Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Dziedzictwo geologiczne

Urban Jan, Migoń Piotr, Radwanek-Bąk Barbara

Przegląd Geologiczny

|

2021

|

Vol. 69, nr 1

16--20

EN

Geoheritage (geological heritage), that is tangible evidence of geological past and contemporary processes, is increasingly recognized as a valuable component of environment, worth conservation and popularization. It comprises elements of Earth's geodiversity, which are significant for scientific, educational, cultural, ecological or aesthetic reasons. Among them, the key role is played by geosites, at which elements of geoheritage are best exposed and have the most evident value. Various classifications of geosites by the main theme have been proposed and various methods of evaluation of geosites exist, involving among others, assessment of their scientific importance, cultural/historical value, threats and educational opportunities. Geoheritage in a given place or area may have global, national, regional or local significance. Globally significant geoheritage is protected at UNESCO World Heritage properties and in UNESCO Global Geoparks. In Poland, geoheritage is protected in national and landscape parks, more than 110 nature reserves, more than 1600 nature monuments and more than 120 sites of special scientific interest (documentary sites). This paper opens a section of "Przegląd Geologiczny", in which representative geosites of Poland will be successively presented.

2

Wybrane formy rzeźby terenu w sudeckiej części Geoparku Kraina Wygasłych Wulkanów (pd.-zach. Polska)

Migoń Piotr

Landform Analysis

|

2021

|

Vol. 40

7--35

PL

Obszar Geoparku Kraina Wygasłych Wulkanów obejmuje część górską (sudecką) i przedgórską. W granicach geoparku znajdują się część Gór Kaczawskich, mających cechy gór niskich oraz część Pogórza Kaczawskiego. Mimo niewielkich wysokości bezwzględnych, rzeźba terenu jest różnorodna pod względem morfologicznym i genetycznym, a zróżnicowanie w dużej mierze nawiązuje do złożonej budowy geologicznej obszaru. Wyróżniające się zespoły form to wzniesienia i grzbiety twardzielcowe, zbudowane ze skał wulkanicznych wieku permskiego i kenozoicznego oraz elementy rzeźby krawędziowej (kuesty) rozwiniętej na permskich i mezozoicznych skałach osadowych. Wśród wzniesień zbudowanych z bazaltów część ma charakter neków. Do odpornościowego zróżnicowania podłoża nawiązują także przełomy rzeczne. Georóżnorodność obszaru uzupełniają formy skałkowe i odziedziczone formy środowiska peryglacjalnego, osuwiska, formy krasowe, przełomy rzeczne związane z reorganizacją sieci odwodnienia po zaniku lądolodu skandynawskiego oraz formy antropogeniczne, głównie związane z działalnością górniczą. Liczne miejsca wyróżniające się pod względem rzeźby mają charakter geostanowisk i są zagospodarowane geoturystycznie lub planowane do takiego zagospodarowania w przyszłości.

EN

The area of Land of Extinct Volcanoes Geopark can be divided into a mountainous (located in the Sudetes Mountains) and a fore-mountain part. Within the former are the low-altitude range of the Kaczawskie Mountains and the hilly land of the Kaczawskie Foothills. Despite their low altitude, morphology is very diverse in terms of both appearance and origin, reflecting to a large extent the complex geological structure of the region. The most distinctive landforms include lithologically-controlled hills and ridges built of Permian and Cenozoic volcanic rocks, as well as cuesta landforms developed on Permian and Mesozoic sedimentary rocks. Among basaltic hills many are necks. Variable rock resistance is also reflected by the occurrence of fluvial gorges. Further components of regional geodiversity are tors and crags, inherited periglacial landforms, landslides, karst phenomena, water gaps caused by drainage reorganization during Scandinavian ice-sheet decay, and anthropic landforms caused by mining activities. Numerous localities of geomorphological significance may play a role of geosites and are either already developed as local geotourist destinations or planned to be developed in the future.

3

Enigmatic clusters of sandstone boulders on plateaus of the Stołowe Mountains (Sudetes, south-west Poland) – their geoheritage and geotouristic value

Migoń Piotr, Parzóch Krzysztof

Geologos

|

2021

|

Vol. 27, No. 3

141--155

EN

Among sites of geomorphological interest in the tableland of the Stołowe Mountains, consisting of clastic sedimentary rocks of Late Cretaceous age, are enigmatic occurrences and clusters of sandstone boulders within plateau levels that are underlain by mudstones and marls. These boulders are allochthonous, having been derived from the quartz sandstone beds that support the upper plateau level and stratigraphically are in excess of 50 m above the altitudinal position of the boulders. Topographic conditions preclude long-distance transport from the escarpment slopes; boulders are hypothesised to be the last remnants of completely degraded outliers (mesas) of the upper plateau. Their present-day altitudinal position is explained by passive ‘settling’ following disintegration of caprock and denudation of the underlying weaker rocks. Two localities are here presented in detail, Łężyckie Skałki and Pustelnik, along with adjacent boulder trains in the valleys incised into the plateau. It is argued that both localities have considerable geoheritage value and both play the role of geosites, although on-site facilities are so far limited. However, the complex history of boulders sets a series of challenges for successful geo-interpretation.

