Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

An Attempt to Assess the Water Quality in the Dunajec River According to the Requirements for Waters as Fish Habitat

Michałowski M., Ciągło P., Wagner A.

Geomatics and Environmental Engineering

|

2013

|

Vol. 7, no. 4

59--68

EN

The mean annual results of 2005-2010 (by the Provincial Inspectorate of Environmental Protection in Krakow) showed that the waters of the Dunajec River, in most cases, do not meet the requirements for a fish habitat. The author´s field analyses, conducted in the measuring points of Kurów, Świniarsko and Czerwony Klasztor confirmed an unsatisfactory water quality status of the Dunajec as a favourable environment for fish, but still some species live there, which was confirmed by the anglers.

PL

W przeprowadzonych badaniach na rzece Dunajec określono jakości wód pod względem wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkadi naturalnych. Badania przeprowadzono w trzech punktach pomiarowo-kontrolnych. Wyniki WIOŚ przedstawiają średnie wartośd z poszczególnych lat okresu 2005-2010, natomiast w części doświadczalnej objęto badaniami wodę w poszczególnych porach roku na przełomie 2010/2011 roku. W latach poprzedzających rok 2010 miejscowe życie ichtiofauny Dunajca było możliwe, gdyż woda w punkcie Czerwony Klasztor spełniała wymagania w aspekcie przydatności do bytowania ryb. Również w roku 2006 w punkcie Świniarsko stwierdzono przydatność wód do bytowania ryb karpiowatych. W pozostałych punktach pomiarowo-kontrolnych badania wykazały nieprzydatność tych wód do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych. Niepokojąca jest analiza całoroczna czy sezonowa w latach 2010 i 2011, która dowodzi, że woda nie spełnia wymagań w aspekcie przydatności do bytowania ryb; głównym wskaźnikiem degradującym wodę są azotyny. Azotyny mogą się dostawać do wód powierzchniowych ze ścieków miejskich, komunikacyjnych i przemysłowych oraz z pól nawożonych sztucznymi nawozami azotowymi. Mimo że kontrola wody wykazała przekroczenia dopuszczalnych wartości decydujących o przydatności do bytowania ryb, okazuje się na podstawie wywiadu środowiskowego przeprowadzonego wśród wędkarzy, że w Dunajcu występują m.in. pstrąg pospolity i tęczowy, leszcz, szczupak, głowacica, kleń, jelec, okoń, świnka, brzana oraz lipień. Sprzeczność ta może wynikać z faktu, że punkty kontrolne nie pokrywają się z miejscami połowów, a tym samym z punktami bytowania ryb. Ponadto wartości są uśredniane, dając ogólny obraz, a w pewnych okresach większe przekroczenia norm podwyższają uśrednione wyniki. Wyniki pokazują, że pewne wskaźniki wzrastają, inne maleją, jednak należy pamiętać, że kontrola rzek jest bardzo istotna i do momentu uzyskania dobrego stanu ekologicznego monitoring powinien być prowadzony nieustannie.

2

Wpływ wezbrań na faunę zamieszkującą aluwia na przykładzie dolnego biegu Dunajca

Mikuś P., Uchman A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 454

71--76

PL

Wahania stanów wód są najważniejszym czynnikiem zaburzającym życie we współczesnych osadach aluwialnych, kontrolującym zróżnicowanie i rozmieszczenie fauny penetrującej aluwia. We współczesnych aluwiach Dunajca największy udział objętościowy mają nory kreta europejskiego (Talpa europaea Linnaeus), dżdżownicy ziemnej (Lumbricus terrestris Linnaeus), kilku gatunków chrząszczy z rodziny biegaczowatych (Carabidae Latreille) i błonkówek (Ammophila Kirby). Zdecydowana większość fauny zamieszkującej osady aluwialne nie wykształciła odpowiednich cech umożliwiających przetrwanie dużych wezbrań, które mogą całkowicie przemodelować brzeg rzeki, czyniąc go nieodpowiednim do rekolonizacji przez kilka miesięcy. Z dużymi wezbraniami najlepiej radzą sobie krety, a ze średnimi – jaskółki brzegówki (Riparia riparia Linnaeus), których głębokie nory umożliwiają zamieszkiwanie przez dłuższy czas, nawet mimo postępującej niewielkiej erozji bocznej brzegów. Dzięki prześledzeniu wywołanych wezbraniami zmian ekosystemu rzecznego Dunajca, zanalizowano wpływ czynników środowiskowych na rozmieszczenie fauny w osadach aluwialnych rzek meandrujących. Ich oddziaływanie zmienia się w zależności od głębokości w profilu aluwiów i odległości od współczesnego koryta rzeki. Na podstawie porównania dwóch profili wczesnoholoceńskich teras Dunajca z osadami deponowanymi na współczesnej równi zalewowej, oceniono przydatność współczesnych struktur bioturbacyjnych w analizie paleośrodowiska aluwialnego.

