Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Emil Habdank Dunikowski (1855-1924). Rys życia zawodowego i prac naukowych

Brzegowy Paweł

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2023

|

T. 68, nr 4

29--64

EN

Emil Lucjan Habdank Dunikowski - a graduate of the Lviv (Lwów), Munich and Vienna Universities, belongs to the circle of the Polish most significant scientists who specialized in Earth sciences and pursued their careers in the Lviv of the Austrian era. Sociable, diligent, and curious about the world, he devoted his time to discovering the mysteries of geology, actively developing Polish research in Galicia. While performing his research-related tasks in various parts of the globe (for example in North Africa, North America, Europe, and Russian Primorsky Krai), he satisfied his passion for travelling, delivering accurately made descriptions of broadly defined nature. In biographical contexts, the Lvovian scientist is seldom mentioned. Despite his undisputable scientific achievements and extensive travel experiences, there has yet to be a comprehensive biographical and bibliographical study dedicated to him. This article outlines his scientific profile and presents some unknown facts from Emil Dunikowski’s private life and career, based on the documents obtained from the State Archives of Lviv Oblast in Lviv (Ukraine).

2

Analysis of spatial transformations and development of the main streets of the historic Nowa Praga district in Warsaw

Krawiec Iwona

Architectus

|

2023

|

Nr 3 (75)

39--48

EN

The subject of the article is the spatial and architectural development of Nowa Praga [New Praga], located in the Praga-Północ [Praga-North] district of Warsaw, which dates back to the 1st half of the 19th century. On the then undeveloped land, a network of streets was laid out, among which the main ones were Środkowa Street and then Nowopragska (now Stalowa Street). The aim of the research presented in the article was to trace the transformations that took place in the urban planning and architecture of Nowa Praga during the nearly 200 years of its existence, as well as to analyse the current state of development and urban layout and draw conclusions for the future. For the purposes of the research, extensive cartographic and iconographic material was collected and analysed, which served as the basis for developing subsequent phases of the development of the studied area. The result of the work are reconstruction drawings presenting subsequent stages of the spatial development of the studied area, as well as chronological stratification of the existing buildings, an analysis of their technical condition and a definition of the main problems affecting the studied spatial development. Based on the analyses carried out, it should be stated that in just 100 years, the architectural character of the district has changed drastically, but despite numerous modifications, the historical division of land and ownership from subsequent stages of the district’s development is still clearly visible.

PL

Tematem artykułu jest rozwój przestrzenny i architektoniczny Nowej Pragi, leżącej na terenie dzielnicy Praga-Północ w Warszawie. Jej początki sięgają 1. połowy XIX w. Na niezagospodarowanych wówczas gruntach wytyczona została sieć ulic, wśród których głównymi stały się ul. Środkowa i ówczesna Nowopragska (obecna ul. Stalowa). Celem badań przedstawionych w artykule było prześledzenie zmian, jakie zaszły w urbanistyce i architekturze Nowej Pragi na przestrzeni blisko 200 lat jej istnienia, a także analiza obecnego stanu zabudowy i układu urbanistycznego oraz wyciągnięcie wniosków na przyszłość. Na potrzeby badań zgromadzony i przeanalizowany został obszerny materiał kartograficzny i ikonograficzny, który posłużył jako podstawa do opracowania kolejnych faz rozwoju badanego obszaru. Efektem prac są rysunki rekonstrukcyjne przedstawiające kolejne etapy rozwoju przestrzennego, a także rozwarstwienie chronologiczne istniejącej zabudowy, analizy jej stanu technicznego oraz definicja głównych problemów dotykających badane założenie przestrzenne. Na podstawie przeprowadzonych analiz należy stwierdzić, że w przeciągu zaledwie 100 lat charakter architektoniczny dzielnicy zmienił się drastycznie, jednak mimo licznych modyfikacji ciągle czytelny jest historyczny podział parcelacyjny i własnościowy z kolejnych etapów rozwoju dzielnicy.

