Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Polycyclic aromatic hydrocarbons in water and bottom sediments of a shallow, lowland dammed reservoir (on the example of the reservoir Blachownia, South Poland)

Pohl A., Kostecki M., Jureczko I., Czaplicka M., Łozowski B.

Archives of Environmental Protection

|

2018

|

Vol. 44, no. 1

10--23

EN

The content of polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) in water and sediments of the Blachownia reservoir (South Poland) was investigated. Spatial variability of PAH concentrations in the longitudinal profile of the tank was determined. PAHs in samples were determined by gas chromatography coupled with mass spectrometric detection (GC-MS QP-2010 Plus Shimadzu) using an internal standard. Concentrations ranged from 0.103 μg/L to 2.667 μg/L (Σ16 PAHs) in water samples and from 2.329 mg/kg d.w. to 9.078 mg/kg d.w. (Σ16 PAHs) in sediment samples. A pollution balance was calculated and it was estimated that the inflow load was 17.70 kg PAHs during the year and the outflow load was 9.30 kg PAHs per year. Accumulation of about 50% of the annual PAH loads (8.90 kg) is a threat to the ecological condition of the ecosystem. It was calculated that the PAH loads in bottom sediment were about 80 kg, which limits their economic use. Improvement of the ecological status of this type of reservoir can be achieved by removing the sediment. Analysis of the diagnostic ratios obtained for selected PAHs showed that the potential sources of PAH emissions in small agricultural–forest catchments can be combustion of a coal, wood, plant material (low emission, forest fi res, burning grass, etc.). Transportation is also significant.

PL

Zbadano zawartość wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) w wodzie i osadach dennych zbiornika Blachownia (południowa Polska). Określono przestrzenną zmienność stężeń WWA w profilu podłużnym zbiornika. WWA w próbkach oznaczano metodą chromatografii gazowej sprzężonej z detektorem mas (GC-MS QP-2010 Plus Shimadzu) z użyciem wzorca wewnętrznego. Stężenia wahały się od 0.103 μg/L do 2.667 μg/L (Σ16 WWA), w próbkach wody oraz od 2.329 mg/kg s.m. do 9.078 mg/kg s.m. (Σ16 WWA), w próbkach osadów dennych. Sporządzono bilans zanieczyszczeń i na tej podstawie oszacowano, że ładunek WWA wprowadzany do zbiornika w ciągu roku wynosi 17.70 kg WWA, a ładunek odpływający–9.30 kg/rok WWA. Kumulacja około 50% rocznego ładunku WWA (8.90 kg) stanowi zagrożenie dla stanu ekologicznego tego ekosystemu. Obliczono, że ładunek WWA w osadzie dennym badanego zbiornika wynosi około 80 kg, co ogranicza jego gospodarcze wykorzystanie. Poprawę stanu ekologicznego tego rodzaju zbiornika można osiągnąć poprzez usunięcie osadów. Analiza uzyskanych wartości wskaźników diagnostycznych dla określonych WWA wykazała, że potencjalnymi źródłami emisji WWA w niewielkich zlewniach o charakterze rolniczo-leśnym mogą być procesy związane ze spalaniem węgla, drewna, materiału roślinnego (niska emisja, pożary lasów, palenie trawy itp.). Znaczący wpływ wywiera również komunikacja.

2

Transformations of mercury in processes of solid fuel combustion : review

Czaplicka M., Pyta H.

Archives of Environmental Protection

|

2017

|

Vol. 43, no. 4

82--93

EN

The paper presents current reports on kinetics and mechanisms of reactions with mercury which take place in the exhaust gases, discharged from the processes of combustion of solid fuels (coals). The three main stages were considered. The first one, when thermal decomposition of Hg components takes place together with formation of elemental mercury (Hg0). The second one with homogeneous oxidation of Hg0 to Hg2+ by other active components of exhaust gases (e.g. HCl). The third one with heterogeneous reactions of gaseous mercury (the both - elemental and oxidised Hg) and solid particles of fly ash, leading to generation of particulate-bound mercury (Hgp). Influence of exhaust components and their concentrations, temperature and retention time on the efficiency of mercury oxidation was determined. The issues concerning physical (gas-solid) and chemical speciation of mercury (fractionation Hg0-Hg2+) as well as factors which have influence on the mercury speciation in exhaust gases are discussed in detail.

