Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Budynek Domu Narkomfinu w Moskwie: lekcje z Republiki Weimarskiej

Movilla Vega D., Sotoca A., Gyurkovich M.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2018

|

T. 46

177--196

PL

W sytuacji niestabilności i zmian, które charakteryzowały Związek Radziecki w latach dwudziestych ubiegłego wieku, grupa architektów-konstruktywistów pod przewodnictwem Moisieja Ginzburga zajmowała się problemem braku mieszkań dla pracowników w dużych sowieckich miastach. Rozwiązania wypracowane przez zespół Ginzburga zostały opracowane pod patronatem Sowieckich platform OSA i Strojkom. Zostały przeprowadzone w trzech kolejnych etapach zwieńczonych budową Domu Narkomfinu. Niemniej, architektoniczna nowoczesność osiągnięta w Narkomfinie była związana z postępami w sektorze budownictwa mieszkaniowego poczynionymi przez ich kolegów z Europy. Niniejszy artykuł podejmuje analizę faktycznych powiązań pomiędzy owym moskiewskim prototypem a zachodnimi modelami, które zaczynały być opracowywane w Europie, a zwłaszcza w Niemczech. Przedmiotowa koncepcja umieszcza badania prowadzone przez zespół Ginzburga w procesie skomplikowanej i niezwykle ważnej asymilacji, która integrowała nowe modernistyczne techniki Zachodu.

EN

In the scenario of instability and change that characterised the USSR during the 1920s, the group of constructivist architects led by Moisey Ginzburg were tackling the problem of the lack of housing for workers in large Soviet cities. The solutions provided by Ginzburg’s team were developed under the aegis of the Soviet platforms OSA and Stroykom. They were conducted in three successive stages culminating in the building of the Narkomfin House. However, the architectural modernity achieved in Narkomfin was associated to the advancements in the housing building sector made by their European contemporaries. This article analyses the actual connections between the building of this Moscow prototype and Western models that were beginning to be developed in Europe, especially in Germany. This conception repositions the research conducted by Ginzburg’s team within a process of complex and critical assimilation that integrated the new modern Western techniques.

2

Towards the Cracow Metropolis – a dream or a reality? A selected issues

Gyurkovich M., Sotoca A.

Technical Transactions

|

2018

|

Vol. 115, iss. 2

5--25

EN

Cracow, the former capital of Poland and currently the second-largest Polish city, dreams of becoming the most important metropolis – not only of the Lesser Poland region, but also of the entire southern and south-eastern part of Poland. This paper, based on long-term research and field studies, also refers, in part, to the “Model of the Spatial Structure of Cracow” research programme, which was conducted at the Institute of Urban Design of the CUT under the guidance of M. Gyurkovich with collaboration with A. Sotoca, between October 2016 and July 2017. This is the background against which the selected issues of spatial transformations that took place within the city limits and that influence the urban morphology of Cracow, will be presented against. The type of spatial structure that can currently be observed in Cracow, does not bring to mind an association with the urban form of a European Metropolis. Can the contemporary attempts to create a polycentric urban organism- that can compete with other, well-organised ones, internationally, ever be successful? Will the dream of the Cracow Metropolis ever come true?

PL

Kraków, była stolica Polski i obecnie drugie polskie miasto, marzy o staniu się najważniejszą metropolią nie tylko regionu Małopolski, ale także całej południowej i południowo-wschodniej Polski. Niniejszy artykuł, oparty o długotrwałe badania i studia terenowe, również odnosi się częściowo do programu badawczego „Model Struktury Przestrzennej Krakowa”, opracowanego w Instytucie Projektowania Urbanistycznego PK pod kierunkiem M. Gyurkovicha przy współpracy z A. Sotocą między październikiem 2016 a lipcem 2017 roku. Stanowi on tło, na którym będą prezentowane wybrane zagadnienia przekształceń przestrzennych, które miały miejsce w obrębie miasta, i które wywierają wpływ na morfologię urbanistyczną Krakowa. Rodzaj struktury przestrzennej, który można obecnie zaobserwować w Krakowie, nie wywołuje konotacji z formą urbanistyczną Europejskiej Metropolii. Czy współczesne próby stworzenia policentrycznego miejskiego organizmu, który mógłby konkurować z innymi, dobrze zorganizowanymi miastami na płaszczyźnie międzynarodowej mogą zakończyć się powodzeniem? Czy marzenie o Krakowskiej Metropolii kiedykolwiek się spełni?