3

Filigrany i ich znaczenie dla badań dziejów czerpalni Suków

Będziński Andrzej

Przegląd Papierniczy

|

2022

|

R. 78, nr 8

455--458

PL

Celem pracy jest pokazanie niepublikowanych znaków wodnych stosowanych przez papiernię w Sukowie na przestrzeni pierwszej połowy XIX w. Posłużyło temu opracowanie [5] oraz własne badania autora (patrz tabela). Część prezentowanych filigranów, np. nr 6 (rys.12), pokazuje, że ówcześni papiernicy nie przestrzegali przepisów władz Królestwa Polskiego w sprawie stosowania znaków wodnych. Zwrócono także uwagę jak posługując się zbiorami filigranów danej papierni można wyciągnąć wnioski o jej kondycji ekonomicznej.

EN

The aim of the study is to show the unpublished watermarks used by the paper mill in Suków during the first half of the 19th century. It was supported by the study [5] and the author's own research (see table). Some of the presented watermarks, e.g. No. 6 (Fig. 12), show that the papermakers of that time did not comply with the regulations of the authorities of the Kingdom of Poland regarding the use of watermarks. Attention was also paid to how, using the watermarks collections of a given paper mill, conclusions can be drawn about its economic condition.

4

Czy w Chotowie i Motycznie funkcjonowały w XIX w. czerpalnie papieru?

Będziński Andrzej

Przegląd Papierniczy

|

2022

|

R. 78, nr 11

636--638

PL

Praca wnosi nowe wiadomości na temat nieznanej w literaturze przedmiotu czerpalni papieru w Chotowie. Zasygnalizowano w niej również prawdopodobieństwo istnienia papierni w Motycznie. Do opracowania tematu posłużyły materiały źródłowe [1-5, 14, 17] oraz mapy [6, 15]. Informacji o Motycznie dostarczyły publikacje wydane w XIX w. [10, 13, 16], a także współczesne opracowania naukowe [7, 11]. Zostały również wykorzystane dostępne w internecie dane o miejscowościach wymienionych w tytule [8, 9, 12].

EN

The article presents knowledge about the Chotów paper mill, unknown in the literature. It also mentions probability of the existence of a paper mill in Motyczno. To write the article the source materials [1-5, 14, 17] and maps were used [6, 15]. Information about Motyczno was provided in publications issued in the 19th century [10, 13, 16], as well as contemporary scientific studies [7, 11]. Data available on the Internet about the places listed in the title [8, 9, 12].

5

Dachówki ceramiczne wykonane w XIX-wiecznej technologii - spełnienie wymagań konserwatorskich oraz przepisów technicznych

Ałykow Krzysztof, Napiórkowska-Ałykow Magdalena, Nieruchalski Tomasz, Bednarz Łukasz, Piechówka-Mielnik Magdalena, Nowak Tomasz

Materiały Budowlane

|

2022

|

nr 11

180--183

PL

W procesie rewaloryzacji obiektów zabytkowych, szczególnie znajdujących się pod ochroną Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, istotne jest, aby w przypadku konieczności wymiany elementów pokrycia dachowego, zachowując obowiązujące standardy techniczne, jednocześnie spełnić wymagania narzucone przez WKZ. Autorzy artykułu prezentują rozwiązania alternatywne dla powszechnie stosowanych, wynikające z ich doświadczenia dotyczącego wymiany pokryć dachowych zabytkowych budynków z użyciem dachówek ceramicznych spełniających wymagania techniczne, wykonywanych zgodnie z XIX-wieczną technologią wypalania.

EN

In the process of revitalizing historic buildings, especially those under the protection of the Voivodship Conservator of Monuments, it is important that in the event of the need to replace elements of the roof covering, while maintaining the current technical standards, the requirements imposed by the VCM should be met. The authors of the article present alternatives to the commonly used solutions, based on their experience in the field of replacing roof coverings of historic buildings with the use of ceramic tiles meeting the technical requirements, made in accordance with the 19th century firing technology.