PL

Artykuł stanowi podsumowanie aktualnego stanu wiedzy nt. kinetyki i mechanizmów reakcji z udziałem rtęci, w tym reakcji homogenicznych i heterogenicznych, zachodzących w spalinach z procesów spalania paliw stałych. Opisano wpływ składników spalin i temperatury na efektywność utleniania rtęci. Omówiono również zagadnienia fizycznej i chemicznej specjacji rtęci w gazach spalinowych, jak również wpływ różnych czynników na specjację rtęci.

3

Charakterystyka wiązania wody przez błonnik kakaowy

Miastkowski K., Bakoniuk J. R., Czaplicka M., Obidziński S.

Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego

|

2015

|

nr 1

15--19

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań zależności pomiędzy składem granulometrycznym błonnika kakaowego a jego właściwościami sorpcyjnymi. Charakterystykę granulometryczną określono w oparciu o analizy stereologiczne i komputerową analizę obrazu. Przebieg izoterm sorpcji wyznaczono metodą statyczno-eksykatorową w zakresie 0,07≤aw≤0,903. Izotermy sorpcji opisano za pomocą równania BET, określono zawartość wody w monowarstwie oraz powierzchnię właściwą adsorpcji. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, iż właściwości sorpcyjne błonnika kakaowego uzależnione są zarówno od wielkości cząstek proszku, jak i od jego składu granulometrycznego. Przy wyznaczaniu warunków przechowywania błonnika w proszku należy zatem brać pod uwagę również jego granulację.

EN

The paramount aim of the present work is to analyze and present the relationship between the particle size composition of cocoa fiber and its sorption properties. The granulometric characteristic has been identified on the basis of the stereological and computer image analyses. The sorption isotherms have been determined with the use of the static desiccators method of 0.07≤ aw ≤ 0.903. The sorption isotherms have been described using the BET equation, water content in the monolayer, and the specific surface of adsorption have been determined. Based on the conducted research it has been stated that sorption properties of the cocoa fiber depend on both the size of the powder particle and its granulometric composition. Therefore, the granulometric composition of the fiber powder also needs to be taken into account in determining the storage conditions.

4

Biologiczna redukcja siarczanów(VI) w ściekach z przemysłu metali nieżelaznych

Fijałkowska A., Czaplicka M., Kurowski R.

Ochrona Środowiska

|

2014

|

Vol. 36, nr 1

15--19

EN

Investigations were carried out in anaerobic laboratory bioreactor utilizing Desulfovibrio desulfuricans ATCC≈29577 strain. Conditions of continuous anaerobic reduction of sulfates were as follows: [ChZT]/[SO42-] ratio about 2.0 maintained with continuous sodium lactate feeding, temperature 30 ±5 ºC and wastewater volumetric flow rate of 60 cm3/h ensuring about 7-day retention time. It was found out that biological reduction of sulfates in industrial wastes with the use of bacteria was carried out with about 90% efficacy. Trace metal ions (zinc, cadmium and lead) at 5.0 g/m3 had a negative impact on reduction of sulfates and caused decrease in the amount of sulfides produced. Simultaneously, reduction in metal ion content by about 60% was observed.

PL

Badania przeprowadzono w laboratoryjnym bioreaktorze beztlenowym z wykorzystaniem bakterii Desulfovibrio desulfuricans ATCC 29577. Warunkiem prowadzenia ciągłego procesu beztlenowej redukcji siarczanów były następujące: stosunek [ChZT]/[SO42-]≈2,0, co wymagało ciągłego zasilania układu mleczanem sodu, temperatura procesu 30 ±5ºC oraz strumień objętości ścieków doprowadzanych do bioreaktora 60 cm3/h, zapewniający ok. 7-dobowy czas przetrzymania. Stwierdzono, że proces biologicznej redukcji siarczanów w ściekach przemysłowych z zastosowaniem bakterii desulfurykacyjnych przebiegał z około 90% skutecznością. Wykazano, że obecność jonów metali śladowych (Zn, Cd, Pb) w ilości po 5,0 g/m3 wpłynęła niekorzystnie na proces redukcji siarczanów i spowodowała spadek ilości powstających siarczków. Równocześnie zaobserwowano zmniejszenie zawartości jonów metali o ok. 60%.

5

Polychlorinated dibenzo-p-dioxins and dibenzofurans as products of photodegradation of chlorophenols

Czaplicka M.

