Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Jewish pre-burial houses in Silesian Voivodeship - state of preservation

Chodura Karolina

Builder

|

2022

|

R.26, nr 12

59--63

EN

For centuries synagogues, houses of prayer, Jewish cemeteries with pre-burial houses were an important element of the landscape of the cities located within current borders of the Silesian Voivodeship. Unfortunately not many examples of this heritage have survived to present day - on 64 Jewish cemeteries located within the borders of the Voivodeship only 15 Jewish pre-burial houses have survived, many of them in a very poor technical condition. The aim of the article is to present state of preservation of this extremely valuable architectural and cultural heritage. Presented research is the result of in situ studies conducted in 2018-2021.

PL

Synagogi, domy modlitwy, żydowskie domy przedpogrzebowe przez wieki były ważnym elementem pejzażu miast znajdujących się obecnie w granicach województwa śląskiego, niestety niewiele z tych obiektów przetrwało do dzisiaj. Na terenie województwa śląskiego zachowało się zaledwie 15 domów przedpogrzebowych zlokalizowanych na 64 cmentarzach żydowskich, w tym wiele w bardzo złym stanie technicznym. Celem artykułu jest przedstawienie stanu zachowania tego niezwykle cennego dziedzictwa architektonicznego i kulturowego. Zaprezentowane wyniki są efektem badań in situ przeprowadzonych w latach 2018-2021

2

German reparations to Poland for World War II on global background

Kostrzewa-Zorbas G.

Studia Bezpieczeństwa Narodowego

|

2018

|

R. 8, Nr 14

207--220

EN

No other country in the world suffered a greater measurable and verifiable loss of human and material resources than Poland during World War II in 1939-1945. According to the first approximation, the value of human and material losses inflicted to Poland by Nazi Germany amounts to 6.495 trillion US dollars of 2018. However, Poland never received war reparations from Germany. The article is a preliminary survey of the complex issue – conducted in an interdisciplinary way combining elements of legal, economic, and political analysis, because the topic belongs to the wide and multidisciplinary field of national and international security. Refuted in the article is an internationally popular myth that communist Poland unilaterally renounced German war reparations in 1953. Then the article discusses the global background of the topic in the 20th and 21st centuries – in particular, the case of Greece whose reparations claims Germany rejects like the Polish claims, and major cases of reparations actually paid: by Germany for World War I, by Germany to Israel and Jewish organizations for the Holocaust, by Japan for World War II – at 966 billion US dollars of 2018, the largest reparations ever – and by and Iraq for the Gulf War. The article concludes with a discussion of necessary further research with advanced methodology of several sciences, and of a possible litigation before the International Court of Justice – or a diplomatic solution to the problem of war reparations.

PL

Żaden inny kraj świata nie doznał tak wielkich, a możliwych do zmierzenia i weryfikacji strat w zasobach ludzkich i materialnych jak Polska podczas II wojny światowej w latach 1939-1945. Według pierwszych szacunków wartość strat ludzkich i materialnych zadanych Polsce przez nazistowskie Niemcy sięga 6,495 bilionów dolarów amerykańskich z 2018 roku. Jednak Polska nigdy nie otrzymała reparacji wojennych od Niemiec. Artykuł jest wstępnym studium skomplikowanego tematu – studium interdyscyplinarnym, łączącym elementy analizy prawnej, ekonomicznej i politycznej, ponieważ należy do szerokiej i wielodyscyplinarnej dziedziny bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego. Obalony w artykule zostaje popularny międzynarodowo mit, że komunistyczna Polska jednostronnie zrzekła się niemieckich reparacji wojennych w 1953 roku. Następnie artykuł przedstawia globalne tło tematu w XX i XXI wieku – w szczególności sprawę Grecji, której roszczenia odszkodowawcze Niemcy odrzucają tak jak roszczenia polskie, oraz przypadki wielkich reparacji realnie wypłaconych: przez Niemcy za I wojnę światową, także przez Niemcy dla Izraela i organizacji żydowskich za Holokaust, przez Japonię za II wojnę światową – japońskie reparacje, wynoszące 966 miliardów dolarów z 2018 roku, były największe w dziejach – i przez Irak za wojnę w Zatoce Perskiej. Artykuł kończy się przedstawieniem konieczności dalszych badań z użyciem zaawansowanej metodologii wielu nauk oraz zarysem możliwego procesu przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości w Hadze – lub dyplomatycznego rozwiązania problemu reparacji wojennych.