6

Rola Józefa Łepkowskiego w pozyskaniu dla krakowskich instytucji zbiorów Karola Rogawskiego i Bolesława Podczaszyńskiego

Woźny Marzena

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2022

|

T. 67, nr 4

79--93

EN

During many years of scientific activity, Józef Łepkowski (1826-1894), archaeologist, the first Polish professor of this discipline and protector of monuments, looked after the collections belonging to the Krakow Scientific Society (the predecessor of the Academy of Arts and Sciences), the Jagiellonian University, and the Czartoryski dukes for whom he acquired the collection items. The archaeological artifacts, works of art, works of artistic craftsmanship, collections of weapons, and other artifacts obtained by him constitute a valuable part of the resources of Krakow institutions to this day. The article shows the methods by which, in the 19th century, objects were acquired for state institutions, scientific societies and large, aristocratic collections. The author takes as an example the fate of the collections of Karol Rogawski (1820-1888) and Bolesław Podczaszyński (1822-1876). Encouraged by Łepkowski, Rogawski donated the book collection, archaeological artifacts, and works of art and crafts to the Jagiellonian University and the Czartoryski dukes. However, a specialized part of Podczaszyński’s collection - archaeological artifacts with notes on prehistoric finds from the territory of the former Polish-Lithuanian Commonwealth - was purchased by the Academy of Arts and Sciences as a result of Łepkowski’s efforts. Therefore, thanks to the long and complicated measures taken by this tireless researcher, museum expert, and protector of monuments, the collections survived in their entirety to the present day, avoiding the dispersion to which many other private 19th-century collections were subjected.

7

The reconstruction of the late 19th century and early 20th century urban landscape in Beirut historic centre

Wróblewski Sebastian

Architectus

|

2022

|

Nr 1 (69)

77--89

EN

In the capital of Lebanon one of the globally largest works on reconstruction of the landscape of the historical core of the city were performed. The project prepared by Solidere was a design to reconstruct the most valuable urban plan of the central district after the destruction during the Civil War. In Historical Centre of Beirut not only reconstructions but also new architecture adjusted to historical aesthetic had to be created. The main aim of article is the presentation of different approaches to spatial and architectural designs in the Lebanese capital’s historic district from the perspective of assessment of modern and reconstructed architectural quality, aesthetics of historical – the late 19th century and Art Déco influences on modern architecture and contemporary urban detail designed in the recreated historic space. The research was focused on assessment of the context architecture and value of reconstructions and adaptations of buildings in the city’s central district.

PL

Jedną z największych w skali światowej prac związanych z rekonstrukcją krajobrazu kulturowego miasta przeprowadzono w stolicy Libanu. Projekt przygotowany przez Solidere obejmował rekonstrukcję założenia przestrzennego po zniszczeniach powstałych w trakcie wojny domowej, najbardziej wartościowej pod względem urbanistycznym dzielnicy centralnej. W Bejrucie powstały nie tylko rekonstrukcje architektury przedwojennej, ale i współczesne obiekty architektoniczne dopasowane do specyficznej estetyki dzielnicy. Głównym założeniem artykułu jest prezentacja i ocena tych różnorodnych rozwiązań urbanistycznych i architektonicznych zastosowanych w Bejrucie w odniesieniu do współczesnej architektury odwołującej się do estetyki z końca XIX w. i art déco, osadzonej w zrekonstruowanej przestrzeni miejskiej oraz współczesnych rozwiązań detalu urbanistycznego. W badaniach skupiono się na zagadnieniach związanych z oceną architektury kontekstowej oraz rekonstrukcji i adaptacji obiektów w centralnych częściach miasta.

8

The influence of the foreign invader on the shape of wooden architecture of the end of the 19th and beginning of the 20th century in the Lublin region

Netczuk-Pol Ewa

Architectus

|

2021

|

Nr 1 (65)