Environment Protection Engineering

|

2014

|

Vol. 40, nr 3

5--16

EN

Results of the study into photodegradation of 2,4,6-trichlorophenol and pentachlorophenol in aqueous solutions have been presented. Quantum yields and rate constants of the reactions were determined. Intermediate products were identified by GC/MS method. The experiments confirmed formation of polychlorinated dibenzo-p-dioxins and dibenzofurans in photochemical reactions. The findings showed that formation of polychlorinated dibenzo-p-dioxins, and mainly octachlorodibenzo-p- -dioxin, is privileged in the studied reactions when compared to polychlorinated dibenzofurans regardless of the number of chlorine atoms in the molecule. It was also established that increase in the number of chlorine atoms in a molecule resulted in higher chemical efficiency of the reaction.

6

Determination of Aldehydes in Wet Deposition

Czaplicka M., Jaworek K., Wochnik A.

Archives of Environmental Protection

|

2014

|

Vol. 40, no. 2

21--31

EN

The paper presents two sample preparation procedures for the determination of aldehydes in wet deposition. In both cases the 2,4-dinitrophenylhydrazine derivatization and solid phase extraction were applied. The derivatization in method A was applied before the extraction, the extraction in method B was carried out with simultaneous derivatisation. Accuracy of both methods was evaluated on the basis of the analysis of aqueous solutions of selected carbonyl compounds. Both methods were characterized by good recovery, however, due to the precision of the method expressed as RSD for testing of environmental samples the method B was used. The analysis of environmental samples showed significant differences in the concentrations of aldehydes in wet deposition, depending on the location of the sampling point. In the case of samples taken from agricultural areas the predominant aldehydes were formaldehyde and acetaldehyde. Formaldehyde was from 31% to 47% of the determined compounds. While in samples collected near a traffic source, in the deposition acrolein was determined at the levels from 62% to 64% of the identified compounds.

PL

W pracy przedstawiono dwie procedury przygotowania próbek mokrej depozycji do oznaczeń aldehydów. W obydwóch przypadkach zastosowano derywatyzację 2,4-dinitrofenylohydrazyną oraz ekstrakcję do fazy stałej. W metodzie A derywatyzacja poprzedzała ekstrakcję, w metodzie B ekstrakcję prowadzono z równoczesną derywatyzacją. Na podstawie analiz wodnych roztworów wybranych związków karbonylowych oceniono precyzję obydwóch metod. Ze względu na odzysk oraz wartość względnego odchylenia do analiz próbek środowiskowych pobranych z obszarów silnie uprzemysłowionych i rolniczych wybrano metodę B. Analiza próbek środowiskowych wykazała znaczne zróżnicowanie stężeń aldehydów w mokrej depozycji w zależności od lokalizacji punktu pobierania próbek. W przypadku próbek pobranych z obszarów rolniczych dominującymi aldehydami były formaldehyd i acetaldehyd. Formaldehyd stanowił od 31% do 47% oznaczonych związków. Podczas gdy w próbkach pobranych w pobliżu źródeł komunikacyjnych w depozycji stwierdzono udział akroleiny w oznaczonych aldehydach na poziomie od 62% do 64% oznaczonych związków.

7

Usuwanie zanieczyszczeń w wodach technologicznych metalurgii metali nieżelaznych za pomocą reakcji Fentona

Kurowski R., Czaplicka M., Fijałkowska A., Bratek Ł.

Rudy i Metale Nieżelazne

|

2013

|

R. 58, nr 7

365-369

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych utleniania wody technologicznej, charakteryzującej się wysokim ChZT oraz pH < 2, za pomocą nadtlenku wodoru oraz odczynnika Fentona. Badania prowadzono przy różnych stosunkach masowych ChZT: H2O2 oraz ChZT: H2O2:Fe2+. Stwierdzono, że najwyższe obniżenie tego parametru wynoszące 44 % nastąpiło dla zależności ChZT(gO2) : H2O2(g) jak 1,0 : 2,5. Przebieg zmian ChZT w funkcji czasu wskazuje, że reakcje chemiczne prowadzące do obniżenia tego parametru zachodzą bezpośrednio po dodaniu utleniacza. Wyniki badań możliwości wykorzystania reakcji Fentona do obniżenia ChZT wykazały, najwyższy spadek wartości tego parametru, o około 64 %, nastąpił przy stosunku reagentów ChZT(gO2) : H2O2(g) : Fe2+(g) równym 1,0 : 2,5 : 1,25. Korekcja pH do poziomu około 3 pozwoliła na zwiększenie efektywności spadku ChZT o 77 %. Dodatek zarówno nadtlenku wodoru, jak i odczynnika Fentona prowadził do powstawania fazy stałej zbudowanej głównie z żelaza, arsenu oraz jonów siarczanowych (VI).

