Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wpływ zmienności litologicznej skał złożowych na parametry jakościowe złoża rud miedzi LGOM

Kaczmarek W., Wasilewska-Błaszczyk M., Dudek M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 472

105--119

PL

W artykule opisano wykształcenie litologiczno-facjalne złoża rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej, w strefach tzw. depresji stropu białego spągowca. Szczególny nacisk położono na wzajemne relacje między sąsiadującymi ze sobą odmianami litologicznymi a wykształceniem złoża bilansowego we fragmencie obszaru górniczego Sieroszowice. Badaniami objęto fragment depresji stropu białego spągowca położonej między Centralną i Północną Elewacją Rudnej. W celu zilustrowania zmienności parametrów złożowych ściśle związanych z uwarunkowaniami facjalno-litologicznymi skał goszczących, na podstawie obserwacji terenowych i wyników opróbowania złoża, wykonano metodami geostatystycznymi trójwymiarowe modele litologiczne i geochemiczne. Na podstawie map izoliniowych miąższości utworów piaskowcowych, łupkowych i węglanowych oraz przekrojów przez modele 3D, opisano wykształcenie złoża w obszarze depresji białego spągowca, gdzie profil litologiczny jest określany jako „typowy”, tj. w profilu złoża są obecne wszystkie główne typy litologiczne rud miedzi charakterystyczne dla złóż LGOM. W artykule scharakteryzowano zmienność kształtu bryły złożowej, nieregularność granic stref mineralizacji bilansowej, czym potwierdzono liczne odstępstwa od ogólnie przyjętego modelu złoża. W badanym polu eksploatacyjnym, rozpoznanym gęstą i regularną siatką opróbowania, stwierdzono wyraźną zależność między miąższością łupków miedzionośnych a obecnością w nich bilansowej mineralizacji miedziowej. Opisano również wpływ obecności utworów łupkowych o znacznej miąższości na obecność i wykształcenie bilansowej mineralizacji w leżących wyżej utworach węglanowych. Scharakteryzowano ponadto zaobserwowane w obszarze badań zróżnicowane formy wykształcenia złoża wynikające ze zmienności sekwencji litologicznej.

EN

The article discusses the lithological and facies development of the copper ore deposit in the Fore-Sudetic Monocline in the so-called depression at the top of the Weissliegend. The lithological variability and quality parameters of the deposit in the exploitation field located between the Central and Northern elevations of Rudna, where the deposit profile is described as “typical”, i.e. the Cu-Ag mineralization occurs in all three basic lithological types of copper ore, is analyzed. The lithological variability of ores in depression zones is the reason why the degree of mineralization and the parameters of the economic deposit are highly variable. The authors focused on the mutual relationships between the neighbouring lithological units and the development of the balance deposit. To illustrate the variability of deposit parameters closely related to the lithological and facies development of the host rocks, three-dimensional lithological and geochemical models and isoline maps of the thickness of individual specific copper ore types were made using geostatistical methods and based on field observations and sampling of the deposit.

2

Ocena przydatności wapieni z rowu Kleszczowa (złoże węgla brunatnego Bełchatów – pole Szczerców) jako potencjalnych sorbentów SO2 stosowanych w energetyce – problemy dokumentowania geologicznego

Hycnar E., Mucha J., Ratajczak T., Wasilewska-Błaszczyk M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 472

311--319

PL

Występujące w zboczach rowu Kleszczowa wapienie wieku jurajskiego są jedną z najważniejszych kopalin towarzyszących w złożu węgla brunatnego Bełchatów. W ostatnich latach zaistniała potrzeba rozpoznania ich przydatności jako sorbentów SO2. Podczas ich dokumentowania napotkano wiele trudności. Wapienie charakteryzują się znaczną zmiennością litologiczną, są to skały zarówno odznaczające się wysoką twardością i zwięzłością, jak i słabo zwięzłe czy nawet pylaste. W ich partiach stropowych występują procesy krasowe, a niżej położone są z kolei objęte wtórnymi procesami mineralizacyjnymi, spośród których najsilniej jest zaawansowany proces silifikacji. Widoczne są również efekty innych procesów przeobrażeniowych, takich jak: kompakcja, cementacja, procesy rozpuszczania i rekrystalizacji kalcytu, które przyczyniły się do znacznego urozmaicenia składu mineralnego i chemicznego wapieni, zróżnicowania parametrów fizykochemicznych i fizykomechanicznych określających ich przydatność do gospodarczego wykorzystania jako sorbentów SO2. Inne problemy związane z dokumentowaniem wapieni w złożu Bełchatów są związane z ich mniejszym znaczeniem w porównaniu z kopaliną główną, co powoduje, że ich rozpoznanie jest skromne, cechuje się większym interwałem poziomym otworów wiertniczych, zdecydowanie większymi i silnie zróżnicowanymi długościami próbek pobranych z rdzeni wiertniczych. Na obecnym etapie rozpoznania kopaliny towarzyszącej możliwe jest jedynie wstępne oszacowanie zasobów wapieni jako potencjalnych sorbentów SO2. Doprecyzowanie oszacowań będzie możliwe po skonstruowaniu modelu 3D parametrów kryterialnych oraz opracowaniu scenariusza eksploatacji.

EN

Jurassic limestones of the Kleszczów Graben are among the most important accompanying raw materials in the Bełchatów lignite deposit. In recent years, there has been a need to recognize their suitability as SO2 sorbents for use in the energy industry. The limestones are characterized by high lithological variability. They show both high hardness and compactness, and are weakly concise or even silty. At the top parts, they are subjected to karst processes. The lower parts are affected by secondary mineralization processes, among which the silicification process is most advanced. The effects of other transformation processes, such as compaction, cementation, dissolution and recrystallization of calcite are also visible. These processes contributed to a significant diversification of the mineral and chemical composition of limestone, and differentiation of physico-chemical and physical-mechanical parameters responsible for assessing the suitability for their commercial use as a raw material for the production of SO2 sorbents. Other problems associated with documenting the limestones in the Bełchatów deposit are related to their lesser importance compared to the main mineral. Its degree of exploration is low, characterized by a lower density of exploratory boreholes and significantly longer average lengths of samples collected from drill cores. At the present stage of the accompanying mineral exploration, only a preliminary estimation of limestone resources as potential SO2 sorbents is possible. The precise estimation will be possible after constructing a 3D model of criterion parameters and developing an extraction scenario.

