Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Poligeneza deformacji glacitektonicznych w utworach kenozoicznych Kopalni Stanisław - Północ k. Ruska (blok przedsudecki) - wstępne wyniki badań

Hałuszczak A.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2007

|

nr 134 (14)

61-74

PL

W artykule przedstawiono nowe dane dotyczące deformacji glacitektonicznych w utworach kenozoicznych odkrywki "Stanisław - Północ" koło Ruska (blok przedsudecki). Zróżnicowanie kinematyczne i orientacja przestrzenna mezostruktur widocznych na ścianach odkrywki pozwala przyjąć dwuetapowy przebieg procesów glacitektogenezy. Starszy etap deformacji (prawdopodobnie zlodowacenie Elsterian - starszy stadiał) reprezentują łuski i nasunięcia tworzące struktury imbrykacyjne o biegu WNW-ESE i umiarkowanym upadzie ku SWS, powszechnie występujące w stropowych, ilasto-węglowych partiach utworów neogenu. W młodszym etapie (zlodowacenie Odry) nacisk lądolodu uformował w tym rejonie rozległą makrostrukturę o cechach złuskowanego fałdu (nazwanego tu strukturą Ruska) o biegu NW-SE i wergencji ku SW, we fragmentach odsłoniętą na zboczach odkrywki. W świetle reinterpretacji archiwalnych wyników wierceń dokumentacyjnych powierzchnia spągowa nasunięcia przebiega nieco poniżej dna odkrywki na głębokości 150-155 m npm, front nasunięcia ma szerokość co najmniej 1km, a poziomy zasięg struktury ku NE wynosi co najmniej 500 m. W obrazie zboczy odkrywki dominują mezostruktury (nasunięcia, uskoki normalne i odwrócone, spękania ścięciowe i ekstensyjne - wypełnione) powstałe w młodszej fazie glacitektogenezy. W większości związane są one z powstawaniem złuskowanego fałdu Ruska i mogą być interpretowane jako modelowy układ deformacji związanych z typowym stanem naprężeń wywołanych skupionym, osiowym naciskiem z kierunku NE.

EN

The paper describes preliminary results of structural field investigations concerning glacitectonic deformations of the Cenozoic deposits in the "Jaroszów -North" open-cast mine near Rusko village (Fore-Sudetic Block). Considering the spatial arrangement and kinematic features of studied mesostructures, it is suggested that they were related to the two separate glaciations. The older deformations were formed during the first glaciation of the studied area ascribed to the older Elsterian stage. These structures are representing by multiple series of imbricated thrusts that occur mainly at the open-cast floor in the Neogene clays and coaly clays. Low-angle to gently NNE dipping thrust planes exhibit sense of displacement towards the SSW. The younger phase of glacitectonic deformations can be referred to the older Saalian Glaciation (Odranian). It is recorded by numerous thrusts, reverse faults, folds etc. (some of them override the earlier formed faults), that involve the Neogene-Quaternary deposits. Predominantly they display sense of displacement towards the SW. Most of the mentioned above deformations are interpreted as a second-order structures related to SW-verging large thrusted fold, because of a macro-scale exposed just partly in the open cast mine. More complete reconstruction of this thrusted fold (Rusko structure) was able using a number of boreholes drilled in studied area. Based on drill date, the Rusko structure is bounded below by the detachment surface (zone?), that lies a few meters under the open-cast floor at a depth +150-155 m and front of this structure extends NW -SE over a distance of nearly 1 km.

2

Struktury glacitektoniczne południowej Warmii

Morawski W.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2005

|

T. 181

81--108

PL

Praca przedstawia struktury glacitektoniczne różnych generacji genetycznych i różnego wieku stwierdzone w rejonie Nidzica–Orłowo–Olsztynek (płd. Warmia). Z odsłonięć opi- sano spiętrzenia proglacjalne — struktury kompresyjne spowodowane tangencjalnym naciskiem czoła lądolodów środkowopolskich oraz lądolodu stadiału głównego zlodowacenia wisły w jego maksymalnym zasięgu. Wergencja tych struktur pozwoliła na wyznaczenie lokalnych kierunków zaburzającego ruchu lądolodu. Do badania głęboko zakorzenionych struktur glacitektonicznych zastosowano kompleksowo badania geofizyczne, a w szczególności płytką sejsmikę refleksyjną wysokiej rozdzielczości, uzupełnioną w strefie przypowierzchniowej obrazowaniem elektrooporowym. W rejonie Orłowa stwierdzono seryjne (forma dupleksu) nasunięcia glacitektoniczne (łuski) sięgające do głębokości ok. 300 m. W zaburzenia te zaangażowane są osady od oligocenu do plejstocenu włącznie. Nasunięcia mają wergencję ku NE czyli przeciwną do generalnego kierunku nasuwania się lądolodów na Niżu Polskim. Wydają się one powtarzać skłon strukturalny stwierdzony w ułożeniu warstw osadów od stropu kredy do miocenu włącznie. Nasunięcia powstały prawdopodobnie w wyniku nacisku lądolodu na podłoże przed lub w trakcie zlodowacenia odry. Z rejonu Orłowa opisano również wypiętrzenia diapirowe ilastych osadów mioceńskich wyciśniętych subglacjalnie w wyniku nacisku na podłoże lądolodu stadiału głównego zlodowacenia wisły. Wyciśnięcia te zostały prawdopodobnie zainicjowane przez głębokie rozcięcie podłoża subglacjalną rynną Łyny. W pracy przedstawiono poszczególne typy struktur oraz przedyskutowano ich genezę. Prezentowane w niniejszym opracowaniu wyniki otwierają nowy etap badań nad głęboko zakorzenionymi zaburzeniami glacitektonicznymi.