4

Not simply volcanoes – the geoheritage of the Cretaceous system in the Land of the Extinct Volcanoes Geopark, West Sudetes (SW Poland)

Migoń Piotr, Pijet-Migoń Edyta

Geotourism / Geoturystyka

|

2020

|

nr 1-2 (60-61)

3--22

EN

Volcanic geoheritage is emphasized as the main asset and distinctive characteristic of the Land of Extinct Volcanoes Geopark in the West Sudetes (SW Poland). However, the geoheritage values of the region are not limited to the legacy of ancient volcanism but include various other elements. This paper explores the contribution of geosites that expose sedimentary rocks of Cretaceous age and landforms developed upon these rocks. Six localities from the Geopark area, included in the comprehensive regional inventory of geosites, are presented. They represent natural and man-made sandstone outcrops and show, among others, lithological variations, small- and large-scale post-sedimentary deformation structures, landforms arising from differential weathering (rock shelters, honeycombs), boulder fields and a sandstone xenolith in volcanic rocks. Next, five localities from outside the Geopark, but still within the Pogórze Kaczawskie region, are described. Qualitative and quantitative evaluation of both groups is attempted, and the results show that, in general, geosites within the Geopark rank higher. However at least two from the other group also have significant geotourist potential. Finally, a brief comparative analysis with other parts of the Sudetes, where Cretaceous sedimentary rocks occur, is offered.

PL

Dawny wulkanizm jest uznawany za główny walor i wyróżniającą się cechę Geoparku Kraina Wygasłych Wulkanów w Sudetach Zachodnich, jednak dziedzictwo Ziemi w regionie nie ogranicza się do reliktów aktywności wulkanicznej i zawiera różne inne elementy. W tym artykule są zaprezentowane miejsca (geostanowiska), w których można oglądać naturalne i sztuczne odsłonięcia skał osadowych wieku kredowego i formy rzeźby zbudowane z tych skał. Sześć z nich jest zlokalizowanych na obszarze Geoparku i zostały one uwzględnione w regionalnej inwentaryzacji obiektów dziedzictwa Ziemi. Zagadnienia, które można omówić na przykładzie tych miejsc, obejmują między innymi zróżnicowanie litologiczne, postsedymentacyjne struktury deformacyjne w małej i dużej skali, formy będące efektem zróżnicowanego wietrzenia (schroniska podskalne, „plastry miodu”), pokrywy blokowe i ksenolit piaskowca w skałach wulkanicznych. W dalszej części opisano pięć stanowisk spoza Geoparku, z pozostałej części regionu Pogórza Kaczawskiego. Rezultaty jakościowej i ilościowej oceny stanowisk z obu grup pokazują, że obiekty położone w Geoparku mają większą wartość, ale przynajmniej dwa z drugiej grupy mają istotny potencjał geoturystyczny. W części końcowej zostało przedstawione krótkie porównanie z innymi fragmentami Sudetów, gdzie występują skały wieku kredowego.

5

Rzeźba osuwiskowa południowo-wschodniej części Gór Wałbrzyskich, Sudety Środkowe

Kotwicka Wioleta, Jancewicz Kacper, Migoń Piotr

Przegląd Geologiczny

|

2019

|

Vol. 67, nr 10

828--836

EN

The occurrence of landforms induced by large-scale mass movements has never been reported from the SE part of the Wałbrzyskie Mts., despite detailed geological field mapping carried out twice in the 20th century. This paper provides the first description of landslide-affected slopes in this area, recognized through the combination of LiDAR DEM interpretation and field work. Fifteen landslides have been identified, ranging in size from less than 1 ha to 10.44 ha. Morphological signatures suggest that they represent various types, including minor translational slides, larger rotational complexes and valley-confined flowslides. Closed depressions typify several landslides. In a few instances the valley blocking by landslides can be inferred.

6

Naturtejo : pierwszy portugalski geopark

Pijet-Migoń Edyta, Migoń Piotr

Przegląd Geologiczny

|

2019

|

Vol. 67, nr 1

41--47

EN

Naturtejo Geopark is the oldest among the UNESCO Global Geoparks in Portugal, which was admitted to the then Global Geopark Network in 2006. It is located in the eastern part of the country, on both sides of the Tagus River, close to the border with Spain. The highlights of regional geoheritage include spectacular granite landforms (inselbergs, tors, pedestal rocks), excellent exposures of Ordovician ichnofossils, deeply incised river reaches that expose deformed Lower Paleozoic basement rocks and remnants of past mining activities. The area has also rich cultural heritage which goes back to Roman times. Sixteen designated geosites and numerous walking trails are the main attractions for tourists, but the Geopark is also engaged in developing various innovative tourist and educational products focused on both geo- and cultural heritage, as well as linkages between the two.