EN

Water-level fluctuations are the main factor disturbing channel-bank burrowing biota and controlling their diversity and abundance. The most frequently observed burrowers in recent alluvial sediments of the Dunajec River include European mole (Talpa europaea Linnaeus), common earthworm (Lumbricus terrestris Linnaeus), a few species of ground beetles (Carabidae Latreille) and solitary bees (Ammophila Kirby). A large majority of the small organisms inhabiting the alluvial deposits have not developed the appropriate features to survive floods that can completely modify river banks, making them unsuitable to quick re-colonisation for a several months. Best adapted are European mole and bank swallow (Riparia riparia Linnaeus) building their terminal chambers beyond the range of large or medium flood and the progressive erosion of the banks. Changes in the river bank ecosystem of the Dunajec River, caused by floods, were examined in 2010 and 2011. It resulted in an impact of environmental factors on the distribution of fauna in the alluvial sediments of meandering rivers. Their effect varies according to the depth in the alluvial profile and the distance from the recent river channel. Based on comparison of the two Early-Holocene alluvial profiles with the recent deposits of the Dunajec floodplain, an attempt to assess the usefulness of recent bioturbation structures for palaeoenvironmental analysis was made.

3

Wpływ regulacji koryta na warunki sedymentacji osadów na równinie zalewowej dolnego Dunajca

Liro M.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

Vol. 60, nr 7

380--386

EN

In the last century the Dunajec channel in its lower river course was considerably transformed due to channelization works. The former multi-thread river channel was replaced by a single one, resulting in abandonment of side channels. Groynes were constructed on both main and side channel. Quick filling up of the inter-groyne basins reduced channel width and capacity. In the study area, a side channel with groynes was abandoned and filled up. The aim of this study was to reconstruct the rate and depositional conditions of the sediments infilling the abandoned channel. These sediments are 215-222 cm thick and were deposited at an average rate of 5-5.2 cm/year. Their sedimentary environment was inferred based on a C/M diagram. The depositional conditions in the abandoned channel were determined by two major factors: distance to the active channel and difference in elevation between depositional surface and active channel. Close to the active channel, 61% of sediment was deposited from suspension and 39% by traction current. At a distance of 200 m to the active channel, 100% of sediment was deposited from suspension, with 25% falling from pelagic suspension. At an early stage of infilling of abandoned channel, the depositional flows are more energetic and the deposition rate is higher than in the later stage. The investigated sediments are an example of accumulation induced by channelization works. The spatial distribution of these fine-grained, quickly deposited sediments is determined by the course of the abandoned channel.

4

Rozbudowa kanalizacji sanitarnej aglomeracji Nowy Sącz skuteczną metodą ochrony wód zlewni rzeki Dunajec

Adamek J., Kudlik K.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2009

|

Nr 9

59-60

5

Jakość wód rzeki Dunajec według monitoringu wykorzystywanego do potrzeb Sądeckich Wodociągów

Górska I., Kulig M.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2009

|

Nr 9

61-63

6

Trace metal contents in bottom sediments of the dunajec river part II. Heavy metals content

Wiśniowska-Kielian B., Niemiec M.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr 1-2

165-176

EN

The quality of the Dunajec river bottom sediments bas been assessed in the arable and industrial part of its catchment area considering heavy metal contents and threat of soil and crop pollution within flood terrace. The studies were conducted in 2003. Sediments were sampled five times during the year in 14 river profiles below more important elements influencing the river purity: larger tributaries with specific catchment character, urban and industrial centers and dam reservoirs at Rożnów and Czchów. The investigations covered a segment of the river in the area from Ujście Jezuickie (at the Dunajec inflow to the Vistula) to Stary Sącz (below the Poprad inflow to the Dunajec). Heavy metal contents in bottom sediments depended on the place and date of sampling, but the localization of sampling bad a greater effect. The highest contents were detected in the sediments sampled below Tarnów and at Kurów, which testified the influence of urban and industrial centers (Tarnów and Nowy Sącz) on the condition of water environment. Lower content of heavy metals in sediments below the complex of Czchów-Rożnów dam reservoirs evidences heavy metal binding in bottom sediments of these reservoirs. Assessment of heavy metal contents in bottom sediments depended on chosen criteria. A majority of battom sediments revealed natural contents of Zn, CD, Cd and Pb but the amounts of geochemical background for Poland were exceeded or bad too high Ni and Cr concentrations. The IUNG in Puławy criterion seems the best method to assess the effect of alluvia transported during high water period on arable lands situated within the flood terrace. Nickel in the sediments may pose a potential hazard to soil environment and crops within the flood terrace. The other metals, despite exceeded values of geochemical background should not pose a threat to arable soils within the high water range. Considering bioaccumulation indexes, one may assume that the metal uptake by plants from river alluvia should not worsen their quality. The content of Cd with the highest bioaccumulation index may cause anxiety. The sediments may pose a threat if after high water they accumulate in considerable amounts on plant surface.

