Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
Powiadomienia systemowe
  • Sesja wygasła!

Znaleziono wyników: 20

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  żużel hutniczy
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available Fazy siarczkowe i siarczanowe w żużlach hutniczych
EN
Metallurgical slags are characterized by a varied and rich phase composition, which undergoes transformations under the influence of landfill waste disposal. The aim of the research was to check if, despite the long-term slags storage on the dumps and the impact of external factors on them, the sulfide phases are still present in their phase composition. The conducted tests confirmed the presence of sulphide phases in the analysed slags. In the Zn-Pb slags, the presence of iron sulphide with a chemical composition similar to pyrrhotite FeS and zinc sulphide – sphalerite ZnS were found. In the martensite slags calcium sulphide – oldhamite CaS and manganese sulphide – alabandin MnS (characteristic sulphides for steel wastes) were found. Sulphides create fine precipitation, most often surrounded by glaze, which forms an insulating layer for them. As the glaze devitrification, the sulphides are oxidized and sulphates are formed. Their presence can affect the acidification of the environment.
PL
Żużle hutnicze charakteryzują się zróżnicowanym i bogatym składem fazowym, który pod wpływem składowania odpadów na zwałowiskach ulega przeobrażeniom. Celem badań było sprawdzenie, czy pomimo długoletniego składowania żużli na zwałowiskach i oddziaływania na nie czynników zewnętrznych, fazy siarczkowe nadal są obecne w ich składzie fazowym. Przeprowadzone badania potwierdziły obecność w analizowanych żużlach faz siarczkowych. W żużlach Zn-Pb stwierdzono obecność siarczku żelaza o składzie chemicznym zbliżonym do pirotynu FeS oraz siarczku cynku – sfalerytu ZnS. W żużlach martenowskich występują charakterystyczne dla odpadów stalowniczych: siarczek wapnia – oldhamit CaS oraz siarczek manganu – alabandyn MnS. Siarczki tworzą drobne wytrącenia, najczęściej w otoczeniu szkliwa, które stanowi dla nich otoczkę izolującą. W miarę postępującego procesu dewitryfikacji szkliwa siarczki ulegają utlenieniu, tworzą się siarczany, których obecność może wpływać na zakwaszenie środowiska.
PL
Do sztucznych mieszanek kruszyw najczęściej wykorzystuje się odpady z przemysłu wydobywczego (np. odpady pochodzące z górnictwa węgla kamiennego), energetycznego (popioły lotne, żużle) i hutniczego - żużle, a także zużyte wyroby magezjowo-chromitowe. Kruszywa wytwarzane z dodatkiem żużli stalowniczych często ulegają pęcznieniu, co wynika z występowania w nich faz, ulegających rozkładowi w wodzie i krystalizacji faz wtórnych. Zjawisko to może stwarzać potencjalne, lokalne, źródło zanieczyszczeń wód podziemnych, bowiem jony Ta, V, Mo i Cr mogą być wymywane ze szkliwa i srebrodolskitu wchodzących w skład żużli hutniczych, zaś Cr(VI) z zużytych wyrobów magnezjowo-chromitowych.
EN
Synthetic components of aggregate mixtures usually contains waste from mining (eg. waste from coal mines), energetics (fly ash, slag), metallurgy - slags and wastes from magnesia-chromite products. Aggregates produced with the addition of steel slags often swell, which is a consequence of phases presence in aggregates composition and the process of their decomposition in water and crystallize secondary phases. This phenomenon may cause a potential local groundwater pollution because Ta, V, Mo and Cr ions may be leaching from glass and srebrodolskite (components of metallurgical slags,) and Cr(VI) from magnesia-chromite wastes.
EN
The paper presents the results of heavy metals leaching from metallurgical slag obtained in the tank leaching tests. The tank test is used for waste materials in moulded or monolithic form. The cumulative leaching of components after 64 days of the test was calculated. The effect of contact time of leachant with waste on the leaching was also determined.
