Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Electromagnetic efficiency in induction levitators and ways to improve it

Piriyeva Najiba Melik, Kerimzade Gulschen Sanan

Przegląd Elektrotechniczny

|

2023

|

R. 99, nr 6

204--207

EN

Electrotechnical devices with a levitation element are widely used in the automation of production processes due to their simple design, high accuracy and reliability. In the processes of automation of technological processes, automatic control of the positions of the moving parts of the working mechanisms is often required with the help of an external force and an alternating current voltage. In these cases, it also becomes necessary to measure the external force, stabilize the current on a variable load and obtain several nominal values of the current on the load. Despite the simplicity of the design of induction levitators (IL), they are more effectively involved in solving these problems, under the action of the efficiency of the induction levitator, there are no friction forces, the working stroke of the moving part is automatically controlled and additional elements not required.

PL

Urządzenia elektrotechniczne z elementem lewitacyjnym mają szerokie zastosowanie w automatyzacji procesów produkcyjnych ze względu na swoją prostą konstrukcję, dużą dokładność i niezawodność. W procesach automatyzacji procesów technologicznych często wymagane jest automatyczne sterowanie położeniami ruchomych części mechanizmów roboczych za pomocą siły zewnętrznej i napięcia prądu przemiennego. W takich przypadkach konieczny staje się również pomiar siły zewnętrznej, ustabilizowanie prądu na zmiennym obciążeniu i uzyskanie kilku nominalnych wartości prądu na obciążeniu. Pomimo prostoty konstrukcji lewitatorów indukcyjnych (IL) są one skuteczniej zaangażowane w rozwiązywanie tych problemów, pod działaniem wydajności lewitatora indukcyjnego nie występują siły tarcia, skok roboczy części ruchomej jest kontrolowany automatycznie i dodatkowe elementy nie są wymagane.

2

Zaawansowanie działań Komisji Europejskiej ukierunkowanych na uniezależnienie Europy od rosyjskich paliw kopalnych

Ciechanowska Maria

Nafta-Gaz

|

2023

|

R. 79, nr 1

61--66

PL

W artykule przedstawiono realizację wybranych zadań przyjętych przez KE w ramach planu REPowerEU, zmierzającego do uniezależnienia Europy od rosyjskich paliw kopalnych, a równocześnie do budowy nowego europejskiego systemu energetycznego wraz z odpowiednią infrastrukturą. Zwrócono uwagę na kilka aspektów, w tym między innymi na pilną konieczność zdywersyfikowania źródeł dostaw gazu ziemnego do UE. Omówiono działania wewnątrzwspólnotowe podjęte dla złagodzenia kryzysu energetycznego (utworzenie między innymi unijnej platformy energetycznej, zawarcie szeregu porozumień tzw. solidarnościowych między krajami członkowskimi na dostawy gazu w sytuacjach kryzysowych). Przedstawiono planowane inwestycje o charakterze wspólnotowym zwiększające możliwości zaopatrzenia w gaz (w tym między innymi terminal pływający w Gdańsku, rozbudowa gazociągu przesyłowego LNG przez Pireneje i rozbudowa połączeń systemów przesyłowych Hiszpanii, Francji czy Włoch z systemami afrykańskimi). Zaprezentowano wybrane projekty inwestycyjne związane z dostarczaniem gazu do Polski, a współfinansowane ze źródeł europejskich. Podkreślono istotne znaczenie oszczędzania i efektywnego wykorzystania energii, będących najtańszym, ale i najbardziej skutecznym sposobem zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego.

EN

The paper presents the implementation of selected objectives adopted by the EC as part of the REPowerEU plan, aiming to make Europe independent of Russian fossil fuels while building a new European energy system with the relevant infrastructure. Several aspects were highlighted, such as the urgent need to diversify the EU's natural gas supply sources. The intra-Community measures taken to mitigate the energy crisis (the creation of an EU energy platform, the conclusion of a number of so-called solidarity agreements between Member States for the supply of gas in crisis situations, among others) are discussed. Community-based planned investments to increase gas supply possibilities are presented (such as a floating terminal in Gdańsk, the extension of the LNG transmission pipeline across the Pyrenees and the expansion of the connections of the transmission systems of Spain, France and Italy with those of Africa). Selected investment projects related to the supply of gas to Poland and co-financed from European sources are presented. The critical importance of energy conservation and efficiency, which are the cheapest yet most effective means of increasing energy security, was highlighted.