3

Problemy opróbowania pośredniego złóż metodami korelacyjno-regresyjnymi na przykładzie złoża wapieni i margli

Mucha J., Wasilewska-Błaszczyk M.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2017

|

nr 100

157--168

PL

Metoda korelacyjno-regresyjna jako jedna z metod opróbowania pośredniego jest wykorzystywana w praktyce geologiczno-górniczej jedynie sporadycznie. Teoretycznie powinna ona być szczególnie przydatna do prognozowania zawartości niektórych składników chemicznych w złożach wapieni i margli z uwagi na łączące je silne zależności korelacyjne. W artykule przedstawiono wyniki analizy korelacji i regresji prostej oraz wielokrotnej (wielorakiej) dla 5 wytypowanych składników (CaO, SiO2 , Al2O3 , MgO, SO3 ) oznaczonych w próbach z otworów wiertniczych rozpoznawczych i otworów strzałowych wykonanych w złożu Barcin-Piechcin-Pakość. Jako miarę siły korelacji i jakości modeli regresyjnych wykorzystano współczynniki determinacji. Stwierdzono bardzo silną korelację liniową zawartości CaO i SiO2 oraz silną korelację liniową zawartości CaO z Al2O3 i SiO2 z Al2O3 . Związki korelacyjne pozostałych par tlenków są słabe lub bardzo słabe i nie stwarzają podstaw do predykcji ich zawartości opartej na modelach regresyjnych wiążących je z zawartościami innych składników. Wykorzystanie modeli nieliniowych dla rozpatrywanych par składników przynosi jedynie niewielkie polepszenie jakości regresji, nieznaczące z praktycznego punktu widzenia. Do podobnych wniosków prowadzi także zastosowanie modeli regresji wielokrotnej, wiążącej zawartości kolejnych składników (z wyjątkiem CaO) ze wszystkimi pozostałymi. Uzyskany w dwóch przypadkach silny wzrost współczynników determinacji w porównaniu ze współczynnikami determinacji dla prostej korelacji liniowej okazał się być sztuczny i spowodowany występowaniem współliniowości pomiędzy zawartościami niektórych składników pełniących rolę zmiennych niezależnych. Z punktu widzenia praktyki geologiczno-górniczej uzyskane wyniki analizy wskazują na możliwość w pełni wiarygodnej predykcji jedynie zawartości SiO2 oraz ograniczonej wiarygodności predykcji zawartości Al2O3 , gdy znana jest zawartość CaO przy wykorzystaniu prostych, liniowych modeli regresji.

EN

The correlation-regression method, as one of the indirect sampling methods, is only sporadically used in geological and mining activities. Theoretically, it should be particularly useful for predicting the content of some chemical components in limestone and marl deposits due to the correlation between them. The results of simple and multiple correlation and regression analysis for 5 selected components (CaO, SiO2 , Al2O3 , MgO, and SO3 ), determined in samples from exploratory boreholes and blast holes carried out in the Barcin-Piechcin-Pakość deposit, are presented in the article. The determination coefficients were used as a measure of the correlation power and the quality of the regression models. A very strong linear correlation between CaO and SiO2 content and strong linear correlations between CaO and Al2O3 and SiO2 with Al2O3 have been found. The correlation relationships of the remaining pairs of oxides are weak or very weak and do not provide a basis for prediction of their content based on regression models binding them with the content of other components. The use of nonlinear models for these pairs of oxides results in only a slight improvement in the quality of regression, insignificant from a practical point of view. The application of multiple regression models, linking the content of the mentioned components (with the exception of CaO), leads to similar conclusions. Compared to the determination coefficients of a simple linear correlation, a strong increase in determination coefficients obtained in two cases was found to be artificial and caused by a correlation between the content of the selected components acting as independent variables. From the geological and mining point of view, the results of the analysis indicate the possibility of a fully reliable prediction of SiO2 content and the limited reliability of the Al2O3 content prediction when the CaO content is determined using simple linear regression models.

4

Charakterystyka stref bezzłożowych w centralnej części złoża rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej

Kaczmarek W., Dudek M., Golda K., Wasilewska-Błaszczyk M.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2017

|

nr 100

79--93

PL

W artykule opisano wykształcenie litologiczno-facjalne skał złożowych w strefach elewacji stropu białego spągowca oraz relacje między litologią a intensywnością okruszcowania Cu-Ag. Szczególny nacisk położono na charakter enklaw pozbawionych mineralizacji bilansowej (stref bezzłożowych) wewnątrz bryły złożowej. Za strefy bezzłożowe uznaje się przestrzenie, w których mineralizacja siarczkami Cu zazwyczaj występuje, jednak jej ilość nie spełnia kryterium brzeżnego dotyczącego zawartości Cu w kopalinie. Dla zilustrowania zmienności parametrów złożowych ściśle związanych z uwarunkowaniami facjalno-litologicznymi skał goszczących, na podstawie obserwacji terenowych i wyników opróbowania złoża wykonano metodami geostatystycznymi trójwymiarowe modele litologiczne i geochemiczne dla dwóch obszarów badań. Obszary badań obejmują fragmenty Północnej Elewacji Rudnej wraz z otaczającymi elewację depresjami w granicach złóż Sieroszowice i Rudna. Dzięki przekrojom przez modele 3D scharakteryzowano wykształcenie złoża w obszarach elewacji stropu utworów piaskowcowych, gdzie profil litologiczny określany jest jako „nietypowy” z powodu braku serii łupków miedzionośnych, czyli warstwy najbardziej charakterystycznej dla złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Potwierdzono dużą zmienność kształtu bryły złożowej oraz nieregularność granic stref mineralizacji bilansowej i enklaw skały płonnej w złożu. Stwierdzono obecność wielkoobszarowych enklaw skały płonnej w całym profilu skał dolnego cechsztynu (obszary pozbawione bilansowego okruszcowania miedziowego) i niewielkich stref płonnych piaskowców wzbogaconych w spoiwa anhydrytowe w sąsiedztwie bloków złoża bilansowego ulokowanego w piaskowcach ilastych. Wskazano na możliwość występowania w obrębie złoża bilansowego płatów skał płonnych w stropowej warstwie białego spągowca, bezpośrednio przy granicy z dolomitem wapnistym i nieregularnych przerostów skał płonnych wewnątrz utworów piaskowcowych. Ponadto zaobserwowano niewielkie strefy silnego wzbogacenia w siarczki Cu w strefach kontaktu spoiw siarczanowych i ilastych w serii piaskowcowej białego spągowca.

EN

The presented article describes the relationship between lithological and facies development of reservoir rocks in the area of the roof elevation of the Weissliegend sandstones, with a particular emphasis on the influence of elevation on the occurrence of low mineralization zones in the deposit area. To illustrate the variability of the deposit parameters, closely related to the facies and lithological conditions of the host rocks, three-dimensional lithological and geochemical models for two research areas were developed using the geostatistical methods and based on field observations and the sampling of the deposit. The research area includes parts of the Northern Elevation of Rudna and the surrounding depressions within the boundaries of the Sieroszowice and Rudna deposits. Based on cross-sections of the 3D models, a different deposit formation in the roof elevation area of sandstone formations has been characterized; the lithological profile is defined as „atypical” due to the absence of a copper-bearing shale series, the most characteristic layer for copper ore deposits in the Fore -Sudetic monocline. Large variations in the shape of the deposit and the irregular boundaries of both balance mineralization and enclaves of gangue have been confirmed. The presence of large-scale enclaves of igneous rock in the entire profile of the Lower Zechstein rocks (areas without the balance copper mineralization) and small areas of gangue (sandstone) enriched with anhydrite binders adjacent to the parts of balance deposit located in argillaceous sandstone has been revealed. The possibility of the occurrence of gangue, in the area of the roof elevation of the Weissliegend sandstones directly adjacent to the border with calcareous dolomite, and irregular gangue partings in sandstone formations in the balance deposit was indicated. In addition, small areas of strong enrichment in Cu sulphides were observed in the contact zones between sulphate and clay binders in the Weissliegend sandstone series.

