Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 19

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
PL
W artykule przedstawiono wyniki badań poziomu zawilgocenia oraz zasolenia murów pałacyku Rosta (obecnie gmach Wojewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej) w Bielsku-Białej. Zaprezentowano historię obiektu z uwzględnieniem zmiany sposobu jego użytkowania. Przedstawiono rozwiązania technologiczno-materiałowe mające na celu poprawę stanu istniejącego. Założono m.in. wykonanie przepony poziomej oraz aplikację systemu tynków renowacyjnych.
EN
The article presents the results of research on the level of moisture and salinity of the walls of the Emanuel Rost palace (currently the building of the Pedagogical Library) in Bielsko-Biała. The history of the building is presented, including changes in its use. Technological and material solutions aimed at improving the existing condition were presented. It was established, among others: construction of a horizontal diaphragm and application of a renovation plaster system.
PL
W artykule przedstawiono nowatorską metodologię badań oraz monitoringu fasad aluminiowych z wykorzystaniem światłowodowych czujników odkształceń FBG (Fiber Bragg Grating) w budynkach wysokościowych HRB (High-Rise Building). Celem jest wyznaczenie rzeczywistego oddziaływania wiatru na te konstrukcje. Zaproponowane rozwiązania pozwalają na dokładniejsze i bardziej szczegółowe pomiary odkształceń i ugięć niż tradycyjne. Umożliwiają ich monitorowanie nieprzerwanie w długim czasie – dzięki temu możliwe będzie optymalizowanie konstrukcji fasady pod kątem bezpieczeństwa i wpływu na środowisko, a także sprawdzenia jej stanu technicznego. Metoda ta zostanie zastosowana do badań fasady elementowej MB-SE65 firmy Aluprof S.A. Wyniki badań i analiz umożliwią opracowanie nowych wytycznych projektowania fasad aluminiowych. Przedstawiona metodologia ma duży potencjał i może być wykorzystana do badań innych typów konstrukcji aluminiowych.
EN
The article presents a novel methodology for research and monitoring of aluminium facades using FBG (Fiber Bragg Grating) optical strain sensors in high-rise buildings (HRB). The aim is to determine the real impact of wind on these structures. The proposed solutions allow for more accurate and detailed measurements of deformations and deflections than traditional methods. They enable continuous monitoring over long periods of time. This will allow for the optimization of facade design in terms of safety and environmental impact, as well as to verify its technical condition. The method will be applied to the research of the MB-SE65 element facade by Aluprof S.A. The results of the research and analysis will allow for the development of new guidelines for the design of aluminium facades. The presented methodology has a high potential and can be used for research on other types of aluminium structures.
3
Content available remote Elementy niezawodności konstrukcji szklanych w dokumentach CEN
PL
Badania prowadzone w krajach Unii Europejskiej doprowadziły do sformułowania nowych zasad obliczeń konstrukcji szklanych zredagowanych w dokumentach roboczych CEN. Procedury obliczeniowe CEN wymagają weryfikacji krajowej. Artykuł ograniczono do analizy elementów niezawodności konstrukcji szklanych. Przeprowadzona weryfikacja wskazuje, że oceniane procedury w zakresie wymagań niezawodności są kompletne i w pełni zharmonizowane z Eurokodami.
EN
The research conducted in the European Union countries led to the formulation of a new form of calculations for glass structures, formulated in CEN working documents. The CEN calculation procedures require national verification and this is the nature of the article, the scope of which is limited to the analysis of the reliability elements of glass structures. The performed verification shows that the assessed procedures in the scope of reliability requirements are complete and fully harmonized with the Eurocodes.
PL
W artykule przedstawiono wyniki badań belek wykonanych ze styrobetonu zawierającego 60% regranulatu EPS (polistyren ekspandowany), który został wzmocniony ekologicznym surowcem w postaci odpowiednio przygotowanej wełny owczej. Przeprowadzono próby zginania 3-punktowego w celu wyznaczenia odkształcalności badanych elementów. Nowością jest zastosowanie specjalnie dedykowanych światłowodowych czujników odkształceń z siatką Bragga (Fiber Bragg Grating - FBG ), które umożliwiły precyzyjne wyznaczenie wartości modułu Younga trzech rodzajów próbek wykonanych ze styrobetonu. Wprowadzenie zaprawy cementowej wraz włóknami wełny owczej w dolnej warstwie próbki styrobetonowej zwiększyło o 18,9% wartość modułu Younga w porównaniu z próbką bez wełny. Wykorzystanie włókien wełny odpadowej umożliwia skuteczne zagospodarowanie odpadów oraz zmniejszenie zużycia kruszywa naturalnego w mieszance.