3

Wpływ naturalnych estrogenów na środowisko wodne

Ciślak Marianna, Kruszelnicka Izabela, Ginter-Kramarczyk Dobrochna

Wodociągi - Kanalizacja

|

2022

|

nr 5

34--36

4

Źródła antropogenicznych anomalii grawitacyjnych i ich znaczenie

Bednarek Stanisław

Przegląd Geodezyjny

|

2020

|

R. 92, nr 2

15--19

PL

Artykuł przedstawia zarys problemu antropogenicznych anomalii grawitacyjnych. W odróżnieniu od innych prac, koncentrujących się głównie na anomaliach pochodzenia górniczego, podjęto w nim próbę całościowego ujęcia tematu. W początkowej części artykułu zwrócono uwagę na problemy związane z wyznaczeniem przyspieszenia siły ciężkości oraz znaczenie tej wielkości dla konstrukcji geoidy i dokładności pomiarów geodezyjnych. Zdefiniowano antropogeniczną anomalię grawitacyjną i podano opracowaną przez autora systematyczną klasyfikację jej źródeł. Sformułowano uproszczone modele obliczeniowe dla charakterystycznych typów źródeł. Używając tych modeli, oszacowano wartości anomalii grawitacyjnych, powodowanych przez wymienione w klasyfikacji, reprezentatywne przykłady źródeł i przedyskutowano ich znaczenie.

EN

This article presents the outline of the anthropogenic gravity anomalies problem. In contrast to other papers concerning mining-related anomalies, here a holistic approach to the subject was attempted. In the introductory part of the article, the attention is given to the problems with determination of the gravity acceleration, and the importance of this estimation to the geoid construction and accuracy of measurements in land surveying. An anthropogenic gravity anomaly was defined and a systematic classification of its sources was developed and given by the author. Simplified computational models for the characteristic source types were formulated. Using those models, the values of gravity anomalies were estimated. The anomalies are caused by enumerated in the classification representative examples of sources and their significance was discussed.

5

Zagrożenia dla elektronicznych instrumentów geodezyjnych przez rozproszone pola elektromagnetyczne

Bednarek Stanisław

Przegląd Geodezyjny

|

2020

|

R. 92, nr 6

16--20

PL

Artykuł dotyczy ważnego problemu zagrożeń dla elektronicznych instrumentów geodezyjnych powodowanych przez rozproszone w środowisku pola elektromagnetyczne. Różne źródła tego pola, np. wyładowania atmosferyczne, radiowe stacje nadawcze, stacje bazowe telefonii komórkowej, zostały wyodrębnione i krótko opisane. Zebrano podstawowe dane charakteryzujące wspomniane źródła. Przyjęto trzy modele obliczeniowe do wyznaczania parametrów pola elektromagnetycznego generowanego przez te źródła. Wyznaczanymi parametrami są: natężenie pola elektrycznego i magnetycznego oraz gęstość mocy. Wyniki otrzymane dla wyodrębnionych źródeł zostały porównane z normami obecnie obowiązującymi w Polsce. W końcowej części artykułu przedyskutowano również znaczenie zagrożeń powodowanych przez wybrane źródła i możliwości ochrony instrumentów geodezyjnych.

EN

This article presents important problem of the dangers for electronic geodetic instruments caused through the electromagnetic field dispersed in environment. Different sources of the field, for example atmospheric discharges, broadcasting centers, cellular phone stations, are enumerated and shortly described. Basic data which describing of the sources are given. Three computational models to estimation of the parameters of the field produced through mentioned sources are accepted. Estimated parameters are intensities of the electric and magnetic field and the power density. Obtained results for enumerated sources are compared to limits obligatory present in Poland. Significance of dangers cased through the selected source and protection methods of the geodesic instruments are also discussed in the final parts of this article.

6

Przeciwdziałane odorom - europejskie rozwiązania

Sówka Izabela, Grzelka Agnieszka, Miller Urszula

Wodociągi - Kanalizacja

|

2019

|

nr 3

10--12

7

Physicochemical and isotopical characterization of groundwater in the basin of Guelma, North-East of Algeria