EN

The study presents results of laboratory investigations into oxidation of process water of high COD and pH < 2, with application of hydrogen peroxide and Fenton’s reagent. The studies were conducted at various COD: H2O2 and COD:H2O2:Fe2+ ratios. It was found out that the highest reduction (44 %) of the parameter was reached for COD(gO2):H2O2(g) of 1.0:2.5. Changes of COD with time indicate that chemical reactions leading to reduction of the parameter take place immediately after oxidizer addition. Investigations into possibilities for application of Fenton reaction for COD reduction showed that the biggest reduction of that parameter, of about 64 %, was reached at COD(gO2):H2O2(g):Fe2+(g) ratio of 1,0 : 2,5 : 1,25. Correction of pH to the level of about 3 brought increase in COD reduction efficiency by 77 %. Both addition of hydrogen peroxide and Fenton’s reagent resulted in formation of solid phase which was mainly composed of iron, arsenic and sulfate(VI) ions.

8

Comparison of two different analytical procedures for determination of total mercury in wet deposition samples

Nowak B., Grzegorczyk M., Czaplicka M., Zielonka U.

Environment Protection Engineering

|

2013

|

Vol. 39, nr 1

75--85

EN

Comparison studies have been performed on determination of total mercury in wet deposition by two analytical methods. The studies were carried out in the period of March to November 2009 at the sampling point located near intensive traffic in Southern Poland (Zabrze). The difference between these two methods consisted in preparation of samples for analysis and in the type of measuring device. In both cases, the method of cold vapour atomic absorption spectrometry (CV-AAS) after reduction of SnCl2 was used by means of a mercury analyzer model MA-2 produced by Nippon Instruments Corp. or of a mercury analyzer RA-915+ produced by LUMEX. Good agreement of the results have been obtained (relative error of the determination between the methods varied from 18% to 40%). Both analytical methods can be considered equivalent and used as a reference to each other. Quantity assessment of mercury wet deposition in southern Poland is lower than in 90 s, but still much higher in comparison with other countries in Europe and worldwide (ca. 30 μg·m -2·year -1.

9

Zmiany w europejskim prawie środowiskowym

Chmielarz A., Czaplicka M.

Rudy i Metale Nieżelazne

|

2012

|

R. 57, nr 2

94-97

PL

Przedstawiono podstawowe informacje dotyczące nowej dyrektywy Unii Europejskiej o emisjach przemysłowych, proponowanych zmianach w protokole z Goteborga, protokole metali ciężkich (HMP) oraz o przygotowywanym nowym akcie prawnym, zwanym dyrektywą rtęciową. Omówiono konsekwencje tych zmian dla działalności branży metali nieżelaznych w Polsce.

EN

Paper presents basic information on the new European Union directive on industrial emissions, proposed changes in Gothenburg's protocol, heavy metals protocol, new act called 'mercury directive' and their influence on the Polish non?ferrous metals industry.

10

Działalność naukowo-wdrożeniowa Zakładu Ochrony Środowiska w latach 2006-2011

Czaplicka M., Mrozowski J.

Rudy i Metale Nieżelazne

|

2012

|

R. 57, nr 3

156-199

PL

Badania prowadzone w Zakładzie Ochrony Środowiska w ostatnich 5 latach skupiają się głównie na realizacji prac badawczo-naukowych związanych z: 1 - odsiarczaniem gazów przemysłowych, w tym energetycznych, metodami mokrymi oraz projektowaniem nowych rozwiązań konstrukcyjnych z tego zakresu, 2 - zagospodarowaniem odpadów przemysłu metali nieżelaznych, 3 - technologiami oczyszczania wód i ścieków oraz 4 - szeroko rozumianą analityką środowiska, obejmującą zarówno pomiary emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza w wyniku realizacji procesów technologicznych, jak i pomiarami emisji zanieczyszczeń we wszystkich komponentach środowiska. Zakład Ochrony Środowiska jest laboratorium akredytowanym przez Polskie Centrum Akredytacji w zakresie pomiarów emisji zanieczyszczeń i sprawności urządzeń odpylających (Certyfikat Akredytacji numer AB 073). Ponadto w zakładzie prowadzone są prace związane z oceną oddziaływania technologii na środowisko.