EN
The article presents the results of tests of beams made of polystyrene concrete containing 60% regranulate EPS (expanded polystyrene), which has been reinforced with ecological raw material in the form of properly prepared sheep wool. 3-point bending tests were carried out, and in order to determine the deformability of the tested elements, a new measurement method was used with the use of fiber-optic deformation sensors with a Bragg mesh (Fiber Bragg Grating - FBG). The aim of the research was to determine the value of Young's modulus for 3 variants of samples made of polystyrene concrete. The introduction of a cement mortar in the lower layer of polystyrene in the sample with sheep wool fibers increased the value of Young's modulus by 18.9% in relation to the sample without wool. The use of waste wool fibers enables effective waste management and reduction of the consumption of natural aggregate in the mix.
PL
W artykule przedstawiono wyniki badań i symulacji numerycznych MES ściany osłonowej MB-SR50N HI wykonanej z profili aluminiowych. Przeprowadzono badania polegające na obciążeniu wiatrem ściany osłonowej, zarówno ciśnieniem, jak i podciśnieniem o wartości 2400 Pa w specjalnej komorze badawczej. Wyznaczono wartości ugięć w wybranych punktach pomiarowych. Zbudowano model numeryczny ściany osłonowej za pomocą systemu MES Abaqus. Uwzględniono nieliniowość geometryczną oraz rzeczywiste obciążenie o wartościach analogicznych, jak w przypadku badań eksperymentalnych. Otrzymane wyniki symulacji numerycznych są porównywalne z rezultatami badań doświadczalnych. Badanie przemieszczeń i ugięć aluminiowo-szklanych ścian osłonowych ma istotne znaczenie z punktu widzenia ich bezpieczeństwa eksploatacyjnego.
EN
This paper presents results of testing and numerical FEM simulations of the MB-SR50N HI curtain wall of aluminium profiles. Wind-load tests were carried out in a special testing chamber making it possible to load the curtain wall with pressure and partial vacuum of 2400 Pa. Values of deflection were determined in selected measuring points. A numerical model of the curtain wall was built using the Abaqus FEM system. Geometrical nonlinearity and the real load with values analogous to those obtained from experiments have been taken into account. The obtained results of numerical simulations are comparable with results of experimental research. The testing of displacements and deflections of aluminium-glass curtain wallsis important from the point of view of their operational safety.
EN
The aim of the research was implementation of fibre Bragg grating sensors and the Aramis system to monitor strain, displacement and stress values in new materials used in the building industry. Selected elements of a residential building made of the Polytech material with a 60% content of the EPS granulate from recycling were tested: a prefabricated wall with a lintel, a reinforced concrete floor slab, a lintel, a reinforced concrete column and a wall. Long-term testing was also carried out taking account of changes in environmental conditions. The methodology of the research was based on the development of purpose-made dedicated FBG strain sensors, laboratory calibration and the embedding of the sensors in the tested element structure. The proposed system of continuous measurements made it possible to determine real strain, displacement and stress values in selected elements of the Polytech structure for a facility founded in a difficult geotechnical terrain (subsoil).