5

Statystyczna analiza porównawcza składu chemicznego genotypów pacyficznych konkrecji polimetalicznych (na przykładzie fragmentu obszaru IOM)

Wójtowicz J., Mucha J., Wasilewska-Błaszczyk M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 2

50--55

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań statystycznych nad zawartością metali (Mn, Ni, Cu, Co) w 4 wydzielonych typach genetycznych konkrecji polimetalicznych (genotypy: H, HD, D, D1) na Pacyfiku w obszarze administrowanym przez Wspólną Organizację Interoceanmetal (IOM). Podstawowy opis statystyczny wykazał bliskie normalnemu rozkłady empiryczne badanych parametrów oraz bardzo niskie, nieprzekraczające 20% współczynniki zmienności. W oparciu o wykresy „ramka-wąsy” stwierdzono brak wartości anomalnych i jedynie nieliczne wartości odstające w zbiorach danych podstawowych przyporządkowanych genotypom. Wyłączając zawartość Co, przy zastosowaniu testu Games-Howell’a wykazano istotne zróżnicowanie średnich zawartości metali między badanymi typami genetycznymi. Wskazuje to na celowość szacowania zasobów metali oddzielnie dla poszczególnych genotypów co może skutkować zwiększeniem dokładności oszacowań ich całkowitych zasobów. Wyniki analizy korelacji potwierdziły istnienie bardzo silnej liniowej zależności pomiędzy zasobnością konkrecji a zasobnością metali w genotypach wcześniej badanej jedynie dla połączonych zbiorów danych, bez wydzielania genotypów.

EN

This paper presents statistical analysis of Mn, Ni, Cu and Co content in four genetic types of polymetallic nodules (genotypes H, HD, D and D1). The analyzed nodules occur in the area administered by the Interoceanmetal Joint Organization in the Eastern Pacific Ocean. The basic statistical description showed close to normal empirical distributions of analyzed parameters, very low coefficients of variation (not exceeding 20%) and lack of the anomaly values in the data sets within genotypes. Games- -Howell multiple range test confirmed statistically significant differences in mean metal contents between analyzed genotypes, except for Co. The results indicate that estimation of metal resources separately for individual genetic domain is preferred over traditional, global estimation (without separation of the domains). The results of the correlation analysis confirmed a very strong linear relationship between the abundance of nodules and the total abundance of a metal.

6

Ocena wiarygodności prognozy jakości kopaliny na podstawie modelu 3D (na przykładzie fragmentu złoża wapieni i margli Barcin-Piechcin-Pakość)

Mucha J., Wasilewska-Błaszczyk M., Cieniawska M., Chudzik W.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 4

10--17

PL

Geostatystyczny model 3D rozkładu przestrzennego zawartości wybranych składników chemicznych (CaO, SiO₂, Al₂O₃) w złożu wapieni i margli Barcin-Piechcin-Pakość został zbudowany przy zastosowaniu procedury krigingu zwyczajnego, w oparciu o wyniki opróbowania rdzeni wiertniczych z 452 otworów, wykonanych na etapie rozpoznania złoża. Celem badań była ocena wiarygodności i przydatności modelu 3D dla potrzeb prognozy jakości kopaliny w urobku, uzyskiwanym w elementarnych jednostkach wydobywczych oraz obszarach rocznej i 2-3 letniej eksploatacji. Podstawę weryfikacji stanowiły dane uzyskane na etapie rozpoznania eksploatacyjnego złoża w wyniku opróbowania bardzo licznych otworów strzałowych, wykonywanych na froncie eksploatacji. Wyniki badań wskazują na zróżnicowaną w odniesieniu do rozpatrywanych składników chemicznych i generalnie niewystarczającą dokładność prognozy jakości kopaliny przewidzianej do wydobycia w małych, elementarnych jednostkach eksploatacji. Z praktycznego punktu widzenia za satysfakcjonujące można uznać rezultaty prognozy zawartości CaO i SiO₂ w obszarach o wielkości odpowiadającej co najmniej rocznej eksploatacji. Prognoza zawartości Al₂O₃ dla rozpatrywanych wariantów bloków wykazuje zbyt słabą korelację z zawartościami składników stwierdzonymi w otworach strzałowych i nie może być uważana za wiarygodną. Przyczyn słabych cech predyktywnych modelu 3D w lokalnej skali obserwacji należy upatrywać w dużym rozstawie otworów wiertniczych (100-200 m) w stosunku do poziomych rozmiarów elementarnych bloków eksploatacyjnych (120x5 m), zróżnicowanej jakości danych podstawowych użytych do budowy modelu 3D oraz wygładzających właściwości interpolacji wykonanej przy zastosowaniu procedury krigingu zwyczajnego.

EN

A geostatistical 3D model of the spatial distribution of the selected chemical components (CaO, SiO₂, and Al₂O₃ ) in the Bar- cin-Piechcin-Pakość limestone and marl deposit was developed using ordinary kriging procedure based on core samples from 452 boreholes drilled at the stage of deposit exploration. The aim of the study was to assess the reliability and suitability of the 3D model for the prediction of the quality of raw material in the excavated material from exploitation blocks and 1, 2, or 3-year operating areas. The model was verified on the basis of data obtained at the stage of deposit exploration and resulting from samples collected from numerous blast holes drilled at the exploitation front. The results of the study suggest that the accuracy of the prediction of the quality of raw material to be extracted from small exploitation blocks is highly variable and generally insufficient in relation to the analyzed chemical components. From a practical point of view, the results of the prediction of the CaO and SiO₂ content for areas with the minimum one-year exploitation period can be considered satisfactory. The predicted Al₂O₃ content for the analyzed variants of exploitation blocks shows too low correlation with the content of components determined in the blast holes and cannot be considered reliable. The reasons for poor prediction features of the 3D model in the local scale of observation should be seen in large distances between boreholes (100-200m) compared to the horizontal dimensions of exploitation blocks (120x5m), the varied quality of the basic data used to build the 3D model, and in the smoothing properties of the interpolation performed using ordinary kriging.