Benmarce Kaddour, Khanchoul Kamel

Journal of Water and Land Development

|

2019

|

no. 42

33--41

EN

Water quality is an important criterion for evaluating the suitability of water for drinking and domestic purpose. The main objective of this study was to investigate the physicochemical characterization of groundwater for drinking water consumption. Ten captured sources were selected from three aquifers including the Guelma Mio-Plio-Quaternary alluvial basin; the Senonian Heliopolis Neritic limestone aquifer, and the Eocene limestones of Ras El Agba-Sellaoua aquifer. The analyses concerned the periods of high water in May 2017 and low water in August 2017. Twelve parameters were determined for the water samples: pH, T (°C), EC, Ca2+, Mg2+, Na+, K+, Cl–, HCO3 –, SO4 2–, NO3 –, TH (hydrotimetric degree), TAT (total alkalinity titration). The interpretation of the various analytical results allowed the determination of the chemical facies and the classification of the groundwater aquifers as follows: (i) in the alluvial layer, the gypsiferous marl substratum and the clays of the three terraces (high, medium and low) have given the water a chlorinated calcium chemical facies in the east part of the study area and travertines feeding partly alluvial layer, and have given a bicarbonated calcium water facies in the west, (ii) in the Senonian of Heliopolis limestone and Eocene carbonate formations of Ras El Agba- -Sellaoua, the chemical facies are calcium bicarbonate. Water isotopes (δ18O and δD) helped to determine the origin of groundwater. Overall, the groundwater in the area is hard and has significant to excessive mineralization. It is progressively degraded in the direction of flow, especially in the Guelma alluvial aquifer.

PL

Jakość wody jest ważnym kryterium oceny jej przydatności do picia i potrzeb domowych. Celem pracy było zbadanie fizycznych i chemicznych właściwości wody przeznaczonej do konsumpcji. Do badań wybrano dziesięć ujęć wody zlokalizowanych w trzech poziomach wodonośnych: aluwialny basen mioceńsko-plioceńsko-czwartorzędowy Guelma, wapienny poziom z okresu późnej kredy i poziom eoceńskich wapieni w Ras El Agba-Sellaoua. Analizy prowadzono w okresie wysokiej wody w maju 2017 r. i niskiej wody w sierpniu 2017 r. W próbkach wody oznaczono 12 parametrów: pH, T (°C), EC (przewodnictwo), Ca2+, Mg2+, Na+, K+, Cl–3 –, SO4 2–, NO3 –, TH (całkowita twardość), TAC (całkowita alkaliczność). Interpretacja uzyskanych wyników umożliwiła wydzielenie grup chemicznych i klasyfikację poziomów wodonośnych w następujący sposób: (i) strefa aluwialna, gipsowo-wapienne podłoże i iły trzech tarasów (wysoki, średni i niski) – wody grupy chlorkowo-wapniowej we wschodniej części badanego obszaru i wody wodorowęglanowo-wapniowe w zachodniej części, (ii) wapienie późnej kredy i eoceńskie utwory węglanowe w Ras El Agba-Sellaoua – wody o charakterze wodorowęglanowo-wapniowym. Analiza izotopowa (δO18 i δD) pozwoliła ustalić pochodzenie wód gruntowych. Generalnie wody gruntowe badanego obszaru są twarde i charakteryzują się wysoką bądź nadmierną mineralizacją. Wody ulegają stopniowej degradacji w kierunku przepływu, szczególnie w aluwialnym poziomie wodonośnym Guelma.

8

Zmiany wydajności i cech fizyczno-chemicznych wody źródła w Pliszczynie koło Lublina

Michalczyk Zdzisław, Chmiel Stanisław, Głowacki Sławomir, Sposób Joanna, Zielińska Beata

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

nr 476, Hydrogeologia z. 17

87--93

PL

W okolicy Lublina istnieją liczne wypływy wód podziemnych o wysokiej i dość regularnej wydajności. Szczegółowe informacje o ich występowaniu były zbierane w Zakładzie Hydrografii (obecnie Hydrologii i Klimatologii) UMCS w Lublinie od II połowy XX w. W wytypowanych źródłach prowadzono powtarzane pomiary ich wydajności oraz analizowano cechy fizyczne i chemiczne wypływającej wody. Źródło w Pliszczynie znajduje się w dolnej części zlewni Ciemięgi, która sąsiaduje z obszarem Lublina. Pierwsze pojedyncze pomiary wydajności przeprowadzono w latach 1964–1965. Od 1980 r. wykonywano corocznie przynajmniej jeden pomiar, natomiast w latach 1995–2005 prowadzono je niemal w każdym miesiącu oraz pobierano wodę do analiz własności fizycznych i chemicznych. Średnia łączna wydajność źródła obliczona ze 136 pomiarów wykonanych w latach 1964–2017 wynosiła 42,6 dm3·s–1, a skrajne wartości osiągnęły 20,9 i 78,5 dm3·s–1. W opracowaniu przeanalizowano zmiany wydajności źródła i cech fizyczno-chemicznych wody, zwrócono uwagę na relacje między opadem atmosferycznym, wydajnością źródła i stanem retencji wody podziemnej oraz przepływem rzeki Ciemięgi.

