Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

500 lat olsztyńskiej Tablicy Kopernika

Chroboczek Jan

Postępy Fizyki

|

2021

|

T. 72, z. 3

8--17

PL

Wiosną 1517roku Mikołaj Kopernik prowadził obserwacje ruchu Słońca, za pomocą tablicy astronomicznej znajdującej się na murze zamku w Olsztynie, w celu dokładnego wyznaczenia momentu równonocy. Tablica przetrwała do dziś, ale zakodowany w niej moment równonocy nie został odczytany przez Kopernika – dokonano tego niedawno.

EN

In the spring of the year 1517 Nicolaus Copernicus carried out solar observations with help the astronomical table constructed on the wall of the Olsztyn Castle, attempting to determine a precise moment of the vernal quinox. He table is still there, but Copernicus was not able to determine the exact time of the equinox encoded therein – that was done recently.

2

The origin of Copernicus’s heliocentrism reconsidered

Goddu A.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2018

|

R. 63, nr 4

9--19

EN

The essay re-examines the detailed arguments by Ludwik Antoni Birkenmajer (1855-1929) and Curtis Wilson (1921-2012) about how Copernicus’s rejection of Ptolemy’s solution to the problem of the non-uniform motions of the planets and the Moon led him to his first version of the heliocentric theory. The essay then acknowledges the speculative character of their reconstructions, the problem of anachronism in both accounts, and the mistakes that Copernicus himself made. By following their basic insights, however, readers can understand how the inconsistency in Ptolemy’s preservation of the axiom of uniform motion motivated Copernicus - first, to seek an alternative solution, and, second, to question eccentrics, which, in turn, led him to investigate epicycles. The concluding section complements their accounts, leading to an original interpretation of Copernicus’s reliance on medieval Polish developments in dialectical reasoning and on a comment in one of the books (now at Uppsala) that he annotated to develop his new vision and to construct the postulates near the beginning of Commentariolus (ca. 1510).

3

Accuracy assessment of the Copernicus Buildings Height 2012 layer based on the city of Warsaw

Kaluski Michal, Hoscilo Agata, Gurdak Radoslaw

Geoinformation Issues

|

2018

|

Vol. 10, no. 1(10)

53--64

EN

The techniques of converting stereo-pair aerial photographs or satellite images are used to prepare the digital surface models (DSM), digital elevation models (DEM) or to obtain the height of the objects. Recently, the Copernicus Land Monitoring service released a product presenting the building heights for the major – capital cities in Europe. The Building Height 2012 layer was derived based on the stereo images acquired by the IRS-5 satellite close to the defined reference year 2012. The main aim of the study was to examine the accuracy of the Copernicus Building Height 2012 layer in comparison with the building height derived from airborne laser scanning system. The study was carried out over the city of Warsaw (the capital of Poland). In general, data from both datasets are compatible, however the overestimation of the height was observed. The comparison carried out in two ways produced similar results. On average, the overestimation of the satellite-based building height for the study area reached 1.08 m.

PL

Techniki przetworzenia stereopar zdjęć lotniczych lub obrazów satelitarnych wykorzystywane są do tworzenia numerycznych modeli terenu, numerycznych modeli pokrycia terenu czy generowania wysokości budynków. W 2018 r., w ramach europejskiego programu monitorowania powierzchni Ziemi – Copernicus Land Monitoring została udostępniona warstwa przedstawiająca wysokości budynków obejmująca zasięgiem wszystkie Europejskie stolice. Warstwa wysokości budynków została opracowana na podstawie analizy stereopar obrazów satelitarnych z satelity IRS-5, zarejestrowanych około roku 2012. Głównym celem prowadzonych analiz było wykonanie oceny jakościowej warstwy wysokości budynków Building Height 2012 w odniesieniu do krajowych danych referencyjnych, którymi są dane z lotniczego skaningu laserowego uzyskane w ramach projektu ISOK. Analizami objęto obszar miasta Warszawy. Wyniki analizy pokazują, że jest całkiem duża zgodność pomiędzy dwoma zbiorami danych, jednakże zaobserwowano także przeszacowanie wartości wysokości budynków. Obie metody porównania wykorzystane w tej pracy przyniosły podobne wyniki. Średnia wartość przeszacowania w wysokościach uzyskanych z danych satelitarnych wynosi 1.08 m.

4

Actual picture of the law of universal gravitation and the quantum gravity theory describing the real state of the universe

Borowski T.

