Wyniki wyszukiwania - BazTech

Ograniczanie wyników

2 1999

Znaleziono wyników: 2

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Wyszukiwano:
w słowach kluczowych: Baltic Syneclise

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Neogene - quaternary tectonic history of the Baltic Syneclise

Šliaupa A., Šliaupa S.

Technika Poszukiwań Geologicznych

1999

R. 38, nr 1

102-105

The Baltic Syneclise (BS) was established in the Early Cambrian as part of the Dniestr-Baltic system of pericratonic basins. Since then, it has subsided more than 3 km. However, the shape of the BS has been far from stable during its history. Since the Permian, the axis of greatest subsidence has gradually migrated southwards, such that Neogene sediments are either absent from the syncline or are very restricted. Thus, at least during the earlier part of the Neotectonic stage, the southern part of the BS was low-lying and the northern, elevated. The Neotectonic stage is represented only by relatively thick (>200 m) glaciogenic sediments of continental type. The total amplitudes of the Neotectonic vertical movements were calculated from the approximated altitudes of the sub-Quaternary Surface (SQS). The map of total Neotectonic amplitudes shows obvious modifications to the pattern of Neogene tectonic disturbance. Westwards-increasing susbsidence is in sharp contrast to the southwards trend during the Neogene. It is perhaps surprising that the shape of the BS, as defined by the SQS, is quite close to that of Palaeozoic times, whereas its evolution during the Neogene was essentially a continuation of Alpine events. Hence, it is obvious that a drastic change in the overall pattern of structural development took place in the middle of the Neotectonic stage.

Założenia syneklizy bałtyckiej (BS) powstały we wczesnym kambrze, jako część dniestrzańsko-bałtyckiego systemu basenów perykratonicznych. Od tego czasu subsydencja przekroczyła 3 km. Jednakże kształt syneklizy bałtyckiej zmieniał się w tym czasie. Od permu linia największej subsydencji przemieszczała się stopniowo ku południowi, tak dalece, że osady neogenu zachowały się tylko w szczątkowym stanie. Z tego wynika, że już na początku etapu aktywności neotektonicznej południowa część syneklizy bałtyckiej była obniżona, podczas gdy północna była podniesiona. Osady z etapu aktywności neotektonicznej są reprezentowane jedynie przez czwartorzędowe utwory lodowcowe typu kontynentalnego o znacznej (>200 m) miąższości. Łączne amplitudy pionowych ruchów neotektonicznych były obliczane w nawiązaniu do przybliżonej wysokości powierzchni utworów przedczwartorzędowych (SQS). Z mapy łącznych amplitud ruchów neotektonicznych wynika oczywista modyfikacja trendów subsydencji w Neogenie na zachodnie, w stosunku do wcześniejszych południowych. Pewne zaskoczenie stanowi zachowanie na mapie hipsometrycznej powierzchni utworów przedczwartorzędowych kształtu syneklizy bałtyckiej z ery paleozoicznej. Natomiast ewolucja neogeńska syneklizy stanowiła kontynuację zjawisk tektonicznych alpejskich. Tak więc staje się oczywiste, że drastyczne zmiany trendów rozwoju tektonicznego syneklizy odbyły się dopiero podczas zaawansowanych zjawisk neotektonicznych.

Palaeotectonic evolution of the Baltic Syneclise during the Early Palaeozoic as documented by palaeothickness maps

Modliński Z., Jacyna J., Kanev S., Khubldikov A., Laskova L., Laskovas J., Lendzion K., Mikazane I., Pomeranceva R.

Kwartalnik Geologiczny

1999

Vol. 43, Nr 3

285-296

Analysis of palaeothickness maps of the uppermost Vendian -Lower Cambrian and Middle Cambrian of the Baltic Syneclise has shown that thickness variability of those sediments was controlled by subsidence differentiation and palaeorelief of the buried crystalline basement. During the Late Cambrian-Tremadoc uplifting movements dominated with the exception of the westernmost part of the Baltic Syneclise which was undergoing subsidence. During the Ordovician the Jelgava Depression was the most prominent palaeotectonic element. It embraced the northeastern part of the analysed area. Since the Early Silurian times a distinct subsidence increase had taken place. During the Early Silurian this phenomenon was restricted to the peripheral part of the Pre-Vendian Platform. Later, on in the Late Silurian times this process embraced the whole analysed area.

W ramach współpracy międzynarodowej geologów polskich, litewskich, łotewskich i rosyjskich opracowano serię map paleomiąższościowych najmłodszego wendu-starszego paleozoiku syneklizy bałtyckiej. Analiza tych map pozwala na prześledzenie ewolucji paleotektonicznej obszaru w badanym okresie. Paleomiąższości najwyższego wendu-kambru dolnego ilustruje fig. 2. Dolnokambryjski zalew morski wkroczył na dość zróżnicowane morfologicznie podłoże. Na obszarze Polski najwybitniejszą paleostrukturą jest tzw. wyniesienie Zaręb w części centralnej całkowicie pozbawione osadów kambru dolnego. Na obszarze Obwodu Kaliningradzkiego i Litwy rejestrowane są wąskie grzędy rozdzielone obniżeniami, których pochodzenie związane jest ze zróżnicowaną morfologią fundamentu krystalicznego. W kambrze środkowym zmienność miąższościowa jest silniejsza niż w kambrze dolnym. Na obszarze Polski najbardziej zróżnicowane miąższości obserwuje się na wschód od Wisły. W Obwodzie Kaliningradzkim i na Litwie podstawowe trendy zmian miąższościowych w kambrze środkowym są podobne jak w kambrze dolnym. Kolejny etap rozwoju paleotektonicznego reprezentowany jest przez kambr górny-tremadok dolny. Ciągła pokrywa osadów tego wieku zachowana jest jedynie w zachodniej części badanego obszaru, gdzie wyraźnie zarysowane jest paleotektoniczne obniżenie Ławicy Słupskiej o kierunku W-E. Na pozostałym obszarze osady tego wieku zachowane są jedynie lokalnie w postaci płatów erozyjnych i brak jest tam wystarczających podstaw przeprowadzenia rejonizacji paleotektonicznej. Kolejna etapy rozwoju paleotektonicznego to ordowik dolny i ordownik środkowy-górny. Analiza map paleomiąższościowych wykazuje iż najwybitniejszym elementem paleostrukturalnym było wtedy rozległe obniżenie jełgawskie obejmujące większość obszaru Łotwy i część Litwy oraz przyległy akwen Bałtyku. Natomiast strefa wyraźnie zredukowanych miąższości w brzeżnej części platformy prewendyjskiej w rejonie Kościerzyny nie stanowiła prawdopodobnie wyniesienia, lecz obszar, w którym subsydencja nie była kompensowana przez sedymentację. W etapie dolnosylurskim większość istniejących wcześniej. lokalnych elementów paleostrukturalnych uległa rozformowaniu lub znacznej modyfikacji. W zachodniej części obszaru wzdłuż krawędzi platformy prewendyjskiej formuje się wyraźna skarpa strukturalna Bornholmu-Słupska o wysokim gradiencie zmian miąższościowych. W tym też rejonie w sylurze górnym została zarejestrowana najsilniejsza subsydeneja, a zrekonstruowane paleomiąższości osadów osiągają 2500-3000 m. Jak się przypuszcza (R. Dadlez, 1994) u schyłku syluru, w pridoli, nastąpiła pewna przebudowa planu strukturalnego polegająca na przesunięciu centrum subsydencji ze skrajnej części platformy w głąb kratonu w kierunku wschodnim w rejon Zatoki Gdańskiej.