3

Zieleń jako element kształtowania miejskich przestrzeni publicznych dedykowanych kulturze – wybrane przykłady

Gyurkovich M., Sotoca A.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2018

|

nr 24

99--110

PL

Obiekty i zespoły architektoniczno-urbanistyczne związane z funkcjami kultury stanowią obecnie w miastach europejskich znaczące dla ich statusu i wizerunku elementy struktury przestrzennej. Współtworzą istotne sekwencje wnętrz urbanistyczno-krajobrazowych, zarówno w obrębie historycznych układów przestrzennych, jak i nowo projektowanych, w tym najczęściej poddawanych procesom rewitalizacyjnym, fragmentów tkanki miejskiej. Wielu z tych przestrzeni towarzyszą kompozycje zielone, najczęściej w postaci niewielkich klombów lub szpalerów drzew, podkreślających monumentalizm założeń urbanistycznych i architektonicznych, które mają symbolizować rangę i pozycję poszczególnych instytucji kultury. Poza historycznymi założeniami rezydencjalno-parkowymi, adaptowanymi obecnie na funkcje związane z kulturą, niezwykle rzadko zdarza się, aby skomponowana zieleń dominowała w tego typu założeniach, nie będąc przede wszystkim tłem dla architektury, ale równoprawnym, jeśli nawet nie- dominującym, elementem kształtującym miejską przestrzeń publiczną. Publikacja przywołuje kilka przykładów współczesnych realizacji takich przestrzeni w metropoliach europejskich.

EN

Architectural and urban structures and complexes associated with cultural functions in European cities currently constitute elements of their spatial structure that are significant to their status and image. They co-create essential sequences of urban and landscape interiors, both within historical spatial layouts, as well as newly-designed ones, most commonly including those fragments of urban tissue that are subjected to urban regeneration processes. Many of these spaces are accompanied by green compositions, most commonly in the form of small flower-beds or rows of trees that highlight the monumentalism of urban and architectural complexes and which are meant to symbolise the rank and position of individual cultural institutions. Apart from historical park and residence complexes that are currently being adapted to functions associated with culture, it is very rare for arranged greenery to dominate in these types of layouts, instead of primarily serving as a background for architecture - an equally significant if not a non-dominant element that shapes urban public space. The publication refers to a number of examples of contemporary built projects of such spaces in European metropolises.

4

Woda dekoracyjna w śródmiejskich przestrzeniach publicznych Barcelony

Gyurkovich M.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2018

|

nr 22

4--14

PL

Woda towarzyszyła architekturze od zarania dziejów, była jednym z podstawowych warunków umożliwiających budowę osad, a następnie miast. Zapewniała przetrwanie, umożliwiała rozwój cywilizacji, stanowiła jedną z linii obrony przed wrogami. Z czasem, oprócz utylitarnych zaczęła też pełnić funkcje symboliczne, dekoracyjne, kompozycyjne. W tradycji katalońskiej najbardziej prestiżowymi przestrzeniami publicznymi były niekoniecznie place, ale raczej las ramblas. To charakterystyczne typologicznie dla tamtejszej kultury urbanistycznej podłużne promenady wysadzane drzewami, zakładane wzdłuż rzek i potoków, wokół których rozwijały się miasta. Te cieki wodne, niegdyś użytkowe, a potem coraz bardziej zanieczyszczone, były następnie ukrywane pod posadzkami. Z czasem także inne, bardziej dekoracyjne sposoby wykorzystania wody przeniknęły do Katalonii z innych części Europy. Parki, skwery i place wyposażone w dekoracyjne elementy wodne to miejsca charakterystyczne w krajobrazie śródmiejskim Barcelony i innych miast. W artykule zostanie omówionych kilka realizacji z lat 1899–2015.

