Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The eastern extension of the Avalonian terranes, the Prototethys and Paleotethys oceans

Golonka Jan, Hung Khuong The, Du Nguyen Khac, Krobicki Michał

Geotourism / Geoturystyka

|

2023

|

nr 1-2 (72-73)

23--24

EN

Avalonia was an archipelago of microcontinents divided into West and East Avalonia. West Avalonia included south-eastern parts of Nova Scotia, eastern Newfoundland, New Brunswick, Florida(?), and New England, while East Avalonia included southern Ireland, southern Scotland, England, northern France, the Brabant Massif, Lusatia, northern Germany, and north-western Poland. Several crustal fragments such as the Bruno–Silesia terrane, Moesian terranes, Istanbul/Zonguldak terrane constituted an extension of East Avalonia (Golonka et al., 2023). These microcontinents detached from Gondwana during the Early Paleozoic times. Golonka et al. (2023) also portrayed a chain of microcontinents moving away from Gondwana across the Palaeoasian (Protothetys) Ocean. These chain included Scythian, Turan, South Kazakhstan, Junggar, Tarim and Indochina. The Rheic-Palaeotethys Ocean opened behind these microcontinents. Collision occurred between Avalonia, Laurentia and Baltica during Caledonian Orogeny. This collision also included Bruno–Silesia, Moesia terranes, Istanbul/Zonguldak, Scythian and Turan terranes (Golonka & Gawęda, 2012). The events involving Junggar, South Kazakhstan and Tarim are more speculative. Indochina collided with South China along Song Ma– Truong Song–Ailaoshan suture during latest Silurian–earliest Devonian times. In northwestern Vietnam, the Late Silurian Song Chay complex granitoid is connected to this event. Moreover, the deep-water deposits such as Pa Ham formation were later replaced by shallow-water sedimentary formations, including the continental Lower Devonian red beds and Lower Devonian Nam Pia Formation composed mainly of terrigenous sediments and marl, medium-bedded to massive fine-grained limestone, representing shallow water sediments. The Lower Paleozoic greenschists of deepsea origin were unconformably covered in many localities by Devonian redbeds (Son et al., 1978; Hung, 2010; Hung et al., 2023).

2

Zachodnie przedpole kratonu wschodnioeuropejskiego : paleozoiczne terrany czy marginalna część kontynentu Bałtyki?

Mizerski W., Olczak-Dusseldorp I.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 12

1521--1528

EN

Provenance of the tectonic blocks located in the recent, western foreland of the East European Craton in Poland is subject to debate. These blocks are regarded either as Avalonian blocks adjacent to the East European Craton along the T-Tzone or accretional wedge (or its fragments) formed during the collision of Baltica and Avalonia. This implies that the western edge of the Baltica Continent was active, with a subduction zone developed along which Avalonian blocks and Baltica should be smashing together Baltica. However, no objective geological facts indicate the occurrence of a subduction zone along the present-day SW edge of the East European Craton. On the contrary, there are many evidences indicating the sedimentation taking place in a continental passive margin during the Palaeozoic and there is no proof that the older Palaeozoic rocks are thrust over the Baltic margin. Consequently, tectonic deformation in Palaeozoic rocks, recorded in the present-dayforeland of the East European Craton, are related to the mobility of the craton margin and should be regarded as platform-type deformation.

3

Early Paleozoic evolution of the Peri-Gondwana plates

Golonka J., Krobicki M., Poprawa P., Paul Z., Khudoley A.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2/1

339-343

PL

Przedstawiono główne etapy wczesnopaleozoicznej ewolucji perygondwańskich płyt litosferycznych w nawiązaniu do historii superkontynentu Rodinia, a zwłaszcza efektu neoproterozoicznego ryftowania, które doprowadziło do izolacji Gondwany, Laurencji, Syberii i Bałtyki. Wskazano z kolei na wczesnopaleozoiczne (późny kambr-wczesny ordowik) ryftowanie terranów awalońskich, które objęło m.in. północno-zachodnią i południową Polskę. Na tym tle zobrazowano również wczesnopaleozoiczne wydarzenia geotektoniczne w dalekowschodniej Azji.

4

Rozwój kaledońskiej strefy kolizji wzdłuż zachodniej krawędzi Baltiki oraz jej relacje do basenu przedpola

Poprawa P.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

T. 186

189--214

PL

Rozwój subsydencji w basenach bałtyckim oraz lubelsko-podlaskim w (?środkowym–) późnym ordowiku–sylurze był związany z fleksuralnym uginaniem zachodniej krawędzi kratonu wschodnioeuropejskiego. Baseny te stanowiły zapadliska przedgórskie kaledonidów. Dla niewielkich rozmiarów erozji oraz niepokoju sedymentacyjnego na przełomie ordowiku i syluru w basenie bałtyckim postulowana jest geneza eustatyczna. Basen, w którym były deponowane utwory strefy Koszalin–Chojnice, stanowił fragment kaledońskiego zapadliska przedgórskiego, rozwiniętego na kontynentalnej skorupie, będącej zachodnim skłonem Baltiki. W ordowickiej paleogeografii strefa Koszalin–Chojnice była zlokalizowana w pobliżu basenu bałtyckiego, zaś zajmowała pozycję odległą od strefy Rugii. Obszar źródłowy zasilający od zachodu basen bałtycki i strefę Koszalin–Chojnice stanowiła kaledońska strefa kolizji. W jej obręb zaangażowane były jednostki tektoniczne o odmiennej proweniencji, w tym bloki odkłute od zachodniego brzegu kratonu wschodnioeuropejskiego, osady kaledońskiej pryzmy akrecyjnej, kaledoński, subdukcyjny łuk wyspowy oraz perygondwańskie terrany i enklawy skorupy o neoproterozoicznej konsolidacji. Utwory pryzmy akrecyjnej uległy metamorfizmowi niskiego stopnia w środkowym ordowiku–wczesnym sylurze, zaś w późnym sylurze były topograficznie wyniesione i erodowane. W późnym ordowiku i sylurze rozwijały się równocześnie wzdłuż północno-zachodniej i południowo-zachodniej krawędzi Baltiki dwie strefy kolizji o wzajemnie kontrastujących oddziaływaniach na płytę przedpola. Skandynawska kolizja Baltiki i Laurentii charakteryzowała się silnymi powiązaniami geotektonicznymi płyty przedpola z orogenem oraz rozległym zasięgiem strefy poddanej oddziaływaniu kompresji. Z kolei północnoniemiecko-polska strefa kolizji Awalonii i Baltiki nie posiadała znaczących powiązań geodynamicznych z przedpolem, a jej wpływ na Baltikę ograniczał się głównie do fleksuralnego uginania jej skłonu.