3

Przestrzenne i kulturowe aspekty funkcjonowania żydowskich łaźni rytualnych

Majewska A.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2017

|

Nr 51

114--132

PL

W artykule omówiono przestrzenne i kulturowe aspekty funkcjonowania żydowskich łaźni rytualnych w województwie śląskim, w tym rozmieszczenie mykw obecnie nieistniejących oraz reliktów łaziebnych założeń przedwojennych. Na podstawie materiałów archiwalnych i autorskiej dokumentacji obiektów wykonano wizualizacje 3D fizjonomii wybranych obiektów oraz ich lokalizacji w przestrzeni. Stanowią one uzupełnienie analiz kameralnych oraz syntezę badań terenowych. Przedstawione modele generując wirtualną rzeczywistość pozwalają zrozumieć i przestudiować istotę mykw, czyli tych z żydowskich obiektów religijnych, których poznanie pozostaje utrudnione ze względu na ograniczoną dostępność na terenie Polski. Jedynie wirtualnie doświadczając ich przestrzeni można zachować pamięć o dziedzictwie ukrytym, które znika z krajobrazu kulturowego w całkowitym zapomnieniu.

EN

The article discusses spatial and cultural aspects of functioning of Jewish ritual baths in the Silesian Voivodeship, including distribution of mikvah no longer existing and relics of pre-war bath complexes. 3D visualisations of physiognomies of selected objects and their location in space were made on the basis of archive materials and author’s own documentation of those objects. They complement small-scale analyses and the synthesis of field research. Presented models, by generating virtual reality, allow for understanding and studying the essence of the mikvah, i.e. those among Jewish religious objects which are difficult to learn about because of their limited availability in Poland. Only by virtually experiencing their space, can one preserve the memory of hidden heritage that disappears from the cultural landscape and falls into complete oblivion.

4

„Cztery pory roku” w historii lubelskich Żydów – projekt Ogrodu Pamięci na terenie dawnego cmentarza żydowskiego w Lublinie

Olejarnik T., Ziernicka-Wojtaszek A.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2017

|

T. 62, z. 1

47--60

PL

Tematem artykułu jest projekt koncepcyjny Ogrodu Pamięci na terenie dawnego cmentarza żydowskiego, znajdującego się na pograniczu dzielnic Ponikwoda i Kalinowszczyzna w Lublinie. Obszar opracowania obejmuje nieogrodzoną, pozbawioną nagrobków część dawnego cmentarza żydowskiego, która obecnie stanowi dla mieszkańców pobliskich zabudowań namiastkę parku z ubogą infrastrukturą i roślinnością. Założeniem pracy było pogodzenie sprzecznych funkcji terenu poprzez stworzenie bardzo potrzebnego w tym rejonie parku, a jednocześnie zapewnienie odpowiedniego szacunku dla przeszłości miejsca. Zasadniczą część pracy stanowi projekt koncepcyjny Ogrodu Pamięci, w efekcie zaprojektowania którego teren zyskał ład przestrzenny, a roślinność poprzez zaplanowaną zmienność pojawów fenologicznych nabrała również symbolicznego znaczenia, dzięki przypisaniu każdej porze roku pewnego okresu z historii lubelskich Żydów.