11--20

EN

The aim of the article was to present the influence of the Russian national architecture on the wooden architecture of the Lublin region, created at the turn of the 19th and 20th centuries, which was characterized by great distinctiveness. The subject of the work was to show the importance of increased Russification, which touched not only the spheres of social and cultural life, but also architecture.The article analyzes the preserved wooden architecture from the turn of the century in the present-day Lubelskie Region. The starting material used was the available archival materials and documentation prepared for the needs of the provincial conservator of monuments (the card for the records of architectural and construction monuments) and a local inspection was made to prepare photographic documentation of the current state. Characteristic wooden buildings were used as comparative material, built at the end of the 19th and the beginning of the 20th century in Samara, Russia. The buildings have a well-documented history and are well researched by local scientists. Additionally, they are kept almost intact. During the research, a comparative method was used for the existing wooden buildings in the Lublin region from the turn of the century with the Russian wooden buildings, mainly in terms of detail and façade decoration. It allowed us to notice the similarities between the details used in traditional wooden construction in the Lublin Province. It is especially visible in the details of the window decorations – richly decorated drip and window sills. It is an element characteristic only for the analyzed period, which confirms the thesis about the influence of the foreign invaders on the shape of architecture.

PL

Celem artykułu było przedstawienie wpływu architektury narodowej rosyjskiej na drewnianą architekturę Lubelszczyzny powstałą na przełomie XIX i XX w., która charakteryzowała się dużą odrębnością. Przedmiotem pracy było ukazanie znaczenia wzmożonej rusyfikacji, która dotykała nie tylko sfery życia społecznego, kulturalnego, ale także architektury.W artykule dokonano analizy zachowanej architektury drewnianej powstałej na przełomie wieków na terenie obecnego województwa lubelskiego. Jako materiał wyjściowy wykorzystano dostępne materiały archiwalne oraz dokumentację stworzoną na potrzeby wojewódzkiego konserwatora zabytków (karta ewidencji zabytków architektury i budownictwa) oraz dokonano wizji lokalnej w celu przygotowania dokumentacji fotograficznej stanu aktualnego. Jako materiał porównawczy posłużyła charakterystyczna zabudowa drewniana powstała pod koniec XIX i na początku XX w. w Samarze w Rosji. Zabudowa ta ma dobrze udokumentowaną historię oraz jest dobrze zbadana przez lokalnych naukowców. Dodatkowo przetrwała do dziś w stanie prawie nienaruszonym.Podczas badań porównano istniejącą zabudowę drewnianej Lubelszczyzny z przełomu wieków z zabudową drewnianą rosyjską przede wszystkim pod względem detalu i dekoracji fasady. Pozwoliło to na zauważenie podobieństw między detalami stosowanymi w tradycyjnym budownictwie drewnianym na terenie województwa lubelskiego. Szczególnie jest to widoczne w detalu stolarki okiennej – bogato dekorowane nad- i podokienniki. Jest to element charakterystyczny tylko dla badanego okresu, co potwierdza tezę o wpływie zaborcy na kształt architektury.

9

Regulations governing the impact of the aquatic environment on transport in the kingdom of Poland: removing obstacles from the rivers, creating riverside public spaces and signs and land drainage

Rutkowski Marek

Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska

|

2020

|

z. 109

163--176

EN

This work focuses on several aspects of water-related transportation laws as well as drainage law introduced in the Kingdom of Poland before 1860. Thus, while focusing on a) laws concerning the removal of diverse type of obstacles from the rivers used for official navigation; b) establishing of riverside towing routes; c) construction of rivers verst signs on the river banks, this research also deals with the introduction of provisions concerning draining and receiving of waters, which had a huge impact on the road construction and maintenance process in Poland for the first half of the 19th century.

10

Forms of insurance of goods transported via water in the inter-uprising period in the Kingdom of Poland

Rutkowski Marek

Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska

|

2020

|

z. 107

153--163

EN

In May of 1844, more than twenty years after taking the first steps in the field of regulating watercourse transportation issues, the new law introducing strict water transportation measures in the Kingdom of Poland was accepted by the Russian Tsar. These new proposals, though seen as practically harsh and difficult, for instance, possibly limiting the opportunity of obtaining compensation payments might have given some new strong impulses for the development of Polish water transportations issues as a whole.