EN

The paper presents glaciotectonic structures of different origin and age found in the whole Nidzica region (Fig. 1) and in the Orlowo-Łyna area where detailed geophysical investigations were performed (Fig. 2). On the basis of numerous boreholes, including those piercing Neogene deposits, and geophysical investigations it was possible to construct a map of glaciotectonically disturbed surface of the top of sub-Pleistocene deposits (Fig. 3) and a number of geological cross-sections down to the Cretaceous (Figs. 4, 5, 18). An outcrop of Miocene deposits representing a glaciotectonic upthrusting to the ground surface, and well recognized by numerous boreholes, occurs near Orlowo. In order to study the glaciotectonic structures, complex geophysical investigations were used, in particular high-resolution shallow reflection seismic surveing (Figs. 7, 10). For the near-surface they were augmented with resistivity imaging. These investigations were interpreted taking under consideration data from boreholes located on the geophysical profiles. A grid of cross-sections enabled construction of structural maps of top surfaces of the Cretaceous (Fig. 6) and Paleogene and Neogene (Figs. 8, 9), as well as surfaces of the major glaciotectonic thrust structures (Fig. 13). A system of glaciotectonic thrust structures (a kind of a duplex thrust system, slices up to 50 m thick) reaching a depth of about 300 m has been found near Orłowo (Figs. 11, 12). Lateral extent of these semicircular structures is up to 5 km. The maximum gradients of the thrust surfaces range from 15 to 20°. Oligocene through Pleistocene deposits are involved in these deformations. The thrust vergence is towards NE (Fig. 14) i.e. opposite to the general direction of ice-sheet movements in the Polish Lowlands. The thrusts seem to follow a structural slope formed by the topmost Cretaceous through Miocene strata, and they developed probably as a result of vertical pressure exerted by the ice on its basement. That process led to the formation of semicircular normal faults turning on the opposite side into reverse faults which form thrustings with a characteristic bending of beds (Fig. 15). Slices, thrust over each other, create a contractional duplex, with the vertical component of the duplexing process being a derivative of vertical pressure (Fig. 16). Stratigraphical analysis shows that the process took place prior to or during the Odranian Glaciation. Diapiric upthrustings of Miocene clays, squeezed upwards subglacially as a result of vertical pressure of the ice during the Main Stadial of the Vistula Glaciation, are known from the Orlowo region. These diapiric structures pierce over 200 m thick Pleistocene deposits. The largest diapir reaches the ground level forming an outcrop of Miocene deposits covering about 600 m2. Its slope inclination exceeds 45°. The diapirs show no genetic or temporal association with the deep thrusts. Diapiric processes were probably triggered by a deep incision formed by the subglacial Łyna tunnel which run in the marginal zone of stacking of ice of the Vistulian ice-sheet along the slope of an older glacial upland. The upthrusting of Miocene deposits caused an arcuate bend of the end part of the glacial channel (Fig. 17). In this area geophysical investigations indicate the presence of several minor diapirs not reaching the ground surface. Glaciotectonic proglacial thrust complexes - compressional structures caused by tangential stress of the frontal part of the Middle Polish ice-sheets (Figs. 20, 21) and the Vistulian ice-sheet during its maximum extent (Fig. 23) - are described from outcrops in the Nidzica region. The vergence of these structures allowed to determine the local directions of ice-sheet movements disturbing the deposits (Figs. 19, 22). The paper thoroughly describes individual types of the structures and discusses their origin. The results of investigations mark a new stage in studies of deeply rooted glaciotectonic deformations. It refers to both complex use of geophysical investigations for recognition of glaciotectonic structures and the theory of development of glaciotectonic structures.

3

Nowa interpretacja profilu wiercenia Lesiów PIG-1. Przykład dylematów w chronostratygrafii osadów kenozoiku środkowej Polski

Goździk J., Wiatrak M.

Przegląd Geologiczny

|

2001

|

Vol. 49 nr 11

1072-1077

PL

Profil wiercenia Lesiów PIG-1 został uznany za szczególnie ważny dla podziału kenozoiku na obszarze objętym zasięgiem arkusza Radom Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 50 000. Rozszerzenie wachlarza metod analizy litologicznych cech osadów pozwoliło uzyskać nowe istotne dane, które skłoniły do reinterpretacji litostratygraficznej tego profilu. Przesunięto granicę osadów trzeciorzędowych z czwartorzędowymi. Poddano w wątpliwość trzeciorzędowy wiek jednostki litostratygraficznej spoczywającej bezpośrednio na marglach mastrychtu. Problemy które wyłoniły się przy interpretacji profilu wiercenia Lesiów PIG-1, należą do dość często napotykanych w badaniach kenozoiku Polski środkowej, opartych na analizie materiałów z wierceń. Dokładniejsze zbadanie niektórych cech utworów trzeciorzędowych na tym obszarze umożliwiłoby precyzyjniejsze różnicowanie litostratygraficzne osadów kenozoicznych.

EN

The Lesiów PIG-1 profile is regarded as particularly essential for the stratigraphy of Cenozoic deposits in an area covered by sheet Radom (Detailed Geological Map of Poland, scale 1 : 50,000). A broadened scope of methods applied for sediment studies, especially the analysis of quartz grain shape, revealed new important data, which resulted in lithostratigraphic reinterpretation of this profile. The upper portion of deposits previously assigned to the Tertiary, is presently ascribed to the Quaternary. The Tertiary age of the lithostratigraphic unit overlying Mastrichtian marls is questioned. More detailed studies of some lithologic features of Ternary deposits are proposed for the more rigorous lithostratigraphic classification of Cenozoic sediments.