PL
 |
EN
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 59

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
1
Rewitalizacja górniczego dziedzictwa techniki i kultury w pracach KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR
Butra J., Dębkowski R., Madziarz M.
Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
|
2018
|
nr 4
31--48
PL
Wielowiekowa historia górnictwa na ziemiach polskich pozostawiła niezwykle bogate górnicze dziedzictwo techniki i kultury. Prace dotyczące zagadnień dziedzictwa górniczego KGHM CUPRUM Sp. z.o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe rozpoczęło od współpracy z Kopalnią Soli „Wieliczka” w 1983 r. Zespół specjalistów, wówczas Zakładów Badawczych i Projektowych Miedzi CUPRUM, podjął się rozwiązania szeregu zagadnień, dotyczących zabezpieczenia zabytkowych wyrobisk podziemnych tej unikatowej kopalni. W ciągu 35-letniej współpracy z KS „Wieliczka” w Zakładzie Górnictwa wykonany został szereg analiz górniczych i geomechanicznych oraz liczne prace studialne i projekty techniczne na potrzeby ochrony bezcennego dziedzictwa górniczego, jakim jest wielicka kopalnia. KGHM CUPRUM Sp. z.o.o. – CBR ma również swój istotny udział w rozpoznaniu i ochronie bogatego dziedzictwa górniczego Dolnego Śląska, gdzie relikty historycznej działalności górniczej zlokalizowane są szczególnie licznie. Najważniejszym przedsięwzięciem w tym obszarze, realizowanym w latach 2010-2013 przez Zakład Górnictwa, był projekt dotyczący terenów i obiektów pogórniczych w gminie Mirsk. Przedsięwzięcie to obejmowało kompleksowe rozpoznanie, zabezpieczenie oraz wykorzystanie dużego zespołu reliktów dawnych robót górniczych do celów poznawczych i rekreacyjnych. Aktualnie w KGHM CUPRUM Sp. z o.o. – CBR prowadzone są prace dotyczące szeregu innych, historycznych obiektów i terenów pogórniczych, związanych m.in. z historycznym górnictwem i metalurgią rud miedzi w okolicach Miedzianki i Ciechanowic – gdzie udokumentowana historia wydobywania rud miedzi sięga 1311 r., Leszczyny – gdzie w XIX w. rozpoczęto systematyczną eksploatację pokładowego złoża rud miedzi, rud ołowiu i srebra w północnej części Gór Sowich czy węgla kamiennego w okolicach Nowej Rudy.
EN
The centuries-old history of mining in Poland has left an extremely rich mining heritage of technology and culture. Works on the mining heritage of KGHM CUPRUM Sp. z o.o. the Research and Development Centre started from cooperation with “Wieliczka” Salt Mine in 1983. The team of specialists, then ZBiPM CUPRUM undertook to solve a number of issues concerning the protection of historic underground excavations of this unique mine. During 35 years of cooperation, a number of mining and geomechanical analyses as well as numerous studies and technical projects for the purpose of protecting the priceless mining heritage of the Wieliczka mine were carried out at the Mining Plant. KGHM CUPRUM also has a significant contribution to the recognition and protection of the rich mining heritage of Lower Silesia, where the relics of mining activities are located in a particularly large number of locations. The most important undertaking in this area, carried out in the years 2010-2013 by the Mining Plant, was the project performed in the Mirsk Commune. This project contain comprehensive identification, protection and usage of a large team of relics of old mining works for cognitive and recreational purposes. At present, KGHM CUPRUM is working on a number of other historical buildings and post-mining areas in Lower Silesia, including the historical mining and metallurgy of copper ore in the vicinity of Miedzianka and Ciechanowice – where the documented history of copper ore mining dates back to 1311, Leszczyna – where in the 19th century the systematic mining of the ore-bearing copper deposit began, lead and silver ore in the northern part of the Owl Mountains, or hard coal in the vicinity of Nowa Ruda.
2
Eksploatacja złoża w warunkach skrępowanych w polu LU-X/11F kopalni „Lubin”
Butra J., Dębkowski R., Gradecki D., Grzesiński J.
Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
|
2018
|
nr 1
17--27
PL
Scharakteryzowano warunki geologiczne i górnicze w polu LU-X/11F, zlokalizowanym w zachodniej części kopalni Lubin, około 0,5 km na północ od Szybów Zachodnich (L-IV, L-V). Przedstawiono dotychczasowy poziom aktywności sejsmicznej oraz koncepcję sczerpania zasobów zalegających w polu LU-X/11F w dwóch wariantach. Zaprezentowano wyniki prognozy aktywności sejsmicznej dla ww. koncepcji prowadzenia robót górniczych.
EN
Article contents characteristics of geological and mining conditions in LU-X/11F mining panel, localized in western part of „Lubin” copper ore mine, around 0,5 km to the North from Western shafts (L-IV, L-V) of the mine. Level of seismic hazard, which occurred during earlier exploitation in the nearby panels was described. Moreover, publication presents the concept of mining works in LU-X/11F panel performed in two variants. Results of seismic hazard level forecast for the aforementioned mining works concept was presented.