International Letters of Chemistry, Physics and Astronomy

|

2013

|

Vol. 11

44--53

EN

This paper presents the real sense of the classical and quantum theory of gravitation as a component of the actual picture of the universe where the volume, as the size of the expanding universe, approaches infinity, while the total of material masses goes to zero. At present, these two standard theories describe the phenomenon of gravitation but do not explain the very mechanism and the cause of this process. This constant and real lack of information on that subject is consistent with natural laws and the same with the laws of physics, which were already experimentally determined by Werner Heisenberg in 1927. The paper also presents the causes of inability to explain up to the present the actual picture of the essence of the universe.

5

Toruńskie Copernicana

Woszczyk A.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2008

|

R. 53, nr 3-4

61-68

6

Symbolika pieczęci Mikołaja Kopernika

Mossakowski S.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2008

|

R. 53, nr 3-4

87-100

7

Sesja naukowa "Mikołaja Kopernika Opera Omnia- zwieńczenie edycji 2007"

Lietz N.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2008

|

R. 53, nr 3-4

101-106

8

Ostatni etap prac nad tomem trzecim Opera Omnia Mikołaja Kopernika

Bartnicka K.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2008

|

R. 53, nr 3-4

27-41

9

O tomie III Dzieł Wszystkich Mikołaja Kopernika

Wyczański A.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2008

|

R. 53, nr 3-4

23-26

10

Kulisy edycji Dzieł Wszystkich Mikołaja Kopernika pod kierunkiem profesora pawła Czartoryskiego. Garść wspomnień

Soczyński J.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2008

|

R. 53, nr 3-4

43-50

11

Kopernk jako pisarz łaciński (uwagi o ideologii i stylu twórczości)

Bieńkowski T.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2008

|

R. 53, nr 3-4

51-60

12

Co dalej z Mikołajem Kopernikiem? Historia, stan aktualny i perspektywy badań Kopernikańskich w Polsce

Kokowski M.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2008

|

R. 53, nr 3-4

69-82

PL

Celem tego referatu jest określenie perspektyw badań kopernikańskich w Polsce. By cel ten osiągnąć: (a) przedstawię historię tych badań w Polsce; (b) przypomnę kluczowe fakty dotyczące historii organizowania dyscypliny historii nauki w naszym kraju; (c) zarysuję dorobek uzyskany na polu badań kopernikańskich w dwóch wiodących obok Polski krajach; (d) naszkicuję aktualną sytuację badawczą na polu badań kopernikańskich; (e) przedstawię szkicową analizę uwarunkowań finansowych badań kopernikańskich w Polsce i, szerzej, badań z zakresu historii nauki; (e) w takim kontekście sformułuję ostatecznie kilka fundamentalnych pytań. Mam przy tym nadzieję, że nie pozostaną one tylko pytaniami retorycznymi i że doczekają się właściwej reakcji ze strony odpowiednich władz naukowych.

13

Niezastąpiony rurmistrz

Kuliczkowski A., Parka A.

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2006

|

Nr 2

42

PL

Mikołaj Kopernik – renesansowy uczony od sfer niebieskich i ujarzmiania wód.

14

Profesor Jerzy Dobrzycki (1927-2004)

