Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Analiza stateczności zapory ziemnej zbiornika Dzierżno Duże w warunkach filtracji nieustalonej

Sternik Krzysztof, Wolfram Eliza

Inżynieria i Budownictwo

|

2021

|

R. 77, nr 9-10

456--460

PL

Przeprowadzono analizę stateczności korpusu i podłoża zapory ziemnej. Wyznaczono wartości współczynnika stateczności w przypadku trzech wariantów zapory: bez przegrody przeciwfiltracyjnej, z przegrodą umiejscowioną w stopie skarpy odwodnej oraz z przegrodą w koronie zapory przy dwóch różnych poziomach piętrzenia zbiornika. Porównano wyniki obliczeń metodą elementów skończonych z wynikami uzyskanymi metodami równowagi granicznej.

EN

Stability analysis of the embankment dam and its substrate. Determination of the factor of safety for three embankment dam configurations: without an impervious barrier and with a barrier located at the upstream slope and in the crest of the dam. Two different flood surcharges taken into account. Comparison of calculation results by finite element method with results obtained by limit equilibrium methods.

2

The concentrations of radioisotopes in selected fishes and zooplankton biomass of Dzierzno Duże dam-reservoir (Upper Silesia, Poland)

Kostecki M., Tuszyński M.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2005

|

Vol. 31, no. 1

25--30

EN

Concentration of radioisotopes in biological material of fishes tench {Tinea tinea, carp {Cyrpinus carpio), pike {Esox lucius) from the Dzierżno Duże dam-reservoir were determined. The concentrations of potassium isotope 40K are with normal limits for living organisms. The concentrations of radioisotopes from uranium-radium (238U) progeny are about 0.1% in comparison to the concentrations of bottom sediments of this lake. The highest concentrations of cesium 137Cs were determined in the muscles of pike {Esox lucius). Isotope cesium (137Cs) was not found in the Copepoda biomass. The concentrations of radioisotopes from uranium-radium and thorium progeny are not hazardous.

PL

Określono koncentracje radioizotopów w tkance mięśniowej lina (Tinea tinea), karpia (Cyprinus carpio) oraz szczupaka (Esox lucius) pochodzących z zanieczyszczonego zbiornika Dzierżno Duże (woj. śląskie). Stwierdzono, że zawartość radioizotopu potasu 40K mieści się w obserwowanych dla żywych organizmów granicach. Zawartość radioizotopów szeregu uranowego 238U i torowego 232Th są niewielkie w porównaniu z zawartością radioizotopów w osadach dennych, w badanym zbiorniku. Stanowią one około 0,1% tych wielkości. Stężenia izotopów promieniotwórczych szeregu uranowego 238U i torowego 232Th w tkance mięśniowej ryb są niewielkie. W próbkach rozwielitek nie stwierdzono obecności cezu 137Cs. Najwyższą zawartość cezu 137Cs stwierdzono w tkance mięśniowej szczupaka.

3

Emisja biogazu z osadów dennych zbiornika wodnego w warunkach silnej antropopresji

Kostecki M., Mazierski J., Kowalski E.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2004

|

Vol. 30, no. 1

79--90

PL

Przedstawiono wyniki badań nad ilością i składem chemicznym gazu wydzielanego z osadów dennych silnie zanieczyszczonego zbiornika zaporowego Dzierżno Duże (woj. śląskie). Osady denne mogą być źródłem znacznych ilości biogazu, w tym metanu, który rozpuszczając się w wodzie pogarsza warunki środowiskowe. Ilość wydzielanego gazu w zależności od temperatury wody wynosiła od 2 dmVm2*d do 12 dm3/m2*d. Największy przyrost jednostkowy emisji następuje w przedziale temperatur od 10 do 15"C. Emitowany do powietrza gaz stanowi jeden z elementów jego zanieczyszczenia w rejonie emisji. Ilość i skład gazu są zależne od temperatury. Wraz ze wzrostem temperatury wody od 7°C do 24"C udział metanu zwiększał się z 73% do 85%, udział azotu wzrastał z 3,9% do 22,47%. W miarę wzrostu temperatury zmniejsza) się udział dwutlenku węgla, z 22% do 4,5%. Wydzielanie biogazu z osadów dennych jest procesem heterogennym, przebiegającym w zależności od temperatury w obszarze dyfuzyjnym lub kinetycznym. W zakresie niskich temperatur szybkość procesu jest kontrolowana przez szybkość reakcji biochemicznej. Wraz ze wzrostem temperatury rośnie szybkość dyfuzji i w zakresie temperatur 15-24"C proces jest kontrolowany szybkością dyfuzją substratów i produktów reakcji.

