Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The period of flower carpets and other colourful garden decorations, i.e. kinds of ornamental species used in Europe at the turn of the 20th century

Pudelska K., Rojek K.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 10-A

21--32

EN

Since the 16th century species of flowers imported from the New World to Europe have enriched botanical gardens, and later palace or manor gardens and public gardens. In the second half of the 19th and in the 20th centuries new flower forms appeared i.e. clumps, flowerbeds and flower decorations. These plant elements were particularly appreciated taking into consideration a quickly growing range of new species and flowering plants. They were also popularized by their creators, gardeners, owners and the users of the modern shaped gardens. In the descriptions of gardens available today, in treatises or many lithographies, we can find the flower forms and species planted in those days. The aim of this thesis is to present selected flower forms in Polish parks and gardens at the turn of the 20th century and specifying species and flower plants typical of certain solutions.

PL

Od XVI wieku gatunki sprowadzane z Nowego Świata do Europy wzbogacają program roślinny ogrodów botanicznych, później pałacowych, dworskich, miejskich publicznych. W II połowie XIX i w wieku XX zaznacza się szczególny rozwój nowych form kwiatowych, m.in. kwietników, klombów kwiatowych, ozdób kwiatowych. Te elementy roślinne zyskują na wartości ze względu na szybko powiększającą się w tym czasie ofertę nowych gatunków i odmian roślin kwiatowych. Są również popularyzowane przez ich twórców, ogrodników, właścicieli i użytkowników budowanych/kształtowanych w nowatorskim duchu ogrodów. W dostępnych dzisiaj opisach ogrodów, traktatach czy na wielu litografiach można odnaleźć wzory form kwiatowych oraz stosowane wówczas gatunki. Celem tej pracy przeglądowej jest zaprezentowanie wybranych form kwiatowych w polskich parkach i ogrodach przełomu XIX i XX wieku i wyszczególnienie typowych dla określonych rozwiązań gatunków i odmian roślin kwiatowych.

2

Preserved monastic garden values based on selected areas and examples, Lublin province

Pudelska K., Mirosław A.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2014

|

R. 111, z. 6-A

57--70

EN

The paper presents selected monastic gardens in Lublin Province, where the original layout has been preserved to a considerable degree, and the traditional manner of cultivation has been sustained. It also shows the process behind negative changes within composition and planting schemes.

PL

Głównym tematem pracy jest przedstawienie wybranych obiektów klasztornych znajdujących się na terenie województwa lubelskiego, w których zachowały się dawny układ i funkcja ogrodów użytkowych. Celem badań było również nakreślenie procesów prowadzących do ich niekorzystnych przekształceń.

3

Zabytkowe ogrody klasztorne we współczesnym Lublinie

Pudelska K., Mirosław A.

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2011

|

T. 7, nr 1

81--91

PL

Założenia klasztorne na terenie Lublina mają bogatą historię. Pierwszy powstał już w XIV w. Z czasem do miasta sprowadzano kolejne zakony, dla których fundowano nowe miejsca pod zabudowę. Założenia lokowane poza murami miasta były otoczone pokaźnymi ogrodami. Do dóbr zakonnych należały także pola, łąki, folwarki, a nawet wsie. Przez szereg lat zakonnicy powiększali swoje włości, zabezpieczając w ten sposób finansowanie działalności, którą prowadzili. Po okresie świetności przychodzą ciężkie czasy konfliktów zbrojnych obejmujących Lublin. W tym okresie założenia klasztorne ulegają licznym zniszczeniom, część przekształcana jest na cele świeckie, a przylegające do nich ogrody są dzielone na mniejsze parcele, przeznaczane pod zabudowę lub są sprzedawane. Z istniejących w XVIII w. 18 klasztorów do czasów współczesnych przetrwało 14. Wszystkie są wpisane do Rejestru Zabytków Województwa Lubelskiego, a tylko 6 z nich stanowi do dzisiaj własność zakonów. Ogrody przy zachowanych obiektach różnią się powierzchnią i funkcją od tych z okresu swojej świetności. Ich obszar w obrębie miasta od XVIII w. do czasów współczesnych zmniejszyła się o ponad połowę. Cztery z nich uległy niewielkim przekształceniom, a w niezmienionej formie pozostały tylko wirydarze w 9 dawnych klasztorach. Pozostała zieleń pełni funkcje ogrodów przyszpitalnych, przykościelnych lub skwerów miejskich.

EN

Monastic foundations have important place in structure and history of Lublin. The first was established in fourteenth century within the city walls. Another’s werebuild continuously to the eighteenth century, on the suburbs of those days. Their location determined the spatial development of the city and created its distinctive silhouette, which is recognizable also today. Since the late eighteenth century situation of Lublin deteriorated, which resulted in reducing the area of the monasteries and changing their functions. Until present times, from 18 buildings that existed in the eighteenth century, remained 14. All are under preservation. Some of them remained the property of the monks, others became a property of the diocese or the city. Present area of remaining gardens, in comparison to XVIII century, has been reduced by more than half. Part of it was designated for city development. Someof remaining gardens have changed their function and those, that retain their old form, are a valuable example of medieval and renaissance style.