7

Czy symulowanie się opłaca? – rzecz o geostatystycznym szacowaniu zasobów na przykładzie złoża Cu–Ag Rudna

Wasilewska-Błaszczyk M., Golda K., Dudek M., Mucha J., Kaczmarek W.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 2

5--13

PL

W artykule przedstawiono wyniki oceny dokładności szacowania zasobności Cu w ujęciu punktowym i obszarowym w planowanych do eksploatacji fragmentach złoża Cu-Ag Rudna. Szacowanie wykonano w oparciu o dane z rozpoznania górniczego złoża dwiema metodami geostatystycznymi: metodą krigingu zwyczajnego i metodą symulacji Turning Bands. Podstawę weryfikacji dokładności oszacowań stanowiły dane z prób kontrolnych. Stwierdzono, że oszacowania punktowe zasobności Cu w rocznych obszarach przewidzianych do eksploatacji cechują się drastycznie różną wiarygodnością ze średnimi błędami interpolacji od 40 do blisko 120%. Wiarygodność szacowania zasobno- ści Cu w obszarach rocznej eksploatacji cechuje się błędami rzędu 20-40%. W granicach odpowiadających obszarom kwartalnej eksploatacji zauważalny jest wzrost wielkości błędów oszacowań zasobności Cu w miarę oddalania się od granicy frontu eksploatacji. Wielkości prognozowanych błędów krigingu i odchyleń symulacji Turning Bands dla zasobności Cu w punktach można traktować jako bezpieczną, górną granicę błędu, z uwagi na zazwyczaj ich wyższe wartości w porównaniu ze stwierdzonymi w punktach kontrolnych błędami interpolacji. Oszacowania zasobności miedzi metodami krigingu zwyczajnego cechują się nieznacznie wyższą wiarygodnością w porównaniu z wynikami symulacji geostatystycznej Turning Bands, jednak różnica w oszacowaniach obu metod w porównaniu do wielkości błędów interpolacji jest nieznacząca.

EN

The paper presents the results of the accuracy assessment of Cu accumulation estimation , using point and area-based estimations, in parts of the Rudna Cu-Ag deposit scheduled for future exploitation. The estimation was carried out based on data from the mining exploration using two geostatistical methods: ordinary kriging method and the Turning Bands Simulation. The data from the control samples were used as a basis for verification of the accuracy of estimates. It has been found that point estimates of the accumulation index of Cu for areas with the minimum one-year exploitation period are characterized by drastically different reliability, with interpolation errors ranging from 40 to nearly 120%. The credibility of the estimation of accumulation index of Cu for one-year operating areas is characterized by errors of the order of 20-40%. In the case of areas corresponding to a three month exploitation period, it is clearly visible that the magnitude of errors in the estimation of the accumulation index of Cu increases along with the increasing distance from the exploitation front. The magnitude of estimated kriging errors and standard deviations of Turning Bands Simulation for the accumulation index of Cu (point estimation) can be regarded as a safe upper limit of error because of their generally higher values when compared to interpolation errors at control points. While the estimations of the accumulation index of copper using ordinary kriging methods are more reliable than the results of geostatistical Turning Bands Simulation, the difference between the estimation results of both methods is insignificant when compared to the magnitudes of interpolation errors.

8

Geochemical modeling of the Cu-Ag deposits from the Lubin-Głogów Copper District (Poland) supported by lithological modeling

Wasilewska-Błaszczyk M., Mucha J.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2017

|

T. 33, z. 4

63--78

EN

The most important reasons for the limited credibility of 3D geochemical models of the Cu-Ag deposits (The Lubin-Głogów Copper District) are unfavorable statistical characteristics of the main metals (Cu, Ag), and the unfavorable structure of their variability with a relatively poorly marked non-random component of variability. It is hoped that the accuracy of geochemical models can be increased by previous lithological modeling of a given deposit. This is due to significant differences in mean Cu content in both the main lithological series (carbonates, shales and sandstones) and individual lithological units within them, which justifies separate geochemical modeling of each. The paper presents the results of the comparison of the reliability of 3D modeling of Cu content carried out in both individual and main lithological units of the Cu-Ag Rudna deposit (The Lubin-Głogów Copper District). The 3D lithological models were made using ordinary kriging (main lithological units) and Plurigaussian simulation (individual lithological units). The 3D estimation of Cu content within lithological models was carried out using the ordinary kriging (OK ) and squared inverse distance (ID2) methods. The verification of the accuracy of Cu estimates in the 3D model using spot samples of the test data set has shown only a slight increase in the accuracy of the estimates of Cu content within the individual lithological units of the shale series compared to the estimates of Cu content in the whole main lithology. In most cases, 3D models of Cu content carried out using the ordinary kriging method are slightly more accurate than the analogous squared inverse distance weighting method.

PL

Ważniejszymi przyczynami ograniczonej wiarygodności modeli geochemicznych 3D złóż Cu-Ag LGOM są niekorzystne cechy statystyczne zawartości metali podstawowych (Cu, Ag) oraz niekorzystna struktura ich zmienności ze stosunkowo słabo zaznaczonym nielosowym składnikiem zmienności. Pewne nadzieje na zwiększenie dokładności modeli geochemicznych budzi poprzedzenie jego konstrukcji modelowaniem litologicznym złoża. Wynika to ze zróżnicowania poziomów średnich zawartości metali zarówno między podstawowymi seriami litologicznymi (węglany, łupki i piaskowce) jak i pomiędzy wyróżnionymi w ich obrębie litologiami szczegółowymi, co uzasadnia wykonywanie modelowania geochemicznego oddzielnie dla każdego z nich. W artykule przedstawiono wyniki porównania wiarygodności modelowania 3D zawartości miedzi indywidualnie w podstawowych i szczegółowych wydzieleniach litologicznych we fragmencie złoża Cu-Ag Rudna (LGOM). Modele litologiczne 3D wykonano metodami krigingu zwyczajnego (litologie podstawowe) i symulacji Plurigaussian (litologie szczegółowe). Do szacowania 3D zawartości Cu w obrębie modeli litologicznych wykorzystano metody krigingu zwyczajnego i odwrotnej odległości do drugiej potęgi. Weryfikacja dokładności oszacowań zawartości Cu w modelu 3D, wykonana punktowo na podstawie zbioru testowego, wykazała jedynie niewielki wzrost dokładności oszacowań zawartości Cu w obrębie szczegółowych wydzieleń litologicznych serii łupkowej w porównaniu z oszacowaniami zawartości Cu w tej litologii podstawowej traktowanej jako całość. W zdecydowanej większości przypadków modele 3D zawartości Cu w wydzieleniach litologicznych wykonane metodą krigingu zwyczajnego cechują się nieco wyższą dokładnością niż analogiczne modele wykonane metodą z wagowaniem na odwrotność odległości do 2 potęgi.

9

Wiarygodność modelowania 3D zawartości Pb oraz głównych metali w złożu rud Cu-Ag Sieroszowice (LGOM)

Wasilewska-Błaszczyk M., Kruk M., Mucha J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 468

247--259

PL

W artykule podjęto próbę oceny możliwości wiarygodnego modelowania 3D zawartości ołowiu w porównaniu do wiarygodności modelowania 3D zawartości głównych metali złoża Cu i Ag. Modele 3D zawartości pierwiastków wykonano metodami interpolacyjnymi (kriging zwyczajny w dwóch wariantach i metoda odwrotnej odległości do kwadratu) oraz symulacyjnymi (symulacja Turning Bands). Weryfikacja dokładności oszacowań zawartości metali w modelu 3D, wykonana punktowo na podstawie zbioru testowego, wykazała że możliwe do zaakceptowania w praktyce geologiczno-górniczej są oszacowania zawartości Cu i Ag (mediany błędów oszacowań w rzędu 40%), natomiast wiarygodność modelu Pb jest mała (mediany błędów rzędu 70%). Wynika to z niekorzystnych cech statystycznych zawartości większości pierwiastków towarzyszących (silnie asymetrycznych rozkładów prawdopodobieństwa, bardzo dużej zmienności i występowania licznych wartości anomalnych) oraz ze znacznie rzadszej sieci opróbowań złoża dla oznaczeń pierwiastków towarzyszących niż dla Cu. Generalnie, obliczone mediany błędów interpolacji dla 4 metod nie dają podstaw do wyróżnienia jakiejkolwiek z nich jako zapewniającej w każdym przypadku wyższą dokładność oszacowań zawartości pierwiastków.

