Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Dzieje polskich badań botanicznych i mykologicznych lądowych obszarów Antarktyki i Subantarktyki

Köhler P., Olech M.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2011

|

R. 56, nr 1

67-109

EN

The work includes a description of the period from the moment of setting up Polish Polar Station on King George Island (1977) to the end of International Polar Year IV in 2009. Researches on flower plants focused, among others, on plants' morphology, morphological composition of the pollen and anatomical ultra-structure of the leaves. There were also carried out biochemical and other searches for the internal mutability. Within physiological studies one concentrated on the problem of reaction to temperature stress. Biological researches focused mainly on solving taxonomic and bio-geographic problems. Finally, were published several monographs and, among others, the first in history complete description of moss` flora of the whole of Antarctic (2008). Research works over algae included also such issues as floristics, bio-geography, taxonomy and ecology (for instance, (the rookery's impact on distribution of algae, or the influence of inanimate factors on dynamics of condensing the Diatoma in different water and soil-bound tanks). Up till now, within mycological investigations has been identified a variety of lichen fungi that for the most part of Antarctic are a novelty. There were scientifically described new for science genera and species of Western Antarctic. Lichenological studies were made in the field of taxonomy, geography, lichenometry, biochemistry of lichens, lichenoindication, ecophysiology and from the point of analysis of base metals' content. There were also described new for science species. Since 1991, were published the results of searches for the base metals' content and vestigial chemical elements in lichens' thallus. Ecophysiological researches concerned both micro-climatic conditions' impact on primary production and lichens' adaptation to a very cold climate. One discovered a mechanism of two-phase hydratization/dehydratization of lichens' thallus. On the ground of palaeobotanical analyzes was reconstructed a development of flora in Western Antarctic from the late Cretaceous period to the beginning of Melville's continental glaciation. One singled out three floristic stages and were reconstructed their peculiarities in the development of flora. There was also described an early Jurassic flora of Hope Bay (Półwysep Antarktyczny - Antarctic Peninsula) that turned out to be the richest Jurassic flora in the world. From that point of view were analyzed new species of mineral plants. Ecological researches concentrated on the problems connected with several issues and, among others, with the processes of settlement and succession, distribution and ecology of land biotopes, changes in their spatial structure, and state of biotopes' biological mass. The second group of issues concerned the anthropogenous impacts. One also analyzed early stages of synanthropization of flora. Another important issue was recognizing an extent of the pollution of the environment, particularly with base metals. In the years 1977-2009 were published, at least, 426 notes, articles and monographs that were a result of botanical and mycological researches on sheets of land of Antarctic and Sub-Antarctic,

2

Geotermika w pracach Instytutu Geofizyki i Meteorologii Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (19818-1939)

Maj S.

Przegląd Geofizyczny

|

2010

|

Z. 1-2

77-82

PL

Przedstawiono w zarysie stan badań geotermicznych w Polsce na przełomie XIX i XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem roli Uniwersytetu we Lwowie (Uniwersytet Jana Kazimierza). Omówiono - w dużym skrócie - działalność Instytutu Geofizyki i Meteorologii UJK we Lwowie w latach 1918-1939 w zakresie geotermiki stosowanej, pod kierunkiem prof. Henryka Bronisława Arctowskiego (1871-1958).

EN

In few words, the early laboratory and theoretical geothermic studies in Poland of XIX / XX century arę presented. In particular, the interesting role of the University of Lwów (Jan Kazimierz University) is taken into consideration. Many applied geothermal researches in the Institute of Geophysics and Meteorology at Jan Kazimierz University (1918-1939) are also taken into account. At that time, Professor Henryk B. Arctowski (1871-1958) was head of this Institute.

3

Profesor Henryk B. Arctowski (1871-1958) jako geofizyk (życie i działalność)

Maj S.

Przegląd Geofizyczny

|

2009

|

Z. 1-2

7-17

PL

Profesor Henryk Arctowski jest znany głównie jako znakomity badacz krain polarnych. Przedstawiona, oryginalnie ujęta, biografia uwypukla jego zaangażowanie w badania geofizyczne. Jego spuścizna naukowa z wypraw polarnych dotyczy wielu dziedzin geofizyki: tektoniki i petrografii, glacjologii, meteorologii, oceanologii oraz optyki atmosfery. Henryk Arctowski zajmował się też zagadnieniami klimatycznymi i heliogeofizyką. Dowodem uznania jego osiągnięć w tych dziedzinach jest to, że Narodowa Akademia Nauk Stanów Zjednoczonych przyznaje od 1969 r. medal im. Henryka Arctowskiego za wybitne wyniki w badaniach heliofizyki i w badaniach związków Słońce – Ziemia. Biografia podkreśla również niezwykły patriotyzm Profesora Arctowskiego, jego wkład w prace Komisji do Spraw Polski na konferencję pokojową w Wersalu oraz jego zaangażowanie w rozwój nauk geofizycznych w II Rzeczypospolitej podczas jego pracy w Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Świadczy o tym również fakt zmiany rodowego nazwiska – Artzt - na polsko brzmiące – Arctowski.

EN

Professor Henryk Arctowski is mainly known as a famous polar researcher. The present biography puts emphasis on his accomplishments in geophysics. His output of polar expeditions concerns many fields of geophysics: tectonics, petrography, glaciology, meteorology, oceanology, and atmospheric optics. He was also interested in climatology and heliogeophysics. To pay tribute to his achievements in these fields, the National Academy of Sciences, USA, established the Arctowski Medal that has been awarded, since 1969, for studies in solar physics and solar-terrestrial relationships. The biography also underlines a great patriotism of Professor Arctowski, his contribution to the Commission for Polish Affairs at the Peace Conference in Versaille, and merits for the progress of geophysical sciences in Poland during his work at the Jan Kazimierz University in Lwow. The patriotic feeling motivated him to modify his family surname Artzt into a Polish-sounding name of Arctowski.