4

Kwiatowe elementy roślinne w XIX-wiecznych polskich ogrodach krajobrazowych w świetle literatury ogrodowej

Pudelska K., Rojek K.

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2011

|

T. 7, nr 1

71--80

PL

Wraz z przemianami ogrodu naturalistycznego w XIX w. zmieniały się także elementy naturalne. W związku z niestabilną sytuacją w kraju w ciągu XIX i XX stulecia niewiele z założeń krajobrazowych przetrwało do dnia dzisiejszego. Studia nad literaturą tamtego okresu pozwolą na przybliżenie zarówno wyglądu form roślinnych jak i ich przemian. Szczególnym zainteresowaniem należy obdarzyć formy kwiatowe, ze względu na to, iż kwiaty są najdelikatniejszym i najbardziej ulotnym tworzywem ogrodowym. We wczesnych ogrodach krajobrazowych rośliny ozdobne stosowano rzadko. Stanowiły wówczas jedynie zgrabne połączenia z drzewami lub krzewami, a czasem samodzielne niewielkie klombiki lub kosze na trawniku. W II poł. XIX w. za sprawą Humphry Reptona do łask powracają regularne formy kwietników. W następstwie coraz większej różnorodności gatunkowej roślin kwiatowych ulegały one dalszym ciągłym przemianom. Rozwój ogrodnictwa ozdobnego w Polsce przyczynił się także do rozkwitu ogrodów środowiskowych – ogrodów skalnych, różanych, paprociarni. Polska przeżywała w tamtym okresie renesans w architekturze krajobrazu. Powstało najwięcej parków i ogrodów. Z tego powodu prowadzenie badań nad elementami roślinnymi, a szczególnie elementami, których głównym tworzywem były kwiaty, jest niezwykle istotnym zagadnieniem.

EN

The natural elements were changing along with the naturalistic gardens in the XIXth century. To this day not many of landscaped gardens have survived because of the unstable situation in the country in the XIXthand XXth centuries. Studies of the literature from that period will allow us to have a closer look at both the appearance of the plants form and their transformations. Flowers are the most fregile and ephemeral gardenmaterial so they should be endowed with special interest. Ornamental plants were seldom used in the early landscaped gardens. They functioned with trees and shrubs as an addition and sometimes as single flower beds or baskets on the lawn. In the second half of the XIX century regular flowerbeds returned to favour thanks to Humphry Repton and they underwent further transformations thanks to richer plants material. The development of ornamentalhorticulture in Poland has also contributed to the rising of the environmental, rock, rose and fern garden. Poland experienced a renaissance in the landscape architecture in that days. Many parks and gardens were formed. For this reason, research on plant components are particularly the elements of which were the main material of flowers, is an extremely important issue.

5

Alpinarium. Cz. 2, Elementy ogrodów skalnych

Pudelska K., Rojek K.

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2011

|

T. 7, nr 1

63--70

PL

Alpinarium należy traktować jako miejsce wzrostu roślin charakterystycznych dla określonych łańcuchów górskich. Stanowi on swoistą kolekcję, która pełni funkcje dydaktyczne i estetyczne. Najlepszym wzorem w tworzeniu ogrodu górskiego jest natura – krajobrazy, siedliska, z których pochodzą rośliny. W alpinarium, jak w każdym ogrodzie skalnym wykorzystuje się naturalną rzeźbę i właściwości terenu, bądź teren kształtuje się sztucznie zależnie od wymagań sadzonych roślin. Najczęściej tego rodzaju układy pojawiają się w ogrodach botanicznych, ale z powodzeniem mogą stanowić ciekawą kompozycję ogrodu prywatnego. Urządzenie alpinarium, by prezentował fragment naturalnego krajobrazu górskiego wymaga przede wszystkim bardzo starannego doboru: rodzaju, formy, wielkości skał, bowiem są one szkieletem ogrodu, prawidłowej selekcji gatunków wysokogórskich i zastosowania odpowiedniego podłoża.

EN

Alpine garden must be regarded as a place where we can find plants characteristic for specific mountain ranges. It is a special collection which has a didactic and esthetic function. The best model to create an alpine garden is from nature – landscapes and habitats where plants come from. In alpine garden, just as in every rock garden, a natural location and properties of area are used, or area is artificially shaped and that depends on the needs of plants. Most often this kind of gardens can be found in botanical gardens, but theycan also be part of very interesting compositions in private gardens. The most important thing of making alpine garden is to choose very carefully a type, form, shape and size of rocks, becausethey are the basis of garden, correct mountains plants selection and usage of proper soil.

6

Stan zachowania oranżerii dworskich towarzyszących rezydencjom wiejskim na Lubelszczyźnie

Pudelska K., Rudnicka E.