11

Wincenty Pol i koleje żelazne – ujęcie geograficzno-historyczne

Kowalczyk Karol

Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG

|

2020

|

nr 23(1)

8--27

PL

Celem artykułu jest ukazanie, w ujęciu geograficzno-historycznym, związków Wincentego Pola (1807-1872) z kolejami żelaznymi. Jako świadek ich rozwoju w Europie Środkowej, a jednocześnie geograf – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, dostrzegał zalety nowego środka transportu dla gospodarki, społeczeństwa i krajoznawstwa. W opracowaniu przeanalizowano epizody z biografii W. Pola w odniesieniu do etapów procesu przestrzennej dyfuzji kolei na świecie. Dokonano próby wskazania miejsc i okoliczności jego bezpośredniej styczności z drogami żelaznymi, w szczególności podczas odbywanych podróży. Wskazano też elementy jego dorobku naukowego związane z geografią transportu kolejowego. W badaniach opierano się na pismach, w tym korespondencji W. Pola oraz innych źródłach o charakterze tekstowym, ikonograficznym i kartograficznym. Najważniejszym wynikiem przeprowadzonych analiz jest przestrzenna rekonstrukcja przebiegu tras, które W. Pol mógł pokonać pociągiem między 1845 a 1872 r.

EN

The aim of the article is to show, in geographic and historical terms, the links between the life of Wincenty Pol (1807–1872) and the railways. As a witness of their development in Central Europe, and at the same time a geographer – professor at the Jagiellonian University, he saw the advantages of the new mode of transport for the economy, society and sightseeing. The paper analyses episodes from W. Pol’s biography with a reference to the stages of the process of spatial diffusion of railways in the world. An attempt was made to indicate the places and circumstances of his direct contact with railways, especially during his travels. Elements of his scientific output related to the geography of rail transport were also indicated. The research was based on his writings, including the mail, and other literature, iconographic and cartographic sources. The most important result of the analyses is a spatial reconstruction of the routes that W. Pol could have travelled by train between 1845 and 1872.

12

Sole kamienne w Siewierzu – chybione koncepcje poszukiwań górniczych Augusta Rosta

Wójcik Andrzej J.

Hereditas Minariorum

|

2020

|

Vol. 6

105-113

PL

Zainteresowania poszukiwaniami złóż soli w XIX w. Polsce wzrosły w związku z utratą kopalń w Wieliczce i w Bochni na rzecz Cesarstwa Austriackiego. Szukano nowych miejsc występowania soli, w tym na Ponidziu oraz w rejonie Siewierza. Tu działał nieudanie August Rost, który zakładał znalezienie triasowych złóż soli, podobnych do występujących w Niemczech. Później przyczynił się do rozpoznania permskiego złoża soli występującego w Ciechocinku.

EN

Interest in the exploration of salt deposits in Poland in the nineteenth century increased due to the loss of mines in Wieliczka and Bochnia to the Austrian Empire. New places of salt occurrence were searched, including in Ponid and in the Siewierz region. August Rost's work, whose aim was to find Triassic salt deposits similar to those found in Germany, was unsuccessful. Later tho, he contributed to the recognition of the Permian salt deposit in Ciechocinek.

13

Non-destructive testing and analysis of a XIX-century brick masonry building

Hoła A., Sadowski Ł., Szymanowski J.

Archives of Civil Engineering

|

2020

|

Vol. 66, nr 4

201--219

EN

The article presents the results of non-destructive testing and analyses carried out for a brick masonry building from the 19th century, which has many irregularities that involve a lack of inspections and tests of its technical condition for many years, as well as a failure to carry out necessary repairs. The conducted organoleptic tests enabled the most significant building damage to be indicated, and its causes were determined on the basis of the results of non-destructive tests and analyses. These causes include mainly wall cracks, ceiling deflections and excessive dampness. It also contains the relationships, which were developed using non-destructive dielectric and resistive methods when testing the moisture content of the brick walls. These results may be useful for other researchers dealing with brick masonry buildings from a similar period of time. The authors' intention was to present the existing poor technical condition of the brick masonry building and indicate its causes, as well as to present that a lack of appropriate maintenance can lead to a situation in which the life or health of residents is threatened.