PL

Oceniano jakość osadów dennych rzeki Dunajec w rolniczo-przemysłowej części zlewni pod względem zawartości metali ciężkich oraz zagrożenia zanieczyszczeniem nimi gleb i roślin użytków rolnych położonych w obrębie terasy zalewowej. Badania prowadzono w 2003 r. Próbki osadu pobrano pięć razy w ciągu roku w 14 profilach rzeki poniżej ważniejszych elementów mających wpływ na jej czystość: większych dopływów o swoistym charakterze zlewni, ośrodków miejsko-przemysłowych, zbiorników zaporowych w Rożnowie i Czchowie. Badaniami objęto odcinek rzeki ujście Dunajca do Wisły w Ujściu Jezuickim do Starego Sącza poniżej ujścia Popradu do Dunajca. Zawartość metali ciężkich w osadach dennych zależała od miejsca i terminu ich pobrania, przy czym większy wpływ miała lokalizacja punktu pobierania próbek. Największe ich zawartości stwierdzono w osadach pobranych poniżej Tarnowa oraz w Kurowie, w czym zaznaczył się wpływ ośrodków miejskich i przemysłowych (Tarnów i Nowy Sącz) na stan środowiska wodnego. Mniejsze zawartości metali w osadach poniżej zespołu zbiorników zaporowych Czchów-Rożnów świadczy o wiązaniu metali ciężkich w osadach dennych tych zbiorników. Ocena zawartości metali ciężkich w osadach zależała od punktu odniesienia. Większość osadów dennych miała naturalną zawartość Zn, Cu, Cd i Pb, ale wykazywały przekroczenie wartości tła geochemicznego dla Polski lub nadmierną zawartość Ni i Cr. Do oceny wpływu aluwiów nanoszonych w okresie wezbrań na użytki rolne położone w obrębie terasy zalewowej najodpowiedniejszą metodą wydaje się kryterium IUNG. Potencjalne zagrożenie dla środowiska glebowego i roślin w obrębie terasy zalewowej może stwarzać nikiel zawarty w osadach. Pozostałe metale, mimo przekroczeń wartości tła geochemicznego nie powinny stanowić zagrożenia dla gleb użytków w zasięgu zalewów. Uwzględniając wskaźniki bioakumulacji, można ocenić, że pobranie metali przez rośliny z aluwiów rzecznych nie powinno pogarszać ich jakości. Obawy może budzić tylko zawartość Cd o największym wskaźniku bioakumulacji. Osady mogą stanowić zagrożenie, jeśli po wezbraniach wód osiądą w znaczących ilościach na powierzchni roślin.

7

Assessment of heavy metal contents in willow (Salix sp.) growing along the banks of Dunajec river

Wiśniowska-Kielian B., Niemiec M.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr 1-2

145-155

EN

The contents and distribution of heavy metals in willow plants overgrowing the Dunajec riverbanks were assessed. The research was conducted in 2003. Willow samples were collected early in spring (in April) and late in summer (in September) slang the stretch from the confluence of the Dunajec and the Vistula to the Poprad inflow to the Dunajec at 13 sites situated below the environmental elements affecting the watercourse properties (cities and industrial centers, tributaries draining rural areas, dam reservoirs). Metal contents depended on the plant part and location of sampling point. The largest quantities of Cu, Ni and Cr were accumulated in leaves, Zn and Pb in roots whereas willow shoots had the largest concentrations of Cd. Shoots amassed the smallest quantities of Cu, Ni, Cr and Pb, roots had the least of Zn and leaves contained the least of Cd. Plants from the regions of intensified anthropopressure contained bigger amounts of the studied metals. The metal content in plants from the other regions reflected their levels in catchment soils assessed by other authors. Willow plants contained relatively small quantities of heavy metal s in their individual organs. Contents of Cu and Cr ranged within normal for vascular plants and only single samples had elevated concentrations of Ni and Pb. According to the assumed criteria a half of analyzed willow samples had elevated Zn and Cd contents which did not exceed the limit of toxicity and were permissible for plants destined for industrial purposes. Despite small heavy metal contents due to great growths of willow it may fulfill the phytoremediative function. High concentrations of heavy metals in leaves may be a cause of secondary watercourse pollution and may pose a threat to soils and plants in the fields within the flood terrace area.