PL
Celem prowadzonych badań była implementacja światłowodowych systemów optycznych oraz systemu Aramis do monitorowania odkształceń przemieszczeń, naprężeń występujących w nowych materiałach stosowanych w budownictwie. Badania prowadzono na wybranych elementach budynku mieszkalnego wykonanego z materiału Polytech składającego się w 60% z granulatu EPS pochodzącego z recyklingu. Wybranymi elementami była prefabrykowana ściana z nadprożem, strop żelbetowy, nadproże w budynku, słup żelbetowy, ściana. Przeprowadzono również badania długookresowe uwzględniające zmiany warunków środowiskowych. Metodyka prowadzonych badań polegała na opracowaniu specjalnie dedykowanych czujników światłowodowych odkształceń z siatkami Bragga FBG, kalibracji w laboratorium, wprowadzeniu czujników do struktury badanego elementu. Istota pomiaru polega na wyznaczeniu zmiany długości fali świetlnej rozproszonej na siatce Bragga która odkształca się dokładnie tak samo jak analizowany element konstrukcji. Wprowadzone w strukturę budynku czujniki światłowodowe spełniają rolę systemu “nerwowego”. Zmiana długości fali jest proporcjonalna do zmiany wartości odkształcenia. Światłowodowy sensor odkształceń w jednej linii pomiarowej może mieć 10 czujników odkształceń przy czym długość fali każdego z czujników musi się różnić o co najmniej 5 nm. Wyniki badań zawierają pomiary odkształcalności wybranych elementów budynku mieszkalnego. Przykładowo dla nadproża proces jego obciążania poszczególnymi elementami konstrukcji budynku powoduje wzrost wartości odkształceń. Do wartości ok. -20 μstrain przebiega on podobnie w dwóch torach pomiarowych. Po przekroczeniu tej wartości i po zamontowaniu konstrukcji drewnianej dachu odkształcenia toru FBGC2 dalej rosną (co do wartości bezwzględnej 100 μstrain) natomiast odkształcenia toru FBGC1 rosną w mniejszym tempie stabilizują się na poziomie -50 μstrain. Oznacza to, że konstrukcja drewniana dachu a następnie położenie dachówki ceramicznej spowodowało nierównomierne odkształcenie belki nadproża. Może to być spowodowane przesunięciem wypadkowej obciążenia do wewnątrz budynku. Nadproże jest w złożonym stanie naprężenia w postaci zginania ze skręcaniem. Po 18 miesiącach eksploatacji odkształcenia nadproża osiągają największe wartości ok. 150 μstrain. W dalszym okresie obserwacji ulegają one nieznacznemu zmniejszeniu. Światłowodowe techniki pomiarowe umożliwiają wykrywanie wszelkich niedokładności montażowych polegających oraz zmianę schematu obciążenia. Jest to zatem nowa cenna metoda diagnostyczna poprawności wykonania obiektu budowlanego. Zaproponowany system ciągłych pomiarów umożliwił wyznaczenie rzeczywistych wartości odkształceń, w wybranych elementach struktury budynku Polytech dla obiektu posadowionego w trudnym geotechnicznie terenie.
7
Content available Nowy proekologiczny materiał Polytech
PL
W artykule przedstawiono nowy materiał, w skład którego wchodzi w 60% styropian (EPS) pochodzący z recyklingu i zaczyn cementowy. Opisano technologie monitoringu elementu prefabrykowanego przeznaczonego do badań w postaci fragmentu ściany z otworem okiennym i nadprożem. Wyznaczono doświadczalnie jego parametry wytrzymałościowe w tym moduł Younga. Ściana z nadprożem została wykonana w zakładzie prefabrykacji i wysezonowana do osiągnięcia zakładanej wytrzymałości. W celu przeprowadzenia analizy przedmiotowego elementu w warunkach laboratoryjnych zastosowano technologię polegającą na wprowadzeniu światłowodowych czujników odkształceń z siatkami Bragga do testowanej przegrody. Dużą zaletą czujników światłowodowych FBG jest możliwość prowadzenia stałego pomiaru prefabrykatu. Sensory FBG wprowadzono w strukturę konstrukcji, co stanowi istotną zaletę systemu pomiarowego. Zarejestrowano pracę elementu podczas prób obciążania i odciążania. Odkształcenia i wytrzymałość nadproża wyznaczono podczas prowadzonych badań. Wyniki pomiarów ujawniły właściwości przedmiotowego materiału i ułatwiły wprowadzenie odpowiednich modyfikacji.
EN
The article presents a new material consisting of 60% recycled polystyrene (EPS) and cement slurry. The monitoring technologies of a prefabricated element intended for testing in the form of a wall fragment with a window opening and a lintel are described. Its strength parameters, including Young’s modulus, have been experimentally determined. The lintel wall was made in a prefabrication plant and seasoned to achieve the assumed strength. In order to analyze the component in question in laboratory conditions, a technology was used consisting in introducing fiber-optic deformation sensors with Bragg grids to the tested partition. The big advantage of FBG fiber optic sensors is the possibility of continuous measurement of the prefabricated element. FBG sensors were introduced into the structure of the structure, which is a significant advantage of the measurement system. The work of the element during loading and unloading tests was recorded. Lintel deformations and strength were determined during the conducted research. The results of the measurements revealed the properties of the material in question and facilitated the introduction of appropriate modifications.