EN

Water has been accompanying architecture since the dawn of time. It was one of the fundamental conditions enabling to build settlements, and subsequently towns. It secured survival; it enabled the development of civilisations; it constituted one of defence lines against enemies. In time, besides utilitarian functions it started to fulfil symbolic, decorative, and compositional ones. In the Catalan tradition the most prestigious public spaces where not necessarily squares, but rather las ramblas. These are longitudinal tree-lined promenades, typologically characteristic for the local urban culture, designed along rivers and streams, around which towns would develop. These watercourses, once fulfilling utilitarian functions, in time becoming more and more polluted, were subsequently hidden underneath the ground. Over the ages also other, more decorative ways of making use of water reached Catalonia from other parts of Europe. Parks, squares, and piazzas equipped with decorative water features are characteristic places in the downtown landscape of Barcelona and other cities. This paper presents several projects from the years 1899–2015.

5

Muzea Madrytu – gra światła i cienia

Gyurkovich M.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2017

|

Nr 51

15--29

PL

W ostatnich kilkudziesięciu latach możemy zaobserwować wzrost roli obiektów i zespołów o funkcjach związanych z kulturą i przejmowaniu przez nią symbolicznych znaczeń, które dotychczas w europejskiej przestrzeni miejskiej pełniły jedynie budowle związane z władzą i religią. W wyniku przemian cywilizacyjnych i procesów globalizacji, w centralnych dzielnicach metropolii europejskich pozostało wiele wartościowych artystycznie obiektów. Z różnych przyczyn nie mogą one dłużej pełnić swych pierwotnych funkcji. Niektóre z nich są wykorzystywane przez rosnące w siłę i znaczenie instytucje związane z kulturą, a projekty adaptacji stają się ważnymi dla rozwoju architektury i sztuki, a zarazem praktyki konserwatorskiej. Współczesna adaptacja zabytkowych budowli do nowych funkcji nie jest procesem łatwym. Najważniejszymi z punktu widzenia konieczności zachowania autentycznej struktury architektonicznej, a także rozróżnienia jej od części współczesnych, wydaje się być zagadnienie formy przebudowywanego obiektu. Jest ono ściśle związane zarówno z aspektami architektoniczno-konserwatorskimi, jak i twórczą postawą współczesnego architekta-artysty, zgodnie z maksymą: Conservatio est continua creatio. Szczególne miejsce w historii architektury ostatnich kilku dekad zajmują muzea – także powstałe w wyniku adaptacji zastanych budowli. Artykuł przedstawia kilka realizacji powstałych w początkach XXI wieku w Madrycie.

EN

During the last decades we could observe a growing role of objects and complexes serving functions related to culture that also takes over symbolic meanings which, previously in the European urban space, were fulfilled solely by edifices associated with authority and religion. As a result of civilisation transformations and globalisation processes, many objects of artistic value have remained in central districts of European metropolises. For various reasons they can no longer serve their previous functions. Some are used by culture-related institutions growing in power and significance, and adaptation projects become important for the development of art and architecture, as well as conservation practice. Contemporary adaptation of historic buildings for new functions is not an easy process. The most important, taking into account the need to preserve the authentic architectonic structure and to distinguish it from modern sections, seems to be the issue of form of the adapted objects. It is closely connected to both architectonic-conservation aspects and the creative attitude of the modern-day architect-artist, according to the maxim: Conservatio est continua creatio. A particular place in the history of architecture of the last several decades has been held by museums – also those created as a result of adaptations of existing buildings. The article presents several realisations created at the beginning of the 21st century in Madrid.