EN

There are many groundwater springs of high and regular discharge in the Lublin area. Particular information about their occurrence has been collected at the Department of Hydrography (currently Department of Hydrology and Climatology) of Maria Curie-Skłodowska University in Lublin since the second half of the 20th century. Discharge of the springs has been measured and analyses of physical and chemical properties of water have been conducted. The spring in Pliszczyn is located in the lower part of the Ciemięga River catchment, adjoining the city of Lublin. First individual measurements of spring discharge were conducted in 1964–1965. Since 1980, at least one measurement per year has been conducted. How ever, in 1995–2005, spring discharges were measured once a month and water samples for physical and chemical analyses were taken. The mean spring discharge, determined based on 136 measurements in 1964–2017, was 42.6 dm3 ·s–1 , and the extreme values were 20.9 and 78.5 dm3 ·s–1. The paper presents the changes of spring discharge and physical and chemical properties of water, as well as the relationship between catchment water resources, precipitation, and the Ciemięga River discharge.

9

Risk analysis in the realization of buildings in revitalized areas

Sobotka A., Radziejowska A.

Archives of Civil Engineering

|

2019

|

Vol. 65, nr 3

113--126

EN

Construction work on buildings covered by the revitalization program of historic urban development represents a special type of construction project in which, in the execution phase, difficult technical situations and other risk sources are being encountered. An important source of risk is the necessity to preserve a part of the historic substance, which results, among others, from the recommendations of the conservator, legal regulations or from the vision of the architect/investor. The risk is also associated with difficulties and complications in construction works resulting from the location of these objects in dense urban development. The aim of the article is to identify risk factors and reactions of contractors, i.e. applied risk management methods and techniques, based on the example of a complex of buildings constructed in the historic district of Krakow. The elimination of sources of risk, especially of a technical nature, requires the construction management to be highly skilled and experienced, to carefully prepare the construction work and to design additional solutions to ensure safety at work. The experience gained may serve as a basis for risk analysis and identification during the implementation of projects involving the use of an existing building and historic substance in areas subject to revitalization programs.

PL

Roboty budowlane na obiektach objętych programem rewitalizacji zabytkowej zabudowy miejskiej stanowią szczególny rodzaj przedsięwzięcia budowlanego, w którym w fazie wykonawstwa, występuje wiele trudnych sytuacji technicznych i innych uwarunkowań stanowiących źródła ryzyka. Istotnym źródłem ryzyka jest konieczność zachowania części substancji zabytkowej, która wynika m.in. z zaleceń konserwatora zabytków, z przepisów prawnych lub z wizji architekta/inwestora. Ryzyko niosą z sobą też utrudnienia i komplikacje w robotach budowlanych wynikające z lokalizacji tych obiektów w gęstej zabudowie miejskiej. Z tych względów, a także z powodu szczególnych uwarunkowań prawnych - zwłaszcza dotyczących obiektów zabytkowych i prac związanych z przygotowaniem robót remontowych (do momentu ich rozpoczęcia) wymagają one dużej staranności i znajomości przepisów oraz dobrego ich zaprojektowania i zaplanowania. Z uwagi na coraz szerszy zakres realizacji inwestycji budowlanych o różnym przeznaczeniu na terenach objętych programami rewitalizacji jest potrzebna wiedza oparta na doświadczeniach dotycząca identyfikacji źródeł i czynników ryzyka, która konieczna jest do realizacji przedsięwzięcia budowlanego z sukcesem. W artykule na przykładzie obserwacji realizacji kompleksu mieszkaniowego na terenie zabudowy byłej elektrowni w zabytkowej dzielnicy Krakowa - Kazimierzu przedstawiono wyniki z analizy i identyfikacji źródeł i czynników ryzyka tego przedsięwzięcia.

10

State of polish theatre architecture research in Ukraine

Proskuryakov V., Goy B., Savchak R.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2018

|

nr 23

167--171

EN

The article highlights studying the architecture of Polish theatre in Ukraine and in the world. Peculiarities and differences in researching this issue in foreign and domestic works have been demonstrated. Problems of the research, not taking into consideration versatility and complexity for a thorough presentation, are partially shown in modern works on a quality new level.