EN

The subject of the project is a conceptual design for a Memorial Garden on the site of the former Jewish cemetery, located on the area joining the Ponikwoda and Kalinowszczyzna districts in Lublin. The area covered by the project is an unfenced part of the former Jewish cemetery, without tombstones, which now serves as an ersatz park for residents of nearby buildings, with poor infrastructure and vegetation. The premise of the work was to reconcile the contradictory functions of the site by creating a much-needed park in the area while at the same time ensuring appropriate respect for the history of the site. The core of the work is the conceptual design of the Memorial Garden, owing to which the area will gain spatial order, while through the planned variation of phenological phenomena the vegetation will acquire symbolic meaning, as each season will be associated with a particular period in the history of Lublin Jews.

5

Relacje międzykulturowe w Palestynie w świetle konfliktów na Bliskim Wschodzie

Absi J.

Przegląd Nauk o Obronności

|

2016

|

R. 1, Nr 1/2

177--186

PL

Palestyna była i nadal jest krajem związanym z najważniejszymi wydarzeniami w historii świata. Miała wpływ i ulegała wpływom najważniejszych cywilizacji w historii ludzkości, począwszy od cywilizacji starożytnego Egiptu, poprzez cywilizację babilońską, asyryjską, grecką, perską, rzymską, bizantyjską aż po dzisiejszą arabską cywilizację chrześcijańską i muzułmańską oraz żydowski Izrael. Na terenach Palestyny mieszkały przez tysiąclecia różne ludy reprezentujące różne kultury, czego owocem jest jej bogata spuścizna kulturowa. Ludy te szanowały i akceptowały wzajemnie swoją kulturę, lecz ostatnie wydarzenia na Bliskim Wschodzie miały na to negatywny wpływ i z kolebki kultur Palestyna stała się pretekstem dla innych państw do realizacji swoich partykularnych celów w tym regionie, a dla terrorystów do ataku na Zachód, co niestety przyczyniło się do wzajemnego oddalenia się kultur nie tylko w Palestynie, lecz także na całym świecie.

EN

Palestine was and still is a country associated with the most important events in the history of the world. It had an influence and underwent the influences of the most important civilizations in the history of the mankind since the civilization of Ancient Egyptians, through the Babylonians, Assyrians, Greeks, Persians, Romans, Byzantines civilizations until today’s Arab Christians and Muslims and Jewish Israel civilization. On the territory of Palestine they lived for millennia, different peoples representing different cultures, the result of which is a rich cultural heritage. These peoples respected and accepted each other’s culture, but recent events in the Middle East had a negative impact on tolerance and culture of this country, and from the cradle of cultures Palestine has changed to an excuse for other countries to achieve their particular goals in the region, and for terrorists to attack the West, which unfortunately contributed not only to the mutual distance of cultures in Palestine, but also throughout the world.

6

Renowacja i adaptacja zabytkowego Domu Oczyszczeń Bet Tahara na cele użyteczności publicznej

Deja B.

Materiały Budowlane

|

2015

|

nr 5

12--14

PL

W Olsztynie znajduje się zabytkowy żydowski Dom Oczyszczeń Bet Tahara wybudowany w 1913 r. wg debiutanckiego projektu światowej sławy architekta Ericha Mendelsohna. Najcenniejszym elementem budowli jest samonośne ostrosłupowe sklepienie nad salą pożegnań. W artykule opisano konstrukcję obiektu, jego stan techniczny przed renowacją, projekt i adaptację na cele użyteczności publicznej – Centrum Dialogu Międzykulturowego DOM MENDELSOHNA. Przedsięwzięcie, które jest przykładem rewaloryzacji obiektu o dużej zdolności rewitalizacyjnej, było możliwe dzięki zaangażowaniu Stowarzyszenia Wspólnota Kulturowa Borussia (dzierżawca budynku) i pozyskaniu dofinansowania ze środków publicznych.

EN

The historic Jewish Purification House Bet Tahara was erected in Olsztyn in 1913 on the basis of the debut design of Erich Mendelsohn, aworld – famous architect born in Olsztyn. The most valuable element of the building is a self-supporting pyramid vault above a farewell room. The paper presents an interesting structure of the building, its technical condition before renovation, as well as design and execution of the adaptation into a public utility building – MENDELSOHN HOUSE Intercultural Dialogue Centre. The undertaking, an example of regeneration of a building of a big revitalization capacity, was executed thanks to the commitment of the building’s leaseholder – „Borussia” Cultural Community Association which attracted money for this goal from public funds.