3
Content available The issue of determining the size of main excavations protective pillars in deep underground copper mines
Adach-Pawelus K., Butra J., Pawelus D.
Archives of Mining Sciences
|
2018
|
Vol. 63, no. 4
935--946
EN
This article describes stability issues of main excavations in deep copper mines in Poland, from the perspective of mining work safety. To protect main transportation and ventilation routes, parts of rock are left untaken to form so-called protective pillars. The problem was to determine the size of main excavations protective pillars in deep underground copper mines in which provide stability of main excavations. The results of numerical simulations of the stability of protective pillars under specific geological and mining conditions are presented, covering: underground depth and width of protective pillar, number, size and layout geometry of protected excavations, as well as the impact of parameters of surrounding gob areas. Problem was solved applying numerical simulations based on the finite element method which were performed in a plane state of strain by means of Phase2 v. 8.0 software. The behavior of the rock mass under load was described by an elastic-plastic model. The Mohr-Coulomb criterion was used to assess the stability of the rock mass. The results of numerical modeling have practical applications in the designing of protective pillars primarily in determining their width. These results were used to prepare new guidelines for protective pillars in Polish copper mines in the Legnica-Glogow Copper District.
PL
W artykule pisano problematykę stateczności wyrobisk kapitalnych w głębokich kopalniach rud miedzi w Polsce, która jest bardzo ważnym zagadnieniem w aspekcie bezpieczeństwa prowadzonych robót górniczych. W celu ochrony głównych dróg komunikacyjnych i wentylacyjnych pozostawia się fragmenty calizny tworzące tak zwane filary oporowe. Następnie przedstawiono wyniki symulacji numerycznych stateczności filarów oporowych w określonych warunkach geologiczno-górniczych ich użytkowania, które objęły: głębokość zalegania i szerokość filara, liczbę i wielkości oraz geometrię rozmieszczenia wyrobisk chronionych, a także oddziaływanie parametrów pól zrobów w otoczeniu. Symulacje numeryczne wykonano w płaskim stanie odkształcenia za pomocą programu Phase2 v. 8.0, w oparciu o metodę elementów skończonych. Zachowanie górotworu pod obciążeniem opisano modelem sprężysto-plastycznym. Zastosowano kryterium wytrzymałościowe Coulomba-Mohra. Wyniki modelowania numerycznego mają zastosowanie praktyczne przy projektowaniu filarów oporowych. Zostały wykorzystane przy opracowaniu nowych wytycznych dla filarów ochronnych w polskich kopalniach rud miedzi w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym.
4
Content available An attempt at evaluation of the remnant influence on the occurrence of seismic phenomena in a room-and-pillar mining system with roof deflection
Adach-Pawelus K., Butra J., Pawelus D.
Studia Geotechnica et Mechanica
|
2017
|
Vol. 39, nr 2
3--16
EN
Experience gained until now underground mining worldwide and in Poland indicates that remnants may have an impact on the occurrence of seismic phenomena. Remnants are stress concentration sites encompassing both the deposit and the layers of rock mass located above and below the undisturbed rock. In the case where stresses in the remnant exceed its strength, it may collapse, and under unfavourable geomechanical conditions, stress-induced rockburst may occur. Remnants may also cause breaking of strong roof layers above their edges, which results in the occurrence of high-energy shocks (Salustowicz [30], Adach [3], Adach and Butra [4]). This article presents the possibility of utilizing numerical modeling to evaluate the influence of remnant upon the occurrence of seismic phenomena. The results of numerical calculations performed for a model room-and-pillar mining system with roof deflection under the conditions of copper ore mines in the Legnica-Głogów Copper District (LGOM) are presented. Numerical calculations in a plane strain state were performed by means of Phase2 v. 8.0 software for the analyzed mining system in which remnant was left behind. The results of numerical modeling showed that sudden fracturing of roof layers above the mined out space may occur on the edge of the remnant. This may cause a shock with very high energy, and under the appropriate conditions, this may lead to the rockburst phenomenon.
5
Wykorzystanie metody georadarowej w poszukiwaniach podziemnych wyrobisk górniczych oraz innych obiektów inżynieryjnych
Butra J., Madziarz M., Pawelus D.
Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
|
2017
|
nr 2
5--27
PL
Artykuł prezentuje wykorzystanie metody georadarowej w celu oceny stateczności górotworu wokół wyrobisk górniczych w kopalniach rud miedzi KGHM Polska Miedź S.A. oraz w poszukiwaniach podziemnych wyrobisk górniczych oraz innych obiektów inżynieryjnych. Scharakteryzowano istotę metody georadarowej. Przedstawiono przeprowadzone badania w warunkach kopalń LGOM oraz poszukiwania historycznych wyrobisk podziemnych w Krobicy i Gierczynie.
