The study on water erosion in the catchment basin of the Jeleni Brook was carried out in the years 1995-1999. The catchment of the Jeleni Brook has complex relief, receives frequent precipitations and thus is more threatened by water erosion. Soil cultivation and water from quickly melting snow can also be the factors affecting soil erosion. Waters from the melting snow produce rills of the following dimensions (mean values): width from 11.5 to 13.6 cm, depth - from 6.4 to 7.1 cm and length - from 39 to 112 m. The mean values of soil losses vary from 0.5 to 2.02 t·ha-¹. Erosion caused by intensive storm precipitation occurs less frequently but makes much higher soil losses. One of the registered incidents shows that 51.6 t·ha-¹ (4.5 mm of soil layer) can be washed out from the area of 0.66 ha. Combined effect of outwashing and ploughing in lower parts of slopes created new forms of relief such as agricultural terraces (escarps). Agricultural terraces assume the shape of scarps up to 2 m high and of different length (e.g. 150 m) along with the land use borderlines between e.g. forest and field or field and grassland. Agriculturally used soils within this catchment need protection based mainly on agrotechnical measures or on alteration of land use. Some areas should be afforested.
PL
W latach 1995-1999 rejestrowano osady erozyjne i żłobiny na gruntach ornych w terenie czołowomorenowym w zlewni rolno-leśnej Potoku Jeleniego. Obszar zlewni wyróżnia się spośród innych intensywną rzeźbą młodoglacjalną (zbocza o znacznych spadkach) i częstszym występowaniem opadów intensywnych - burzowych, przez co jest silniej zagrożony erozją wodną. Do czynników erozyjnych kształtujących erozję wodną należy zaliczyć także agrotechnikę (niekorzystne uprawy rzędowe roślin) i pojawienie się wczesnowiosennych wód roztopowych. Erozja wodna przybiera formę spłukiwania powierzchniowego o nasileniu od słabego do umiarkowanego lub średniego według 5-stopniowej skali przyjętej w Polsce. Erozja powodowana wodami topniejącego śniegu wykształca żłobiny o wymiarach (według wartości średnich): szerokość 11,5-13,6 cm, głębokość 6,4-7,1 cm długość 39-112 m. Średnia wielkość zmywu glebowego wyniosła 0,5-2,02 t·ha-¹. Opady burzowe pojawiają się rzadziej, lecz przyczyniają się do silniejszego rozwoju procesów erozji - przybiera ona bardziej wyraziste formy żłobinowe lub nawet formę zmycia warstwowego, gdy cała warstwa gleby jest odtransportowana z pola (np. 4,5 mm, na powierzchni 0,66 ha). Zarejestrowany zmyw gleby wyniósł w takim przypadku 51,6 t·ha-¹. Zmyty materiał glebowy podlega daleko idącej segregacji w obrębie stożka erozyjnego i wykazuje odpowiednio zmienione właściwości chemiczne. Pierwiastki chemiczne podlegają przy tym transportowi związanemu z cząsteczkami glebowymi lub w formie rozpuszczonej i wtedy mogą odpływać poza granice erodowanego pola, do sieci hydrograficznej. Pierwotną przyczyną uruchomienia się procesów erozji wodnej było wylesienie tych obszarów dokonane w średniowieczu i objęcie ich użytkowaniem rolniczym. Według danych historycznych można szacować okres po wylesieniu (okres użytkowania rolniczego) na około 600 lat. W tym czasie na procesy erozji wodnej nałożyły się procesy erozji uprawowej związane z uprawą gleb, pracą narzędzi rolniczych, a szczególnie w ostatnich stuleciach - z pracą pługa. Sumowanie się efektów zmycia i naorywania gleby w dolnych częściach zboczy wytworzyło nowe formy rzeźby terenu, tzw. terasy rolne. Terasy te przybierają formę skarp o wysokości do 2 m i różnej długości (np. 150 m) o przebiegu zgodnym z granicą użytkowania, na styku las - pole, pole - użytek zielony, lub po granicy własności. W tym ostatnim przypadku skarpa powstaje przez podcięcie zbocza i odprowadzanie materiału glebowego w dół. Stwierdzono łącznie 11,5 km skarp daje to wskaźnik zagęszczenia 2,45 km·km-². Gleby użytkowane rolniczo w granicach zlewni wymagają działań ochronnych, głównie z wykorzystaniem zabiegów agrotechnicznych, a niekiedy także zmiany sposobu użytkowania. Niektóre obszary powinny być przeznaczone pod zalesienie.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Elevated temperature wear behaviour of metallic materials are characterised by formation of several types of layers. Wearing conditions, wearing material and mating material govern formation of these layers. These layers determine the friction coefficient and the wearing rate. These layers deffer by their physical appearance, mechanical properties, chemical compositions and failure mechanisms. In the present work, it is demonstrated that each layer has got its characteristics chemical composition. It is also shown that by careful and systematic chemical analysis of the worn surfaces and wear debris, it is possible to identify the type of layer formed and the possible mechanism. Such analysis can be carried out without destroying the test sample or the wearing components.
PL
Podczas tarcia stopów metali w podwyższonej temperaturze następuje formowanie się rozmaitych typów warstewek na powierzchni. Wpływ na to mają warunki badania i skojarzenie materiałowe. Utworzone warstewki zmieniają współczynnik tarcia i intensywność zużywania. Warstewki te różnią się wyglądem, właściwościami mechanicznymi, strukturą chemiczną i mechanizmami zużywania. Autorzy wykazali, że każdy z typów warstewek posiada charakterystyczną strukturę chemiczną. Wykazano także, że dogłębne analizy zużytej powierzchni oraz produktu zużycia pozwalają na zidentyfikowanie rodzaju warstewki i mechanizmów jej powstawania. Analizy takie można wykonać w sposób nieniszczący.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.