EN

The results of investigation on the amount and chemical composition of biogas emitted from bottom sediments of polluted Dzierzno Duże dam reservoir have been presented. The bottom sediments could be a resource of considerable quantity of biogas, e.g. methane. The dilution of methane in water is similar to that of oxygen. The presence of methane dissolved in the water deteriorates environmental conditions. The quantity of biogas depending on temperature ranged from 2 to 12 dm3/m2*d. The biggest singular grow exist in the water temperature 10-15°C Chemical composition for biogas is dependent on the temperature. Along with the water temperature growth from 7 to 24°C, participation of methane in the biogas increased from 73% to 85%. and the participation of nitrogen from 3.9% to 22.47%. The participation of carbon dioxide decreased from 22% to 4.5%. The heterogeneous process of biogas emission arc running in the kinetic and diffusion area is dependent on temperature. In the low temperature the progress of the process is controlled by the speed of biochemical reaction. The progress of the diffusion process grows in a high temperature, and in the range of 15-24" C the processes is controlled by diffusion of substrates and products of reaction.

4

Przeżywalność szczepu escherichia coli K12 J62-1 w wodzie zbiornika Dzierżno Duże

Nadgórska A., Smyłła A., Kostecki M.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2002

|

Vol. 28, no. 4

89-103

PL

Badania nad przeżywalnością bakterii w wodzie prowadzono na szczepach: Escherichia coli K12 J62-1 oraz Escherichia coli K12 J62-1 R1 otrzymanych od dr P.J. McDermott'a z Uniwersytetu w Staffordshire. W wodzie pobranej z 2 punktów zbiornika Dzierżno Duże: filtrowanej (0,5 um - Synpor), sterylizowanej oraz po wprowadzeniu dodatkowego substratu odżywczego - glukozy, porównano przeżywalność plazmidowego i bezplazmidowego szczepu E. Coli. Wykazano, że liczba komórek bakteryjnych wprowadzonych do wody obniża się z różną szybkością zależnie od obecności czynników biotycznych. Obserwowano znaczący spadek liczebności bakterii w próbkach wody sączonej (92% i 46% w 3 dniu doświadczenia). Jest to prawdopodobnie wynikiem obecności w wodzie bakteriofagów charakterystycznych dla E. coli K12, których obecność, specyficzną zarówno dla szczepu plazmidowego jak i bezplazmidowego stwierdzono w użytej do badań wodzie. W próbkach wody sterylnej, pozbawionej flory autochtonicznej, obserwowano powolny, niewielki spadek liczebności od 7 do 21 dnia. W zastosowanym układzie doświadczenia nie stwierdzono istotnego polepszenia przeżywalności w obecności plazmidu, a niekiedy lepiej przeżywał szczep bezptazmidowy. Wprowadzenie glukozy spowodowało, że mimo obciążenia metabolicznego jakim jest plazmid dla komórki, przeżywalność obydwu szczepów była zbliżona.

EN

The survival of Escherichia coli K12 J62-1, with and without antibiotic resistant plasmid R1, was compared in water microcosms. Microcosms were prepared using the dam-reservoir water from Dzierżno Duże: filtered water (0.5 um - Synpor), water autoclaved at 117°C for 15 min., water autoclaved with addition of 1% of glucose. Water was inoculated with cells of strains obtained from Dr. P.J. McDermott from the University of Staffordshire. The various rates of decline depended on the presence of biotic factors were observed. The elimination of bacteria in samples of filtered water was faster than in sterile water, the number of bacteria decreasing after 3-days. In the samples of water previously filtered we observed bacteriophages, characteristic for E. coli (R -10(9)) and E. coli (R+ - 10(7)) were observed. In the sterile water E. coli cells survived much longer; the number of bacteria slowly decreased after 7 days, taken after 28 days around 2-9 x 10(6) of c.f.u/cm3. The significant influence of plasmid R1 in bacteria cells on improvement of E. coli survival wasn't noticed, however the existence of plasmid after the period of 14 and 21 days of experiment was observed. Supplementation of sterile water with glucose increased the number of bacteria, however, the survival level of these two strains of E. coli was very similar.