EN
The article presents the using of GPR method to assess the stability of the rock mass around the underground excavations in copper mines (KGHM Polska Miedź S.A.) and the using of GPR method in the search for underground excavations and other engineering structures. The essence of the GPR method was characterized. The paper presents the measurements carried out in conditions of the LGOM mines and the search for the historical underground workings in Krobica and Gierczyn.
6
Uwarunkowania geologiczno-górnicze eksploatacji w polu XII/4 O/ZG Rudna
Anderko A., Butra J., Dębkowski R., Piasecki P.
Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
|
2017
|
nr 1
33--43
PL
Przedstawiono koncepcję prowadzenia robót górniczych w polu XII/4, zlokalizowanym w skrzydle zrzuconym uskoku Rudna Główna, w aspekcie uwarunkowań geologiczno-górniczych dotychczas prowadzonej eksploatacji w sąsiedztwie ww. pola. Przedkładana koncepcja zakłada etapowe wybieranie złoża w rejonie ww. pochylni, z wykorzystaniem dotychczasowych doświadczeń kopalni z rejonów o zbliżonych warunkach geologiczno-górniczych.
EN
The concept of mining works in panel XII/4, located in the upthrown block of “Rudna Glowna” fault, considering the geological and mining conditions connected with mining works conducted to date in the vicinity of the panel is presented in the paper. Described concept assumes mining of the deposit in the vicinity of above mentioned drift slops in stages, using the experience to date from the areas of the mine with the similar geological and mining conditions.
7
Koncepcja eksploatacji złoża rud miedzi w węźle uskoków Rudna Główna i Biedrzychowa O/ZG Rudna KGHM Polska Miedź S.A.
Butra J., Dębkowski R., Szpak M., Kirej M.
Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
|
2017
|
nr 2
29--38
PL
W artykule dokonano oceny możliwości bezpiecznego wybrania złoża rud miedzi w węźle systemu uskoków Rudna Główna i Biedrzychowa, zlokalizowanym w południowo-wschodniej części kopalni Rudna. Przedmiotowy rejon charakteryzuje się bardzo wysoką aktywnością sejsmiczną. W okresie od 1988 r. w polach G-3/3, G-4/6, G-7/3, G-7/4 oraz G-7/5 wystąpiło łącznie ponad 230 wstrząsów o energii  106 J, w tym 9 wstrząsów o energii  108 J, które utożsamia się głównie z uaktywnianiem się ww. uskoków. Niemal wszystkie wstrząsy o tych energiach spowodowały tąpnięcia o rozległych skutkach. Planowana w tym rejonie eksploatacja będzie uwzględniać dostępne technicznie i organizacyjne działania, zmierzające do wykluczenia lub istotnego ograniczenia możliwości uaktywnienia się ww. dyslokacji oraz ograniczenia poziomu wysokoenergetycznej sejsmiczności, wywołanej uaktywnianiem się utworów wstrząsogennych, zlegających nad polami XII/5 i G-7/5. Omówiono charakterystykę warunków geologiczno-górniczych, występujących w rejonie planowanych robót wybierkowych oraz wyniki analizy aktywności sejsmicznej, towarzyszącej dotychczasowej eksploatacji. Przedstawiono warunki kontynuacji eksploatacji w polu G-7/5 oraz koncepcję wybierania złoża w polu XII/5, a także wyniki prognozy sejsmiczności dla obu ww. pól i zasady profilaktyki zagrożenia tąpaniami.
EN
Described area in Rudna copper mine is characterized by high tectonic engagement and accordingly to it high level of the seismic activity. Tectonic area is formed by the intersection of the two fault zones located in south-west region of the “Rudna” mining area. Within the years 1988-2016 in the nearest vicinity of the aforementioned area 230 seismic events with the energy more than 106 J occurred including nine mining tremors with the energy more than 108 J. The most of those highest energy seismic events were caused by activation of the two faults zones and resulted in large rockbursts. The extraction in two mining panels located within that area is assumed in the short-term mining production plan for Rudna mine. Crucial for mining design is to allow for safe deposit extraction including wide range of active and passive seismic hazard prevention methods.
8
Ocena wpływu pozostawionej resztki złoża na sytuację geomechaniczną w polu eksploatacyjnym w świetle modelowania numerycznego
Adach K., Butra J.