EN

Research conducted at the Department of Environmental Protection in the past 5 years focused primarily on the implementation of scientific research related to: 1 - flue gas industry, including energy, wet methods and designing new design of this range, 2 - waste management industry, non-ferrous metals , 3 - water treatment technologies and wastewater treatment, and 4 - broadly defined analytics environment, including both the measurement of pollutant emissions into the air as a result of technological processes, and measurements of the emission of pollutants in all components of the environment.

11

Metody oznaczania całkowitej rtęci gazowej (TGM) w powietrzu atmosferycznym

Nowak B., Czaplicka M.

Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów

|

2011

|

Vol. 45, nr 2

37-49

PL

Już od kilkunastu lat rtęć i jej związki znajdują się w kręgu zainteresowania badaczy na całym świecie, przez co zanieczyszczenie środowiska, a w szczególności powietrza atmosferycznego tym metalem, nabiera znaczenia o wymiarze globalnym. W ostatnich kilkunastu latach nastąpił rozwój automatycznych metod instrumentalnych oznaczania TGM w powietrzu atmosferycznym. Metody te mogą z sukcesem zastępować klasyczne i uznane manualne procedury oznaczania rtęci gazowej. Rozwój tych metod uczynił możliwym oznaczanie wszystkich poziomów TGM jakie występują w atmosferze, od tłowych do wysokich stężeń powstałych w wyniku działania czynników antropogenicznych. W artykule przedstawiono przegląd aktualnych metod oznaczania zawartości całkowitej gazowej rtęci (TGM) w powietrzu atmosferycznym. Analiza ta pokazuje możliwości analityczne poszczególnych urządzeń oraz możliwe do osiągnięcia przez nie granice oznaczalności. Jak pokazały przytoczone badania porównawcze zawartości TGM w powietrzu atmosferycznym, wszystkie zastosowane tam metody, zarówno te manualne, jak i automatyczne dają porównywalne wyniki.

EN

For many years mercury and its compounds have been a key issue for researchers all over the world, therefore contamination of environment by Total Gaseous Mercury (TGM), especially atmospheric environment, has come into prominence of a global scale. In recent years, methods for an automatic mercury determination in ambient air have been developed which can successfully substitute the conventional and commonly used manual mercury determination methods. Development of automatic mercury determination methods enables measuring all TGM levels which occur in the atmosphere including both background level as well as high concentration levels due to anthropogenic emission. The paper presents a review of TGM determination methods in ambient air focusing on the analytical capability of different analyzers and their quantification limits. Investigations of different measurement methods showed that both manual and automatic methods provide comparable results.

12

Charakterystyka polibromowanych difenyloeterów jako bromoorganicznych retardantów palenia

Fulara I., Czaplicka M.

Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology

|

2010

|

R. 15, NR 1

55--64

PL

Polibromowane difenyloetery (PBDEs) należą do grupy persystentnych zanieczyszczeń organicznych POPs (Persistent Organic Pollutants). Stosowane są jako palne retardanty w tworzywach sztucznych, farbach, lakierach oraz materiałach tekstylnych. Polibromowane difenyloetery stanowią duże zagrożenie dla środowiska ze względu na dużą trwałość oraz potencjalną łatwość w przedostawaniu się do niego ze względu na brak wiązań chemicznych z matrycą tworzyw, do których są dodawane. Przeprowadzone rozeznanie literaturowe potwierdziło występowanie tej grupy związków w większości elementów środowiska wodnego i lądowego m.in. w: powietrzu, wodach, osadach, rybach, małżach, ptakach, ssakach, a także tkankach ludzkich. Dane na temat toksyczności PBDEs są mocno ograniczone. Stężenia PBDEs w tkankach ludzkich są mniejsze w porównaniu do stężeń innych substancji z grupy persystentnych zanieczyszczeń środowiska, takich jak PCB oraz DDE. Należy podkreślić, że podczas gdy stężenia związków chloroorganicznych maleją, poziom PBDEs w tkankach ludzkich stale rośnie. Pomimo wprowadzenia wielu ograniczeń i zakazów w stosowaniu tych bromoorganicznych retardantów palenia, rozszerzenie badań dotyczących PBDEs jest konieczne do pełnej oceny stopnia zagrożenia, jakie stanowią dla środowiska.

