1988-1989, interglacial lacustrine and fluvial organic organic and mineral deposits were encountered. Palynological and lithologic-petrographical analyses and palaeomagnetic datings indicate that these deposits are of Augustovian Interglacial age, compared to Cromerian I (Waardenburg). This report shows the stratigraphy and age of the Lower Pleistocene deposits from the Sucha Wieś and Czarnucha sections with a correlation to other sections located in the Augustów Plain, Suwałki Lakeland, Ełk Lakeland and Russia, Lithuania and Belarus.

4

Paleośrodowisko sedymentacji osadów międzymorenowych z profili Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska), północno-wschodnia Polska

Lisicki S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 435

47--56

PL

Praca została wykonana na podstawie badań chemicznych i badań litologicznych osadów z profili Sucha Wieś i Czarnucha. Oba profile są bardzo zbliżone do siebie pod względem litologii i zmian środowiska depozycji osadów. Cykl zmian sedymentacji jest zapisany od osadów klimatu borealnego do osadów jeziornych klimatu ciepłego oraz ponownie do osadów rzecznych i jeziornych klimatu borealnego.

EN

The work deals with chemical analyses and lithological studies of deposits from the Sucha Wieś and Czarnucha sections. Both these sections show much similarity in terms of lithologies and changes in sedimentary environments. The sedimentary record reveals a cycle of changes from a boreal climate to a temperate climate represented by lacustrine sediments and again towards a boreal climate with fluvial and lacustrine deposition.

5

Litologia i sytuacja geologiczna osadów interglacjału augustowskiego z profili Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska)

Ber A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 435

3--21

PL

W odwierconych w latach 1988-1989 profilach otworów badawczych Sucha Wieś i Czarnucha, w spągowych partiach miąższych osadów plejstoceńskich (Sucha Wieś — 185 m; Czarnucha — 142 m) różnego wieku i genezy, napotkano jeziorne (organiczne) i rzeczne (mineralne) osady interglacjalne (Sucha Wieś — 31,1 m; Czarnucha— 32,1 m). Na podstawie analiz palinologicznych tych osadów oraz datowań paleomagnetycznych określono ich wiek na interglacjał augustowski. Przedstawiono również szczegółową charakterystykę litologiczną i petrograficzną osadów występujących w obu profilach, a także opisano litologię i sedymentologię interglacjalnych osadów jeziornych i rzecznych. W jeziornych i rzecznych osadach interglacjalnych, dla obu profili, wyróżniono odrębne litologicznie sekwencje osadów; dla profilu Sucha Wieś — 7, a dla profilu Czarnucha— 5 sekwencji. Wykształcenie osadów w profilu Sucha Wieś świadczy o tym, że w okresie całego plejstocenu panowały tu podobne warunki sedymentacji. Osady w tym profilu nie wykazują śladów zaburzeń glacitektonicznych. Natomiast w profilu Czarnucha osady były zaburzone glacitektonicznie przez każdy kolejny lądolód. Sytuację geologiczną i stratygrafię osadów plejstoceńskich, występujących w profilach Sucha Wieś i Czarnucha, przedstawiono w nawiązaniu do profili z różnowiekowymi osadami interglacjalnymi, położonymi w obrębie Równiny Augustowskiej i w południowo-wschodniej części Pojezierza Ełckiego.

EN

In the Sucha Wieś and Czarnucha boreholes drilled in 1988-1989, interglacial lacustrine and fluvial organic and mineral deposits (Sucha Wieś — 31.1 m; Czarnucha— 32.1 m in thickness) were encountered in the basal portion of the thick Pleistocene series (Sucha Wieś-185 m; Czarnucha-142 m) of various ages and origin. Palynological analyses and palaeomagnetic datings indicate that these deposits are of Augustovian Interglacial age. The present report shows the location and detailed lithological and petrographical description of these sections. Lithological and sedimentological characteristics of interglacial lacustrine and fluvial deposits are given separately. Seven different lithological sequences have been identified within the sequence of interglacial lacustrine and fluvial deposits of the Sucha Wieś section. In the Czarnucha section — 5 such sequences have been found. The lithology of the Sucha Wieś section confirmed that sedimentary conditions were invariable during the whole period. Additionally, the sediments show no glaciotectonic deformation. However, the Czarnucha deposits were glaciotectonically disturbed by each successive ice sheet. The final chapter provides an overview of the geological position and stratigraphy of the Pleistocene deposits from the Sucha Wieś and Czarnucha sections with reference to other sections from the Augustów Plain and southeastern part of the Ełk Lakeland.