Rudy i Metale Nieżelazne Recykling
|
2015
|
R. 60, nr 5
199--210
PL
W artykule przedstawiono wyniki analiz numerycznych wpływu pozostawionej resztki złoża o szerokości 40 m na sytuację geomechaniczną w jednym z pól eksploatacyjnych zlokalizowanych w kopalni Polkowice-Sieroszowice. Za pomocą programu komputerowego Phase2 v. 8.0 (opierając się na metodzie elementów skończonych) wyznaczono m.in. rozkład naprężeń pionowych σy, rozkład wskaźnika wytrzymałości górotworu Sf oraz zasięg stref uplastycznionych w analizowanym rejonie, w kolejnych krokach symulowanej eksploatacji systemem komorowo-filarowym z ugięciem stropu i ruchowym filarem zamykającym. Przeanalizowano zachowanie się resztki calizny pod wpływem oddziaływania prowadzonej eksploatacji. W celu jak najlepszego odzwierciedlenia rzeczywistej sytuacji w modelowanym polu eksploatacyjnym, parametry górotworu określono opierając się na klasyfikacji Hoeka-Browna (wykorzystano program komputerowy RocLab 1.0), natomiast parametry filarów technologicznych i resztkowych wyznaczono na podstawie analizy wstecz (z ang. back calculation). Procedurę obliczeń odwrotnych przeprowadzono wykorzystując narzędzia statystyki matematycznej wchodzące w skład pakietu STATISTICA v. 10. Przedstawiono rezultaty obliczeń numerycznych stanu górotworu przed pozostawieniem resztki złoża oraz po jej wydzieleniu, co pozwoliło zilustrować, w jaki sposób resztka zaburzyła sytuację geomechaniczną w polu. Symulacje numeryczne wykazały, że na krawędzi pozostawionej resztki złoża o szerokości 40 m może dość do gwałtownego załamania stropu nad przestrzenią wybraną, przede wszystkim w wyniku przekroczenia wytrzymałości na ścinanie, co może skutkować wystąpieniem zjawiska sejsmicznego.
EN
In this paper results of numerical modeling of remnant influence on rock mass stability are presented. Using the finite element method remnant (with a width of 40 m) impact on the geomechanical situation in one of the mining fields in polish underground copper mines was numerically analyzed. In the chosen mining field ore is extracted by using room and pillar mining system with roof deflection. Using Phase2 v. 8.0 computer program vertical stress σy, strength factor Sf and failure zones were determined. The behavior of the 40 m width remnant under the influence of mining activity was analyzed. In order to show the real situation in the modeling field parameters of the rock mass were determined based on the Hoek-Brown classification (computer program RocLab 1.0 was used), while the parameters of technological and residual pillars were determined by back calculation. Inverse calculation procedure was carried out using results of numerical simulations, the in-situ measured data (convergence of the excavations) and statistical methods. The tools of mathematical statistics included in the package STATISTICA v. 10 were used. This paper presents the results of numerical calculations of the rock mass condition before and after leaving 40 m width remnant, which illustrate how remnant disturbed geomechanical situation in the field. Numerical simulations performed using Phase2 v. 8.0 showed that on the edge of remnant violent rupture of roof strata can occur. It can cause a high energy seismic event.
9
Badania zachowania się górotworu podczas doświadczalnej eksploatacji systemem ścianowym w ubierce A5/1 O/ZG Polkowice-Sieroszowice
Butra J., Dębkowski R., Matusz C., Serafin M.
Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
|
2015
|
nr 1
23--40
PL
W artykule przedstawiono problematykę eksploatacji cienkiego złoża rud miedzi w kopalni Polkowice-Sieroszowice. Na tle warunków geologiczno-górniczych w piętrze A5 pola A kopalni przedstawiono analizę wyników badań i obserwacji zachowania się górotworu podczas doświadczalnej eksploatacji złoża o miąższości do 2 m systemem ścianowym, z zastosowaniem mechanicznego urabiania złoża w ubierce A5/1, w okresie od marca 2013 r. do października 2014 r.
EN
The paper discusses the issue of thin copper ore deposit mining in Polkowice-Sieroszowice mine. Taking into consideration the geological and mining conditions in A5 level of A field, the analysis of results of tests and monitoring the rock-mass behavior during the experimental mining of up to 2 m thick deposit using long-wall system with the mechanical breaking in A5/1 open end from March 2013 to October 2014, was presented.
10
Weryfikacja za pomocą metody elementów skończonych analitycznego sposobu wyznaczania naprężeń w sąsiedztwie pozostawionej resztki złoża
Butra J., Adach K.
Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
|
2014
|
nr 1
5--20
PL
Scharakteryzowano problematykę prowadzenia eksploatacji w sąsiedztwie pozostawionych resztek calizny oraz przedstawiono, opracowany przez Sałustowicza, analityczny sposób określania ich oddziaływania na otaczający górotwór. Za pomocą metody elementów skończonych przeprowadzono analizę numeryczną wpływu pozostawionej resztki złoża na sytuację geomechaniczną w jednym z pól eksploatacyjnych kopalń rud miedzi LGOM, w którym złoże wybierane jest systemem komorowo-filarowym z ugięciem stropu. Otrzymane wyniki stanu naprężenia w sąsiedztwie pozostawionej resztki porównano z rozwiązaniem Sałustowicza. Obliczenia przeprowadzono w płaskim stanie odkształcenia za pomocą programu Phase2.
