Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Bentonit środkowokambryjski z otworu Borcz-1 z basenu bałtyckiego

Kowalska S., Zagórska U., Mikołajewski Z.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 12

1043--1048

PL

Nie odnotowano dotąd obecności śladów aktywności wulkanicznej w utworach kambryjskich występujących na obszarze polskiej części skłonu platformy wschodnioeuropejskiej. Dzięki nowym wierceniom prowadzonym przez PGNiG SA podczas poszukiwania gazu w pokładach łupków w otworze Borcz-1 udało się znaleźć cienką 3-centymetrową wkładkę bentonitową w obrębie utworów kambru środkowego. W prezentowanym artykule przedstawione zostaną pierwsze wyniki badań wykonanych w celu przeprowadzenia charakterystyki mineralogicznej powyższej skały. Analiza pierwiastków śladowych pozwoliła na określenie przybliżonego składu pierwotnego materiału wulkanicznego, wskazując na obojętny, trachyandezytowy charakter magmy macierzystej. Materiał wulkaniczny pochodził najprawdopodobniej z rejonu aktywnej krawędzi kontynentu.

EN

Traces of volcanic activity in the Cambrian rocks occurring within the Polish part of the East European Platform slope has not been recorded to date. Thanks to new shale gas exploration conducted by PGNiG SA a thin, 3 cm thick, bentonite layer was found within the Middle Cambrian strata in the Borcz-1 borehole. This article presents the first results of studies carried out, in order to perform mineralogical characteristics of the above rock. Analysis of trace elements composition, allowed us to determine the approximate initial composition of original volcanic material pointing to an intermediate, trachyandesitic parent magma. Volcanic material probably came from an active continental margin.

2

Budowa geologiczna głębokiego podłoża platformy paleozoicznej południowo-zachodniej Polski w świetle wyników eksperymentu sejsmicznego Polonaise’97

Mazur S., Jarosiński M.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

T. 188

203--222

PL

Profile sejsmiczne eksperymentu POLONAISE’97 dokumentują budowę wgłębną strefy szwu transeuropejskiego (TESZ), który stanowi szeroką strefę akrecji terranów na pograniczu proterozoicznej litosfery kratonu wschodnioeuropejskiego oraz młodszej, paleozoicznej litosfery zachodniej Europy. Uzyskane rezultaty sondowań sejsmicznych, w połączeniu z danymi pól potencjalnych i modelami termicznymi, pozwalają na wydzielenie 5 typów litosfery: (1) typ LEEC — litosfera kratonu wschodnioeuropejskiego, (2) typ LTTZ — bloki litosfery przylegające bezpośrednio do kratonu wschodnioeuropejskiego i sięgające po południowo-zachodnią granicę wału śródpolskiego, (3) typ LTES — skorupa szwu transeuropejskiego pomiędzy LTTZ a strefą tektoniczną Dolska, (4) typ LPP — fragment litosfery pomiędzy strefą Dolska a uskokiem środkowej Odry, (5) typ LVP występujący na południe od strefy uskokowej środkowej Odry. Dwa pierwsze typy litosfery (LEEC i LTTZ) są genetycznie związane z Baltiką. Litosfera typu LTES i LPP stanowi osobny blok podłoża, który wywodzi się z Awalonii lub ze spokrewnionego z nią terranu przyłączonego do brzegu Baltiki we wczesnym paleozoiku. Jej struktura sejsmiczna jest prawdopodobnie wypadkową szeregu hipotetycznych czynników, takich jak m.in. wczesnopaleozoiczne podklejanie dolnej skorupy przez magmy wytapiane z subdukowanej płyty oceanu Tornquista, kolizja kaledońska czy wieloetapowe przemieszczenia przesuwcze. Litosfera LPP została również przebudowana w efekcie głęboko zakorzenionej tektoniki waryscyjskiej. Litosfera typu LVP należy do orogenu waryscyjskiego i stanowi fragment Armoryki. Granice pomiędzy blokami litosfery najwyższej rangi, takimi jak Baltika, Awalonia i Armoryka, zaznaczają się subtelnie w obrazie sejsmicznym. Większe kontrasty w strukturze sejsmicznej mogą występować w obrębie jednorodnych genetycznie fragmentów litosfery, rozczłonkowanych przez główne strefy dyslokacyjne.