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2010

|

T. 6

63--72

PL

Stan zachowania rezydencji wiejskich na Lubelszczyźnie jest dość zróżnicowany. Tylko nieliczne zespoły przetrwały w całości, w których obok parku towarzyszącego siedzibie mieszkalnej zachowały się zespoły gospodarcze wraz z wydzielonymi terenami upraw oraz alejami dojazdowymi. Z analizy historycznej 85 wiejskich założeń dworskich z terenu 14 wybranych powiatów województwa lubelskiego wynika, że największa ich dewastacja dotyczyła okresu po II wojnie światowej oraz lat 80. XX w. Te w większości nieodwracalne zmiany, dotyczyły najczęściej przesunięcia granic, zmian struktury parku, zniszczeń lub przebudowy obiektów mieszkalnych, ogrodowych, folwarcznych. Najbardziej ucierpiały obiekty ogrodowe – kaplice, oranżerie, pawilony czy piwnice. Wiele z nich z powodu braku opieki uległo zniszczeniu i dewastacji, inne ze względu na zmianę dotychczasowego sposobu użytkowania zostały przebudowane, często tracąc swe wyjątkowe wartości.

EN

Among 85 farm residence complexes on the territory of 14 districts of Lublin voivodeship, there are only 2 winter gardens and 8 hothouses preserved. Some of them have been remodeled and have lost their historical value. Others need reconstruction and protection from further damage. The most common causes of such changes were the decline of farms, stopped agricultural production and absence of owners who would look after garden buildings on the premises of taken over parks.

7

Ogrody zimowe na przykładzie oranżerii dworskich w Milanowie w powiecie parczewskim

Pudelska K., Rudnicka E.

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2010

|

T. 6

56--62

PL

Najpopularniejszą budowlą w ogrodach XIX w. były cieplarnie - obiekty zwykle wolno stojące, parterowe, oświetlone z jednej strony szeregiem dużych okien, przeznaczone do uprawy, ekspozycji różnych gatunków, zwłaszcza roślin pochodzących z innych regionów świata. W ogrodach dworskich Lubelszczyzny istniało wiele tego typu budowli, m.in. w Milanowie, Samoklęskach, Witulinie, Klemensowie, Żyrzynie czy w Olbięcinie. Oprócz oranżerii, jak je nazywano, przy niektórych dworach pojawiały się, zgodnie z duchem panującej mody, ogrody zimowe. Wznoszono je najczęściej przy ścianie południowej budowli mieszkalnej. Pełniły rolę dodatkowego salonu, atrakcyjnego miejsca spędzania czasu, jednocześnie były świadectwem zamożności właścicieli. Takie rozwiązania miały miejsce przy dworze w Milanowie (południowe skrzydło) i Jabłoniu (dobudowany do wschodniej ściany pałacu). Założenie milanowskie, jest prawdopodobnie jedynym zachowanym na Lubelszczyźnie prezentującym jednocześnie budowlę szklarniową i ogród zimowy.

EN

Orangeries and winter gardens are the most common buildings in 19th century palace and manorial gardens. They are either freestanding or attached to the inhabited part of the building. They were used for cultivation and storage of exotic plants as well as relaxation site for its owners. There are many buildings of this type in the manorial gardens of Lublin region, but park in Milanów is one of two where both hothouse and winter gardens attached to manor house are still preserved.

8

Alpinarium. Cz.1. - Istota ogrodu skalnego

Pudelska K., Rojek K.

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2010

|

T. 6

188--195

PL

„Alpinarium” definiuje się jako ogród typu rodzajowego o niewielkiej skali kompozycji, w którym wykorzystywane są rośliny piętra alpejskiego oraz innych miejsc skalistych. Współczesne ogrody alpejskie to obiekty specjalne, miejsce prezentacji szaty roślinnej gór urządzone dla celów naukowych przy różnych ośrodkach badawczych, naukowych czy kulturalno-oświatowych, to obiekty o dużym znaczeniu estetycznym i dydaktycznym, w których naturalne lub sztucznie tworzone skaliska są tłem dla roślin. W Europie pierwsze ogrody skalne pojawiły się pod koniec XVII w., ale największy ich rozkwit przypada na wiek XIX, wtedy bowiem wzrasta fascynacja Alpami i Tatrami, florą górską, wzrasta zainteresowanie ideą ratowania zagrożonych gatunków, a przede wszystkim ogród służy do prezentacji naturalnego piękna krajobrazu. Najczęściej te swobodne układy kamienne stanowiły wyodrębnione fragmenty tworzonych w nowym duchu, ogrodów krajobrazowych, a także przedstawiały specjalne kolekcje prezentowane głównie w ogrodach botanicznych.

EN

The first rock gardens were created in the end of seventeenth century in Europe, but their greatest development occurred in the nineteenth century. Then increased fascination with the Alps and the Tatra Mountains, mountain flora and intensified interest in the idea of saving endangered species. Above all the garden was used for the presentation of the natural beauty of the landscape. Mostly these free of stone arrangement were extracted from the new type of gardens – landscaped gardens, but also they presented plants of special collections mainly in botanical gardens.