PL
W artykule przedstawiono stację SPS jako produkt odpowiadający na nowe wyzwania i problemy rynku. Dobudowa licznych układów fotowoltaicznych wymaga zabudowy układów magazynowania i zarządzania energią. Stacje abonenckie, dystrybucyjne posiadające możliwość pełnego sterowania, nadzoru i zarządzania przepływem energii, są inteligentnym rozwiązaniem wpisującym się w cyfryzację życia gospodarczego firm.
EN
The article presents the SPS station as a product responding to new challenges and problems in the market. The addition of numerous photovoltaic systems requires the development of energy storage and management systems. Subscriber and distribution stations with the possibility of full control, supervision and management of energy flow, are an intelligent solution that fits into the digitalization of economic life of companies.
PL
W artykule przedstawiono opis polimerobetonowych płyt ustojowych do zastosowania przy budowie energetycznych i teletechnicznych linii napowietrznych. Zwrócono uwagę na ich istotną cechę, jaką jest ich masa, oraz na ich wpływ na końcową cenę budowli.
EN
This paper presents a description of polymer concrete ground slabs for use in the construction of power and teletechnical overhead lines. Attention has been drawn to their important feature, which is their weight, and to their influence on the final price of the structure.
10
Content available remote Risk management analysis in construction enterprises in selected regions in Poland
EN
This paper aims to outline the selected issues of risk management in construction enterprises operating in the Silesian and Małopolskie voivodships (Poland). In this context, it seems vitally important to have risk accurately identified, quantified and, consequently, responded to in the right way. Although the paper is mainly empirical in its character, it is based on a theoretical background, particularly when it comes to risk management in the construction industry, which is referred to in the literature on the subject as CRM (Construction Risk Management). The paper contains a review of the literature in this field and uses the method of synthesis. It emphasises the applicability and methodology of the issues discussed here, i.e. those which were verified in the empirical research conducted among construction contractors as participants of investment and construction processes.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie wybranych problemów zarządzania ryzykiem w działalności przedsiębiorstw budowlanych w województwie śląskim i małopolskim. W tym kontekście szczególnie istotne jest właściwe zidentyfikowanie ryzyka, co następnie umożliwi jego odpowiednią kwantyfikację oraz reakcję na ryzyko. Chociaż artykuł posiada charakter empiryczny to bazuje na wiedzy teoretycznej, szczególnie w zakresie zarządzania ryzykiem w budownictwie, określanej w piśmiennictwie naukowym mianem CRM (Construction Risk Management). Artykuł zawiera przegląd literatury przedmiotu. Wykorzystano w nim metodę syntezy. W artykule wskazano na walory utylitarne i aspekt metodyczny przedstawianej problematyki, tj. zagadnień zweryfikowanych w drodze przeprowadzonych badań empirycznych wśród wykonawców budowlanych jako uczestników procesów inwestycyjno-budowlanych.
PL
W artykule autorzy w oparciu o charakterystykę linii SN u polskich operatorów systemu dystrybucyjnego proponują zastosowanie w trakcie modernizacji linii średnich napięć słupów kompozytowych oraz przeprowadzenie prac związanych z ich wymianą w technologii prac pod napięciem. Wskazują korzyści z prowadzenia prac w technice PPN oraz kierunek rozwoju prac pod napięciem w Polsce wynikający wprost ze zmiany polityki regulacyjnej URE.
EN
In the article, the authors, based on the characteristics of MV lines at Polish distribution system operators, propose to use composite poles during the modernization of medium voltage lines and to carry out work related to their replacement in the technology of works under voltage. They indicate the benefits of conducting works in the PPN technique and the direction of development of works under tension in Poland resulting directly from the change in the regulatory policy of the ERO.
