Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Historyczna analiza przemian ekologicznych siedlisk - istotne źródło w planowaniu rewitalizacji i zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich o tradycji przemysłowej

Rostański A., Kordus K., Kozłowska A.

Problemy Ekologii

|

2008

|

R. 12, nr 2

93-96

PL

Prezentowana praca ma na celu ukazanie przekształceń środowiska przyrodniczego, na terenie dwóch dzielnic przemysłowych miast Górnego Śląska, zachodzących w okresie od XVIII wieku do przełomu XX i XXI wieku. Były to dzielnice: Wełnowiec-Józefowiec w Katowicach (związana z działalnością hutnictwa metali nieżelaznych) oraz dzielnica Wirek w Rudzie Śląskiej (związana głównie z rozwojem górnictwa węgla kamiennego). Analizom poddano przemiany biotopów miejskich, występujących dawniej i aktualnie, w celu właściwego wnioskowania m.in. o potencjalnych możliwościach obszarów w planowaniu ich optymalnej funkcji. Waloryzacja przyrodnicza, oparta m.in. o aktualny stan szaty roślinnej siedlisk, wykazała występowanie terenów o zróżnicowanej wartości przyrodniczej: od biotopów o najniższej wartości (np. tereny przemysłowe, tereny zurbanizowane), do biotopów o najwyższej wartości waloru (np. lasy, tereny rolne czy też trwale zazielenione nieużytki poprzemysłowe), mających duże znaczenie w planowaniu rewitalizacji i zrównoważonego rozwoju miast.

EN

The aim of the presented paper is to show ecological changes of the town-biotops in two industrial towns (Katowice - Wełnowiec and Ruda Śląska - Wirek) in Upper Silesian Industrial Region (Southern Poland). The results included historical analysis of this subject in the time period from XVIII to XXI century. Parallel the ecological value of mentioned town-biotops dependent on 10 ecological parameters in 4–step scale was performed. Those analyses are helpful in planning the sustainable development of those sites.

2

Wpływ zabiegów rekultywacyjnych na skład flory spontanicznej zwałowisk po górnictwie węgla kamiennego

Rostański A., Stawowczyk E.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2006

|

z. 272

105-119

PL

Praca zawiera wyniki badania składu spontanicznej flory dwóch zwałowisk odpadów pogórniczych, z których jedno zrekultywowano. Na podstawie badań porównawczych można sądzić, że zabiegi rekultywacyjne przyczyniły się do wytworzenia lepszych warunków środowiskowych, przez co szata roślinna zwałowiska rekultywowanego była w stanie lepiej się wykształcić. Jednak najważniejszą rolę przy rewitalizacji terenu odgrywa spontaniczna sukcesja.

EN

This paper presents results of the study on spontaneous flora of two colliery heaps (one - reclamated, second - non reclamated). The similarity of composition of the flora in two investigated sites was observed. It could be assumed that reclamation activities should improve the ability of the colliery heaps being vegetated. While the spontaneous processes play important role.

3

Wykorzystanie spontanicznych procesów przyrodniczych w rewitalizacji terenów poprzemysłowych - kontrowersje i rozwiązania

Rostański A., Woźniak G., Tokarska-Guzik B.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2006

|

R. 103, z. 8-A

75--86

PL

Niezagospodarowane tereny poprzemysłowe są typowym elementem krajobrazu wszystkich zindustrializowanych regionów w Europie. Zarządzanie takimi terenami stało się ważnym problemem środowiskowym. Z jednej strony z powodu działalności przemysłowej naturalna szata roślinna i gleba zostają zmienione lub nawet zniszczone, z drugiej strony tworzone są nowe wartości. Tereny poprzemysłowe niezależnie od prowadzonej rekultywacji podlegają naturalnym procesom (sukcesji), będącej skutkiem ekologii w podstawowym tego słowa znaczeniu - stosunkach wewnętrznych pomiędzy organizmami żyjącymi na niezagospodarowanym terenie a ich najbliższym środowiskiem. Biologiczna różnorodność (liczba gatunków, liczba agregatów roślinnych) odzwierciedla mikroróżnorodność określonego środowiska. Różnorodne warunki środowiskowe na terenach poprzemysłowych są oczywistym, ale niestety też bardzo skomplikowanym czynnikiem rekultywacji tych terenów. Niektóre z tych terenów postrzegane są jako odsłonięte grunty mineralne wystawione na kolonizację (podobnie jak w przypadku zjawiska naturalnego cofania się lodowców). W takich przypadkach potencjał biologiczny ma kluczowe znaczenie w naprawie systemów po naturalnych klęskach żywiołowych, czyli przykładowo dla propozycji takich jak odbudowa samopodtrzymujących, funkcjonalnych ekosystemów w renowacji. Potencjał biologiczny odnosi się zazwyczaj do bioróżnorodności systemu. Ta różnorodność wyrażona jest liczbą oraz obfitością wszystkich gatunków w obrębie poszczególnej jednostki funkcjonalnej.