6

Adaptacje zabytkowych struktur dla nowych potrzeb. Część 2 – wybrane przykłady z Barcelony

Gyurkovich M.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2017

|

Nr 52

14--26

PL

Zmiany użytkowania przestrzeni miejskich, a zwłaszcza zmiany funkcji obiektów i zespołów zabudowy w miastach historycznych, są nieuchronną konsekwencją postępu. Budynki zabytkowe bardzo często posiadają, poza historyczną, także dużą wartość artystyczną. Czasami przez dziesięciolecia, opuszczone lub wykorzystywane tylko częściowo, nie mogą nadal pełnić swoich pierwotnych funkcji. Wynika to z wielu przyczyn, przede wszystkim ze zmieniających się standardów, a także z odmiennych potrzeb i oczekiwań społecznych. Nie należy zapominać, że działania wojenne, które nie omijały przecież miast europejskich położonych w basenie Morza Śródziemnego w okresie ostatnich dwóch tysiącleci, pozostawiły po sobie uszkodzone fragmenty tkanki architektonicznej. Wykorzystywane niezgodnie z pierwotnym przeznaczeniem lub rozbierane na potrzeby wznoszenia kolejnych obiektów, struktury te niejednokrotnie posiadają wyjątkową wartość architektoniczną. Obecnie adaptowane są coraz częściej do nowych funkcji. Dzięki temu to, co z nich pozostało, może zostać zachowane dla przyszłych epok, zamiast ulegać dalszej degradacji, co jest zgodne z fi lozofi ą rozwoju zrównoważonego. Wiele spośród obiektów opuszczonych z różnych przyczyn przez poprzednich użytkowników (przemysł, wojsko, instytucje świeckie i kościelne) wydaje się być szczególnie predestynowanych do adaptacji na potrzeby kultury, co pokazuje szereg realizacji europejskich. W niniejszym artykule przedstawiono kilka przykładów takich realizacji z Barcelony, miasta kręgu kultury śródziemnomorskiej, aspirującego do pozycji „miasta globalnego”.

EN

Changes in the way urban spaces are used, particularly changes in functions of urban structures and units in historic cities, constitute an imminent consequence of progress. Historic buildings very often have – besides the historic one – also great artistic value. Sometimes abandoned for decades, or used only partially, they are not able to fulfi l their initial functions. This results from many reasons, most of all from changing standards, as well as different social needs and expectations. It should not be forgotten that warfare, which did not omit European cities located in the Mediterranean over the last two thousand years, left damaged fragments of the architectural tissue. Used differently than designed, or disassembled for the purposes of erecting new buildings, these structures frequently have a unique architectural value. Today more and more often they get adapted to new functions. Thanks to this, whatever is left of them, can be maintained for the years to come, instead of being subjected to further degradation, which is consistent with the philosophy of sustainable development. Many structures, abandoned by their previous users (industry, army, secular and church institutions) for different reasons seem to be particularly predestined to be adapted for the purposes of culture, which is demonstrated in a number of European projects. This paper presents several examples of such projects from Barcelona, a city from the circle of the Mediterranean culture, aspiring to the position of a ‘global city’.

7

Adaptacje zabytkowych struktur dla nowych potrzeb – część 1 – wybrane przykłady z Madrytu