PL
W artykule przedstawiono parametry techniczne kabli w izolacji i powłoce XLPE/PE vs PVC/PVC ich zalety i wady. Zwrócono uwagę na wpływ samego produktu na proces budowy i jego uproszczenia. Analizując poszczególne etapy życie produktu i ponoszone koszty, zwrócono uwagę na rosnące koszty opex i ponoszonych strat.
EN
The article presents technical parameters of cables in XLPE/PE insulation and sheath vs PVC/PVC their advantages and disadvantages. Attention was paid to the influence of the product itself on the construction process and its simplification. Analyzing the individual stages of product life and costs, attention was paid to increasing opex costs and incurred losses.
PL
Artykuł prezentuje ewolucję rozwiązań w sieci dystrybucyjnej SN w aspekcie jej rozbudowy i modernizacji. Uwzględniono podstawowe bariery ograniczające możliwości realizacji inwestycji. Ewolucja sieci z modelu tradycyjnego w kierunku sieci typu „smart" stanowi zasadniczy wątek artykułu. Kluczowy problem stanowi zapewnienie sterowalności i obserwowalności sieci. Przedstawiono metody regulacji napięcia transformatorów dystrybucyjnych. Pomiar prądu i napięcia w sieci napowietrznej i kablowej może być realizowany w nowych technologiach, opartych na sensorach prądu i napięcia. Skutkuje to rozwojem zabezpieczeń nowej generacji. Autorzy przedstawili różne rozwiązania aparatury łączeniowej, stosowanej w sieci dystrybucyjnej SN, w różnych środowiskach izolacyjnych. Wprowadzanie telemechaniki i telemetrii do sieci dystrybucyjnej skutkuje również koniecznością zapewnienia cyberbezpieczeństwa.
EN
The paper presents the evolution of the solutions in the MV distribution grid in the aspect of its expansion and modernization. The basic barriers, limiting the possibilities of investment realization, have been taken into account. The evolution of the grid, from the traditional model towards the smart grid, is the main topic of the article. The key problem is to ensure controllability and observability of the grid. The methods of the voltage regulation in the grid are presented. The new technologies of current and voltage measurement, based on sensors, are implemented in cable and overhead grid. That caused the development of the new generation of protection and control system. The various solutions of the primary circuits apparatus in the MV grid are presented, different insulation media has been taken into consideration. The appearance of telemechanics and telemetry in MV grid causes the necessity of the assurance of the cyber security.
EN
The paper presents the use of fiber optic FBG strain sensors for analysis of deformations of machines and devices including those used in mining techniques. FBG strain sensors have many advantages over classic strain measurements using electro resistance strain gauges. They are characterized by a significant measurement accuracy of up to 1 mm, a service life of up to 30 years, the possibility of measuring large deformations of up to 8%, significant fatigue life, the possibility of building measurement networks and, something extremely important in mining – intrinsic safety, because the operating medium is white light. The entire measurement system based on the optical interrogator was also discussed. It enables conducting both static and dynamic measurements. The results of the strain research for an engineering machine, in which the loads had exceeded 800 T, were reported.
EN
Advanced lightweight materials such as laminated composites with carbon fibres, cylindrical shells and laminated plates are used in modern civil engineering structures, such as wind power stations, as well as in the defence and automotive industries. This encourages the search for new composite structures characterised by adequately high durability and lightness. This paper determined the strains and displacements of composite specimens reinforced with carbon fibre using an innovative strain measurement method based on the fibre Bragg grating. The results of theoretical analyses were also compared using classical laminating theory and the FEM numerical method with the results of practical tests, which were carried out using the 4-point bending test, characterised by a constant bending moment between the supports and the considerable impact of shearing forces. The actual, highest values of normal stresses that the carbon fibre reinforced sample could transfer were determined. The results obtained may be useful in the design of critically stressed engineering elements, for example, civil structures.