4
Content available Processing and utilization of metallurgical slags
EN
Metallurgy and foundry industry create a huge amount of slags that are by-products by production of pig iron, steel and cast iron. Slags are produced in a very large amount in pyrometallurgical processes, and are huge sources of waste if not properly recycled and utilized. With rapid growth of industrialization, the available land for land-filling of large quantity of metallurgical slags is reducing all over the world and disposal cost becomes increasingly higher. Metallurgical slags from different metallurgical processes are treated and utilized in different ways based on the different slag characteristics. The most economic and efficient option for reducing the metallurgical waste is through recycling, which is a significant contribution to saving natural resources and reducing CO2 emissions characteristic of slags and their treatment and utilization are given in the paper. Slags from pig iron and steel production are used most frequently in building industry. From experiments using blast furnace slag and granulated blast furnace slag as grave an water glass as binder follows that the best results – the best values of compression strength and tensile strength were reached by using of 18% of water glass as solidification activating agent. according to cubic compression strength, mixture from 50% blast furnace gravel, 50% granulated blast furnace slag and 18% water glass falls into C35/45 class of concretes. This concrete also fulfils strength requirements for road concrete, it even exceeds them considerably and therefore it could find an application in construction of road communications or in production of concrete slabs.
PL
W artykule scharakteryzowano fazy wtórne: węglanowe, siarczanowe oraz wodorotlenki krystalizujące w zwałowiskach żużli stalowniczych oraz żużli po przeróbce rud Zn-Pb. W wyniku długoletniego składowania w zwałowiskach zachodzi szereg procesów wietrzenia fizycznego związanego z mechanicznym rozkruszaniem odpadów oraz wietrzenia chemicznego, którego jednym z efektów jest m.in. krystalizacja faz wtórnych. Makroskopowo, fazy wtórne tworzą zazwyczaj drobnokrystaliczny nalot pokrywający powierzchnię żużli. Badania mikroskopowe oraz metodą dyfrakcji rentgenowskiej wykazały obecność wśród nich: kalcytu, gipsu, barytu oraz goethytu. Fazy te charakteryzują się różnorodnością form morfologicznych, jak również zróżnicowanym składem chemicznym, odnotowano m.in. podstawienia ołowiu, cynku i arsenu w barycie. Obecność faz wtórnych może doprowadzić do zmian pH środowiska glebowego w otoczeniu zwałowisk. W żużlach, znaczna zawartość węglanów sprzyja zachowaniu ich właściwości alkalicznych, natomiast jony siarczanowe wpływają na zakwaszenie środowiska i wzmożoną migrację metali.
EN
The secondary phases: carbonates, sulfates and hydroxides crystallized in steelmaking slags dumps as also in dumps of slags after zinc and lead production were characterized in this article. In the dumps, as a result of long-term storage, there are a number of physical weathering processes associated with mechanical crushing of wastes as also chemical weathering processes, one of whose effects include crystallization of secondary phases. Macroscopically, secondary phases usually form a finecrystalline deposit covering the surface of the slags. Microscopic studies and X-ray diffraction analysis showed the presence among them of calcite, gypsum, barite and goethite. These phases are characterized by a variety of morphological forms, as well as the diverse chemical composition, for example in barite some substitutions of lead, zinc and arsenic were noted. The presence of secondary phases may lead to changes of pH of soil surrounding the dumps. In the slags, a significant content of the carbonates conducive to maintaining their alkali properties, whereas sulfates ions influence on the acidification of the environment and increased migration of metals.
PL
W artykule przedstawiono charakterystykę wybranych metali ciężkich występujących w silnie zwietrzałych żużlach stalowniczych oraz żużlach po przeróbce rud Zn-Pb. Dokonano tego w oparciu o analizę właściwości geochemicznych metali, analizę ich zawartości w badanych żużlach oraz sposobu ich powiązania ze składnikami żużli. Na tej podstawie stwierdzono, że pomimo długoletniego składowania żużli na zwałowiskach, metale nadal są obecne w ich składzie. Proces ich powolnego uwalniania i migracji do środowiska zaznacza się szczególnie w odniesieniu do żużli Zn-Pb, czemu sprzyja obecność w ich składzie chemicznym siarki. W żużlach stalowniczych znaczna koncentracja wapnia wpływa na zachowanie właściwości alkalicznych przez żużle, co hamuje proces uwalniania metali. Istotnym zagadnieniem jest sposób występowania metali w żużlach. Najłatwiej migrują metale ciężkie ze szkliwa, które jest jednym z najbardziej podatnych składników odpadów na procesy wietrzenia. Najtrudniej uwalnianie metali zachodzi z faz krzemianowych, w których tworzą one podstawienia w strukturach wewnętrznych.