EN

Polibrominated diphenyl ethers are a part group of Persistent Organic Pollutants. They are used as flammable retardants in plastics, paints, varnishes and textile materials. Polibrominated diphenyl ethers are a big threat to environment because of two reasons. Firstly, they have high persistence and secondly, they can easily get into environment due to lack of chemical bonds with matrix of materials, to which they are added. Recognition in professional literature has confirmed occurrence of these compounds in majority of elements of water and land environment, such as air, waters, sludge, fish, bivalves, birds, mammals, and human tissues. Data concerning toxicity of PBDEs is very limited. Concentration of PBDEs in human tissues is lower than concentration of other persistent pollutants, such as PCB and DDE. It should be empahized that while concentration of chlorinated organic compounds is going down, the level of PBDEs in human tissues is constantly growing. In spite of introducing many limitations and prohibitions in using brominated organic flame retardants, conducting extended reasearch on PBDEs is necessary to give full assessment of danger that the compounds constitute to environment.

13

Polska baza surowcowa litu w kontekście światowych tendencji produkcji węglanu litu z solanek i litonośnych wód termalnych

Fijałkowska A., Kurowski R., Czaplicka M.

Rudy i Metale Nieżelazne

|

2008

|

R. 53, nr 9

548-554

PL

W skorupie ziemskiej lit występuje wspólnie z sodem i potasem i jest najlżejszym spośród pierwiastków występujących w stanie stałym. Krajowe zapotrzebowanie na surowce litu, głównie tlenku i wodorotlenku litu, w całości pokrywa import. Sprowadzane związki litu wykorzystuje się w Polsce głównie w przemyśle szklarskim, tworzyw sztucznych, farmaceutycznym, ceramice oraz elektronice. Ponadto lit i jego związki znajdują zastosowanie przy produkcji baterii i akumulatorów litowo-jonowych. Lit, w postaci minerałów, stanowi 0,0007 % skorupy ziemskiej. Główne źródło litu stanowią koncentraty spodumenu (zawartość LiO2 ok. 8,0 %), lepidolitu (4,9 %) oraz petalitu (ok. 4,0 %). Ponadto istotnym jego źródłem są solanki i litonośne wody termalne, które zawierają od 0,02 do 0,2 % litu. Pozyskiwanie litu z tych ostatnich (głównie w postaci węglanu litu) związane jest bezpośrednio z niższymi kosztami produkcji Li2CO3 w porównaniu do produkcji soli litu ze złóż spodumenowych. W niniejszym artykule podjęto próbę zinwentaryzowania wód i solanek wypompowywanych na powierzchnię z uwagi na konieczność odwadniania kopalń. Badane wody kopalniane pobrane zostały z kopalń Kompanii Węglowej S.A., Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń - CZOK oraz z rejonów odwaniania Zakładów Górniczych rud miedzi. Solanką o największej zawartości litu - 23,3 mg Li/l jest roztwór z Zakładów Górniczych w Sieroszowicach. Z 46 przebadanych próbek wód kopalnianych pochodzących z górnictwa węgla kamiennego, jedynie w siedmiu próbkach zawartość litu była wyższa niż 1,9 mg/dm3, przy czym największą jego zawartość (5,85 mg Li/dm3) oznaczono w próbce wody dołowej z KWK Knurów. Ponadto w pracy przedstawiono proces produkcji węglanu litu z solanek, polegający głównie na wielokrotnym odparowywaniu i zagęszczaniu roztworu pierwotnego solanki. Prowadzi to do sukcesywnego wytracania się soli pierwiastków towarzyszących, tj. sodu, wapnia, potasu i magnezu, z równoczesną koncentracją litu w solankach.

EN

The paper represent an attempt to make an inventory of waters and brines which are pumped out to the surface in the result of removal of water from mines. The studied mine waters were sampled from mines of Coal Company, Central Mine Drainage Company - CZOK and from the areas of drainage of copper ore mining plants. Of 46 investigated mine water samples from coal mining industry only in seven samples lithium content exceeded 1.9 mg/dm3, and the highest content (5.85 mg Li/dm3) was found in the water from KWK Knurów. Various applications for lithium, considering future consumption, were indicated, such as production of lithium-ion batteries, analgesics, sedatives, in nuclear technology and in metallurgy. Additionally, process for production of lithium carbonate from brines, based mainly on repeated evaporation and concentration of the initial brine solution is presented.

14

Dwa lata uczestnictwa IMN w projekcie europejskim BioMinE: Biotechnologie w zastosowaniu do europejskich zasobów surowców metalonośnych

Wesołowska K., Chmielarz A., Czaplicka M., Fijałkowska A.