Zasztowt L.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2004

|

R. 49, nr 3/4

7--38

PL

Dnia 1 lutego 2004 r. zmarł w Warszawie Jerzy Dobrzycki, historyk nauki, specjalizujący się w dziejach astronomii, uczony o wszechstronnych zainteresowaniach, profesor w Instytucie Historii Nauki PAN. Był jednym z jego twórców i pierwszym z wyboru dyrektorem (w latach 1989-1995). Od roku 1983 aktywnie działał w Towarzystwie Naukowym Warszawskim (w latach 1992-1995 jako Sekretarz Generalny, po roku 1995 jako Sekretarz Wydziału III i członek Komisji Rewizyjnej). Był pochodzącym z wyboru członkiem Międzynarodowej Akademii Historii Nauki (Academie Internationale d 'Histoire des Sciences), Międzynarodowej Unii Historii i Filozofii Nauki (International Union o f the History and Philosophy o f Science) oraz Międzynarodowej Unii Astronomicznej (International Astronomical Union). Jako członek komitetów redakcyjnych „Studi Galileani” (Castel Gandolfo) i „Journal for the History o f Astronomy” (Cambridge) przyczynił się do trwałej obecności polskich badań z zakresu historii nauki w kręgu zachodnioeuropejskim. Przez wiele lat (1976-1997) wykładał historię nauki w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Był członkiem licznych komitetów naukowych: Komitetu Historii Nauki i Techniki, Komisji Neolatynistycznej Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej, następnie Komitetu Nauk o Kulturze PAN, Komitetu Astronomii, a także rad naukowych: Instytutu Historii Nauki, Archiwum i Muzeum Ziemi PAN. Za najważniejsze swoje prace uważał publikacje z zakresu astronomii przedkopemikowskiej i historii astronomii polskiej1. Na trwałe zapisały się prace kopernikańskie, w tym angielska edycja dzieła O obrotach zamieszczona w Opera Orunia Kopernika2, wydana również w Anglii i USA. Wśród innych książek Profesora trwałe miejsce zajęła, napisana razem z Marianem Biskupem, praca o Koperniku, wydana w języku polskim, angielskim, japońskim i trzykrotnie w niemieckim3, a także biogram Kopernika zamieszczony w Polskim Słowniku Biograficznym4. Wśród licznych wyróżnień i nagród Profesor otrzymał m.in.: nagrodę Ministra Szkolnictwa Wyższego (1953), Krzyż Komandorski OOP (2003), Krzyż Kawalerski OOP (1983), Medal 25-lecia PAN (1985) i Odznakę honorową „Za zasługi dla archiwistyki” (1995). Ostatnie lata życia poświęcił pracom nad zamykającym edycję tomem Dzieł wszystkich Mikołaja Kopernika, zawierającym pisma pomniejsze astronoma, przygotowywanym w ramach grantu prowadzonego przez profesora Andrzeja Wyczańskiego. Prace te udało się ukończyć mimo szybkich postępów trawiącej Profesora choroby. Wysoki, szczupły, potrafił utrzymywać dystans, zwłaszcza w sytuacjach oficjalnych. Na wielu robił wrażenie człowieka oschłego i kostycznego. Wielu też obawiało się jego przenikliwego spojrzenia - łatwo potrafił dostrzec wszelkie śmiesznostki, niekonsekwencje, irracjonalność w zachowaniu i sytuacjach. Był wtedy bezceremonialnie uszczypliwy. Nienawidził przede wszystkim głupoty i w tej materii potrafił być szczerym do bólu. Jego krytycyzm miał też przełożenie na poglądy polityczne, w których nie było miejsca na akceptację rzeczywistości przed rokiem 1989. Był zdecydowanym zwolennikiem pierwszej „Solidarności” i krytykiem ancien regime’u. Ci, którym dane było poznać Go bliżej, przekonywali się, że Profesor to nie tylko doskonały gawędziarz (choć nie każdy był w stanie docenić ten Jego walor), ale także człowiek z gruntu życzliwy, zawsze gotowy przyjść drugiemu z pomocą. W trudnych sytuacjach, gdy decydowały się czyjeś losy, a brakowało oparcia, Profesor Dobrzycki był jedną z niewielu osób, które potrafiły, nie licząc się z konsekwencjami, podać pomocną dłoń. Zewnętrzny chłód maskował Jego autentyczną osobowość. Zazwyczaj małomówny, bywał cholerykiem, ale cholerykiem wesołym, który potrafił cieszyć się życiem. Uwielbiał robić kawały, w których dominowało angielskie poczucie humoru, żart sytuacyjny, słowne kalambury i humor abstrakcyjny. Wszystko to czynił w jak najlepszym stylu i z niebywałą klasą. Choć, znowu, nie każdemu było dane uchwycić komizm tych fraz czy sytuacji. Nie wszyscy też potrafili zrozumieć niuanse Jego wypowiedzi (dzięki czemu niektórzy adresaci uszczypliwych uwag nie zdawali sobie nawet sprawy z krytyki). Był typem człowieka zmieniającego rzeczywistość. Choć zajmował się astronomią i jej historią, doskonale orientował się w mechanizmach życia ziemskiego. Wiedzę tę potrafił skutecznie wykorzystywać, nie licząc się z konsekwencjami, często poważnymi dla Niego osobiście. Cecha ta, w środowisku naukowym rzadka i zaskakująca, z jednej strony poszerzała grono Jego zwolenników, z drugiej sprawiała, że rosły również szeregi wrogów. Postawa Profesora sprawiała, że trudno było pozostać obojętnym wobec istniejących sporów czy dekować się na uboczu toczących się wydarzeń; wymuszała też na środowisku konieczność angażowania się i opowiadania po którejś ze stron. Profesor Dobrzycki był pod tym względem zaprzeczeniem typowego, unikającego konfliktów naukowca, charakterystycznego dla Polski okresu realnego socjalizmu.