EN
Characteristics of selected heavy metals present in the highly weathered steelmaking slag and slag after zinc and lead production was presented in the article. It was done by analysis of geochemical properties of metals, analysis of their content in the studied slags and their relationships with the components of the slags. On this basis, it was found that despite the long storage of slags on dumps, metals are still present in their chemical composition. Processes of slow releases and migration of heavy metals are especially expected in relation to the Zn-Pb slags, what is facilitated by the presence of sulfur in their chemical composition. In steelmaking slags a significant concentrations of calcium affects the behavior of the slags alkaline properties, what inhibits the process of metals release. An important issue is form of metals occurrence in the slags. The easiest migration of heavy metals is from glaze, which is one of the most vulnerable waste components to weathering processes. The hardest release of metals takes place from silicate phase, in which they form substitution in the internal structures.
7
PL
W pracy przedstawiono wyniki badań właściwości betonów sporządzonych na spoiwach trójskładnikowych złożonych z cementu portlandzkiego, krzemionkowego popiołu lotnego oraz wapienia. Te betony nie tylko wykazały dobrą wytrzymałość, lecz również należytą odporność na mróz. W oparciu o uzyskane wyniki można stwierdzić, że szczególne znaczenie w odporności na mróz betonu ma woda związana chemicznie. Większa zawartość związanej wody w tych betonach wynika z synergicznego działania trójskładnikowego spoiwa. Dodatek wapienia powoduje powstawanie uwodnionych węglano-glinianów i ich roztworów stałych, co zwiększa zawartość tej związanej wody. Powoduje także zwiększenie objętości hydratów i zmniejszenie porowatości oraz spowodowane tym korzystne zwiększenie wytrzymałości. Z kolei popiół lotny ma korzystny wpływ na wytrzymałość po dłuższym twardnieniu, powodując zwiększenie zawartości fazy C-S-H w matrycy cementowej, co wyrównuje słaby wpływ wapienia na te właściwości betonu. Praktyka przemysłowa potwierdza dobre wyniki betonów, opartych na spoiwach trójskładnikowych, w produkcji elementów betonowych.
EN
In the paper the concretes properties of ternary binder, composed of Portland cement, siliceous fly ash and limestone were examined. These concretes not only show good strength development, but also have a better frost resistance. On the basis of the presented results especially chemically bound water seems to play a crucial role. The higher content of bound water in these concretes can be explained by a synergy of the ternary binder components action. The presence of limestone leads to the formation of carboaluminate hydrates and their solid solutions with sulphate-aluminates hydrates, which increases the content of chemically bound water. The increase of the volume of hydrates and a subsequent decrease of porosity has also the advantageous effect on strength. Fly ash has a very significant influence on strength after longer period and on durability of concrete, increasing the C-S-H content of cement matrix and thus complete the weak property of limestone. The practice shows a good performance of concrete with ternary binders in the production of building elements.
8
Content available remote Żużle po produkcji żelaza, cynku i ołowiu w świetle badań mineralogicznych
PL
Na tle krótkiej charakterystyki rozwoju górnictwa i hutnictwa rudnego na Górnym Śląsku, scharakteryzowano żużle hutnicze po produkcji żelaza, cynku i ołowiu. Szczególną uwagę poświęcono ich specyficznym składnikom fazowym, których skład chemiczny, z uwagi na liczne domieszki w strukturze wewnętrznej, jest zmienny i na ogół bogatszy od składu chemicznego odpowiadającym im minerałom skał naturalnych.
EN
This paper presents the characteristics of metallurgical slags as by-products of iron, zinc and lead production in the light of a short description of ore mining and metallurgy in the Upper Silesia, Poland. Particular attention was paid to the slag’s specific phase components which chemical composition, regarding the numerous admixtures in the internal structure, is floating and, in general, more abounding than the chemical composition of its counterparts –natural rock minerals.