EN

The paper attempts to evaluate the possibility of reliable 3D modelling of lead content against the reliability of 3D modelling of Cu and Ag (main metals in the Sieroszowice Cu-Ag deposit) contents. The 3D modelling of the content of these elements was performed using interpolation (ordinary kriging in two variants, and squared inverse distance weighting) and simulation methods (Turning Bands Simulation). The assessment of the accuracy of estimates of metal contents determined from the 3D model, based on both spot samples and a training set, has shown that the estimated contents of Cu and Ag are acceptable for geological and mining applications (medians of estimation errors in the order of 40%), while the reliability of the Pb model is low (medians of estimation errors in the order of 70%). This is due to the unfavourable statistical features of the majority of the accompanying elements and, in particular, the highly asymmetric probability distributions, their high variability, the presence of numerous anomalous values, and the much lower density of the sampling network in the mining excavations when determining accompanying elements other than Cu. In general, the calculated medians of interpolation errors for the four methods do not allow determining the one providing (in each case) higher accuracy when assessing the content of the elements.

10

Praktyczne aspekty modelowania litologicznych typów rud w złożach Cu-Ag LGOM (Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego)

Kaczmarek W., Twardowski M., Wasilewska-Błaszczyk M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 468

209--226

PL

Racjonalna gospodarka złożem rud miedzi oraz efektywne i bezpieczne prowadzenie robót górniczych opierają się na podejmowaniu decyzji, których podstawę stanowią dostępne dane geologiczne i doświadczenie zdobyte przez 50 lat działalności w dziedzinie górnictwa kruszcowego na monoklinie przedsudeckiej. W 2011 roku w KGHM Polska Miedź S.A. podjęto decyzję o budowie kompetencji w zakresie modelowania trójwymiarowego złoża rud miedzi. Zdecydowano, że model złoża będzie opracowany w dwóch wariantach, zarówno jako jakościowy na podstawie trzech głównych typów rud miedzi, tj. tradycyjnego podziału litologicznego na: węglany (W), łupki (L), piaskowce (P), jak i geologiczno-strukturalny na podstawie 16 szczegółowych typów litologicznych, wdrożonych do stosowania w latach 2009–2012. Charakterystyka szczegółowych typów litologicznych została opracowana na podstawie wieloletnich doświadczeń i wprowadzona w roku 2011 na podstawie instrukcji opróbowania złoża. Dane litologiczne W–L–P i szczegółowe, pochodzące z opróbowania wyrobisk górniczych, są przechowywane w Bazie Danych Geologicznych wdrożonej w roku 2010. Dane te są wykorzystywane w procesie strukturalnego modelowania złoża 3D, który składa się zarówno z modelu powierzchni stropowych wydzieleń poszczególnych typów litologicznych, jak i modelu blokowego 3D. Model W–L–P jest wykorzystywany w procesie komputerowego generowania trójwymiarowego modelu jakościowego złoża miedzi. Model geologiczno-strukturalny pozwala na wizualizację w przestrzeni 3D struktur geologicznych, jak również charakterystykę budowy litologicznej modelowanych obszarów, wspomagając tym samym proces interpretacji geologicznej. Dostarcza on wiele dodatkowych informacji, które z powodzeniem mogą znaleźć zastosowanie m.in. w procesie planowania produkcji górniczej.

EN

Available geological data and 50 years of mining experience on Fore-Sudetic Monocline is a base of decision making for reasonable geological resource management of copper deposit with effective and safe mining works development. In 2011 KGHM Polska Miedź S.A. decided to build competence in 3D geological modelling. It was decided that copper deposit model would be built in two variants: grade model based on three main copper ore types, traditional lithological types for copper deposit, that is: carbonates (W), shale (L), sandstone (P), and geological-structural model based on sixteen detail lithological types, introduced between 2009–2012. Characteristic of those detail lithological types was developed on the basis of many years experiences and introduced to use by sidewall logging best practices in 2011. Lithological data W–L–P as well as detail lithological types, that come from mining excavation sampling, are stored in Geological Data Base, that was implemented in 2010. This data is used to build 3D geological-structural model. The model consist of 3D wireframes that represent top of each lithological structures and 3D block model. W–L–P model is used in 3D grade modelling process. Geological-structure model, as more detailed, allow to visualize geological structures and lithological structure of copper deposit in 3D, supporting geological interpretation process. In addition geological-structural model allows to acquire additional information, that could be effectively used in mining production planning process.

11

Model litologiczny 3D przy zastosowaniu technik interpolacyjnych i symulacji geostatystycznej (na przykładzie złoża Cu-Ag Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego)

Wasilewska-Błaszczyk M., Twardowski M., Mucha J., Kaczmarek W.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 468

237--245

PL

W artykule podjęto próbę oceny dokładności trzech odmiennych procedur tworzenia modelu litologicznego 3D złoża z wykorzystaniem: interpolacji metodami deterministycznymi lub geostatystycznymi, ustandaryzowanej metody interpolacji stosowanej w KGHM Polska Miedź S.A. i geostatystycznej symulacji multigaussowskiej (multinormalnej) (ang. Plurigaussian simulation). Wymienione procedury zastosowano do budowy modeli litologicznych 3D wydzieleń podstawowych we fragmencie złoża Cu-Ag Legnicko- -Głogowskiego Okręgu Miedziowego LGOM (ZG Rudna). Dokładność trzech procedur wykorzystanych do budowy modeli litologicznych oceniono ilościowo na podstawie wielkości średnich względnych absolutnych błędów oszacowania miąższości serii litologicznych w modelach 3D. Przyjmują one wartości z zakresu od 6% do 13%. Zbliżone wartości błędów świadczą o porównywalnej skuteczności zastosowanych 3 procedur, pomimo istotnie różniących je algorytmów obliczeniowych i odmiennego sposobu definiowania przestrzeni interpolacyjnej 3D. Nie wykazano również znaczących różnic w poziomie dokładności prognozowania przebiegu granic serii węglanowej, łupkowej i piaskowcowej.

EN

The article attempts to evaluate the effectiveness of three different procedures of 3D lithological model creation with the usage of: deterministic or geostatistical interpolation methods, standard interpolation method used in KGHM Polska Miedź S.A. and Plurigaussian geostatistical simulation. The 3D models of main lithology created using those methods for a part of Cu-Ag Legnica-Głogów Copper District (Rudna mine) served as the basis for the evaluation. The effectiveness of those methods was quantified by means of relative absolute estimation errors of thickness of lithological series in the 3D models. The mean relative estimation errors of thickness of main lithological series in 3D models take values from 6% to 13%. This demonstrates the comparable accuracy of the 3 procedures used, despite the fact that they differ significantly in computational algorithms and in the different way of defining the 3D interpolation space. Moreover, no significant differences in the accuracy level of lithological borders estimation of carbonate series, shale series and sandstone series were stated.