Rudy i Metale Nieżelazne

|

2007

|

R. 52, nr 5

270-271

15

Stężenie rtęci w powietrzu atmosferycznym na obszarze aglomeracji miejsko-przemysłowych

Czaplicka M., Pyta H., Szmyd E.

Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów

|

2007

|

Vol. 41 nr 5

142-147

PL

W pracy przedstawiono wyniki wstępnych badań stężenia rtęci całkowitej w powietrzu w obrębie Aglomeracji Górnośląskiej. Zaprezentowano również wyniki pomiarów stężenia rtęci związanej z pyłem zawieszonym. Oznaczano zawartości rtęci we frakcjach pyłu PM10 i PM2.5. Przeprowadzone badania wykazały, że średnie w miesiącu stężenie rtęci całkowitej wahało się w granicach od 4,1 ng/m3 do 9,1 ng/m3. Najwyższe stężenia rtęci obserwowano w okresie zimowym, zwłaszcza w miesiącach charakteryzujących się niskim opadem atmosferycznym. Stwierdzono również, że 77% rtęci obecnej we frakcji pyłu PM10 stanowiła rtęć związana z frakcją respirabilną PM2.5. Zawartość rtęci w pyle PM2.5, w przeliczeniu na masę zatrzymanego pyłu, była o 17% wyższa niż w przypadku PM10.

EN

The study presents results of initial investigations of the total mercury concentration data in the air of the Upper Silesia Agglomeration. Results of the mercury concentration measurements related to suspended dust are also presented. Mercury contents in fractions of PM10 and PM2.5 were determined. The conducted investigations showed the average monthly mercury concentration between 4.1 ng/m3 to 9.1 ng/m3. The highest mercury concentration was identified in winter, especially during the months of low precipitation. It was also found that 77% of the dust mercury present in the PM10 fraction was related to the respirable fraction of PM2.5. Mercury content in PM2.5 dust expressed as a mass ratio of the retained dust was 17% higher than in the case of PM10.

16

Influence of photodegradation on mutagenic activity of aquatic solution of chlorophenols

Czaplicka M., Mielżyńska D.

Environmental Biotechnology

|

2007

|

Vol. 3, No. 1

30-36

EN

The paper presents the effect of UV radiation of 254 nmwavelength on the mutagenic activity of aquatic solutions of 3-chlorophenol (3-CP), 2,4-dichlorophenol (PCP), 2,4,6-trichlorophenol (2,4,6-TCP) and pentachlorophenol (PCP). Mutagenicity studies were carried out on two Salmonella strains: TA98 and TA100, with and without metabolic activation by S9 mix. Stable intermediate products of photodegradation have been identified using the GC/MS method. Chlorophenols in doses below 0.1µg were strongly mutagenic towards both strains: TA98 and TA100. The mutagenic properties of aquatic solutions of chlorophenols for both strains decreased as follows: PCP>=2,4-DCP>2,4,6-TCP>3-CP. Aquatic solutions of three chlorophenols after their photodegradation were non-mutagenic for both bacterial strains, except for 2,4-dichlorophenol. In the case of this compound, the products of its decomposition were more mutagenic for the TA100 strain. No significant metabolic activation by S9 mix was observed which suggests a direct mutagenic impact of chlorophenols on the tested Salmonella strains.

17

The kinetics study of the photodegradation of chlorophenols in aquatic environment

Czaplicka M.

Polish Journal of Chemical Technology

|

2005

|

Vol. 7, nr 1

8-12

EN

The rates of photolysis degradation of 3-chlorophenol, 2,4-dichlorophenol, pentachlorophenol in an aqueous solution were determined. The results obtained show that under the experiments conditions, the rate constants decreased in the PCP > 2,4-DCP> 3-CP order. The quantum yields of the photolysis for the selected chlorophenols at 254 nm were also studied. The kinetic curves, the reaction rate and the rate constant reaction of the photodegradation of chlorophenols were presented. The main photodegradation pathways and primary products were identified.

18

Gas/particle partition coefficient of PAHs in traffic and processing aerosols

Czaplicka M., Witkiewicz Z.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr 11

1191-1199

EN

Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) are extremely harmful to the natural environment. These compounds are emitted to the atmosphere from processes of combustion of solid and liquid fuels, by metallurgy etc. The emitted PAHs occur in two forms: adsorbed on particular matter or in the gaseous phase. In the paper, the gas/particle partition of PAHs in aerosols emitted from the process of solid fuels combustion, vehicular sources and from same selected non-ferrous metals processes between these two forms is considered.