9
Content available remote Charakterystyka składu chemicznego żużli konwertorowych i wielkopiecowych
PL
W artykule przedstawiono charakterystykę składu chemicznego żużli konwertorowych i wielkopiecowych składowanych na zwałowisku w Dąbrowie Górniczej. Badania przeprowadzono m.in. na podstawie analizy spektralnej, mikroskopii skaningowej oraz rentgenowskiej analizy spektralnej w mikroobszarach. Opierając się na uzyskanych wynikach, wykazano zróżnicowanie składu chemicznego żużli, jak również zmienność składu chemicznego poszczególnych faz tworzących żużle.
EN
Characteristic of chemical composition of converter slags and blast furnace slags, which have been stored on the dump in Dąbrowa Górnicza, was presented. Studies were carried out based on among others: spectral analysis, scanning microscopy and X-ray spectral analysis in microareas; on the basis of the obtained results differences of the chemical composition of slags, as well as variability of the chemical composition of individual phases of slags, were shown.
10
Content available remote Odpady przemysłowe w drogownictwie. Cz.2 Jak (nie) stosować?
EN
This paper presents potential hazards caused by certain components of industrial waste, especially certain types of fly ash, which could affect road durability
11
Content available remote Odpady przemysłowe w drogownictwie. Cz.1
EN
This paper presents potential hazards caused by certain components of industrial waste, especially certain types of fly ash, which could affect road durability.
PL
W numerze 1/2012 magazynu „Kruszywa. Produkcja – Transport – Zastosowanie” (s. 22) została zaprezentowana prognoza potrzeb i produkcji kruszyw na lata 2012-2020. W niniejszym artykule przyjrzymy się produkcji kruszyw alternatywnych w ubiegłym roku.
EN
The issue 1/2012 of the magazine "Kruszywa. Produkcja – Transport – Zastosowanie" presented a forecast of demand and the production of aggregates for the years 2012-2020. In this issue we will give a closer look at alternative aggregates production in 2011.
PL
Badania składu chemicznego żużli hutniczych pochodzących zarówno z bieżącej produkcji, jak i składowanych przez wiele lat na zwałowiskach wykazały, że są one bardzo zróżnicowane. Żużle zawierają znaczne ilości metali, w tym metali ciężkich, obok pierwiastków z grupy niemetali i lantanowców. W artykule na podstawie badań mineralogiczno-chemicznych żużli stalowniczych oraz żużli po produkcji stali i rud Zn-Pb, scharakteryzowano formy występowania i powiązania ze składnikami fazowymi wybranych metali: żelaza, manganu, cynku, ołowiu i in. Stwierdzono, że metale w żużlach hutniczych mogą występować w postaci drobnych kropli nie oddzielonych od żużla w procesie hutniczym, tworzyć skupienia polimetaliczne, własne fazy (zwłaszcza tlenkowe) oraz ukrywać się w strukturach faz krzemianowych. Znaczna ilość metali jest rozproszona w szkliwie i substancji amorficznej. Prowadzone badania dostarczają informacji na temat występowania metali w żużlach hutniczych, co jest szczególnie istotne podczas wykonywania prac związanych z gospodarczym wykorzystaniem żużli. Dotyczy to zwłaszcza coraz częściej podejmowanych prób pozyskiwania pierwiastków z żużli hutniczych. Działania te determinują konieczność analizy składu chemicznego i fazowego żużli, gdyż mogą stanowić ważną wskazówkę np. przy opracowywaniu odpowiedniej technologii odzysku pierwiastków.
EN
Research of metallurgical slags chemical composition, originating both from current production as well as gathered in dumping grounds formany years, show that they are very diversified. Slags contain substantial amounts of metals, including heavy metals, apart from elements from groups of non-metals and lanthanoids. In the article occurrence forms and relations with phase components of selected metals (iron, manganese, zinc, lead and others) on the basis of mineralogical and chemical research on slags after steel and ore Zn-Pb production were characterized. It was stated that metals may occur in metallurgical slags as fine drops not separated from slag during a metallurgical process, may form polymetallic aggregates, their own phases (especially oxide ones) and hide in structures of silicate phases. A considerable amount of metals is dissipated in glaze and amorphous substance. The conducted research delivers information on the occurrence of metals in metallurgical slags, which is extremely important during work connected with economic exploitation of slags. It especially refers to increasing attempts of acquiring elements from metallurgical slags. These activities determine the necessity of analyzing chemical and phase composition of slags because they may be an important indication, for instance while working on a proper technology of elements recovery.