7

Dom z kuczką jako znak dziedzictwa żydowskiego. Zagadnienia ochrony

Michalska-Nakonieczna M.

Budownictwo i Architektura

|

2015

|

Vol. 14, nr 3

241--255

PL

Krajobraz kulturowy polskich miast i miasteczek obfituje w objawy dawnej współegzystencji kultur i religii. Jednym ze znaków tej wielokulturowości jest istnienie do dzisiejszego dnia, przy wielu budynkach mieszkalnych, żydowskich kuczek. Wyznawcy judaizmu spędzali w nich 7 dni jesiennego święta Sukoth. Na skutek uwarunkowań klimatycznych i kulturowych kuczki z Polsce przybrały formę, drewnianych lub murowanych, zabudowanych balkonów, loggii lub ganków. Ich charakterystyczną cechą był otwierany dach. Klapy w dachach kuczek często podnoszono za pomocą mechanizmów, będących wytworami ludowej inżynierii i pomysłowości rzemieślników. Nierzadko zewnętrzne ściany szałasu otrzymywały bogatą dekorację. Obecny stan zachowania kuczek – jednego z nierozerwalnych składników krajobrazu kulturowego polskich miast, jest zazwyczaj bardzo zły. Wobec zagrożeń dla trwania kuczek jako składnika polskiego dziedzictwa kulturowego, należy pobudzać i wykorzystać już istniejące zainteresowanie społeczne. Konieczne jest inicjowanie działań mających na celu opracowania naukowo-historyczne, inwentaryzację, dokumentację, wzmocnienie ochrony prawnej oraz uświadamianie samorządów lokalnych, właścicieli i zarządców nieruchomości.

EN

The varied cultural landscape of Polish cities and towns abounds in often unnoticed examples of former coexistence of cultures and religions. The Jewish sukkah, inside which the followers of Judaism would spend 7 days during the autumn holiday of Sukoth, is such a mark that still exists today near many residential buildings. In Poland, due to the climate and culture, the sukkah took the form of wooden or brick structures, walled-off balconies, loggias or verandas, which all featured an opening roof. The hatch was often operated with complex mechanical devices - products of folk engineering and ingenuity. Quite often the shed’s outside was richly decorated. The current state of surviving sukkah, which make a vital element of the cultural landscape of Polish towns, is usually very bad. The knowledge about the sukkah, as an element of Polish cultural heritage, should be promoted and currently existing interest should be exploited. It is vital to initiate the creation of academic and historical studies, strengthen legal protection and teach local authorities, owners and property managers.

8

Dezercje Żydów z Armii Andersa w świetle dokumentów Instytutu Polskiego i Muzeum im. Władysława Sikorskiego w Londynie

Strzyżewski S.

Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki

|

2012

|

Nr 3

220-238

PL

Stosunki polsko-żydowskie liczą sobie wiele stuleci. Zmienność kart historii powodowała często wystawianie na próbę naszej wspólnej historii. Jedną z mniej znanych spraw związanych ze stosunkami polsko-żydowskimi są dezercje żołnierzy narodowości żydowskiej z Armii Polskiej na Wschodzie. W prezentowanym artykule autorzy podjęli próbę przedstawienia i wytłumaczenia tego zjawiska.

EN

Polish and Jewish relations are over centuries old. The different episodes in history have often put our relationships to the test. One of the less known issues related to Polish and Jewish relations are the desertions of Jewish soldiers from the Polish Army in the East. The authors of this article present and explain this phenomenon.

9

Z historii Radomyśla Wielkiego

Żychowska M. J.

