Artykuł przedstawia zmiany dotyczące koncepcji wartościowania techniki jako jednego z narzędzi kontrolowania skutków jej upowszechniania. Zmiany te wiązały się z przemianami samej techniki i ze środowiskowymi, społecznymi (kulturowymi) skutkami jakie one wywoływały. Były także związane ze sposobami upowszechniania techniki i w konsekwencji tłem były tu również zmiany w sposobie pojmowania techniki w relacji do człowieka, społeczeństwa, kultury i natury. Najnowszym wyzwaniem jest perspektywa przemysłu 4.0 i związane z nim kształtowanie się społeczeństwa cyfrowego.
EN
The article presents some changes concerning with the technology assessment understood as one of tools of the controlling of impacts of the technology dissemination. Those changes were connected with the changes of technology and with its environmental, societal (cultural) impacts. They were also connected with the ways of dissemination of technology as well as with the changes of its understanding in the relations with the man, society, culture and nature. The latest challenge is connected with the perspective of industry 4.0 and with the development of digital society.
Artykuł przedstawia problemy związane ze zmieniającą się rolą nauki i techniki w relacji do społeczeństwa. W kontekście tych zmian pojawiła się koncepcja odpowiedzialnych innowacji (responsible research and innovations – RRI). Urzeczywistnienie tej koncepcji wiąże się z koniecznością udziału społeczeństwa w procesach rozwoju i upowszechniania innowacji. Artykuł przedstawia rolę nauki i techniki w procesie realizacji RRI. Jest ona związana między innymi z koniecznością współodpowiedzialności różnych podmiotów oraz z wartościowaniem techniki (technology assessment). Zmiany odnośnie do odpowiedzialności technonauki wiążą się także ze zmianą roli wiedzy i niewiedzy w procesach współodpowiedzialności.
EN
The article presents the problems connected with the changing role of science and technology in relation to the society. In connection with those changes the conception of “responsible research and innovations” (RRI) arises. The realization of this conception is connected with the necessity of participation of society on the processes of innovation’s development. The article presents the role of science and technology and society in the realization of RRI. It is connected with the necessity of co-responsibility of different subjects and with the technology assessment. The changes of responsibility of technoscience are connected with the role of the knowledge and the lack of knowledge in the processes of co-responsibility.
Artykuł omawia rolę etyki jako jednego z ważnych czynników ekorozwoju w dziedzinie nauki i techniki. Rozwój cywilizacji współczesnej zależny jest w dużym stopniu od skutków upowszechniania odkryć nauki i techniki. W tym względzie etyka może być jednym z czynników regulacji działań w nauce i technice oraz eliminacji ich negatywnych skutków. W artykule wskazane są też zasady bezpieczeństwa i odpowiedzialności jako związane z ideą ekorozwoju i warunki ich urzeczywistniania w nauce i technice.
EN
The article is discussing the role of ethics in science and technology in connection with the idea of sustainable development. The development of modern civilization is depended on the effects of diffusions of scientifical and technological discoveries. The ethics can be in this case the factor of regulation in science and technology and the factor of elimination their negative effects. The article is showing the principles of responsibility and security, that are connected with the idea of sustainability and the conditions for the realization of those principles in science and technology.
Artykuł omawia problem odpowiedzialności współczesnego człowieka, szczególnie dotyczącej obszaru rozwoju nauki i techniki oraz następstw ich upowszechniania. Kształtowanie się cywilizacji globalnej stanowi w tym względzie określone wyzwanie skierowane właśnie w stronę odpowiedzialności, co jest obecnie związane z koniecznością zmiany w sposobie pojmowania odpowiedzialności i warunków jej urzeczywistniania. Nieprzejrzystość skutków działań, ich intencji oraz nieprzejrzystość zależności przyczynowych - charakterystyczne dla współczesnej cywilizacji -określają nowe warunki dla urzeczywistniania odpowiedzialności człowieka w dzisiejszej zglobalizowanej rzeczywistości.
EN
The article discusses the issue of responsibility of a contemporary man, especially in the area of science and technology development and the consequences of their dissemination. The global civilization development in this area poses a special challenge for the responsibility which is related to the necessity for a change in the way of responsibility taking and the conditions for its realization. Lack of transparency of the effects and their intentions as well as lack of transparency of the cause -effect correlations that feature the present civilization determine the new framework for the realization of the human responsibility in the today's globalized reality.
Artykuł charakteryzuje status wiedzy o skutkach techniki, wskazując na jej szczególne cechy oraz odróżniając ją od wiedzy technicznej. Wiedza o skutkach techniki może być bowiem ważnym czynnikiem zrównoważonego rozwoju. Jej znaczenie w tym względzie jest łączone w artykule z ideą partycypatywnego wartościowania techniki.
EN
This article presents the status of knowledge concerning the effects of technological development showing its particular features and differences to the technological knowledge itself. Awareness of the technology effects may be an important factor in sustainable development. Its importance in that respect the author attributes to the idea of participative technology assesment.
Tematem artykułu jest ryzyko środowiskowe i jego rola we współczesnej cywilizacji. Przedstawiono i omówiono różne źródła ryzyka oraz czynniki sprawiające, iż problem ryzyka staje się dzisiaj ważny zarówno dla nauki jak i dla filozofii. Sytuacja ryzyka stwarza bowiem wyzwanie metodologiczne a także i etyczne dla nauki i techniki współczesnej, co wiąże się ze zmienioną obecnie rolą odpowiedzialności w różnych dziedzinach aktywności człowieka.
EN
The theme of the article is an environmental risk and its role in modern civilization. The diverse sources of the risk as well as its factors responsible for the importance of the nowadays' risk problem both for science and philosophy, have been shown and discussed. The state of risk challenges methologically and ethically the science and contemporary technics what is connected with the changed role of the human responsibility in different fields of activity.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.