EN

The industrial wasteland is the typical element of the landscape of all the industrialized regions in Europe. Management of such sites has become an important environmental problem. On the one hand as a result of the industrial activity the natural plant cover and land relief have been changed or even destroyed on the other new, exceptional habitats have been created. The industrial sites regardless of any reclamation carried out, undergo natural process (succession), that is the result of ecology in its basic meaning - the interrelationship between living organisms and their immediate wasteland habitat. The biological diversity (the number of species, and the number of plant assemblages) reflects the micro-variety of the specific habitat. The multivariate environmental conditions on the postindustrial sites are the obvious but unfortunately very complex factor in wasteland reclamation. For some sites it is possible to consider them as bare mineral land exposed to colonization (similar to a site of natural retreat of glaciers). In such cases the biological potential is of crucial importance to the recovery of systems after natural disasters, thus for purposes like re-establishment of self-sustaining, functioning ecosystems in restorations. This biological potential is usually referred to as the biodiversity of a system. This diversity is ex-pressed in terms of the number and abundance of species of all types within a particular functional unit.

4

The diversity of spontaneous woodland vegetation on coals mine heaps of Upper-Silesian industrial region

Woźniak G., Pasierbiński A., Rostański A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2003

|

Vol. 29, no. 2

93--105

EN

Waste produced by deep coal mining is heaped up in the landscape, and remains there as foreign master. Several attempts have been made to plant trees and shrubs on the soil substrate of post-industrial wastelands. But despite high financial expense reclamation often failed, because ecological principles were ignored. In European countries the optimum vegetation is represented by a forest (which is the final stage of natural succession) restoration was mainly done through forestation. Natural plant communities represent a finally balanced system and it would be reasonable to take this into account, especially when reclamation is concerned. Botanists, phytosociologists and ecologists are aware that natural development of a plant cover, particularly on row soils starts with pioneer species. They arc characterized by their low demand with respect to site conditions, especially water and nutrient supply. The biotops, which are the natural source of these species, have largely disappeared, and the so-called technosoils do not own a seedbank In this paper we present some woodland communities investigated on few coal mine heaps in Upper Silesia. The analyzed woodland vegetation patches are classified to the Querco roboris-Pinetum J. Mat. (mscr.) plant community association. The tree layer is built by Betula pendula, Quercus robur, Pinus sylvestris and Populus tremula. In the herb layer there is a remarkable number of species classified to the Vaccinio-Piceetea class. Apart from the meadow Molinio-Arrhenathererea class species, in the herb layer there are also some species from the following ruderal phytosociological classes: Chenopodietea, Plantaginetea.

PL

Działalność przemysłowa prowadzi do powstawania rozległych terenów będących nieużytkami poprzemysłowymi. Odpady powstające w związku z eksploatacją węgla kamiennego są gromadzone w postaci hałd. Podejmowano wiele prób by zazielenić podłoże hałd. Mimo wysokich kosztów zabiegi rekultywacyjne często kończą się niepowodzeniem, ponieważ ignorowane były i są zasady ekologii - ścisłych wzajemnych zależności między środowiskiem abiotycznym a biotycznym. W krajach europejskich roślinnością klimaksową są lasy (które są końcowym stadium naturalnej sukcesji). W związku z tym na wielu europejskich nieużytkach prowadzono rekultywacjćę poprzez zalesianie. Wśród artykułów opisujących spontaniczną roślinność na terenach poprzemysłowych, jedynie kilka poświęconych jest roślinności leśnej. Niniejsza praca prezentuje wyniki badań nad spontaniczną roślinnością leśną prowadzonych na wybranych hałdach porośniętych przez las. Analizowane zbiorowiska zaklasyfikowane zostały do zespołu Quer co roboris-Pinetum J. Mat. (mscr.). Warstwę drzew budują głównie Betula pmtdula, Quercus robur, Pinus sylvestris i Populs tremula. W runie znaczący jest udział gatunków z klasy Vaccinio-Piceetea. Obecne są również gatunki łąkowe i ruderalne z klas: Chemopodietea, Plantaginetea majoris, Artemisietea oraz roślinny psammofilne z klasy Sedo-Sclerantetea.