PL

Oceniono zawartość i rozmieszczenie metali ciężkich w roślinie wierzby porastającej brzegi rzeki Dunajec. Badania prowadzono w 2003 r. Próbki wierzby pobrano wczesną wiosną (kwiecień) i późnym latem (wrzesień) na odcinku od ujścia Popradu do Dunajca do ujścia Dunajca do Wisły, z 13 punktów usytuowanych poniżej elementów środowiska wpływających na właściwości cieku (miasta i centra przemysłowe, dopływy odwadniające obszary wiejskie, zbiorniki zaporowe). Zawartość metali zależała od części rośliny oraz lokalizacji miejsca pobierania wierzby. Najwięcej Cu, Ni i Cr gromadziły liście, Zn i Pb - korzenie, a najwięcej Cd zawierały pędy wierzby. Najmniejsze ilości Cu, Ni, Cr i Pb akumulowały pędy, Zn - korzenie, a najmniej Cd zawierały liście. Rośliny z rejonów nasilonej antropopresji zawierały więcej badanych metali. Zawartość metali w roślinach z pozostałych rejonów odzwierciedlała ich poziom w glebach zlewni stwierdzany przez innych autorów. Wierzba zawierała względnie małe ilości metali ciężkich w poszczególnych organach. Zawartość Cu i Cr mieściła się w granicach normalnych zawartości w roślinach naczyniowych, a tylko pojedyncze próbki zawierały zwiększone ilości Ni i Pb. Według przyjętych kryteriów oceny, połowa badanych próbek wierzby miała podwyższone zawartości Zn i Cd, które nie przekraczały granicy toksyczności i były dopuszczalne dla roślin przeznaczonych na cele przemysłowe. Pomimo małych zawartości metali ciężkich w pędach ze względu na duże przyrosty wierzby, może ona spełniać rolę fitoremediacyjną. Duża zawartość metali ciężkich w liściach może być przyczyną wtórnego zanieczyszczenia cieku oraz może stanowić zagrożenie dla gleb i roślin użytków znajdujących się w obrębie terasy zalewowej.

8

Charakterystyka niżówek w potokach górskich w zlewniach różnej lesistości

Kostuch M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 2a

63-71

PL

Celem pracy jest wyodrębnienie na hydrogramie odpływu okresów niżówkowych i scharakteryzowanie niżówek płytkich i głębokich występujących w latach 1970/1971-2001/2002 w potokach Biała Woda i Czarna Woda, będących źródłowymi potokami Grajcarka, prawobrzeżnego dopływu Dunajca. Zlewnie omawianych potoków są użytkowane leśnie i pastwiskowo-łąkowo, jednakże zlewnia Czarnej Wody odznacza się większą lesistością niż zlewna Białej Wody. W pracy określono parametry ilościowe niżówek, tj.: czas trwania, liczbę wystąpień, objętość niedoboru wody i odpływ średni niżówki. Opracowano również rozkład niżówek w okresie objętym badaniami. Stwierdzono, że w obydwu potokach niżówki występują zdecydowanie częściej w półroczach zimowych niż w letnich. Niżówki płytkie nie występują lub występują bardzo sporadycznie w: kwietniu, maju, czerwcu i lipcu. Liczba wystąpień niżówek płytkich w półroczu letnim jest większa w Białej Wodzie niż w Czarnej Wodzie, jest też tam większy niedobór wody. Przyczyną tego jest mniejsza zdolność retencyjna zlewni Białej Wody, wynikająca z mniejszej lesistości. Najdłuższe niżówki płytkie na Czarnej Wodzie i Białej Wodzie wystąpiły w latach hydrologicznych: 1986/1987, 1993/1994 i 2000/2001. W półroczach letnich niżówki głębokie nie wystąpiły, a w półroczach zimowych należały do rzadkości.