11

Zmiany wydajności źródeł, jako reakcja na okresowy niedobór opadów

Kubicz J., Sygidus K.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 6

26--32

PL

Według prowadzonych badań na skutek zmian klimatycznych, następuje zwiększanie się ilości obszarów dotkniętych suszą oraz wydłużanie się okresów suszy przy jednoczesnym wzroście jej intensywności. Skutkiem suszy jest niedostateczne tempo odnawiania zasobów wód podziemnych, a konsekwencją tego zjawiska jest zmniejszenie dopływu wody do źródeł i spadek i ich wydajności. Aby możliwa była ocena skutków zmian klimatu, w kontekście dostępności zasobów wodnych, konieczne jest zbadanie i opisanie zależności między czynnikami meteorologicznymi a warunkami hydrologicznymi. Dlatego w niniejszej pracy podjęto próbę opisania relacji między wydajnością źródeł w południowo-zachodniej Polsce a niedoborem opadów. Obliczono współczynniki korelacji między wydajnością źródeł a wskaźnikiem SPI w różnych skalach czasowych. Najwyższy poziom reakcji stwierdzono w przypadku wydajności i niedoborów opadów o okresie kumulowania 6 miesięcy (SPI-6).

EN

As a result of climate change there is an increase in the number of the areas affected by drought and intensity of the drought. The effect of the drought is the insufficient rate of renewing groundwater resources. The consequence of this phenomenon is reduction groundwater inflow and decrease discharge of springs. Assess the effects of climate change, in the context of the availability of groundwater resources, it is necessary to describe the relationship between meteorological and hydrological conditions. This paper describe the relations between discharge of the springs in south-western Poland and periodic precipitation deficit. There were calculated correlation coefficients between discharge and SPI index in different time scales. The highest level of the reaction was found between and precipitation deficit in 6-month accumulation period (SPI-6).

12

Probabilistic and Statistical Modelling of the Harmful Transport Impurities in the Atmosphere from Motor Vehicles

Wojcik W., Adikanova S., Malgazhdarov Y. A., Madiyarov M. N., Myrzagaliyeva A. B., Temirbekov N. M., Junisbekov M., Pawłowski L.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2017

|

Tom 19

795--808

EN

The aim of the work is to create a mathematical model for the distribution of emissions from vehicles. In this article, it was proposed to use the probabilistic and statistical approach for modelling the distribution of harmful impurities in the atmosphere from vehicles using the example of the Ust-Kamenogorsk city. Using a simplified methodology of stochastic modelling, it is possible to construct effective numerical computational algorithms that significantly reduce the amount of computation without losing their accuracy.

PL

Celem pracy jest stworzenie matematycznego modelu rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń z pojazdów. W tym artykule zaproponowano zastosowanie podejścia probabilistycznego i statystycznego do modelowania rozprzestrzeniania się szkodliwych zanieczyszczeń w atmosferze z pojazdów na przykładzie miasta Ust-Kamenogorsk. Stosując uproszczoną metodologię modelowania stochastycznego, można konstruować skuteczne numeryczne algorytmy obliczeniowe, które znacznie redukują ilość obliczeń bez utraty dokładności.

13

Anomalia hydrogeochemiczna w Tatrach : źródło z wodami siarczanowymi

Wolanin A.., Chmiel S., Żelazny M., Jelonkiewicz Ł., Janusz J., Hałas S., Trembaczowski A.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/1

1025--1028

EN

The paper contains the results of analysis of chemical, isotopic and trace metal composition of anomalous spring water in the Tatra Mts. Obtained data were the basis for an attempt to determine the origin of this hydrogeochemical anomaly. The spring is located in the Tomanowa Valley in the Western Tatra Mts. The spring water is characterized by the mineralization (TDS) above 500 mg/dm3. As regards the chemical composition of the water, Ca2+ ions show the highest concentration among cations, while HCO- among anions. The spring water has been assigned to the: SO —HCO—Ca-Mg hydrochemical type. Among trace metals, Sr, Ba, B, Li and Al. reveal The highest concentrations. The oxygen and hydrogen isotopic composition(δ18O and δ2H) indicates that this is infiltration water. Delta values of oxygen and sulphur isotopes (δ18OS and δ34S) of the sulphate ion indicate that SO4 of this spring water is likely derived from leaching of gypsum or anhydrite evaporites.

14

Nowe stanowiska źródeł z martwicami wapiennymi na obszarze Beskidu Małego

Molenda T., Nejfeld P.

Inżynieria Ekologiczna

|

2016

|

Nr 49

168--171

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę hydrograficzno-hydrochemiczną źródeł z wytraceniami martwic wapiennych położonych na obszarze Beskidu Małego. Źródła tego typu wraz z charakterystycznymi zbiorowiskami Cratoneurion commutati zaliczone zostały do siedlisk przyrodniczych o znaczeniu priorytetowym (kod Natura 2000: 7220). Wykazano, że depozycja martwic wapiennych zachodzi w źródłach o zróżnicowanej mineralizacji wód. Ma ona również charakter okresowy, przypada głównie na lato.