5

Zawiesina jako element zanieczyszczania antropogenicznego ekosystemu wodnego na przykładzie zbiornika zaporowego Dzierżno Duże (Woj. Śląskie)

Kostecki M.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2000

|

Vol. 26, no. 4

75-94

PL

W latach 1998-2000 badano ilość, właściwości fizyczne i skład materii alochtonicznej wnoszonej do zbiornika antropogenicznego Dzierżno Duże (woj. Śląskie) przez rzekę Kłodnicę. Stwierdzono, że stężenie zawiesiny w wodzie rzeki przy ujściu do zbiornika wahało się w granicach od 14 mg/dm3 s.m. do 1600 mg/dm3 s.m. Średnia wartość dla 24 miesięcy wyniosła 223 mg/dm3. Jak wykazały badania, zbiornik - funkcjonując jako osadnik - zatrzymuje praktycznie 100% zawiesiny alochtonicznej. Wielkość ładunków dobowych suchej masy zawiesiny alochtonicznej wnoszonej do zbiornika wynosiła średnio około 70 Mg/d. W skrajnych, incydentalnych przypadkach ładunki osiągały wielkość ponad 480 Mg/d. Przeciętny ładunek zawiesin wnoszony do zbiornika w ciągu roku wynosi około 30000 Mg. Średnie stężenia metali ciężkich w zawiesinie wynosiły: dla cynku - 1050 mg Zn/kg, dla ołowiu - 80 mg Pb/kg, dla kadmu - 9 mg Cd/kg, dla chromu - 21 mg Cr/kg, dla miedzi - 35 mg Cu/kg, dla manganu - 225 mg Mn/kg, dla niklu - 17 mg Ni/kg, dla żelaza - 15000 mg Fe/kg. Ogólna zawartość wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA - oznaczono 16 związków) w zawiesinie wnoszonej do zbiornika wynosiła średnio 73 mg/kg . Stężenie Wwa w zawiesinie pozostaje w silnej korelacji z ogólnym stężeniem zawiesin, wskazując na ich antropogenne pochodzenie. Badania opadalności zawiesiny wykazały, że około 90% stanowi zawiesina opadająca w czasie 15 minut. Zasięg wnoszenia zawiesiny w strefie przyujściowej zbiornika określono na około 500-700 m. Prawie cały ładunek WWA przechodzi do osadów dennych na tym odcinku zbiornika. Takie zmiany przezroczystości wody w strefie przyujściowej wskazują na wyraźne powiązanie z opadal-nością zawiesiny. Ładunki metali ciężkich, takich jak: chrom, kadm, miedź, mangan, ołów, zawarte w zawiesinach stanowią od 10% (Pb) do 24%(Cd) całkowitego ładunku wnoszonego do zbiornika. W przypadku cynku i żelaza ładunki zawarte w zawiesinach stanowią około 75% ładunku całkowi-tego.

EN

In a period 1997-2000 concentrations and loads, physical characteristic, chemical compounds of suspended solids on Dzierżno Duże dam-reservoir were investigated. Changes of suspended solids concentration in estuary Kłodnica river was 14 mg/dm3 to 1600 mg/dm3. Year average was 223 mg/dm3. Practically 100% load of alochtonic suspended matter in dam-reservoir is retained. Load of suspended solids was about 70 Mg/d, incidentally was about 480 Mg/d. Middle load of suspended solids carried in the dam-reservoir during year is about 20000 Mg. Average concentra-tions of heavy metals were: 1050 mg Zn/kg, 80 mg Pb/kg, 9 mg Cd/kg, 21 mg Cr/kg, 35 mg Cu/kg, 225 mg Mn/kg, 17 mg Ni/kg, 15000 mg Fe/kg. Middle totoal concentration of polycyclic hydrocar-bons (summa of 16 pollutants) was 73 mg/kg. About 90% of suspended solids load are sitting-down in bottom sediments after 15 min. The correlation between granulometric an sedimentation of sus-pended matter, and sedimentation and visibility of Secchi disc is strong. The suspended solids as a source of heavy metals pollution in example chromium, cadmium, cupric, manganium is about 10-24% of total load. In example zinc and iron this factor is about 75%.