5

Obfite stanowisko kruszczyka błotnego (Epipactis palustris (L) Cranz) na zwałowisku hutniczo-kopalnianym w Świętochłowicach - Chropaczowie (Górny Ślask) [komunikat]

Rostański A., Michalska M.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2003

|

Vol. 29, no. 2

115--118

PL

Świętochłowice są miastem usytuowanym w centralnej części tzw. konurbacji katowickiej (woj. śląskie). Ze względu na charakter przemysłowy, miasto jest silnie antropogenicznie przekształcone, a znaczna jego część jest zdegradowana przez składowanie odpadów poprzemysłowych. Obfite stanowisko kruszczyka błotnego Epipactis palustris znaleziono w czerwcu 2001 roku, w północno-zachodniej części miasta Świętochłowice, na terenie zwałowiska pohutniczego w dzielnicy Chropaczów. Populacja liczy tu kilkaset kwitnących okazów i ma tendencje rozwojowe.

EN

Świętochłowice is a town located in a central part of Katowice conurbation (Silesian Voivodeship). The town has been industrially and anthropogenicaly changed, and a large area of it has been turned to postindustrial waste yard. A rich population of Epipactis palustris was discovered in 2001, in a north-westen part of the Świętochłowice district-Chropaczów, on a zinc and colliery heap. The population of Epipactis is numerous and of expanding tendencies.

6

Obecny stan zasobów introdukowanych fiołków galmanowych Viola guestphalica Nauenb. i Viola calaminaria (Ging.) Lej. na zwałowisku w Katowicach - Wełnowcu

Jędrzejczyk M., Bzdęga K., Rostański A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2003

|

Vol. 29, no. 2

21-30

PL

Viola guestphalica Nauenb. i Viola calaminaria (Grog.) Lej. występują w ekstremalnym środowisku (w miejscach o bardzo wysokiej koncentracji metali ciężkich w glebie) na terenie Niemiec, Belgii i Holandii. Fiołki galmanowe introdukowano na hałdę pocynkową w Katowicach-Wełnowcu w latach: 1996, 1998 i 2001. Fiołki wysadzane były w postaci niewielkich kęp (liczba pędów nadziemnych 6-13 ). Od chwili wprowadzenia fiołków na hałdę prowadzono obserwacje i szczegółowe pomiary biometryczne. Badania tych taksonów dowiodły, że są one dobrymi akumulatorami, które mogą gromadzić wysokie dawki metali bez żadnych objawów ich toksycznego działania. Fiołki galmanowe są interesującym obiektem badań ekologicznych i fizjologicznych. Viola calaminaria i Viola guestphalica nie należą do gatunków ekspansywnych i nie stanowią zagrożenia dla rodzimej flory, natomiast same są narażone na wyginięcie ze względu na zbyt duże zainteresowanie działkowiczów, osób postronnych, a także rozbiórkę obszaru badanej hałdy.

EN

Viola guestpltalica Nauenb. and Viola calaminaria (Ging) Lej. occur in extreme habitats (on .sites of very high concentrations of heavy metals in the soil) in Germany, Belgium and Holland. The calamine violets were introduced on the zinc spoil heap in Katowice - Wełnowiec in 1996, 1998 and 2001. The calamine violets were fielded in the form of small clusters (the number of the overhead tillers from ranged 6 to I Since then the observations and detailed biometrical measurements were conducted. The investigated taxa were proven to be good accumulators, which accumulate high doses of metals without any symptoms of their toxic effect. The calamine violets are an interesting object of ecological and physiological research. Viola calaminaria and Viola guestphalica do not belong to expansive species and they are not a threat for the native flora, but they are open to extinction due too much interest of allotment's holders, other people and demolition of the investigated zinc spoil heap.

7

Flora naczyniowa wybranych zwałów pogórniczych miasta Ruda Śląska (Górny Śląsk)

Woryna G., Rostański A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2003

|

Vol. 29, no. 2

77--91

PL

Badania florystyczne prowadzono na trzech zwałowiskach pogórniczych zlokalizowanych na terenie miasta Ruda Śląska. Celem badań była analiza jakościowa i ilościowa flory i na tej podstawie próba określenia podobieństw i różnic między zwałowiskami. Na badanych obiektach stwierdzono występowanie łącznie 248 gatunków roślin naczyniowych. We florze zwałowisk dominują gatunki rodzime - apofizy (ponad 80% flory). Najliczniej reprezentowaną formą życiową są hemikryptofity, wśród grup ekologiczno-siedliskowych dominują gatunki ruderalne oraz łąkowe. Analiza wskaźników ekologicznych wykazała przewagę we florze badanych obiektów gatunków światłolubnych, preferujących umiarkowane warunki termiczne i wilgotnościowe. Badana flora wykazuje szerokie spektrum tolerancji wobec zasobności i pH gleby.

EN

The floristic investigations were conducted on three spoil heaps situated in the town of Ruda Śląska. The aim of the study was to determine similarities and differences among spoil heaps based on qualitative and quantitative analyses of the flora. There were 248 species of vascular plants observed on the investigated objects. The native species (apophytes) dominate in the spoil heaps flora (above 80%). The most numerous life forms are hemicryptophytes. The ruderal and meadow species are the most abundant among ecological groups. The analysis of the ecological indicators shows predominance of heliophilous species, which prefer temperate thermal and moisture conditions. The investigated flora demonstrates large tolerance spectrum of trophism and pH of soil.