EN

The paper presents hydrological-hydrochemical characteristics of springs with limestones precipitations situated in the area of the Beskid Mały Mts. These springs with characteristic plant communities Cratoneurion commutati were included to priority NATURA 2000 habitat (code 7220). It was revealed that precipitation of limestone occurs in spring with diversified mineralization of waters. It is a periodic phenomenon with the maximum of the occurrence in summer.

15

Analiza zanieczyszczenia gleby zakładami przemysłowymi na Podkarpaciu

Kalda G., Wilk M.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2016

|

z. 63, nr 2/I

75--86

PL

W artykule prezentowano źródła zanieczyszczenia i zagrożenia gleby w województwie podkarpackim. Czynnikami wpływającymi na stan chemiczny gleb, jest stopień uprzemysłowienia terenu, natężenie ruchu drogowego, gęstość zaludnienia, struktura powierzchniowa miasta, gospodarka odpadowo-ściekowa, mikroklimat oraz rodzaj i gatunek gleb. Zakłady przemysłowe oraz komunikacja emitują najwięcej pyłowych i gazowych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych nie wywołuje bezpośrednio widocznych skutków w zmianach profilów glebowych, ale ich pośrednie oddziaływanie może mieć duży wkład. W województwie podkarpackim występują liczne zakłady przemysłowe, które są potencjalnym zagrożeniem dla środowiska glebowego. Największa ilość zanieczyszczeń dostaje się do gleby wraz ze ściekami, pyłami, gazami oraz ciekłymi i stałymi odpadami, generowanymi przez przemysł. Zanieczyszczenia te zawierają głównie metale ciężkie czy sole. Poważnym źródłem zanieczyszczeń gleb mogą być występujące na Podkarpaciu zakłady dużego oraz zwiększonego ryzyka, w których przerabiane są w instalacjach produkcyjnych ogromne ilości substancji niebezpiecznych. Zagrożeniem jest także magazynowanie substancji toksycznych oraz ich transport. W artykule pokazana zawartość metali ciężkich w glebach Podkarpacia w 2011-2014 latach, zawartość gazów i pyłów emitowanych z zakładów przemysłowych, ilość gruntów zdegradowanych oraz zdewastowanych na Podkarpaciu. Pokazano, że stan gleby w województwie podkarpackim jest na ogół dobry. Jednak występują tu gleby zakwaszone, wymagające nieraz natychmiastowego wapnowania, oraz gleby zanieczyszczone substancjami chemicznymi. Grunty zdewastowane oraz degradowane powstawały głównie w wyniku działalności górnictwa oraz kopalnictwa surowców. W województwie podkarpackim dotyczyło to głównie gruntów z terenów poeksploatacyjnych górnictwa siarkowego.

EN

In the article were sources of pollution and soil threats in the Podkarpackie Voivodship. Factors affecting the chemical status of soils is highly urbanized terrain, traffic, population density, structure, the scrap and sewage economy, microclimate and soil type and species. An industrial plants and communication emit the most particulate and gaseous air pollutants. Emissions of gaseous and particulate pollutants do not cause directly visible effect in soil profile changes, but their indirect effects can have a major impact. In the Podkarpackie Voivodship there are numerous industrial plants, which are potential threat to soil environment. A lot of pollutants is getting to the soil along with sewers, dusts, gasses and liquid and permanent waste, generated by the industry. These pollutants contain heavy metals or salts mainly. Plants appearing on Podkarpacie of the great and increased risk, in which in production installations vast quantities are being altered can be the serious source of pollution of the soil of dangerous substances. Also storing toxic substances and their transport are in danger. In the article shows the content of the heavy metals in soils of Podkarpacie in 20112014, the gas and dust emitted from industrial plants, amount of land degraded and claims in the Podkarpacie. It has been shown that the state of the soil in the Podkarpackie Viovodship is generally good. However, there are soil acidified, requiring sometimes immediate liming and soil contaminated by chemical substances. Devastated and degraded land mainly as a result of the activities of mining and quarrying raw materials other than energy. In the Podkarpackie Voivodship it mainly land mines stockpiles from the areas of sulfuric acid.