6

Zawartość metali ciężkich w mięsie i wątrobie niektórych gatunków ryb z antropogenicznego zbiornika Dzierżno Duże (woj. śląskie)

Kostecki M.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2000

|

Vol. 26, no. 4

109-125

PL

W 1999 roku podjęto próbę określenia stopnia skażenia ichtiofauny antropogenicznego zbiornika Dzierżno Duże (woj. Śląskie). Przeprowadzone badania są pierwszymi tego typu w tej części Gór-nośląskiego Okręgu Przemysłowego. Zbiornik Dzierżno Duże jest zasilany wodą zanieczyszczonej rzeki Kłodnicy. Konsekwencją tego są podwyższone stężenia metali ciężkich w osadach dennych, a także w fito- i zooplanktonie. Przeprowadzone badania wykazały wstępnie, że w wyniku wielolet-niego zanieczyszczania zbiornika zawartość metali ciężkich (Pb, Cd, Cu, Ni, Zn, Cr, Mn) w bioma-sie ryb przekracza stężenia dopuszczalne dla produktów spożywczych.

EN

In 1999 research on the range of pollution fishes in antropogenic water ecosystem was carried out. These are the first results of investigation on heavy metals in fishes of this part of Upper Silesia region, especially in the dam-reservoir of the Klodnica river. Concentration of Pb, Cd, Cu, Ni, Zn, Cr, Mn, in flesh and liver of some species of fish (Rutilus rutilus, Tinca tinca, Cyprinus carpio, Esox lucius, Perca fluviatilis) in antropogenic ecosystem of water is given. The Dzierżno Duże dam-reservoir is artifical reservoir on the Kłodnica river, which flows through the Silesia region, the most industrialized region in Poland. The Coal-mine waters and other industrial pollution were col-lected in the sediments in this lake for years. The range of heavy metals concentration is higher than established standards for fish-food. The investigations will be continued.

7

Wybrane związki organiczne (BTEX, WWA) w osadach dennych antropogenicznego zbiornika wodnego Dzierżno Duże (woj. śląskie)

Kostecki M., Czaplicka M., Węglarz A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2000

|

Vol. 26, no.4

95-108

PL

Określono zawartość BTEX i WWA w osadach dennych zbiornika Dzierżno Duże, zasilanego woda zanieczyszczonej rzeki Kłodnicy. Stwierdzono, że od poprzednich badań z roku 1979 stężenie WWA w osadach nie zwiększyło się. Ogólna zawartość szesnastu oznaczonych w osadach dennych WWA wynosiła 30 mg/kg s.m. w pobliżu ujścia rzeki zasilającej zbiornik, a następnie bardzo silnie zmniejszała się, dochodząc w odległości około 3500 m od ujścia rzeki do 5% stężenia początkowego. Węglowodory wnoszone przez rzekę Kłodnicę do zbiornika wraz z zawiesiną osiadają na dnie zbiornika głównie w strefie bezpośredniego oddziaływania rzeki, tj. w odległości około 700 m od ujścia rzeki. Na tym odcinku osiada około 80% wnoszonych ładunków węglowodorów. W wyniku wieloletniej adaptacji w strefie tej doszło prawdopodobnie do wykształcenia grup drobnoustrojów intensywnie rozkładających zanieczyszczenia organiczne, w tym także WWA z wydzieleniem dużych ilości biogazu.