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2009

|

T. 5

130--142

PL

Do 1939 r. Żydzi stanowili 60% ogółu mieszkańców Radomyśla Wielkiego, miasta na południu Polski. Podobno Arthur Miller, czołowy dramaturg XX w., miał tu swoich przodków. Do materialnych dowodów istnienia tamtej społeczności należy zaniedbany cmentarz z mogiłą 500 rozstrzelanych Żydów i głaz upamiętniający ich zagładę. Zachował się budynek dawnej mykwy, w którym obecnie jest sklep. Nieco dalej znajduje się dawny dom rabina, w którym prezentowane są pamiątki po zaginionych mieszkańcach miasta. Wydaje się, że pamięć o zaginionych mieszkańcach i ich kulturze jest dochowywana, ale nadal bez odpowiedzi pozostaje pytanie, dlaczego do tej pory, choć minęło już ponad pół wieku, nie przywrócono materialnych dowodów istnienia przez cztery stulecia w miasteczku społeczności żydowskiej.

EN

Radomysl Wielki is a town in the south of Poland. They were burnt down during World War II and their Jewish owners perished. Until 1939 Jewish people constituted 60% of the town population. The spirituals heritage includes the memory of the former inhabitants of the town. The ancestors of Arthur Miller, an outstanding playwright of the 20 th century are said to have come from Radomyśl Wielki. Material evidence of the presence of Jewish community consists of a neglected cemetery with a grave of 500 Jews who had been shot there and a stone commemorating the execution. Near the square there is a building that used to be a mikvah and now houses a shop. In the former rabbi’s house, slightly further away, there is an exhibition of the objects that remained after their Jewish owners had vanished. Although the memory of the wiped-out inhabitants and their culture seems to be preserved, there still remains the question why, after more than half a century has passed, the material evidence of the four-century-long presence of Jewish community in the town has not been restored.

10

Krajobraz wielokulturowy Przemyśla

Gosztyła M.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2004

|

Nr 16

12--17

11

Żydzi na wyższych uczelniach technicznych w Polsce do 1939 r.

Piłatowicz J.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2001

|

R. 46, nr 2

85--112

EN

Statistics making it possible to ascertain the ethnic origin of students in tertiary technical schools are highly irregular and imprecise. Such statistics dealt mainly with the religion of the students, which did not always coincide with ethnic origin (nationality). At the Polytechnical School in Lwow, the numbers of students whose religion was described as Judaism was second only to those who were Roman Catholics. Beginning from the mid- 1890s the numbers of the former group of students never fell below 10 per cent, with the numbers peaking in the school year 1904/1905, when they reached 15.1 per cent. Similar ratios could be observed at the Tsar Nicolaus II Warsaw Polytechnical Institute (WIP), where until 1905 students of the Judaic faith accounted for over 15 per cent of all those studyingthere. After the boycott of the Institute by Poles in 1905, the ratio of Jewish students fell to below 11 per cent (this being the result of a sudden increase in the number of students of the Russian Orthodox faith), but in absolute numbers there was an increase from 88 Jewish students in the year 1911 to 127 in the year 1914. In the initial stages of the inter-war period (1921/1922) there were more students of the Judaic faith at the Warsaw Polytechnic (Warsaw Technical University), 15.5 per cent, than at the Lwow Polytechnic (Lwow Technical University), 13.3 per cent. In the second half of the 1920s, these proportions were reversed; there was a fall in the numbers of that category of students to around 10-11 per cent, roughly corresponding to the percentage of the Jewish population in the Polish society at large. This fall in student numbers resulted from increasingly numerous anti-Semitic campaigns launched at institutions of tertiary education in the country, which became especially intensive in the second half of the 1930s. It is interesting to note that technical studies also attracted women of the Judaic faith, e.g. in 1935/1936 they constituted 28.3 per cent of all the women students at the Lwow Polytechnic, and 16.8 per cent at the Warsaw Polytechnic. They were to be found mainly among the students of chemistry and architecture. Between them, the two technical universities educated a total of 1200 engineers of the Judaic faith, including 100 women (another technical university, the Mining Academy (AG) in Cracow could boast of no more than a handful of Jewish students in 1920s, and since 1929/1930 there were no students of the Judaic faith there at all).