16

Sezonowa zmienność fizyko-chemiczna źródeł Babiogórskiego Parku Narodowego

Malata M.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2015

|

Vol. 24, No. 1

26--39

PL

Celem niniejszej pracy była ocena sezonowej zmienności składu fizyko-chemicznego oraz wpływu działalności człowieka na wody pięciu źródeł w północnej części Babiogórskiego Parku Narodowego. Podczas prac terenowych zmierzono podstawowe cechy fizyczne wody (pH, temperaturę, EC25°C), a w laboratorium HGI AGH oznaczono metodami ICP-OES (jony główne) oraz ICP-MS (związki biogenne, mikroelementy). Obszar badań cechują duże zasoby czystej wody o małej mineralizacji (62,64–210,25 mg·dm–3 ). Pod względem składu chemicznego dominują wody HCO3––Ca2+–Mg2+ ze znacznym udziałem jonu siarczanowego. Stwierdzono wyraźny wpływ budowy geologicznej (występowaniem twardych, opornych na wietrznie i mało zasobnych w składniki alkaliczne piaskowców na obszarze alimentacyjnym) na skład chemiczny badanych wód oraz zmienność ich chemizmu w ciągu roku. O wpływie warunków meteorologicznych na wody świadczą małe wartości jonów Ca2+, Mg2+, HCO3– w porach wiosennej i letniej (opady deszczu i topnienie pokrywy śnieżnej) w porównaniu z sezonami jesiennym i zimowym. Kolejno stężenia jonów Na+ , K+ , SO42– (wiosna) wskazują na wpływ opadów atmosferycznych oraz dostawę jonów z pokryw zwietrzelinowo-glebowych. Wpływ roślinności oraz człowieka na skład chemiczny wód źródeł babiogórskich jest niewielki, świadczą o tym niskie stężenia związków biogennych, m.in. NO3–.

EN

The aim of this study was to assess the seasonal changes of the physico-chemical composition and human impact on the water of five springs in the north part of Babiogórski National Park. During the field work, the basic physical characteristics of water (pH, temperature, EC25°C) were measured. The ion concentration determined by means of ICP-OES (major ions) and ICP-MS (nutrients, trace elements) were marked in the hydro-chemical laboratory in the HGI AGH. The study area is characterized by large reserves of clean water with low mineralization (62.64–210.25 mg·dm–3 ). Classification these waters belongs to the HCO3––Ca2+–Mg2+with a significant share of sulfate ion type. It was a distinct influence of the geological structure (presence of hard, resistant to aeration and not very rich in alkaline components of sandstones in the area of alimony) on the studied chemical composition and variability of water chemistry throughout the year. The influence of meteorological conditions on the water provide lower values of Ca2+, Mg2+, HCO3– in the time of spring and summer (rainfall and snow melting) compared to autumn and winter season. In turn, concentrations of Na+ , K+ , SO42– (spring) indicate the influence of rainfall and the supply of ions from the soil. The human impact and influence of vegetation on the chemical composition of water springs Babia Góra is insignificant, testified by the low concentration biogenic compounds, for example NO3–.

17

Źródła centralnej części dorzecza górnej Szreniawy : wydajność i zmiany cech fizykochemicznych w latach 2000–2011

Banaś A.

Przegląd Geologiczny

|

2014

|

Vol. 62, nr 7

366--372

EN

Spring water discharge and physicochemical properties were investigated in four springs of the Szreniawa catchment. The catchment is located in the western part of the Miechów Upland and is composed of Cretaceous marls and limestones. Spring discharge was measured in two-week intervals from February to November 2011. The water was being sampled for chemical composition once a month. The aim was to determine discharge changes in the springs and physicochemical properties of water. Relationships between the properties of water in the years 2000–2011 have been also analyzed. All the examined springs are characterized by a steady discharge. According to the Meinzer’s efficiency classification, most of the springs belong to class III. The total average spring discharge is about 496.4 dm3 · s–1. According to the Shchukarev–Priklonskii classification, these waters represent the HCO3–Ca type. The samples are characterized by a relatively high mineralization of water in most springs exceeding 500 mg · dm–3. The springs located nearby can be very different in terms of chemical composition of water, which is controlled by the variations in aquifer rock lithology and local groundwater horizons. The total dissolved solids, concentrations of Ca2+ and HCO3 measured in 2011, were always higher than in 2000. It may indicate an increase in the aggressiveness of the water.

18

Fizykochemiczne właściwości wybranych źródlisk Puszczy Knyszyńskiej

Chomutowska H, Kryjan T

Inżynieria Ekologiczna

|

2014

|

Nr 37

50--61

PL

Źródła jako wypływy wód podziemnych na powierzchnię gruntu należą do trwałych elementów w krajobrazie Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej, wynikały z geologicznej budowy Wysoczyzny Białostockiej. Przedmiotem badań były źródła rezerwatów Krzemianka, Jałówka i Budzisk tego Parku. Dokonano klasyfikacji źródeł oraz analizy wody z określeniem jej cech fizyczno-chemicznych. Badania dowiodły, że dominują tu źródła krawędziowe, ascensyjne lub descensyjne, które jednocześnie zalicza się do reokrenów. Z racji położenia większości źródeł na terenach leśnych oraz braku zmian antropogenicznych woda ze źródeł odznacza się tu dobrą jakością.