Gyurkovich M.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2017

|

Nr 50

30--43

PL

Postęp cywilizacyjny i rozwój technologiczny od stuleci wymuszał zmiany użytkowania przestrzeni miejskich, w tym może przede wszystkim substancji architektonicznej budującej tkankę urbanistyczną. Wraz z wprowadzeniem pojęcia zabytku nastąpił długotrwały proces uświadomienia sobie przez coraz szersze kręgi społeczne potrzeby ochrony dziedzictwa poprzednich epok. Obecnie wydaje się, że – przynajmniej w kręgach decyzyjnych – powszechna jest akceptacja dla konieczności adaptacji historycznych, wartościowych struktur do nowych celów, zamiast ich niszczenia i wyburzania. Globalne procesy ekonomiczne sprawiły, że w ostatnim półwieczu obserwujemy wycofywanie się produkcji przemysłowej, która niegdyś stanowiła o sile i mocnej pozycji naszego kontynentu, w inne obszary świata. Tym samym w miastach europejskich, także w obrębie ich centralnych dzielnic, pozostało wiele opustoszałych i niechcianych budynków, zespołów architektoniczno-urbanistycznych i struktur inżynieryjnych. Świadczące niegdyś o wysokim statusie miast i metropolii zabytki związane z dziedzictwem przemysłowym niejednokrotnie posiadają, poza historyczną, także dużą wartość artystyczną. Towarzyszą im często obiekty infrastruktury technicznej i komunikacyjnej. Takie zespoły i obiekty, które nie mogą już pełnić dotychczasowych funkcji, adaptowane są coraz częściej na rozmaite potrzeby. Wiąże się to także z wytycznymi wynikającymi z potrzeb rozwoju zrównoważonego, w imię których konieczne wydaje się być ponowne wykorzystanie już raz zurbanizowanych obszarów, w celu zachowania jak największych terenów naturalnych poza miastami i wewnątrz nich. Wiele spośród obiektów użytkowanych uprzednio przez przemysł lub wojsko wydaje się być szczególnie predestynowanych do adaptacji na potrzeby kultury, co pokazuje szereg realizacji europejskich. W niniejszym artykule przedstawionych zostanie kilka przykładów takich realizacji z Madrytu.

EN

For centuries civilisational progress and technological development have enforced changes in the use of urban space, including primarily the architectonic substance building urban tissue. With the introduction of the notion of monument there started the lengthy process of realizing the need to protect the heritage of previous epochs among ever-wider social circles. Nowadays it seems that – at least among the decisionmaking circles – it is commonly accepted that valuable historic structures need to be adapted to serve new purposes, instead of being destroyed and demolished. As a result of global economic processes, during the last half a century we could observe withdrawing industrial production which used to decide about the power and strong position of our continent, into other areas of the world. Thus, many abandoned and unwanted buildings, architectonic – urban-planning complexes and engineering structures were left in European cities, and within their central districts. Once bearing evidence of the high status of cities and metropolises, monuments related to industrial heritage frequently posses not merely historic but also considerable artistic value. They are often accompanied by objects of technological and communications infrastructure. Such complexes and objects, which can no longer serve their former functions, are adapted to satisfy different needs. It is also connected to guidelines resulting from the needs of sustainable development, because of which it seems necessary to re-use the already urbanised areas in order to preserve the largest possible natural areas both outside and inside cities. Many objects previously used by the industry or the military seem to be particularly predestined to be adapted to cultural needs, which is shown in several European realisations. This article presents a few examples of such realisations from Madrid.

8

Rola światła w architekturze na przykładzie ikonicznych obiektów kultury. Wybrane przykłady

Gyurkovich M.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2017

|

nr 18

95--105

PL

Światło, to naturalne, jak i to sztuczne jest niezbywalnym tworzywem architektury, na równi z drewnem, kamieniem, betonem, cegłą, stalą i szkłem. Tak było od zarania ludzkości, tak jest i obecnie, nawet w czasach prymatu technologii nad tym, co Rasmussen nazywał „odczuwaniem architektury”. W obiektach mieszkalnych, biurowych, czy przemysłowych światło spełnia przede wszystkim rolę utylitarną. Jego dostęp do poszczególnych pomieszczeń określony jest dokładnymi przepisami, które mówią także o wartościach światła sztucznego potrzebnego do oświetlenia każdego m2 powierzchni, w zależności od funkcji. Monumentalne, czy kameralne, budowle sakralne oraz te poświęcone kulturze są szczególnym polem do eksperymentowania ze światłem. Pomaga ono budować emocje, konieczne do właściwego odbioru dzieła architektonicznego. Wydobywa kształty, podkreśla kolory i właściwości materiału. Artykuł będzie poświęcony roli światła w budowaniu formy architektonicznej na przykładzie ikonicznych obiektów kultury, z uwzględnieniem przykładów polskich.