EN
In this paper remnant influence on rock mass located in the vicinity of remnant were characterized. It was analytically solved by Salustowicz. Using the finite element method remnant impact on the geomechanical situation in one of the mining fields in Polish copper mines was numerically analyzed. In this field ore is extracted using room and pillar mining system with roof deflection. The obtained results of the stress state in the vicinity of remnant was compared with the Salustowicz solution. Calculations were done by using Phase2 software.
11
Sposób kompleksowej oceny stanu technicznego wyrobisk komorowych w kopalniach soli
Butra J., Cała M., Dębkowski R., Szpak M.
Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
|
2014
|
nr 2
5--16
PL
W artykule zaprezentowano sposób oceny stateczności wyrobisk komorowych w warunkach górnictwa soli kamiennej. Zadania geomechaniczne zostały sformułowane numerycznie dla warunków charakterystycznych dla Kopalni Soli „Wieliczka”, z wykorzystaniem wyników przeprowadzonych badań laboratoryjnych oraz obserwacji i pomiarów dołowych. Na podstawie uzyskanych wyników opracowano model geologiczno-inżynierski dla wybranych komór, co pozwoliło następnie sformułować przestrzenny model numeryczny górotworu, oparty na metodzie różnic skończonych, którego struktura umożliwia modelowanie stanu wytężenia i procesów deformacyjnych. Wyniki przeprowadzonych symulacji wskazują, że opracowana metoda może być wykorzystywana do oceny stateczności wyrobisk komorowych w górnictwie soli.
EN
The results of two-year research program conducted in Wieliczka Salt Mine were presented in the paper. Based on numerical simulations in FLAC3D software, laboratory rock testing results and underground rock strata measurements of technical conditions in salt chambers were described. Finally, results of comparison of technical evaluations obtained from different sources allowed to develop a comprehensive method of technical assessment of salt chambers in underground salt mines.
12
Badania zachowania się górotworu w wytypowanych komorach solnych K.S. „Wieliczka" w złożu bryłowym i pokładowym
Butra J., Dębkowski R., Szpak M.
Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
|
2014
|
nr 1
69--81
PL
W artykule zaprezentowano wyniki pomiarów stanu górotworu prowadzanych w dwóch komorach solnych K.S. „Wieliczka". Uwzględniono uwarunkowania geologiczne w komorach, scharakteryzowano założenia programu badawczego realizowanego w ramach umowy z Narodowym Centrum Nauki.
EN
In the article the results of different rock strata measurements in two salt chambers of Wieliczka Salt Mine were presented. Geological conditions and general assumptions for research program based on agreement with National Scientific Centre were described.
13
Zagrożenia gazowe w kopalniach rud miedzi - zagrożenie siarkowodorem
Butra J, Kijewski P.
Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie
|
2013
|
nr 7
3--14
PL
W artykule omówiono warunki występowania siarkowodoru w stropowych warstwach złoża rud miedzi. Gaz ten związany jest z poziomem dolnej części anhydrytów (A1d) cechsztyńskich cyklotemu pierwszego (Z1), a jego ślady stwierdzane były organoleptycznie w rdzeniach wiertniczych podczas prac związanych z poszukiwaniem i dokumentowaniem złóż rud miedzi i gazu ziemnego. Od września 2010 r obecność H2S datuje się w wierceniach badawczych wykonywanych w OG „Sieroszowice”, a także w zrobach górniczych. Siarkowodór występujący w anhydrytach ma właściwości gazu zamkniętego (tight gas), związany jest ze skałami o bardzo niskiej przepuszczalności. Występowanie siarkowodoru w zrobach w OG „Sieroszowice” związana jest z pionowym zasięgiem spękań eksploatacyjnych, które obejmują zalegające w stropie skały węglanowe (Ca1) i część anhydrytów dolnych (A1d). W perspektywie obecności H2S spodziewana jest także w północno zachodniej części OG „Rudna” oraz w OG „Głogów Głęboki Przemysłowy”. W KGHM Polska Miedź SA prowadzone są obecnie poszukiwania metod oraz środków rozpoznawania i likwidacji zagrożenia związanego z obecnością związków siarkowych i zapewnienia załodze górniczej pełnego bezpieczeństwa.
EN
The article discusses the conditions for the occurrence of hydrogen sulfide in the roof layers of copper ores deposits. This gas is bound to the level of the lower part of Zechstein anhydrites (Aid) of the first cyclothem (Zl) and its presence was organoleptically confirmed in the drill cores during the works relates to prospecting and documenting the deposits of metal ores and natural gas. It was not, however, until September 2010 that the presence of hydrogen sulfide was analytically confirmed at the depth of ca. 23 m above the level of copper-bearing slates in the Ra5 C-36 exploratory borehole in the „Sieroszowice" mining area. Further confirmation was given by the emanations of this gas from roof drill holes in G-62 and G-63 departments, however without measurable values of pressure and flow. The hydrogen sulfide escaping the drill holes is characterised by a laminar, „emanative„ flow and its occurrence could only be verified close to the drill hole by its peculiar smell. The hydrogen sulfide present in anhydrites has the qualities of a tight gas, it is bound to the rocks of Iow permeability and increased activity can only be expected locally, in the more porous areas with cracks. The registered occurrence of hydrogen sulfide in the abandoned works in the „Sieroszowice" mining area is related to the vertical rangę of mining cracks which are present in the carbonate rocks (Cal) and part of the lower anydrites (Aid) found in the roof with maximum thickness of over 20 m. The area of secondary mining cracks may result in fissuring of the floor section of lower anhydrites, even to the level of rock salt, and release of hydrogen sulfide. This is applicable mostly to the „Sieroszowice" mining area by also other mining areas, such as the Western part of „Rudna" and, in futurę, „Głogów Głęboki-Przemysłowy". The determination of the origin of the hydrogen sulfide and its source is in the initial phase of research, but due to the severity of the hazard, remains an urgent task for mine management and services. Since the first spotting of H2S, there is an ongoing search for new methods of spotting and mitigating this hazard and providing maximum safety to the mining personnel.