PL
Nowoczesne lekkie materiały takie jak laminaty kompozytowe z włóknami węglowymi w powłokach cylidrycznych, płytach są stosowane w budownictwie w elektrowniach wiatrowych, przemyśle militarnym i samochodowym. Wymusza to ciągłe poszukiwanie nowych struktur kompozytowych charakteryzujących się odpowiednio dużą wytrzymałością a zarazem lekkością. W pracy przedstawiono analizę wpływu przestrzennego ułożenia wysokowytrzymałych warstw włókien węglowych na parametry wytrzymałościowe kompozytów zbudowanych na bazie tych włókien. Analizowano próbki zbrojone (wzmacniane) wysoko wytrzymałościowymi włóknami węglowymi w jednym kierunku, w dwóch ortogonalnych kierunkach oraz w dwóch kierunkach, ale obróconych względem osi próbki o 45 stopni dla 3 różnych zawartości włókien wynoszących 38, 51 i 68% udziału w kompozycie. Przedstawione udziały objętościowe włókna odpowiadały liczbie warstw włókna węglowego odpowiednio 5, 7 i 10 warstw. Badania przeprowadzono za pomocą próby zginania 4 punktowego, charakteryzującej się stałym momentem gnącym miedzy podporami i dużym udziałem sił tnących. Wyznaczono rzeczywiste największe wartości naprężeń normalnych, jakie może przenieść próbka wzmocniona włókami węglowymi. Wyznaczone wartości eksperymentalne odniesiono do wartości teoretycznych. Otrzymane wartości mogą być przydatne przy projektowaniu elementów inżynierskich przykładowo obiektów budowlanych.
EN
The article presents the results of research on the influence of irradiation of fiber-cement boards with UV radiation residing in the aging chamber. Two fibrous cement slabs were tested. One was a plate in the aging chamber and the other was a reference plate. In the tests, a spectrophotometer was used to assess the color change, while the non-destructive method SEM were used to assess the process of destruction and changes taking place in the structure of the panels. The results that were obtained, allowed to observe visible changes in the process of destruction of boards subjected to aging tests. In addition, it has been shown that UV radiation not only affects the color change of such plates, but also significantly affects the changes occurring in the structure of the panels in question.
PL
W artykule przedstawiono wyniki badań wpływu naświetlania płyt włóknisto-cementowych promieniowaniem UV przebywających w komorze starzeniowej. Badaniom poddano dwie płyty włóknisto-cementowe. Jedną stanowiła płyta przebywająca w komorze starzeniowej, a drugą płyta referencyjna. W badaniach do oceny zmiany barwy użyto spektrofotometru, z kolei do oceny procesu niszczenia i zmian zachodzących w strukturze płyt użyto metody SEM. Rezultaty które uzyskano pozwoliły zaobserwować widoczne zmiany w procesie niszczenia płyt poddanych badaniom starzeniowym. Ponadto wykazano, że promieniowanie UV ma wpływ nie tylko na zmianę zabarwienia takich płyt, ale także wpływa istotnie na zmiany zachodzące w strukturze przedmiotowych płyt.
EN
The paper presents the implementation of the method of own residual magnetic field to identify damages occurring in a steel rope. A special measuring head with 4 residual magnetic field sensors, spaced evenly every 90 degrees, was used. The measuring head was also equipped with a path or a time sensor. The measurement consists in recording normal and tangential components of the residual magnetic field and their gradients. This method has a number of advantages with regard to classic magnetic methods. It does not require special magnetisation of the rope or its special preparation for testing. Validation of the obtained test results of this rope was conducted by the classic MTR method and a very good compliance in the detection of damage was demonstrated. It was found that the strong magnetisation used in the MTR method does not affect the detection of damage to the rope using the residual magnetic field method.
PL
W pracy przedstawiono implementację metody własnego magnetycznego pola rozproszenia do identyfikacji uszkodzeń występujących w linie stalowej. Zastosowano specjalną głowicę pomiarową zawierająca 4 sensory WRPM rozmieszczone równomiernie co 90. Głowica pomiarowa wyposażona była również w sensor drogi lub czasu. Pomiar polega na rejestracji składowej normalnej i stycznej WRPM i ich gradientów. Metoda ta posiada szereg zalet w odniesieniu do klasycznych metod magnetycznych. Nie wymaga specjalnego magnesowania liny oraz jej specjalnego przygotowania do badań. Przeprowadzono walidację otrzymanych wyników badań tej liny za pomocą klasycznej metody MTR i wykazano bardzo dobrą zgodność w wykrywaniu uszkodzeń. Stwierdzono, że silne magnesowanie stosowane w metodzie MTR nie wpływa na wykrywalność uszkodzeń w linie za pomocą metody WRPM.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.