14

Education of members of transport services of tsarist Russia in the 1830s. Admission and examination of students of the Saint Petersburg Institute of Corps of Engineers of roads of communication

Rutkowski M.

Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska

|

2019

|

z. 102

165--183

EN

This paper focuses on the phenomenon of the strongly complicated process of education of cadets and officers of tsarist transportation services corps during the 1830s of the 19th century. While primarily commencing this short study with introduction and changes in the didactic process occurring in Saint Petersburg Institute of Corps of Engineers of Roads of Communication at the early stages of its development, the main scope of the research was to describe: a) changes and restriction in the accessibility to the very process of education given in this Institute, b) the alteration in the formal entry and most of all scientific requirements. c) the outcome and circumstances of final examinations, all happening during the third decade of 19th century.

15

Civic transport duty as service performed for the tsarist army stationed in the Kingdom of Poland in the light of the transportation act of May 4, 1858

Rutkowski Marek

Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska

|

2019

|

z. 103

119-142

EN

This text focused on the implementation of the provisions concerning civil transport services rendered for the sake of the Russian occupational (Active) Army stationed in the Kingdom of Poland by the Administrative Council of the Kingdom of Poland, there. The above-mentioned Transportation Act of May 4, 1858, generally refers though to the old solutions, mostly in force since 1831, or even from the time of the pre-revolutionary era. Writing down and introducing once again some of these provisions was, as it might seem, a part of the process of regulating within the frames of law, this aspect of relations between the invading Russian military power and the Polish subdued society.

16

Tales from the Silk Road – a snapshot of trade with China in the Polish press during the second half of the 19th century

Lubińska Natalia

Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie

|

2019

|

nr 60 (132)

122--130

EN

This paper presents trade between China and Europe along the historical Silk Road, based on the materials from the Warsaw press published in the second half of the 19th century. The 19th century was a period of intense military actions led by the European empires in the Far East. The defeat of the Qing Dynasty during the Opium Wars marked the so-called cutting of the “Chinese cake” and the gradual fall of the empire. The events of this period caused an increased interest in the subject of the Middle Kingdom among Europeans and also in the Polish press.

17

Antoine Alexis Auzilly - papiernik z przypadku

Skowron Marek

Przegląd Papierniczy

|

2019

|

R. 75, nr 11

702--706

PL

Na ziemiach polskich na początku XIX w. jedynym surowcem stosowanym do produkcji papieru były szmaty. Jednak ograniczona ich dostępność spowodowała zainteresowanie się producentów papieru innymi surowcami. W opracowaniu przedstawiono próbę wykorzystania jednego z takich surowców - słomy. Przedstawiono także różne zastosowanie papieru ze słomy - jako materiału do druku, opakowania, czy na pokrycie dachowe. Omówiono również krótką historię pierwszej polskiej manufaktury wytwarzającej papier ze słomy, której założycielem byt francuski chemik Alexis Auzilly.

EN

At the beginning of the 19th century the only raw material for paper manufacture were rags in Poland. However the limited their availability caused an interest of paper manufacturers in other raw materials. In this article an attempt to the use one of these raw materials - straw. Different straw paper applications - as printing paper, packaging or roofing board - are presented. The short history of the first Polish hand production of straw paper, the founder of which was French chemist Alexis Auzilly, is discussed.

18

Gazownie komunalne Poznania i Lwowa na początku XX w. Próba charakterystyki i porównania ich rozwoju