PL
Badania mineralogiczne żużli stalowniczych dostarczają informacji na temat faz powstających w piecu hutniczym. Ich skład chemiczny często jest bogatszy od ich naturalnych odpowiedników, tworzą one zróżnicowane formy będące wynikiem zmienności warunków krystalizacji ze stopu żużlowego. Wpływa to na tempo wzrostu kryształów i ich wykształcenie; ta sama faza krystaliczna może tworzyć odmienne formy morfologiczne, których charakterystykę umożliwiły badania przy wykorzystaniu mikroskopii skaningowej. Wytrącenia metaliczne oraz fazy tlenkowe metali (np. wüstyt, manganosyt) tworzą formy kuliste. Wśród tlenków jednym z charakterystycznych składników żużli jest roztwór stały FeO-MgO-MnO, tworzący formy szkieletowe. Różnorodność form morfologicznych wykazuje hematyt: tworząc naskorupienia, tabliczki oraz płytki ułożone w promieniste skupienia. Pokroje oktaedryczne zaobserwowano dla sporadycznie pojawiającego się korundu. Wśród krzemianów wyróżniono tabliczki akermanitu oraz krzemiany dwuwapniowe (larnit, bredigit) o zróżnicowanym pokroju: źle wykształconych tabliczek, ziaren, wydłużonych kryształów. Składniki wtórnie krystalizujące w porach żużli składowanych na zwałowiskach reprezentowane są przez gips wykształcony w postaci igiełek oraz form włóknistych, a także kalcyt o pokroju romboedrów lub kulistych wytrąceń. Tak znaczna ilość mineralnych składników fazowych oraz różnorodność ich form morfologicznych świadczy o bogatym i złożonym składzie fazowym żużli hutniczych, który zmienia się wraz z rodzajem wsadu hutniczego oraz dodatkami i topnikami zastosowanymi w procesie hutniczym.
EN
Mineralogical research on iron slags provides information on the phases that come into being in metallurgical furnaces. Their chemical composition is often richer than that of their natural counterparts; they create diverse forms resulting from the variability of crystallization conditions of a slag alloy. It influences the growth and formation of crystals; the same crystal phase may create different morphological forms. Their characteristics were enabled by the research using scanning microscopy. Metallic precipitations and metal oxide phases (wustite, manganosite) create spherical forms. One of the characteristic components of slags among oxides is the solid solution FeO-MgO-MnO, which crystallizes in the skeletal forms. Hematite shows a variety of forms: crust, plates and strips laid in radiant aggregates. Octahedral habits were observed in corundum, which appears sporadically. Among silicates, there were akermanite plates and two-calcium silicates (larnite, bredigite) with a varied habit: poorly formed plates, grains and elongated crystals. The components that crystallize secondarily in pores of the slags stored at dumping grounds are represented by crystallizing gypsum in the needles and fibrous forms, as well as by calcite with the habit of rhombohedrons or spherical precipitations. Such a substantial amount of phase components and the variety of their morphological forms are a proof of the rich and complex phase composition of metallurgical slags, which changes with the type of metallurgical feed as well as additions and fluxes used in the metallurgical process.
PL
Żużle hutnicze coraz częściej są obiektem zainteresowania pod kątem możliwości ich wykorzystania, zwłaszcza jako materiału do produkcji różnego rodzaju kruszyw. W związku z tym konieczne jest dokładne poznanie tego materiału nie tylko z uwagi na jego właściwości techniczne, ale także ze względu na skład mineralogiczno-chemiczny, który może dostarczyć wielu cennych informacji podczas gospodarczego wykorzystania żużli. Jednym z głównych składników żużli hutniczych - obok skupień metalicznych, faz krzemianowych i tlenkowych - jest szkliwo. Na podstawie badań przeprowadzonych na próbkach żużli po hutnictwie stali oraz rud Zn-Pb pobranych z wybranych zwałowisk na terenie Górnego Śląska, przedstawiono kolejne etapy procesu dewitryfikacji szkliwa; od jego izotropowych fragmentów o gładkiej powierzchni do szkliwa przeobrażonego, silnie spękanego o brązowo-czerwonym zabarwieniu. Spękania często wypełnione są drobnym nalotem tlenkowych faz metali wydzielających się ze szkliwa w trakcie jego dewitryfikacji. Na podstawie analizy w mikroobszarach ustalono skład chemiczny szkliwa, który jest zmienny i zależny od rodzaju żużli, z jakimi związane jest szkliwo. Dominują w nim: Si, Al, Fe oraz Ca i Mg. Szkliwo odpadów stalowniczych zawiera ponadto domieszki Mn, P, S, natomiast w szkliwie z żużli po hutnictwie rud Zn-Pb stwierdzono obecność metali ciężkich: As, Cd, Cu, Mn, Ni, Pb, Ti i Zn, a także alkaliów, fosforu i siarki.