12

Gęstość przestrzenna rudy – parametr zasobowy drugiego planu? Złoże Cu-Ag Polkowice–Sieroszowice, Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy

Mucha J., Wasilewska-Błaszczyk M., Auguścik J., Paszek M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 468

227--236

PL

Wyniki opróbowania złoża Cu-Ag Polkowice–Sieroszowice posłużyły do oceny gęstości przestrzennej ośmiu szczegółowych wydzieleń litologicznych i ich porównania z gęstościami przestrzennymi trzech podstawowych typów rud przyjętymi w aktualnej dokumentacji geologicznej. Stwierdzono, że zasoby złoża szacowane na podstawie gęstości przestrzennych szczegółowych wydzieleń litologicznych są o ok. 3% wyższe niż analogiczne oszacowania dokonane dla gęstości przestrzennych przypisywanych podstawowym typom rud w dokumentacji geologicznej. Przy zastosowaniu analizy korelacji i regresji wykazano, że dominującym czynnikiem kształtującym wielkość gęstości przestrzennej jest porowatość skał, zawartość Cu odgrywa natomiast rolę drugorzędną. Niektóre z indywidualnych wydzieleń szczegółowych ujawniły niejednorodność zbioru oznaczeń gęstości przestrzennej, która może być tłumaczona zmiennością spoiwa i porowatości oraz pojawieniem się niemiedziowych minerałów ciężkich (np. galeny, pirytu). Niektóre wydzielenia szczegółowe w obrębie podstawowych typów rud charakteryzują się wyraźnym zróżnicowaniem średniej gęstości przestrzennej (np. piaskowiec ilasty – 2,35 Mg/m3 i piaskowiec węglanowy – 2,55 Mg/m3 w serii piaskowcowej). Znajomość gęstości przestrzennej szczegółowych wydzieleń litologicznych umożliwia dokładniejsze oszacowanie ich zasobów oraz bardziej precyzyjne rozliczanie produkcji górniczej.

EN

Volumetric density of the detailed lithological units in Polkowice-Sieroszowice Cu-Ag deposit has been compared to the density of the three basic ore types. Eight diferrent lithologies of the Cu-Ag deposit have been taken into account. It appeared that the resources in them estimated on the basis of volumetric densities are approximately 3% higher than analogous estimates for volumetric densities attributed to the basic ore types. The correlation and regression analysis have shown that the porosity of rocks is the dominant factor affecting the volumetric density, whereas the Cu content plays a secondary role. Some of the lithologies have revealed some heterogeneity of spatial density that can be explained by the variability of mineral cement and porosity as well as the presence of non-copper heavy minerals (e.g., galena, pyrite). The knowledge of the density of individual lithologies enables more accurate estimation of their resources leading to more effective production.

13

Mieć miedź, czyli jak szacowano zasoby złoża miedzi wczoraj i dzisiaj – na przykładzie złoża Cu-Ag Sieroszowice

Jędrzejek A., Otrębska P., Wasilewska-Błaszczyk M., Wójtowicz J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2016

|

R. 57, nr 3

29--35

PL

W artykule przedstawiono wyniki szacowania zasobów Cu na etapie wstępnego rozpoznania złoża za pomocą otworów wiertniczych z wykorzystaniem metod wieloboków Bołdyriewa i krigingu zwyczajnego. Porównano je z oszacowaniami zasobów metodą krigingu zwyczajnego dokonanymi po rozcięciu złoża wyrobiskami górniczymi i ich opróbowaniu, traktując je jako bliskie nieznanym rzeczywistym zasobom. Wyniki wskazują na około 2-krotnie mniejsze błędy oszacowania zasobów w przypadku zastosowanej metody geostatystycznej. Zasoby Cu obliczone metodą wieloboków Bołdyriewa obciążone są około 24% przeszacowaniem. Przeszacowanie w przypadku metody krigingu zwyczajnego jest o blisko połowę mniejsze. Z tych względów metoda krigingu powinna być rekomendowana w przypadku szacowania złóż rudnych cechujących się nieciągłością występowania i dużą zmiennością parametrów złożowych.

EN

The paper presents the results of Cu resources estimation, at the stage of preliminary exploration of the deposit through boreholes, using Bołdyriew’s polygons and ordinary kriging methods. Results of this estimation were compared with ordinary kriging estimation made after deposit cutting with mining excavations and their sampling, treating the latter as close to the real unknown resources. The results indicate an approximately 2-times lower resource estimation errors for ordinary kriging. Cu resources calculated using Bołdyriew’s polygons are biased with approximately 24% overestimation, and overestimation in the case of ordinary kriging method is nearly half this value. For these reasons, the kriging method should be recommended for the estimation of ore deposits which are characterized by a discontinuity and high variability of resource parameters.

14

Badanie struktury zmienności zasobności pierwiastków towarzyszących (As, Co, Pb) w złożu Cu-Ag Lgom (Kopalnia Rudna): konieczne, przydatne czy zbędne?

Auguścik J., Mucha J., Wasilewska-Błaszczyk M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2016

|

R. 57, nr 3

36--43

PL

W artykule przedstawiono wynik badania struktury zmienności zasobności pierwiastków towarzyszących złożom Cu-Ag LGOM. Wskazano na trudności w jej badaniu spowodowane nieciągłością występowania podwyższonych zawartości pierwiastków, ich skrajnie dużą zmiennością. Opis struktury zmienności w ujęciu geostatystyczym jest wysoce przydatny z punktu widzenia wiarygodnego odwzorowania rozmieszczania zasobności tych pierwiastków, a w szczególności dla celów wykrywania i eliminowania ze zbiorów danych wartości anomalnych maskujących nielosową strukturę ich zmienności. Stwierdzono umiarkowany dla zasobności ołowiu i wyraźny dla arsenu i kobaltu udział składnika nielosowego w ich strukturze zmienności, ujawniający się do odległości od 0,5 do 1km. W przypadku zasobności kobaltu i ołowiu ujawniono słabą kierunkową zmienność, natomiast zmienność arsenu jest izotropowa. Geostatystyczna procedura krigingu poligonowego wykazała, że oszacowania średnich zasobności Co, Pb i As cechują się wielokrotnie niższą dokładnością oszacowania w stosunku do oszacowań Cu i Ag. Uwzględnienie w procedurze krigingu informacji o dość wyraźnej anizotropii zmienności zasobności ołowiu i kobaltu nie prowadzi do zauważalnego obniżenia wartości prognozowanych błędów oszacowań co upoważnia do stosowania prostszego, izotropowego modelu struktury ich zmienności.