14
Sposób zmniejszania ryzyka sejsmicznego w kopalniach KGHM Polska Miedź S.A. metodą monitorowania deformacji otworów wiertniczych
Orzepowski S., Butra J.
Rudy i Metale Nieżelazne
|
2011
|
R. 56, nr 2
59-63
PL
W celu monitorowania "bezpiecznej" transformacji skały w filarze górniczym ze stanu sprężystego do stanu pokrytycznego, powodowanej postępem frontu wydobywczego, opracowano czujnik deformacji otworu wiertniczego typu DL (Diameter- Length). Czujnik instalowany w centralnym obszarze filara mierzy wartość D - zmianę średnicy poziomego otworu w kierunku pionowym oraz L - deformację skały otaczającej otwór mierzoną w kierunku osi otworu (obie mierzone z rozdzielczością pomiarową nie gorszą od 2 mikrometrów). Specyficzna relacja pomiędzy mierzonymi wartościami D i L w czasie procesu eksploatacji złoża, potwierdza "bezpieczną" transformację skały jądra filaru do stanu pokrytycznego, albo wskazuje, że jądro filara znajduje się nadal w stanie sprężystym. W takich przypadkach konieczne są aktywne działania profilaktyczne, np. zastosowanie strzelania odprężającego dla uniknięcia tąpnięcia filara.
EN
In order to monitor a "safe" transformation of mine pillar core from elastic to the post-critical state caused by the advancing mining faces, sensor for borehole deformation measurement of DL (Diameter-Length) type was developed. The sensor, installed in the central area of the pillar, measures the D - vertical diameter deformation of the horizontal borehole and L - deformation of the rock-mass along the axis of borehole (both with definition better than 2 micrometers). Specific relationship between D and L values, measured during the mining face progress, confirms "safe" transformation of the pillar core into the post?critical state or indicates an "unsafe" one, which means that pillar remains in the dangerous elastic state. In this case, relaxing blasts are necessary to avoid the risk of pillar type bump.
15
Content available Analiza dokonanej eksploatacji oraz sposobu dalszego prowadzenia robót eksploatacyjnych w polu G-7/5 O/ZG "Rudna"
Butra J., Dębkowski R., Iwulski Z., Szpak M.
Górnictwo i Geoinżynieria
|
2011
|
R. 35, z. 2
121-128
PL
Scharakteryzowano warunki geologiczno-górnicze prowadzonej eksploatacji, występujące w rejonie pola G-7/5. Opisano przebieg robót górniczych od momentu rozpoczęcia eksploatacji w 2002 r. Przeanalizowano wyniki prowadzonych badań i obserwacji zachowania się górotworu oraz dokonano oceny stanu zagrożenia sejsmicznego w polu. Złoże rud miedzi w polu G-7/5, zlokalizowane jest na głębokości około 870 m, w skrzydle wiszącym uskoku "Biedrzychowa". W polu wydzielono trzy bloki eksploatacyjne. Bardzo trudne warunki geologiczno-górnicze w polu, zwłaszcza w bloku "A", powodowały wielokrotne zmiany kierunku prowadzenia robót, w tym na zroby i strefy upodatnione. Obecnie prowadzone są roboty likwidacyjne w bloku "A" i roboty rozcinkowe w bloku "B", które uruchomiono w sierpniu 2010 roku. Ze względu na poziom aktywności można wyróżnić trzy okresy podczas prowadzonej eksploatacji od października 2009 do września 2010 roku, które odpowiadają specyfice prowadzonych robót wybierkowych oraz stosowanej profilaktyce zagrożenia sejsmicznego. Lokalizacja ognisk silnych wstrząsów wskazuje, że większość z nich występowała w liniach uskoków, przebiegających przez strefę roboczą pola G-7/5 oraz na krawędziach prowadzonej rozcinki złoża. Dotychczasowej eksploatacji towarzyszył stosunkowo wysoki poziom zagrożenia tąpaniami i zawałami, głównie ze względu na zaangażowanie tektoniczne.