Urbaniak Miron

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2019

|

T. 64, nr 1

57--75

EN

The Poznań and Lwów gasworks were established in the 1850s; the former being an urban enterprise, the latter a private company. At the beginning of the 20th century, the gasworks and the entire gas infrastructure in Lwów were seriously outdated as compared to Poznań in terms of the volume of production and technology. After the municipalization of the plant in 1898, Galicia’s capital quickly began to reduce a backlog using the effects of technical progress in Europe. As part of the modernization and expansion of both gasworks in the fi rst decade of the 20th century, modern water-gas plants with Humphreys & Glasgow systems were commissioned in Poznań (1900) and Lwów (1906). Moreover, the gas network and public lighting system were intensively developed in both cities. In 1910, 11.3 million cubic meters of gas fl owed into the municipal network in Poznań, whereas 6.1 million cubic meters did so in Lwów. The number of gas street lights amounted to 3456 and 3541, respectively. In both cities, major extensions of their gasworks were planned in the very years preceding the outbreak of World War I. In Poznań, the investment was implemented to a large extent during World War I, when a unique and innovative Koppers retort house and a dry-seal gas holder with a capacity of 50 thousand cubic meters were built. In Lwów, due to the Russian occupation of the city between 1914 and 1915, ultimately the works had to be stopped. Due to wartime hardships, the planned Glover-West vertical retort house was eventually replaced by the Dessau vertical retort furnace. The retort house was completed in 1917, but the rest of the investment was fi nalized in the fi rst years of the Second Polish Republic. Nevertheless, when the Partitions of Poland ended, both gas plants were among the largest and most modern in terms of technology in the country, in which their directors at the time, Hans Mertens in Poznań and Adam Teodorowicz in Lwów, had considerable merit.

19

Neogotyckie mauzoleum barona von Lachmann-Falkenau w Jałowcu (Wingendorf)

Wróblewski Sebastian

Architectus

|

2019

|

Nr 2 (58)

3--14

PL

Tematem artykułu jest neogotyckie mauzoleum w Jałowcu (Wingendorf) projektu Carla Johanna Lüdeckego (1826–1894), które pozostaje w twórczości architekta wyjątkowym przykładem połączenia form architektonicznych i rzeźbiarskich z otaczającym krajobrazem. Omówiono w nim dwie wersje projektowe jałowieckiego założenia – z 1870 i 1881 r. – różniące się detalem rzeźbiarskim, zmienionym przez rodzinę fundatorów. Zrealizowana rzeźba przedstawiająca barona Roberta von Lachmanna odeszła od pierwotnie projektowanych treści laickich, narodowych na rzecz bardziej związanych z chrześcijańską duchowością. W artykule zarysowano również możliwe inspiracje oraz historyczne rozwiązania mauzoleów baldachimowych, a także przybliżono pozostałe realizacje i projekty dolnośląskiej architektury sepulkralnej Lüdeckego wraz z ich powiązaniami z otoczeniem. Efekt ścisłego zespolenia zieleni i przestrzeni wokół mauzoleum rodziny Lachmannów z jego architekturą i rzeźbą pozostaje do dziś, mimo znacznych zniszczeń, oryginalnym świadectwem estetyki epoki „wilhelmińskiej” na Dolnym Śląsku, a całość cennego zespołu, łącznie z otoczeniem, powinna podlegać ochronie.

EN

The neo-Gothic mausoleum in Jałowiec (Wingendorf) designed by Carl Johann Lüdecke (1826–1894) is a unique example of the union of architecture, sculpture and surrounding landscape in the Silesian province of the 2nd German Empire. Two versions of the Jałowiec project, from 1870 and 1881, varied in detail and symbolism, are discussed. Symbolic meanings of sepulchral sculpture designed by the architect had been changed by the family of baron von Lachmann. The final sculpture representing Robert baron von Lachmann did not have as much national and secular meaning as the design by the architect but more Christian aspects. The effect of close relations between the greenery and landscape space surrounding the graveyard with the mausoleum’s architecture still remains, despite large destruction, being an original example of aestethics of the “Wilhelminian” era in Lower Silesia and as such should be protected.

20

Road building, maintenance and repairs in the Kingdom of Poland in light of publicly announced government reports from 1843 to 1859

Rutkowski M.

Zeszyty Naukowe. Transport / Politechnika Śląska

|

2018

|

z. 98

133--148

EN

The purpose of this paper is to examine the process of building, repairing and maintaining two types of main roads in the Kingdom of Poland, especially during the mid-19th century, when the overall process of expanding the local road transportation network started to considerably slow its pace. Publicly announced parts of official government reports have been taken into consideration in order to describe such endeavours by the Polish transportation authorities concerning first-class and secondary routes (generally paved with the usage of a standardized macadam system) during the period between 1843 and 1859.