EN

The paper contains the analysis of hydrological data from the period of 1970/1971-2001/2002 on low waters in the Czarna Woda and the Biała Woda streams - the sources of the Grajcarek river, a tributary to the Dunajec river. Land in both catchments is covered by forests and grasslands but the Czarna Woda catchment is more afforested than that of the Biała Woda stream. The analyses allowed for the determination of the average duration, total numbers, deficits of low waters in winter and summer half years and their distribution for both streams. The study showed that in the winter half years low waters were more frequent than in the summer half years. The longest average duration of low water was recorded in January and February, the shortest - in April, May, June and July. Comparative analysis showed that in the Czarna Woda in the summer half years and winter half years low water was more frequent than in the Biała Woda. The longest low water in the Czarna Woda lasted 179 days and in the Biała Woda - 145 days in the hydrological year 1986/1987. The analysis confirmed that deep low waters did not occur in summer half years.

9

Eucaryotic algae and cyanobacteria in the River Dunajec upstream and downstream from the new dam reservoirs in Czorsztyn and Sromowce and their use for monitoring

Mrozińska-Broda T., Czerwik-Marcinkowska J.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2004

|

Vol. 33, No. 3

83--97

EN

This report presents results of the studies conducted in 2002 of eukaryotic algae and cyanobacteria found in the River Dunajec in the area of the newly built dam reservoirs in Czorsztyn and Sromowce. The studies demonstrated that diatoms were the dominant group in both the river (at 74 %) and the dam reservoirs (at 32 %), and that among the diatoms collected, eutraphenthic [van Dam et al. 1994] species usually prevailed. The diatom group, characterized by a broad ecological scale (tolerant), predominated slightly only at Station 3 located downstream from the dam reservoirs. This variation, which was probably connected with improved water quality in this part of the river, was the result of the sedimentation of pollutants in the dam reservoirs. Equally unexpected was the mass development of Didymosphenia geminata in this area. It occupied not only spots in the riverbed of the River Dunajec, but it also spread to the riversides and even to the river arms close to the confluence of the streams flowing from the Pieniny Mountains. The quantitatively dominant species in this area was Cladophora glomerata, which is an excellent habitat for other algae, particularly diatoms. The ultrastructure of its cell and cell wall is of great significance since it reflects the environmental conditions in which it lives. The ultrastructure of the Cladophora glomerata that occurred at different stations did not differ significantly, nor did it indicate the existence of any considerable hazard resulting from environmental pollution.

10

Preliminary estimate of trace element contents in waters of the Dunajec river. Heavy metal contents

Wiśniowska-Kielian B., Niemiec M.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2004

|

Vol. 11, nr 8

823--832

EN

The aim of the study was estimate of the influence of point source pollution (industrial and municipal) and agricultural (rural) area pollution on the water quality and also on the dynamics of the Dunajec river polluting during the growing season in the lowland agrarian and industrial part of the river basin. This part of the paper presentswater quality assessment for the spring-summer 2003 season based on heavy metal concentrations. Heavy metal contents were higher in waters from the regions where bigger pollution sources were situated: urban and industrial centres in Tarnów and Nowy Sącz and on the rural terrain where sewage management has not been properly organized. In the summer season waters, particularly in the upper part of the analysed catchment contained more heavy metals. During the period of intensive precipitation an increase in the studied metal concentrations was observed in waters of the monitored part of the Dunajec river. Considering the studied metal contents a majority of waters met the requirements for I class water purity and only Zn and Cr concentrations exceeded permissible values for this class. Contents of all elements fell within Al quality category waters, except incidental cases of exceed of Cr recommended value.

PL

Celem pracy była ocena wpływu źródeł zanieczyszczeń punktowych (przemysłowych i komunalnych) oraz obszarowych (z terenów rolniczych/wiejskich) na jakość wody, a także na dynamikę zanieczyszczenia rzeki Dunajec w ciągu sezonu wegetacyjnego w nizinnej rolniczo-przemysłowej części zlewni. Ta część pracy prezentuje jakość wody ocenianą w okresie wiosny i lata 2003 r. w oparciu o zawartość metali ciężkich. Stwierdzono większą zawartość metali ciężkich w wodach z rejonów usytuowania większych źródeł zanieczyszczeń: ośrodki miejsko-przemysłowe w Tarnowie i Nowym Sączu oraz z terenów rolniczych o nieuregułowanej gospodarce ściekowej. W okresie letnim wody, zwłaszcza górnej części analizowanej zlewni, zawierały więcej metali ciężkich. W okresie intensywnych opadów obserwowano zwiększoną koncentrację metali w monitorowanej części zlewni rzeki Dunajec. Rozpatrując zawartość metali, większość badanych wód spełniała wymagania stawiane wodzie I klasy czystości i tylko zawartości Zn i Cr przekraczały wartości dopuszczalne dla tej klasy. Zawartość wszystkich metali mieściła się poniżej wartości zalecanych dla wody kategorii jakości Al, z wyjątkiem incydentalnych przekroczeń obserwowanych w przypadku Cr.