EN
In the paper geological and mining technology conditions in "G-7/5" panel of Rudna Cooper Mine was described. The mining process started in 2002 is presented as well. The results of rock mass observations and measurements were characterized and seismic hazard in "G-7/5" panel was evaluated. Ore body in "G-7/5" panel is located at a depth of 870 m in the downthrown side of "Biedrzychowa" fault. "G-7/5" panel is composed of three smaller excavation blocks. Hard geological and mining conditions in this panel, especially in block "A", often result in mining direction changes e.g. toward old workings and yielding zones. At present in block "A" liquidation works are carried out. In block "B" face-entry drivage was started in August 2010. Depending on activity level, during mining in that area between October 2009 and September 2010, three different periods can be distinguished. They correspond with the specific character of mining works and prevention methods against seismic activity hazard. Location of mining tremors indicate that many of them occurred in faults lines running through the working area in "G-7/5" panel and on the block development edges. Due to tectonic dislocations in this area, mining in "G-7/5" panel was connected with relatively high level of bumps and roof falls hazard.
16
Wpływ naprężeń pierwotnych na stateczność wyrobisk górniczych
Butra J., Dębkowski R., Pawelus D., Szpak M.
Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
|
2011
|
nr 1
43-71
PL
Przedstawiono problematykę wpływu wzmożonych naprężeń pierwotnych na stateczność wyrobisk górniczych. Opisano stosowane w górnictwie światowym sposoby poprawy stateczności wyrobisk kopalnianych, wykonywanych w polu wzmożonych naprężeń poziomych.
EN
This paper presents the effect of intensive horizontal stress on underground excavations stability. It describes the protection methods of excavations stability improvement. These methods are using for the mining in the world.
17
Rockburst hazard evaluation and prevention methods in Polish copper mines
Butra J., Kudełko J.
Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
|
2011
|
nr 4
5-20
EN
Longstanding mining of copper deposit in the Legnica-Glogow Mining Basin (LGOM area) enabled to gain broad experience concerning the impact of geological and mining conditions on seismic and rockburst hazard. Basing on gathered data, the methods of rockburst prevention for deep copper mines were developed. Methods of rockburst hazard evaluation as well as rockburst control methods constitute a set of rockburst prevention. The prevention methods due to their nature and location within the production process can be the passive and the active ones. Active methods of rockburst prevention consist in liquidation of stresses in the areas of their concentration through controlled generation of rock-mass tremors and rockburst by blasting works (group winning blasting, release blasting in rock-mass and in pillars able to accumulate the stress as well as in the roof and floor). Whereas the group blasting works as a basic method are very effective in the copper mines conditions. Provocation of dynamic events makes possible the control of time of their occurrence. In Polish copper mines all blasting works are made during the absence of miners in the mining fields. Daily distribution of both the number of recorded strong seismic events and the volume of energy released confirm the advisability of using this kind of rockburst hazard prevention. The rockburst hazard prevention methods developed during the 40 years of copper deposit extraction are economically reasonable and offer the sufficient effectiveness under the high rockburst hazard conditions.
PL
Długotrwała eksploatacja złoża miedzi na obszarze LGOM pozwoliła na uzyskanie znaczącego doświadczenia odnośnie wpływów warunków geologiczno-górniczych na zagrożenie sejsmicznie i tąpaniowe. W oparciu o zgromadzone dane, opracowane zostały metody zapobiegania tąpaniom dla podziemnych kopalń miedzi. Metody oceny zagrożenia tąpaniami, jak również metody kontroli tąpań stanowią system zapobiegania tąpaniom. Metody zapobiegania tąpaniom, które ze względu na swój charakter i miejsce w procesie wydobycia dzielimy na pasywne i aktywne. Aktywne metody zapobiegania tąpaniom polegają na likwidacji naprężeń w obszarach ich koncentracji poprzez kontrolowane prowokowanie wstrząsów i tąpnięć górotworu przy wykorzystaniu robót strzałowych (grupowe strzelania urabiające, strzelania odprężające w górotworze i w filarach zdolnych do akumulacji naprężeń oraz w spągu i w stropie wyrobisk). Strzelania grupowe jako podstawowa metoda są bardzo skuteczne w warunkach kopalń miedzi. Prowokowanie zjawisk dynamicznych pozwala na kontrolowanie czasu i miejsca ich wystąpienia. W polskich kopalniach miedzi wszystkie roboty strzałowe wykonywane są pod nieobecność pracowników w rejonie eksploatacji. Dzienna ilość zarejestrowanych silnych zjawisk sejsmicznych oraz ilość uwolnionej przy tym energii potwierdzają celowość stosowania tego sposobu zapobiegania tąpaniom. Metody zapobiegania zagrożeniu tąpaniowemu opracowane w ciągu 40 lat eksploatacji złoża miedzi są opłacalne ekonomicznie i zapewniają odpowiednią skuteczność w warunkach wysokiego poziomu zagrożenia tąpaniami.