EN

Light, the natural as well as the artificial one, is an indispensable architectural material, the importance of which is equal to that of wood, stone, concrete, brick, steel, and glass. It has been so since the birth of humanity, it is so today, even in the times when technology dominates what Rasmussen called ‘experiencing architecture’. In residential, office or industrial buildings, light fulfils most of all a utilitarian role. Its access to individual rooms is governed by detailed regulations, which also provide for values of artificial light necessary to illuminate each square metre of the floor area, depending on the function. Monumental or more private, sacral buildings and cultural facilities, are a special field for experimenting with light. It helps to build emotions, necessary to perceive a work of architecture in an appropriate way. It brings out shapes, emphasises colours and properties of materials. The paper is devoted to the role of light in the process of building of an architectural form of iconic cultural facilities, taking into account Polish examples.

9

Współczesne wieże Barcelony i ich rola w kompozycji hybrydowej struktury urbanistycznej metropolii

Gyurkovich M.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2016

|

T. 44

243--266

PL

Metropolia Barcelońska należy do pierwszej dziesiątki aglomeracji miejskich Europy. Uwarunkowania geograficzne i przyrodnicze – położenie pomiędzy morzem, a równolegle do niego przebiegającymi, zalesionymi pasmami górskimi rozdzielonymi szerokimi dolinami rzek miały znaczący wpływ na uformowanie się hybrydowej struktury urbanistycznej. Jej sercem pozostaje założona przez Fenicjan u stóp wzgórza Montjuic, w naturalnym porcie Barcelona, która przez ponad dwa tysiące lat rozwijała się wraz z sąsiednimi miejscowościami wypełniając tkanką miejską coraz to nowe fragmenty naturalnego krajobrazu. Monumentalne gmachy i budynki wysokie, powstające we wszystkich okresach historycznych, informowały o potędze miasta, wyznaczając miejsca ważne zarazem dla jego kompozycji urbanistycznej i statusu. Ostatnie dekady nie przyniosły w tej tendencji rewolucyjnych zmian. Zmieniły się natomiast formy architektoniczne tych najbardziej emblematycznych w skali metropolii budowli.

EN

The metropolis of Barcelona is one of the first ten Europe’s urban agglomerations. The geographic and natural conditions of the city - located in the area between the sea and the forested mountain ranges running parallel to the coast and divided by broad river valleys – have considerably influenced the formation of its hybrid urban structure. The heart of the agglomeration is still Barcelona, established by the Phoenicians in a natural port at the foot of the Montjuic hill, growing together with its neighbouring towns for more than two thousand years now, incessantly filling one fragment of natural landscape after another with urban fabric. Monumental edifices and high-rise buildings erected in all historic periods have been informing visitors of the power of the city and at the same time defining places which are important for its urban composition and status. Recent decades have brought no revolutionary changes in this trend. What has changed, though, are the architectural forms of those most emblematic structures in the scale of the metropolis.

10

Parc Central de Nou Barris jako element systemu zieleni hybrydowej struktury urbanistycznej Metropolii Barcelońskiej

Gyurkovich M.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2016

|

nr 17

41--51

PL

Miasta są bez wątpienia naturalnym środowiskiem życia współczesnego człowieka. Szacuje się, że do 2050 roku aż 70% populacji naszego globu będzie mieszkało w miastach i rozrastających się metropoliach. Rola zielonych terenów rekreacyjnych, zapewniających mieszkańcom komfort i przyczyniających się do poprawy warunków życia, zwłaszcza w największych ośrodkach, jest nie do przecenienia. Pośród miast europejskich, Metropolia Barcelońska należy do pierwszej dziesiątki. Na obszarze jedynie dwukrotnie większym od Krakowa zamieszkuje ponad 3 miliony osób, a w sąsiednich miejscowościach – kolejne 2 miliony. Władze miejskie i regionalne starają się zachować równowagę pomiędzy obszarami zurbanizowanymi a naturalnymi, w czym pomaga szczególna dbałość o system zieleni miejskiej. Wieloetapowa realizacja przestrzeni zielonych w północnych dzielnicach mieszkaniowych Barcelony, której elementem był Parc Central de Nou Barris wpisuje się w najnowsze strategie urbanistyczne realizowane w metropolii.