EN
Metallurgical slag is often treated as a material which could be used in the waste management, especially for production different kinds of aggregate. So it is necessary to know that material not only considering technical properties, but also its mineral and chemical composition. Such researches could deliver many valuable information during the waste utilization. Researches were made for samples of the metallurgical slag after steel and Zn-Pb production. Samples were taken from chosen dumps localized in the Upper Silesian District. Beside metallic aggregates, silicate and oxide phases, glaze is one of the main component of the metallurgical slag. The following stages of the glaze devitrification were presented; from not transformed and isotropic glaze pieces to the strong weathered glaze. Transformed glaze is red or brown with the cracks on the surface. Cracks are often filled by the metals oxides, which can be liberated during the glaze devitrification. On the base of researches executed using the electron microprobe the chemical glaze composition was presented. The chemical composition of the glaze is variable what is connected with the kind of the metallurgical slag. The following main elements were distinguished in the metallurgical slag: Si, Al, Fe, Ca and Mg. Slag after steel production contains also Mn, P, S and the slag after Zn-Pb production contains: As, Cd, Cu, Mn, Ni, Pb, Ti, Zn, Na, K, P and S.
PL
Temat kruszyw hutniczych pojawiał się w „Magazynie Autostrady” już kilkakrotnie. W aktualnym numerze zwrócono uwagę na znaczenie i wykorzystanie kruszyw hutniczych na przykładzie poszczególnych inwestycji drogowych.
EN
The topic of aggregates has been discussed several times already in the magazine Magazyn Autostrady. In the current issue, the focus is put on the importance and use of aggregates on the example of particular road contructions.
PL
Hutnictwo żelaza i stali jest źródłem wartościowych odpadów żużlowych, które z powodzeniem były i są stosowane do budowy dróg. Huty i stalownie rozmieszczone były na terenie Górnego Śląska, Zagłębia oraz na obszarze Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP). Od przełomu XVIII i XIX w. kolejno powstawały i upadały zakłady hutnicze, a w pobliżu każdego z nich tworzone były hałdy odpadów pohutniczych. Niektóre stare hałdy są już wyeksploatowane, inne są jeszcze w trakcie eksploatacji.
EN
Iron and steel industry is a source of valuable slag waste products, which have been long used to road construction. A great number of steelworks used to be located in the area of the Upper Silesia, Zagłębie and within the limits of the Central Industrial Region. Since the turn of the 18th and 19th centuries, new metallurgical plants arose and went bankrupt. In the vicinity of theirs, numerous slag heaps were created. Some of the oldest have already been exploited, while the others are still in use.
18
Content available remote Badania spiekania spiekanek rudnych zawierających odpady hutnicze
PL
W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących zastosowania do produkcji spieku mieszanek rudnych zawierających odpady hutnicze - pył wielkopiecowy, szlam wielkopiecowy i żużel hutniczy w ilości do 50 kg na l Mg spieku. Przedstawiono wpływ każdego z dodanych odpadów do mieszanki spiekalniczej na własności metalurgiczne otrzymanego spieku.
EN
In this paper the results of research work concerning the application of iron mixes that contain metallurgical waste (blast furnace, dust, sludge) in sinter production are presented. The amount of waste is equal to 50 kg/Mg of sinter. The influence of every waste component added to the sinter mix on metallurgical properties of obtained sinter is described.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.