6

Fauna z osadów plejstoceńskich w stanowiskach Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska), północno-wschodnia Polska

Skompski S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 435

85--95

PL

Do badań faunistycznych wykorzystano próbki osadów pobranych z otworu wiertniczego Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) z głębokości 153,60-178,00 m oraz z otworu wiertniczego Czarnucha (Równina Augustowska) z głębokości 96,05-118,85 m. Z badanej serii osadów jeziorno-bagiennych opisano szczątki różnych grup zwierząt: ślimaków (Gastropoda), małży (Bivalvia), małżoraczków (Ostrazoda), ryb (Pisces), chrząszczy (Coleoptera) i innych. Do określenia wieku osadów, szczególnie przydatne okazały się mięczaki (ślimaki i małże) oraz małżoraczki. Na podstawie obecności ślimaka Lithoglyphus jahni oraz małżoraczka Scottia browniana uznano, że osady nie mogą być młodsze od interglacjału mazowieckiego.

EN

Samples collected from the Sucha Wieś borehole (Ełk Lakeland) from a depth interval of 153.60-178.00 and from the Czarnucha borehole (Augustów Plain) from a depth interval of 96.05-118.85 m were analysed for faunal content. The lacustrine-marsh deposits contain fragments of various animals including gastropods, bivalves, ostracods, fish, Coleoptera and others. Especially important for age determinations are moluscs (gastropods and bivalves) and ostracods. The presence of Lithoglyphus jahni (gastropod) and Scottia browniana (ostracod) indicates that the deposits cannot be younger than the Mazovian Interglacial.

7

Analiza pyłkowa międzymorenowych osadów z profilu Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie, północno-wschodnia Polska)

Janczyk-Kopikowa Z.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 435

37--45

PL

Wyniki analizy pyłkowej międzymorenowej serii dolnego plejstocenu w profilu Sucha Wieś przedstawione są na diagramie pyłkowym, który dokumentuje sukcesję pyłkową z dwoma ciepłymi okresami rangi interglacjału i przedzielającym je okresem chłodnym. W pierwszym ciepłym okresie roślinność miała charakter lasów sosnowo-brzozowych. Lasy liściaste z dębem, wiązem, grabem, lipą, olchą i leszczyną oraz obecność ciepłolubnych taksonów, takich jak Pterocarya, Juglans, Celtis, Ilex, Vitis i Hedera, reprezentują drugi ciepły okres. Nowe dane palinologiczne wskazują, że sukcesja pyłkowa z Suchej Wsi jest podobna do sukcesji ze Szczebry, chociaż w chłodnym okresie w profilu z Sucha Wieś zostało zapisanych więcej oscylacji klimatycznych. Badania palinologiczne pozwalają odnieść sukcesję z Suchej Wsi do interglacjału augustowskiego reprezentowanego przez sukcesje pyłkowe ze Szczebry i Czarnuchy. Uzyskany obraz sukcesji pyłkowej pozwala na korelację badanych osadów z interglacjalem augustowskim, stwierdzonym w profilach Szczebra i Czarnucha.

EN

The results of pollen analysis of the Lower Pleistocene intermoraine deposits from Sucha Wieś are shown in a pollen diagram. The diagram documents a pollen sequence with two warm periods of interglacial rank separated by a cold one. The first warm period vegetation was represented by a pine-birch forest. Deciduous forest with oak, elm, hornbeam, lime, alder and hazel and the occurrence of warm demanding taxa such as Pterocarya, Juglans, Celtis, Ilex, Vitis and Hedera represent the second warm period. New palynological data indicate that the Sucha Wieś pollen succession is similar to the Szczebra succession although more climatic oscillations are recorded in the cold time between the first and second warm periods at Sucha Wieś. The palynological studies allow reffering the Sucha Wieś succession to the Augustovian Interglacial represented by the Szczebra and Czarnucha pollen successions.