EN

The paper presents result of study of the variability structure of the elements accompanying Cu-Ag LGOM deposits. Difficulties of this study are related to the discontinuity caused by the presence of elevated contents of elements, their extremely high variability and the occurrence of anomalous values. Description of the variability structure in geostatistical terms is highly useful from the perspective of reliability of mapping of these elements, in particular for detecting and eliminating of anomalous value from the data sets masking non-random structure of their variability. It was stated moderate for accumulation index of lead and evident for accumulation index of arsenic and cobalt participation of non-random component in they variability structure, revealing to the distance from 0.5 to 1km. In the case of accumulation index of cobalt and lead week directional variability is observed and the arsenic variability is practically isotropic. Polygonal kriging estimation of the average accumulation index of Co, Pb and As, are characterized by multiple lower accuracy of estimates with respect to Cu and Ag. Taking into account in the kriging information about quite evident anisotropy of lead and cobalt accumulation index has not resulted in a reduction of the kriging estimation errors. In geological-mining practice, can be assumed simpler, isotropic model of variability structure of these elements.

15

Zmienność zawartości pierwiastków krytycznych (Be, Co, Ga, Ge) w węglu kamiennym LZW

Auguścik J., Wasilewska-Błaszczyk M., Wójtowicz J., Paszek M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2016

|

nr 466

7--15

PL

Przeprowadzone badania węgla kamiennego złoża Bogdanka, leżącego w obrębie Lubelskiego Zagłębia Węglowego (LZW) wykazały, że analizowane pierwiastki (Co, Ga, Ge) charakteryzują się dużą zmiennością. Wyjątek stanowił beryl (Be), który cechuje się zmiennością przeciętną. Badania korelacji między pierwiastkami potwierdziły wyniki wcześniejszych badań dotyczących występowania statystycznie istotnej korelacji między galem i kobaltem (Ga–Co). Otrzymane wyniki badań zawartości poszczególnych pierwiastków krytycznych były dalece odbiegające od dotychczas prezentowanych w opracowaniach naukowych publikowanych i niepublikowanych dla LZW. Badania te nie potwierdziły postulowanych wcześniej prawidłowości i wysokich koncentracji tych pierwiastków w węglach LZW. Uwierzytelniono jednak znacznie większe koncentracje tych pierwiastków w spągu pokładów. Analiza kontrolna prób wykonana w dwóch niezależnych laboratoriach wykazała duże rozbieżności w wynikach oznaczeń, szczególnie w odniesieniu do zawartości germanu; prawdopodobnie jest to związane z bardzo niskimi zawartości tego pierwiastka i trudnościami jego oznaczania.

EN

The research on bituminous coal from the Lublin Coal Basin (LCB) has shown high variability of the chemical elements Co, Ge and Ga. An exception is beryllium that features medium variability. Analysis of the correlation between the elements confirms the results of previous studies on the occurrence of the statistically significant correlation between gallium and cobalt. The obtained contents of particular critical elements differed much more from those presented up-to-date in both published and unpublished scientific reports on the LCB. The research did not confirm regularities and high concentrations of the elements in the LCB coals, as postulated earlier. However, much higher concentrations of the elements were detected in the seam footwalls. The control analysis of the samples performed by two independent laboratories indicated huge discrepancies in the results, especially for the content of germanium, due to very low values and difficulty in marking this element.

16

Zaawansowane techniki geostatystyczne we wstępnym etapie projektowania zagospodarowania złoża

Wasilewska-Błaszczyk M., Naworyta W.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2015

|

R. 56, nr 2

95--102

PL

W artykule przedstawiono zastosowanie trzech metod geostatystycznych do wyznaczenia granic złoża przyjmując jako kryterium wartość brzeżną miąższości pokładu. Do modelowania zastosowano kriging zwyczajny (OK), kriging indykatorowy (IK) oraz warunkową sekwencyjną symulację Gaussa (SG). Studium przypadku wykonano na podstawie danych z otworów wiertniczych jednego z polskich złóż węgla brunatnego. Przedstawiono główne założenia wymienionych metod oraz główne etapy przeprowadzania procedury modelowania. Wykonano modele złoża w postaci map izoliniowych metodą krigingu (OK) i (SG) zwracając szczególną uwagę na różnice w mapach odchylenia standardowego obydwu modeli. Stosując metodę krigingu indykatorowego (IK) oraz symulacji (SG) wykonano modele probabilistyczne przedstawiające mapy prawdopodobieństwa przekroczenia założonej wartości brzeżnej. We wnioskach podkreślono różnice w wynikach zastosowanych metod oraz konieczność interpretacji map izoliniowych wraz z mapami odchylenia standardowego. Wykonanie modeli złoża metodami geostatystycznymi wymaga większych umiejętności metodycznych i interpretacyjnych, te jednak w stosunku do modeli deterministycznych mają znaczącą przewagę i lepiej oddają rzeczywiste własności modelowanego złoża.

EN

This paper presents the application of three geostatistical methods to determine boundaries of the deposit on the basis of the criterion adopted by the established minimal value of the seam thickness. The models of the lignite deposit has been made using methods: ordinary kriging (OK), an indicator kriging (IK) and a conditional sequential Gaussian simulation (SG). A case study was performed using data from boreholes of one Polish lignite deposits. The main assumptions of the methods and the main steps of the modeling procedure has been presented. The models of the deposit has been made in the form of contour maps (OK) and (SG), paying particular attention to the differences in the maps of the standard deviation of the two models. Using the method of the indicator kriging (IK) and Gaussian sequential simulation (SG) the probabilistic models has been made which present the exceeding probability of predetermined marginal value of seam thickness. In the conclusion the differences in the results of the methods were highlighted. The need for more appropriate interpretation of models together with their standard deviation maps were underlined. The modeling of deposits with geostatistical methods requires more methodological and interpretative skills, however in relation to deterministic models they have a significant advantage and better reflect the actual properties of a modeled deposit.

17

Wpływ doboru interpolatora oraz poprawek do algorytmów obliczeniowych (post-processing) na dokładność szacowania parametru złożowego

Auguścik J., Wójtowicz J., Wasilewska-Błaszczyk M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2015

|

R. 56, nr 2

87--94

PL

Głównym celem artykułu była ocena wpływu rodzaju interpolatora na dokładność szacowania miąższości pokładu jednego ze złóż węgla brunatnego. Do tego celu wykorzystano następujące interpolatory: odwrotnej odległości (ID), minimalnej krzywizny (MC), zmodyfikowaną metodę Shepard’a, krigingu z modelem liniowym (LK), krigingu z modelem sklejanym (SK) i krigingu zwyczajnego (K) dostępne w oprogramowaniu komputerowym (Surfer12, Isatis, RockWorks16). Stwierdzono, że metody geostatystyczne są dokładniejszymi interpolatorami wartości parametru złożowego niż metody deterministyczne, gdy w strukturze zmienności badanego parametru jest wyraźnie zaznaczony składnik nielosowy (U N >80%) oraz duży zasięg autokorelacji (podobieństwa) wartości parametru. Zastosowanie poprawek Yamamoto oraz High-Fidelity filter pozwoliło na znaczne obniżenie wartości średniego absolutnego błędu względnego oszacowania wartości w punktach opróbowania, na podstawie których odbyło się szacowanie. Weryfikację dokładności wyinterpolowanych wartości w obrębie mapy izoliniowej stworzonej na podstawie zbioru podstawowego umożliwił wcześniej wyłączony z szacowania zbiór testowy. Przeprowadzona analiza potwierdziła, że metody geostatystyczne charakteryzują się niższym błędem interpolacji niż metody niestochastyczne. Dodatkowo dokonano wstępnej oceny przydatności i możliwości wybranych aplikacji, wykorzystanych w trakcie realizacji prac. Analiza ta wykazała, że najbardziej rozbudowanym narzędziem do predykcji wartości parametru jest oprogramowanie Isatis firmy Geovariances.