EN

Determined concentrations of BTEX and PAHs in bottom sediments of strong polluted dam-reservoir Dzierżno Duże (Western Part of Upper Silesian Region in South of Poland) are presented. Hydrocarbons (PAH) concentrations have not grown since 1979. The effect of adaptation process of microbiological groups to PAH degradation over the long period of pollution in the anthropogenic ecosystem is presented. Organic pollutants are deposited in the bottom of the Kłodnica river estu-ary. Total PAHs concentration in bottom sediments was estimated about 30 mg/kg dry weight near the Kłodnica estuary and it gradually decreases. In the distance of 700 m from first part of the water reservoir, PAH concentration is lower than 80% of the concentration, which was determined in the first sampling points of the estuary. In the present ecosystem the hydrocarbons are the element of strong environmental contamination.

8

Ocena stanu sanitarnego wody antropogenicznego zbiornika wodnego Dzierżno Duże

Kostecki M., Smyłła A., Starczyńska A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2000

|

Vol. 26, no. 4

57-73

PL

W 1998 roku przeprowadzono badania staniu sanitarnego wody największego w zachodniej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego antropogenicznego zbiornika wodnego na 11 wybranych stanowiskach zbiornika. Określono ogólna liczbę bakterii na agarze odżywczym (bulionowym) po 72 godzinach inkubacji w temperaturze 20 C oraz 37 C, bakterii z grupy coli, typu fekalnego oraz paciorkowców kałowych. U ujścia rzeki Kłodnicy do jeziora Dzierżno Duże stwierdzono miano grupy coli 0,000004, a miano coli typu fekalnego 0,0009. Są to wartości wskazujące na bardzo silne zanieczyszczenia wód fekaliami, wykraczające poza skalę wszelkich norm dla wód i ścieków. Wraz z odległością od ujścia rzeki Kłodnicy obserwowano zmniejszenie zarówno miana grupy coli, jak i miana coli typu fekalnego. W odległości około 1 km miano grupy coli malało około 100-krotnie, a miano coli typu kałowego 10-krotnie. Wartości te uległy dalszemu zmniejszeniu wzdłuż linii nurtu odpowiednio aż do 0,1 i 1 na końcu jeziora, co pozwala zaszeregować wody na wpływie do I klasy czystości. Podobne wyniki uzyskano określając indeks coli. W wyznaczonych wzdłuż linii brzegowej (lewy brzeg) 4 stanowiskach obserwowano zróżnicowanie w jakości wody: wodę na stanowisku 8 zaklasyfikowano do III klasy czystości, natomiast na stanowisku 9, zależnie od pory roku, od I do III klasy. Stwierdzono zmniejszenie NPL paciorkowców kałowych wzdłuż linii nurtu z około 6000 u ujścia Kłodnicy do kilkunastu na "głęboczku" i kilku na końcu jeziora. W wyniku procesów samooczyszczania następuje silne zmniejszenie ogólnej liczebności drobnoustrojów, zmniejszenie wszystkich badanych wskaźników sanitarnych na odcinku pierwszego kilometra osi zbiornika. Spadek liczebności bakterii następuje wraz ze wzrostem przezroczystości wody. Szczególne znaczenie w procesie poprawy stanu sanitarnego w badanym zbiorniku odgrywa sedymentacja zawiesin alochtonicznych.

EN

In 1998 microbiological investigation of water on eleven sample points, of the greatest antropo-genic reservoir in the West-part of Upper Silesian Region was carried out. Total numbers of psy-chrophiles, mesophiles, Coli-from bacteria was determined. In the estuary of Kłodnica river Coli-coefficient was 0.00004, coefficient of Coli-faecal type was 0.0009. These values indicate severe water pollution with faecal matter over the standards for waters and sewage waters. With the dis-tance from estuary of Kłodnica river microbiological pollution factors decrease was observed. After 1 km Coli-coefficient was 100-product decrease. In the sample point at the end of longitude profile, near the dam vicinity, values of those indicators successfully decreased to 0.1 of the Coli-from and 1 for Coli-faecal type. In the 4 sample points along the length of left bank of second part of reser-voir (West-part) the differentiation of water quality was observed between I and III quality classes. Decrease of numbers of faecal streptococci by flow-line from 6000 in the estuary of the Kłodnica river to 15 in the pelagic point and 4 in the end of reservoir was determined. Decrease in microbi-ological factor is the greatest on the first 1000 meters of longitude profile of the reservoir. Very important in decrease of bacteria numbers is sedimentation process of alochtonic suspended solids.