18
Ocena i poprawa stateczności podziemnych wyrobisk górniczych z uwzględnieniem wpływu naprężeń poziomych
Pawelus D., Butra J.
Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
|
2011
|
nr 4
33-48
PL
Przedstawiono problematykę wpfywu wzmożonych naprężeń pierwotnych na stateczność wyrobisk górniczych. Opisano stosowane w górnictwie polskim i światowym sposoby poprawy stateczności wyrobisk kopalnianych, wykonywanych w polu wzmożonych naprężeń poziomych.
EN
This paper presents the effect of intensive horizontal stress on underground excavations stability. It describes the protection methods of excavations stability improvement. These methods are used in the world mining.
19
Metoda oceny technologicznej i organizacyjnej restrukturyzacji kopalń
Butra J., Wanielista K.
Rudy i Metale Nieżelazne
|
2009
|
R. 54, nr 3
129-133
PL
Przedstawiono metodę oceny ekonomicznej restrukturyzacji kopalni w zakresie technologicznym i organizacyjnym. Jako kryterium oceny zaproponowano wzrost wartości dodanej. W metodzie porównuje się dwa stany rzeczywistości: wartość dodaną generowaną po restrukturyzacji i wartość dodaną generowaną w sytuacji bez restrukturyzacji.
EN
Evaluation method of mines restructuring in technological and organisational aspects has been presented. An increase in added value has been proposed as evaluation criterion. The method is based on comparison of two conditions: added value generated after restructuring and an added value generated at the assumption that restructuring is not undertaken.
20
Fizyczne podstawy oraz techniczny sposób realizacji termodynamicznej metody oceny deformacji ośrodka skalnego
Butra J., Grzebyk W., Pytel W., Stolecki L.
Rudy i Metale Nieżelazne
|
2009
|
R. 54, nr 7
391-396
PL
W artykule przedstawiono podjęte w KGHM CUPRUM - CBR prace nad pomiarem zmian ciśnienia w górotworze naruszonym procesem eksploatacji. Zaproponowane rozwiązanie wykorzystuje zjawisko przepuszczalności ośrodka skalnego, która zależy od stopnia jego deformacji będącej z kolei pochodną ciśnienia eksploatacyjnego. Zjawiska przepływów filtracyjnych płynów w ośrodku skalnym oraz procesów sorbcyjno-dyfuzyjnych stanowią podstawę fizyczną opracowanej termodynamicznej metody oceny stanu górotworu. W metodzie tej, identyfikacja przepływów filtracyjnych gazu w ośrodku skalnym będzie odbywać się na podstawie pomiaru zmian ciśnienia powietrza w wydzielonej przestrzeni. Procesy sorbcyjno--dyfuzyjne będą identyfikowane na podstawie pomiaru zmian ciśnienia oleju hydraulicznego wprowadzonego pod ciśnieniem do sondy pomiarowej umieszczonej w otworze badawczym. Dla praktycznej realizacji termodynamicznej metody oceny stanu górotworu opracowano i wytworzono odpowiedni układ pomiarowy składający się z sondy pomiarowej, przetworników ciśnienia, aparatury rejestrującej i układu zasilającego. Opracowana metoda pomiarowa umożliwi obserwację i ocenę procesu deformacji całego układu geomechanicznego obejmującego warstwy stropowe, fragmenty calizny, filary technologiczne oraz skały spągowe. W pierwszej kolejności prace zostały ukierunkowane na rozpoznanie procesu odkształcania się warstw stropowych. Przedstawioną, termodynamiczną metodę oceny stanu górotworu należy traktować jako propozycję do zastosowania, szczególnie w podziemnych zakładach górniczych, w których występuje zagrożenie tąpaniami i zawałami.
EN
The article describes recent investigations performed by KGHM CUPRUM - Research and Development Centre on the subject of the new thermodynamic method addressed to the evaluation of rock mass effort level in the range of the mining operations influences. The presented solution is based on rock permeability effect which depends on its deformation state which in turn is a derivative of components of the pressure tensor. An effect of liquid filtration flow through the rock medium and sorbtion/dyfusion processes are the physical base for the development of a rock mass conditions thermodynamic evaluation method. The method permits identifying gas filtration flow in the rock medium, from the measurement data concerning the air pressure in/decrement within the separated borehole space. Sorbtion-dyfusion processes will be identified on the basis of measurements of hydraulic oil pressure changes due to the pressure of surrounding rocks acting on measurement probe which is placed within the test hole. For the practical realization of the thermodynamic method of the rock mass condition evaluation, there was developed the appropriate measurement system consisting of the measurement probe, pressure converters, storing equipment and supply system. The method allows the observation and evaluation of deformation process of a geomechanical system which contain roof layers, body fragments, technological pillars and floor rocks. At the beginning, the studies were devoted to recognizing the floor layers deformation process. The presented thermodynamic method of rock mass condition evaluating should be treated as a proposition to use, especially in underground mines where the risk of rockbursts and roof falls are likely.
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.