5

Budowa geologiczna głębokiego podłoża platformy paleozoicznej południowo-zachodniej Polski w świetle wyników eksperymentu sejsmicznego Polonaise’97

Mazur S., Jarosiński M.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

T. 188

203--222

PL

Profile sejsmiczne eksperymentu POLONAISE’97 dokumentują budowę wgłębną strefy szwu transeuropejskiego (TESZ), który stanowi szeroką strefę akrecji terranów na pograniczu proterozoicznej litosfery kratonu wschodnioeuropejskiego oraz młodszej, paleozoicznej litosfery zachodniej Europy. Uzyskane rezultaty sondowań sejsmicznych, w połączeniu z danymi pól potencjalnych i modelami termicznymi, pozwalają na wydzielenie 5 typów litosfery: (1) typ LEEC — litosfera kratonu wschodnioeuropejskiego, (2) typ LTTZ — bloki litosfery przylegające bezpośrednio do kratonu wschodnioeuropejskiego i sięgające po południowo-zachodnią granicę wału śródpolskiego, (3) typ LTES — skorupa szwu transeuropejskiego pomiędzy LTTZ a strefą tektoniczną Dolska, (4) typ LPP — fragment litosfery pomiędzy strefą Dolska a uskokiem środkowej Odry, (5) typ LVP występujący na południe od strefy uskokowej środkowej Odry. Dwa pierwsze typy litosfery (LEEC i LTTZ) są genetycznie związane z Baltiką. Litosfera typu LTES i LPP stanowi osobny blok podłoża, który wywodzi się z Awalonii lub ze spokrewnionego z nią terranu przyłączonego do brzegu Baltiki we wczesnym paleozoiku. Jej struktura sejsmiczna jest prawdopodobnie wypadkową szeregu hipotetycznych czynników, takich jak m.in. wczesnopaleozoiczne podklejanie dolnej skorupy przez magmy wytapiane z subdukowanej płyty oceanu Tornquista, kolizja kaledońska czy wieloetapowe przemieszczenia przesuwcze. Litosfera LPP została również przebudowana w efekcie głęboko zakorzenionej tektoniki waryscyjskiej. Litosfera typu LVP należy do orogenu waryscyjskiego i stanowi fragment Armoryki. Granice pomiędzy blokami litosfery najwyższej rangi, takimi jak Baltika, Awalonia i Armoryka, zaznaczają się subtelnie w obrazie sejsmicznym. Większe kontrasty w strukturze sejsmicznej mogą występować w obrębie jednorodnych genetycznie fragmentów litosfery, rozczłonkowanych przez główne strefy dyslokacyjne.

EN

Seismic profiles of the POLONAISE'97 experiment provide evidence for the deep basement structure of the TESZ area representing a broad and complex zone of terrane accretion which separates the old Proterozoic lithosphere of the East European Craton (EEC) from the younger Palaeozoic lithosphere of western Europe. The obtained results combined with potential field data allows the differentiation of 5 varieties of lithosphere: (1) LEEC variety -a lithosphere of the East European Craton, (2) L TTZ variety -lithospheric blocks adjacent to the EEC and extending to the south-western margin of the Mid-Polish Swell belonging to the Teisseyre-Tornquist Zone (TTZ), (3) LTES variety - a lithosphere of the Trans European Suture Zone (TESZ) between the L TTZ and the Dolsk Fault Zone, (4) LPP variety- a segment of the lithosphere be-tween the Dolsk Fault Zone and the Middle Odra Fault Zone, (5) L VP variety occurring to the south-west of the Middle Odra Fault Zone belonging to the typical Variscan platform. The two types LEEC and LTTZ are genetically linked to Baltica, while LTES and LPP represent a lithosphere of Avalonia. A lithosphere of the Palaeozoic Platform (LTES), embraced between the Variscan orogen and the EEC, represents a separate basement błock derived from Avalonia or an Avalonia-related terrane accreted to the Baltica margin during the Early Palaeozoic. The three-layer seismic structure of a crust in that area is probably produced by a number of superimposed effects like under platting by magmas melted off from a subducted plate of the Tornquist ocean. The results of the POLONAISE'97 experiment verify the role of the Dolsk Fault Zone as the northeastern boundary of the area affected by a thick-skinned Variscan tectonics. The Variscan-related modification of a seismic structure has its effect not only on a lithosphere of the Bohemian Massif, usually correlated with the Arrnorica terrane assemblage, but also on a fragment of the Palaeozoic platform of southwestern Poland located between the Dolsk Fault Zone and Middle Odra Fault Zone.