EN

Seismic profiles of the POLONAISE'97 experiment provide evidence for the deep basement structure of the TESZ area representing a broad and complex zone of terrane accretion which separates the old Proterozoic lithosphere of the East European Craton (EEC) from the younger Palaeozoic lithosphere of western Europe. The obtained results combined with potential field data allows the differentiation of 5 varieties of lithosphere: (1) LEEC variety -a lithosphere of the East European Craton, (2) L TTZ variety -lithospheric blocks adjacent to the EEC and extending to the south-western margin of the Mid-Polish Swell belonging to the Teisseyre-Tornquist Zone (TTZ), (3) LTES variety - a lithosphere of the Trans European Suture Zone (TESZ) between the L TTZ and the Dolsk Fault Zone, (4) LPP variety- a segment of the lithosphere be-tween the Dolsk Fault Zone and the Middle Odra Fault Zone, (5) L VP variety occurring to the south-west of the Middle Odra Fault Zone belonging to the typical Variscan platform. The two types LEEC and LTTZ are genetically linked to Baltica, while LTES and LPP represent a lithosphere of Avalonia. A lithosphere of the Palaeozoic Platform (LTES), embraced between the Variscan orogen and the EEC, represents a separate basement błock derived from Avalonia or an Avalonia-related terrane accreted to the Baltica margin during the Early Palaeozoic. The three-layer seismic structure of a crust in that area is probably produced by a number of superimposed effects like under platting by magmas melted off from a subducted plate of the Tornquist ocean. The results of the POLONAISE'97 experiment verify the role of the Dolsk Fault Zone as the northeastern boundary of the area affected by a thick-skinned Variscan tectonics. The Variscan-related modification of a seismic structure has its effect not only on a lithosphere of the Bohemian Massif, usually correlated with the Arrnorica terrane assemblage, but also on a fragment of the Palaeozoic platform of southwestern Poland located between the Dolsk Fault Zone and Middle Odra Fault Zone.

3

Gdzie była płyta bałtycka we wczesnym kambrze ?

Nawrocki J.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

Vol. 51, nr 9

744-747

PL

Najnowsze dane paleomagnetyczne wskazują, że na przełomie wendu i kambru płyta bałtycka mogła znajdować się w strefie równikowej. Orogen późnokadomski może być częściowo wynikiem konwergencji płyty bałtyckiej i Gondwany. We wczesnym kambrze terrany Brunovistulikum i Małopolski ulokowane były w brzeżnej części obszaru objętego wcześniej orogenezą kadomską, w pobliżu dzisiejszej południowej krawędzi płyty bałtyckiej. Terrany te znajdowały się tam już od środkowego proterozoiku zajmując skraj rozwiniętego miedzy płytą amazońską a bałtycką pasa grenwilskiego. Za taką interpretacją przemawia grenwilski wiek detrytycznych cyrkonów z osadów kambru terranu małopolskiego. Nie można jednak definitywnie wykluczyć, że terrany te będąc fragmentem północnego obrzeżenia Gondwany zostały stamtąd oderwane w ciągu kambru. Obydwa rozwiązania implikują późniejszy wielkoskalowy transport tych jednostek wzdłuż SW krawędzi płyty bałtyckiej do obecnej ich pozycji. Terran małopolski odbył tę wędrówkę przed dewonem lub nawet przed środkowym ordowikiem, na co wskazują dane paleomagnetyczne.

EN

New Early Cambrian geographic reconstruction locates the Baltic plate in the equatorial position. The late Cadomian orogen, developed between present eastern and southern margin of Baltic plate andNW margin ofGondwana, could be partly considered as a result of convergence of these plates. In the Early Cambrian the Małopolska and Brunovistulian terranes were located in the area of Cadomides, close to the present southern margin of Baltica. The Grenwilian ages of detrital zircons from the Małopolska terrane indicate that it could have been located there in the Middle Proterozoic as well. It is not be to excluded, however, that Małopolska and Brunovistulian terranes coupled the southern margin of Baltic plate in the Cambrian time after derivation from the northern margin of Gondwana. For both solutions the subsequent dextral tectonic transport of these units along the Baltic margin is required. The Małopolska terrane was moved into present position before the Devonian or even before the Middle Ordovician.