4

Organizacja życia naukowego w dwudziestoleciu międzywojennym we Lwowie

Kowalczuk J.

Przegląd Geofizyczny

|

2009

|

Z. 1-2

33-51

PL

Lwów w okresie dwudziestolecia międzywojennego był obok Warszawy, Krakowa i Wilna, jednym z miast Polski, które stanowiły o świetności Rzeczpospolitej. Druga wojna światowa obaliła gmach RP, miasta kresowe Lwów i Wilno znalazły się poza kordonem, a przecież ich kultura, nauka i sztuka, wraz z nauką, kulturą i sztuką Krakowa i Warszawy, stanowiły przez lata o świetności Polski. Dziś o Lwowie (o Wilnie też) trzeba mówić w czasie przeszłym. Przez długie dziesięciolecia w PRL o Lwowie milczano, tej nazwy nie było w szkole, książce, radiu, prasie, telewizji. We Lwowie w okresie dwudziestolecia międzywojennego funkcjonowało pięć uczelni wyższych: Uniwersytet im. Jana Kazimierza (UJK), Politechnika Lwowska, Akademia Handlu Zagranicznego, Akademia Medycyny Weterynaryjnej oraz Konserwatorium Muzyczne, a także: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, muzea (przeszło 20), Teatr Wielki, biblioteki uczelni wyższych i wiele innych ośrodków kultury, sztuki i nauki. To one stanowiły o świetności Miasta, Miasta wielu pamiątek narodowych, budowli historycznych, siedziby trzech archidiecezji – metropolii (rzymsko-katolickiej, grecko-katolickiej i ormiańskiej, miejsca słynnych Targów Wschodnich i Panoramy Racławickiej. Katedra Geofizyki i Meteorologii UJK pod kierownictwem prof. Henryka Arctowskiego, jedyna w ówczesnym polskim szkolnictwie wyższym, podejmowała te kierunki badawcze, które miały charakter interdyscyplinarny i przyczyniały się do rozpoznawania obszarów Polski Południowo-Wschodniej pod względem surowcowym. Profesor H. Arctowski skupił wokół siebie grono wybitnych pracowników nauki, którzy po II wojnie światowej, zmuszeni do opuszczenia Lwowa i swoich placówek naukowych, podjęli rekonstrukcję geofizycznych ośrodków badawczych w wielu miastach Polski w jej granicach powojennych,

EN

In the period between the two World Wars, Lvov played a significant cultural role alongside other Polish cities: Warsaw, Krakow and Vilnius. During the Second World War the Republic of Poland lost its independence. The Eastern cities such as Lvov and Vilnius, together with their cultural impact were not any longer part of the country. Nowadays we can talk about Lvov and Vilnius in the past tense. In the Peoples’ Republic of Poland (PRL) Lvov was not mentioned in schools, books, radio, press, and television. In the 1920s, there were five universities in Lvov: The Jan Kazimierz University, The School of Polytechnics, The Academy of International Trade, The University of Veterinary Medicine, and The Academy of Music. In the city there were also: The Ossolinski National Institute, over 20 museums, The Great Theatre, libraries and many other cultural and educational centres. Lvov, with its many national treasures and historic buildings, was the seat of three archdioceses (Roman-Catholic, Greek-Catholic and Armenian). Moreover, it also featured the famous Eastern Trade Market and was the place where Panorama of Raclawice was displayed. Professor Henryk Arctowski was the head of the Faculty of Geophysics and Meteorology UJK. At that time it was the only faculty in Poland which led interdisciplinary studies involved in the research of mineral resources of the South-Eastern area of Poland. After the World War II many fine scientists, who had been working with Professor H. Arctowski, were forced to leave Lvov. Later on they got involved in the reconstruction of Geophysical Institutions in Poland within its new borders.

5

Henryk Arctowski - pionier badań wpływu aktywności słońca na zmiany pogody i klimatu

Kułak A.

Przegląd Geofizyczny

|

2009

|

Z. 1-2

19-23

PL

Henryk Arctowski zajmował się badaniami zmienności Słońca i jego wpływu na klimat Ziemi przez wiele lat swojego naukowego życia. Najważniejszy, mało znany wynik badań, opublikował w latach czterdziestych ubiegłego stulecia. Po raz pierwszy wykazał, że korelacja pomiędzy powierzchnią plam słonecznych a wartością stałej słonecznej jest dodatnia. Dzięki doskonałemu warsztatowi naukowemu był w stanie uzyskać ten wynik, mimo niedoskonałości ówczesnych pomiarów stałej słonecznej na powierzchni Ziemi. Dzisiaj, gdy kolejna generacja pyrheliometrów satelitarnych codziennie potwierdza zależność Arctowskiego, powinniśmy o tym pamiętać.

EN

Henryk Arctowski was involved in the studies of the Sun changeability and its influence on the Earth climate for many years of his scientific career. The most important, yet little known, studies result was published in the forties of the previous century. For the first time he showed that the correlation between the sunspots area and the value of the solar constant is positive. Thanks to his perfect scientific workshop he was able to obtain this result despite the imperfections of the measurements of the solar constant on the Earth surface in his times. Nowadays, when the next generation of satellite pyrheliometers confirms Arctowski’s correlation every day, we should remember about it.

6

Wykład inauguracyjny. [W stulecie wyprawy naukowo-badawczej Henryka Arctowskiego i Antoniego Dobrowolskiego do Antarktyki]

Gurgul H.

Zeszyty Naukowe. Acta Physica / Uniwersytet Szczeciński

|

1998

|

Nr 9

121-127