EN

Springs as groundwater outflows onto the surface belong to permanent elements in Knyszyn Forest Landscape Park which occurrence results from geological structure of Białystok High Plain. Research included 5 springs located in 3 reserves (Krzemianka, Jałówka, Budzisk) in Knyszyn Forest Landscape Park. During research there have been described classification of springs with water analyses of physico-chemical properties as well as flora verification in spring niches. The surveys has shown that in studied area the springs belong to ascending or descending outflows with erosion scarp and rheocrenes at one time. Due to lack of anthropogenic changes as well as location of springs in forest area they possess good water quality here what was proved by water analyses.

19

Występowanie oraz typy i rodzaje źródeł w regionie wschodniopomorskim

Tarnawska E.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

607--614

PL

Źródła stanowią ważne ogniwo systemu krążenia wody w przyrodzie i są namacalnym przejawem obecności wód podziemnych. Czasami spełniają one funkcje użytkowe, zaspokajając potrzeby mieszkańców w wodę pitną. Są także jednym z najcenniejszych obiektów przyrodniczych i krajobrazowych świadczących o georóżnorodności środowiska naturalnego. Mając na uwadze wymienione walory przyrodnicze źródeł, podjęto systematyczne badania hydrogeologiczne na obszarze regionu wschodniopomorskiego. W celu określenia uźródłowienia oraz sklasyfikowania występujących tu wypływów dokonano inwentaryzacji źródeł poprzez zebranie informacji archiwalnych oraz badania terenowe. W trakcie wstępnych prac kameralnych zebrano informacje o 328 źródłach. Następnie prowadzono roczne obserwacje na wybranych reprezentatywnych źródłach polegające na cyklicznych pomiarach wydajności i badaniu wybranych parametrów fizykochemicznych (pH, temperatura, przewodność elektrolityczna właściwa, zawartość związków azotowych). Pobrano także próbki wody w celu określenia całościowego składu chemicznego wód źródlanych (zakres jak przy MHP, dodatkowo TOC). Analiza danych archiwalnych oraz wyniki badań terenowych i laboratoryjnych pozwoliły na ocenę zagrożeń antropogenicznych. W celu uporządkowania zebranych informacji umieszczono je na „Karcie informacyjnej naturalnego wypływu wód podziemnych”, osobnej dla każdego źródła lub obszaru źródliskowego.

EN

Springs are important part of water circulatory system in nature and material evidence of groundwater existence. Sometimes their functions are usable because they satisfy people’s needs of drinking water. They are also one of the most valuable natural and landscape objects which demonstrate environmental geo-diversity. Having regard to the values of springs above, we have started systematic hydrogeological research on separated area of Region Wschodniopomorski. There has been made a list of springs by collecting archive materials and field research. It helped to identify springs density and classify them. During initial works, there has been taken knowledge of 328 springs. On elected springs we carried one-year observations which involved cyclical measurements of spring discharge and physic-chemical properties like: pH, temperature, conductance, content of nitrogen compounds. There have been taken samples of water to define comprehensive chemical composition of springs. Analysis of archive materials and results of field research and laboratory analyses enabled estimation of antropogenic risks. In order to organize the information collected it was placed on the “Information Card of natural groundwater’s outflow”, separate for each spring or springs area.

20

Propozycja metody ustalania zasobów eksploatacyjnych ujęć wód leczniczych eksploatowanych samowypływem

Liber-Makowska E.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały

|

2012

|

Vol. 135, nr 42

75-84

PL

W pracy przedstawiono zakres i rodzaj badań, które należy wykonać w celu prawidłowej charakterystyki zmienności wydajności ujęć wód leczniczych eksploatowanych samowypływem oraz wyboru okresu reprezentatywnego dla szacowania zasobów eksploatacyjnych. Zaproponowano metodę ustalania zasobów eksploatacyjnych polegającą na obliczaniu średnich i gwarantowanych wydajności wraz z oszacowaniem zakresu możliwych zmian wydajności uzyskiwanych z samowypływu.

EN

The scope and type of research done for the characterization of discharge variability of medicinal water intakes exploiting artesian flow and the choice of the representative period for estimating exploitable resources, are presented in this paper. The method of determining admissible volume of extracted medicinal water, consisting of calculating the average and guaranteed discharge, with an estimate of the range of possible changes of discharges, has been proposed.