PL

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, WWA (PAHs) stanowią poważne zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Związki te są emitowane do atmosfery w wyniku procesów spalania paliw ciekłych i stałych, metalurgicznych i innych. Emitowane WWA występują w dwóch formach: zaadsorbowanej na pyle i w fazie gazowej. W niniejszej pracy przedstawiono podział WWA między cząstki stałe aerozolu a fazę gazową dla aerozoli emitowanych w procesach spalania paliw stałych, źródeł komunikacyjnych i wybranego procesu metalurgii metali nieżelaznych.

19

Determination of chlorophenols and their photodegradation products in aqueous solutions using liquid-liquid extraction and solid phase microextraction : a comparison

Czaplicka M., Mańko T., Wypych J.

Chemia Analityczna

|

2005

|

Vol. 50, No. 5

887-896

EN

A comparison of two methods for the separation of chlorophenols and hydroxybcnzenes in aquatic environment has been performed. The first method (A) was liquid-liquid extraction (LLE) with methylcne chloride as an extracting solvent. The second method (method B) was solid phase microextraction (SPME). Polyacrylate fibre (PA) was applied for the separation of chlorophenols and their photodegradation products. In both cases quantitative analyses were performed by GC-MS. Analytical conditions for each method were established. Recovery, standard deviation, and limit of detection (LOD) for each method were also determined. The obtained results have shown that LLE is a useful precon-ccntration method for the determination of chlorophenols in aqueous samples. However, it is inappropriate for the determination of hydroxybenzenes and chloroquinones. This study has demonstrated that SPME is a useful technique for trace analysis of chlorophenols and hydroxybenzenes in water. It offers LODs in the range 3.9-22.5 ng L-1 for chlorophenols and 0.46-1.21 μg L-1 for hydroxybenzenes.

PL

Porównano dwie metody izolacji chlorofenoli i produktów ich fotorozkladu w próbkach wody. W pierwszej metodzie (metoda A) do izolacji oznaczanych związków zastosowano ekstrakcję chlorkiem metylenu (ekstrakcja ciecz-ciecz). W drugiej metodzie (metoda B) do oznaczania analitów zastosowano mikroekstrakcję do fazy stałej (SPME) z wykorzystaniem włókna PA. W obu przypadkach oznaczanie ilościowe przeprowadzono przy użyciu chromatografu gazowego sprzężonego ze spektrometrem mas. Dla każdej z zastosowanych metod określono parametry charakterystyczne takie jak: wartości odzysku analitów. odchylenie standardowe i granice wykrywalności (LOD). Uzyskane wyniki wykazały, że ekstrakcja ciecz-ciecz rnoże być stosowana do izolacji chloro fenoli z próbek wody. Metoda ta jest jednak rnało przydatna do wydzielania hydroksybensenów i chlorochinonów. W pracy wykazano, że zastosowanie techniki SPME umożliwia równoczesne oznaczanie chiorofenoli i hydroksybenzenów w środowisku wodnym. Granica oznaczalności metody dla chiorofenoli wahała się w przedziale 3.9-22.5 ng L-1 w zależności od związku oraz w przedziale 0.46-1.21 μg L-1 w przypadku hydroksybenzenów i chlorochinonów.

20

Wpływ właściwości rozpuszczalnika na kinetykę fotodegradacji 3-chlorofenolu

Czaplicka M.

Inżynieria Chemiczna i Procesowa

|

2004

|

T. 25, z. 2

481-494

PL

Przedstawiono wyniki badań fotodegradacji 3-chlorofenolu pod działaniem promieniowania UV w rozpuszczalnikach polarnych i cykloheksanie. Badano wpływ właściwości rozpuszczalnika na szybkość reakcji. Zidentyfikowano trwałe produkty pośrednie reakcji rodnikowych oraz opisano krzywe kinetyczne ich powstawania. Wyznaczono stałe szybkości reakcji pierwszorzędowych.

EN

Experimental results of the investigations on the photodegradation of 3-chlorophenol by UV radiation in polar solvents and cyclohexane were present. Influence of solvents properties on reaction rate was studied. The intermediate reaction products of radical reactions were identified. The kinetic curves for formation these products were described. The reaction rate constants for first order reactions were determined.