15

Odrodzenie astronomii ptolemejskiej we Włoszech w XIV-XV w. Wpływ na wczesne prace Kopernika tablice planetarne w uppsalskim „zeszycie” Kopernika (kodeks Copernicana 4)

Rosińska G.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2003

|

R. 48, nr 3/4

33--56

EN

One of the most interesting codices from Copernicus’s book collection preserved at the University Library (Carolina Rediviva) in Uppsala, shelf mark Copemicana 4, contains, apart from the incunabula editions of the Alphonsine astronomical tables and Regiomontanus’s Tabulae directionum, also the planetary tables (Tabulae latitudinum planetarum) written down by Copernicus on attached sheets of paper - the so called „Uppsala notebook“ - bound together with the prints materials. The codex was of the most important tools used by Copernicus in his work, beginning from his studies at the University of Cracow (1491-1495?) until almost the end of his life. As for the handwritten tables of the latitude of planets, being a testimony of Copernicus’s early astronomical interests, they constitute an important source for the study of the reception of Ptolemy’s mathematical astronomy in the Renaissance Europe, on the one hand, and of the genesis of Copernicus’s heliocentric system on the other. The research on the sources of „Copernicus’s“ tables was conducted in Cracow and in Italy (astronomical manuscripts from the circle of the University of Padua). It confirmed that Copernicus rearranged the tables of the latitudes of planets known in the 15th century as the tables by Giovanni Bianchini (ca. 1400 - ca. 1470) an astronomer from Ferrara. Actually, Bianchini himself derived them from the tables by Giovanni de Dondi (d. 1389), an astronomer from Padua. Finally, most probably, de Dondi based his tables not directly on Ptolemy’s tables but on the tables calculated by Al-Battani (ca. 850-929) on the base of the Ptolemean parameters, which had been known in Europe since the 12th century, thanks to the translation from Arabic into Latin of Al-Battani’s Opus astronomicum.

16

Przełom w trygonometrii połowy XV wieku Kopernik jako spadkobierca i jako kontynuator tego przełomu

Rosińska G.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2002

|

R. 47, nr 4

7--32

EN

The article points out the transformations in trigonometry (tables of trigonometric functions) initiated around the middle of the 15th century. Up until then, trigonometry, described in Latin culture as a „science of lines in a circle” that was subordinate to astronomy, had been known in the form transmitted in the first book of Ptolemy’s Almagest (ca. 150 AD). Insignificant improvements made in the 14th century at Oxford and Paris under the influence of Islamic mathematics and mathematical astronomy mainly concerned recalculating Ptolemy’s table of chords into a table of sines and attempts to replace the Menelaus theorem of the ratios of six quantities, the use of which made astronomical calculations extremely difficult, by a theorem of the ratio of four quantities, derived from Geber (Jabir ibn Afflah). In the section of the paper dealing with 15u'-century trigonometry, the achievements of Bianchini and of Regiomontanus are considered in relation to the Renaissance mathematics: these were marked by the evolution of the computational techniques, on the one hand, and by the extension of the concept of number, on the other. As a consequence of this evolution, the first tables of the decimal trigonometric functions were calculated about 1440 by Bianchini, the author of the exposition on the arithmetic of the decimal positional fractions (more than one hundred years before Simon Stevin’s De Thiende). Copernicus continued the work of the earlier 1 S^-century mathematicians: he calculated tables of the decimal trigonometric functions, and was interested in functions other then the sine (in fact, he is the author of the decimal table of secants). He began modestly, by copying down a simple sexagesimal table of sines, embedded in the tradition of John of Lineriis’s sine table based on Ptolemy’s table of chords. Copernicus’s own table of sines, included in the De revolutionibus, which follows the pattern of Bianchini’s trigonometric tables (the decimal radius and steps of 10'), is discussed in relation to Regiomontanus’s tables of sines, known in Cracow by the end of the 15th century, included the table calculated on the R=107 and one minute intervals. As for Copernicus’s table of secants, calculated in the 16th century and not used explicitly in his works, it was not influenced by Bianchini’s table of cosecants, calculated about the mid of the 15th century, and known in Cracow a little later. The paper concludes with a hypothesis concerning the existence of a table of sinescosines that was originally appended to Copernicus’s De lateribus (1542), and subsequently substituted by the Table of Regiomontanus, calculated on the R=107. In fact, Copernicus refers himself in the De lateribus to a table of sines calculated on the R=106 (and not on the R=107), it could therefore be assumed that s uch a table would be found in the appendix. Apparently, the remnants of a such table can be found in the table appended eventually to the De lateribus (for instance, the value of the sin 90° equal to 106 instead of 107).

17

Kwestia „krakowskich autografów“ Kopernika w kodeksie Copernicana 4 Biblioteki Uniwersyteckiej w Uppsali

Rosińska G.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2001

|

R. 46, nr 3

71--94

EN

The aim of the present study is to show the continutity in the development of Copernicus’s handwriting from the early 1490’s, until the thierties of the 16th century. First he wrote in Gothic script until the period when he developed his humanist calligraphy at the turn of the 15lh and 16lh centuries, a handwriting which is well known from Copernicus’s letters, dated and signed, as well as from the autograph o f the De revolutionibus.