EN

The main purpose of this article was assessment of selected kind of interpolation algorithm on accuracy of the lignite deposit thickness estimation. The following interpolators had been used: minimum curvature (MC), inverse distance to a power (ID), modified Shepard’s method (Sh) and stochastic method ordinary kriging (K), linear kriging (LK), spline kriging (SK) available in a computer software (Surfer12, Isatis, RockWorks16). It was found that geostatistical methods are more accurate parameter interpolators to predict resoursces, if in the structure of the tested parameter variation is clearly marked a non-random component (U N nent >80%). The results of application the Yamamoto correction and High-Fidelity filter allowed on the significant reduction of the average absolute relative error in the estimation on sampling points, which resulted in an increase of the reliability of created contour maps. Verification of accuracy interpolated values within a contour map created from the basic data set was enabled trough previously excluded test set. The analysis confirmed that geostatistical methods have lower interpolation errors than non-stochastic methods. Furthermore, the use of the arithmetic mean to assess the mean absolute relative error and average relative error caused the artificial increase of interpolation errors. That was the result of presence the anomalous values in these errors. The use of median made a strongly marked reduction in the value of the interpolation mean error. In addition was an initial assessment of the relevance and feasibility of selected applications used during of the work.

18

Wapienie jurajskie w złożu węgla brunatnego Bełchatów - aktualny stan ich rozpoznania jako sorbentów mineralnych

Ratajczak T., Mucha J., Hycnar E., Wasilewska-Błaszczyk M., Jończyk W.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2015

|

R. 56, nr 2

26--33

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań mineralogicznych, chemicznych, fizykochemicznych i fizykomechanicznych wapieni jurajskich pochodzących z podłoża węgla brunatnego w złożu „Bełchatów” (południowy brzeg Rowu Kleszczowa w Polu „Szczerców”). Celem badań było wykazanie przydatności tych kopalin do wytwarzania sorbentów wykorzystywanych w technologiach ograniczania emisji SO2 stosowanych w przemyśle energetycznym. Rezultaty badań dowiodły, że badane wapienie można traktować jako wysokiej klasy sorbenty SO2 wykorzystywane zarówno w mokrych jak i suchych technologiach odsiarczania, w tym także w paleniskach fluidalnych. Dotychczasowy stan rozpoznania wapieni jest wystarczający dla wiarygodnej oceny parametrów odpowiedzialnych za właściwości sorpcyjne w wyznaczonej umownie przestrzeni badań ale niewystarczający dla skonstruowania w pełni poprawnego modelu 3D.

EN

The paper presents the results of mineralogical, chemical, physico-chemical and physico-mechanical properties of the Jurassic limestone from the „Bełchatów” lignite substrate (south shore of Kleszczów Rift Valley in the „Szczerców” opencast). The aim of the research was to prove the usefulness of these rocks to produce the sorbents used in the power industry to reduce emissions of SO2 of the power industry. The research results shown that the limestone may be treated as a high SO2 sorbents used in both wet and dry desulfurization technologies including the fluidised bed. The current state of exploration of limestone is sufficient for a reliable assessment of the parameters responsible for the sorption capacity in the designated research space but not enough to construct the fully correct 3D model.

19

Predykcja zasobności wytypowanych metali w złożu konkrecji na Pacyfiku oparta na modelach regresyjnych (strefa Clarion-Clipperton, obszar INTEROCEANMETALU)

Mucha J., Wasilewska-Błaszczyk M., Auguścik J., Wójtowicz J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2015

|

R. 56, nr 5

5--8

PL

Zweryfikowano metodami statystycznymi poprawność predykcji zasobności metali (Cu, Mn, Ni) w złożach konkrecji polimetalicznych na Pacyfiku (strefa Clarion-Clipperton, obszar INTEROCEANMETALU) na podstawie liniowych i nieliniowych modeli regresyjnych wiążących je z zasobnościami konkrecji. Stwierdzono, pełną przydatność prostych liniowych modeli regresji do prognozy zasobności metali przy założeniu, że dysponuje się wiarygodnymi oznaczeniami zasobności konkrecji. Metoda ta może mieć duże znaczenie w najbliższej przyszłości po wdrożeniu metody pośredniego określania zasobności konkrecji na podstawie rejestracji fotograficznej dna pacyficznego.

EN

Correctness of prediction of metals abundance (Cu, Mn, Ni) in deposit of polymetallic nodules (the Pacific Ocean, Clarion-Clipperton zone, the INTEROCEANMETAL exploration area) was verified using statistical methods. The prediction was based on linear and non-linear regression models describing dependences between metals and nodules abundances. Usefulness of simple linear models for predictions was confirmed. This method can be of great importance in the nearest future after implementation of indirect method of defining of nodules abundance based on photographic registration seabed of the Pacific.

20

Badanie zmienności i jednorodności gęstości przestrzennej węgla kamiennego w wytypowanych pokładach niezagospodarowanych złóż GZW

Mucha J., Wasilewska-Błaszczyk M., Paszek M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2015

|

R. 56, nr 2

79--85

PL

Stosując metody statystyczne przebadano zmienność i jednorodność oznaczeń gęstości przestrzennej węgla kamiennego w 19 pokładach z 4 niezagospodarowanych złóż węgla kamiennego GZW rozpoznanych wiertniczo. Zwrócono uwagę na ograniczoną wiarygodność wyników opróbowań rdzeni wiertniczych ujętych w dokumentacjach geologicznych. Wykazano, przy zastosowaniu testu wielokrotnych porównań (Gamesa-Howella), niejednorodność zbiorów oznaczeń gęstości przestrzennej w próbkach z badanych pokładów pomimo małej zmienności względnej tego parametru. Stwierdzono, że gęstość przestrzenna węgla jest najsilniej skorelowana z zawartością popiołu. Zaproponowano liniowy model regresji do wstępnej, przybliżonej predykcji gęstości przestrzennej kopaliny w próbkach pobranych w pokładach węgla, w których oznaczono zawartość popiołu.

EN

The variability and homogeneity of bulk density of bituminous coal in 19 seams of four undeveloped deposits of the USCB recognized by drilling were examined by means of statistical methods. The attention was drawn to the limited reliability of the results of core sampling which were presented in geological documentations. A heterogeneity of measurements of coal density, despite the small relative variability of this parameter, was proved with application of a test of multiple comparisons (Games-Howell test). It was stated that the bulk density is the most strongly correlated with the ash content. A linear model of regression for a preliminary, approximate prediction of coal density on the basis of ash content assaying in collected samples was proposed.