8

Flora naczyniowa wybranych zwałów pocynkowych miasta Ruda Śląska (Górny Śląsk)

Mańczyk A., Rostański A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2003

|

Vol. 29, no. 2

31-48

PL

Praca przedstawia wyniki badań składu flory naczyniowej trzech wybranych zwałów przemysłu cynkowo-ołowiowego, pozostawionych przez huty istniejące na terenie Rudy Śląskiej do lat trzydziestych XX w. Badania prowadzone były w dwóch sezonach wegetacyjnych (2000 i 2001). Każdy gatunek ze sporządzonej listy roślin naczyniowych występujących na zwałach został scharakteryzowany pod względem częstotliwości występowania na wyróżnionych siedliskach zwałów. Analiza jakościowa ujawniła procentowy udział gatunków poszczególnych zwałów w grupach geograficzno-historycznych oraz ekologiczno-siedliskowych. W analizie flory wzięto pod uwagę również formy życiowe wg Raunkiaera, strategie życiowe wg Grime'a oraz wybrane wskaźniki ekologiczne (świetlny, temperatury, wilgotności podłoża, pH i trofizmu). Łącznie na wszystkich badanych zwałach odnotowano 166 gatunków roślin naczyniowych, należących do 45 rodzin. Najliczniejszą z nich jest rodzina Asteraceae. Dominacją odznaczają się gatunki rodzime stanowiące 85% flory badanych obiektów. Licznie reprezentowane są gatunki ruderalne i łąkowe, natomiast mniej liczne są gatunki leśne, co jest prawdopodobnie związane z charakterem otoczenia zwałów. Największy udział mają hemikryptofity, natomiast terofity i fanerofity są mniej liczne. Dominującą grupę stanowią rośliny o strategii życiowej typu konkurencyjności (wg modelu Grime'a). Takie wyniki mogą świadczyć o stabilizacji siedlisk zwałów. Mimo różnic w składzie gatunkowym poszczególnych obiektów (tylko 38% flory jest wspólne), ich flora wykazuje znaczne podobieństwo wymagań ekologicznych. Na zwałach hutniczych najlepiej czują się gatunki światłożądne, ciepłolubne, o umiarkowanych wymaganiach względem pH gleby i zawartości azotu. Większość gatunków preferuje średnio wilgotne siedliska. Trawy są głównym komponentem pokrywy roślinnej zwałów. Najczęściej wystepują Festuoa ovina, Agrostis capillaris, Agrostis gigantea, Calamagrostis epigeios i Arrhenatherum elatius. Uzyskane wyniki mają potwierdzenie we wcześniejszych opracowaniach na temat tego typu zwałów.

EN

This paper presents the results of the floristic investigation conducted - during two vegetation seasons 2000 and 2001 - on selected spoil heaps, the remnants of zinc and lead smelting works that existed in Ruda Śląska until the 1930's. A list of all recorded species was made. Every species was characterized with respect to its abundance in specified sites of the spoil) heaps, the relative participation in the range of the geographical-historical groups as well as in ecological groups. The following characteristics were taken into account: life forms according to Raunkiaer classification, Grime CSR strategies and selected ecological indicator values (light, temperature, moisture, reaction and nitrogen content). A total of 166 species of vascular plants occur the surveyed spoil heaps. These belong to 45 different families. The most numerous is the Asteraceae family. The native species make approximately 85% of the flora. The spoil heaps are dominated by ruderal and meadow species, while the forest species are less abundant. Hemicryptophytes are the dominant group. Therophytes and phanerophytes are less abundant. These results may suggest chat the sites be quite stabilized. The analysis of the ecological indicator values of the flora shows chat the spoil heaps differ in terms of the species content (only 38% flora in common) and their floras demonstrate very close ecological requirements. The spoil heaps are the best habitat for the species which prefer full light and significant warmth though most of them do not stand too dry substrate conditions. The species show a wide range of requirements in respect to the nitrogen content and pH of the substrate. Grasses are the main component of the plant cover; these seem to be pioneer and very expansive species. The most abundant are Festuca ovina, Agrostis capillaris, Agrostis gigantea, Calantagrostis epigeios and Arrhenatherum elatius.

9

Systemy obszarów chronionych jako narzędzie w gospodarowaniu przestrzenią w procesie zrównoważonego rozwoju miast i gmin

Rostański A.

Problemy Ekologii

|

2000

|

R. 4, nr 5

210-212

10

Rekultywacja i zagospodarowanie nieużytków poprzemysłowych - rozwiązania alternatywne

Rostański A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2000

|

Nr 1

81--86