EN

Undoubtedly, cities constitute a natural environment for the life of contemporary man. It is estimated that by 2050 as much as 70% of population of our globe will be living in cities and sprawling metropolises. The role of green recreational areas, providing residents with confront and contributing to the improvement of their living conditions, especially in the largest centres, simply cannot be overrated. From amongst European cities, the Barcelona Metropolis belongs to the first ten. An area which is only twice as large as Cracow is inhabited by over 3 million people, and the population of the adjacent towns is another 2 million. Municipal and regional authorities are trying to keep the balance between urbanized and natural areas, and the particular care for the municipal greenery system is particularly useful in this respect. Multistage projects of securing green areas in northern residential quarters of Barcelona, whose element was Parc Central de Nou Barris, inscribe in the latest urban strategies implemented in the metropolis.

11

Memory of the city – layers of the city. Spanish examples

Gyurkovich M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2016

|

Y. 113, iss. 2-A

107--124

EN

Some cities have incessantly teemed with life for centuries, even for millennia. Currently, the oldest inhabited urban settlements are deemed to be those located in the Old World. Their contemporary layouts are very different to how they were originally, this is very often hidden in relics which attest to the older layers. Searching for such layers is a fascinating task. Sometimes, they can be found in the layout of public spaces, or in the architecture of historic buildings and complexes. Others remain deeply concealed underneath the surface of streets, squares, pavements, and parks. Most frequently, the exposure of larger parts of the remains of old architectural and urban structures is not easy due to the need to secure efficient functioning of the contemporary urban tissue. Architectural and archaeological reserves established especially in Europe, help to restore the lost memory of the city by exhibiting its historic layers.

PL

Niektóre miasta nieprzerwanie tętnią życiem od wieków, nawet od tysiącleci. Obecnie za najstarsze wciąż zamieszkiwane miasta uważa się te położone w Starym Świecie. Ich współczesna struktura przestrzenna daleko odbiega od pierwotnych układów. Bardzo często ukrywa w sobie relikty świadczące o dawniejszych nawarstwieniach. Poszukiwanie tych warstw jest zajęciem fascynującym. Niekiedy można je odnaleźć w układzie przestrzeni publicznych czy w architekturze zabytkowych budynków i zespołów. Inne pozostają głęboko ukryte pod powierzchnią ulic, placów, chodników i parków. Najczęściej ekspozycja większych fragmentów pozostałości dawnych struktur architektoniczno-urbanistycznych nie jest łatwa ze względu na prawidłowe funkcjonowanie współczesnej tkanki miejskiej. Tworzone, zwłaszcza w Europie, rezerwaty architektoniczno-archeologiczne pomagają w przywróceniu utraconej pamięci miasta poprzez ekspozycję jego historycznych warstw.

12

Cultural projects as a part of the heritage protection strategies – selected case studies

Gyurkovich M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 6-A

75--95

EN

Nowadays that the globally valid spatial model of a modern city, is derived from the rich tradition of the European city structure, the authenticity of preserved heritage of our continent may be a significant advantage in the global competition between metropolises. European cities, sometimes dating back several millennia ago, are still evolving, changing, modernizing. Despite wars and natural disasters, most of them managed to save the historic urban systems, or fragments of them, as well as architectural elements forming them (buildings and their complexes). Their primary functions as unsustainable, are replaced by others. Many of today’s hybrid cultural projects are formed on the basis of the historic structures, an element of the broader urban strategies, related to the protection of heritage and city promotion. Selected case studies which has been designed or built lately in one of Spanish metropolises would be presented within this paper.

PL

Obecnie, gdy globalnie obowiązujący model przestrzenny współczesnego miasta to wywodząca się z bogatej tradycji struktura miasta europejskiego, autentyczność zachowanego dziedzictwa na naszym kontynencie może okazać się znaczącym atutem w światowej konkurencji pomiędzy metropoliami. Miasta Europy, których historia sięga niekiedy kilka tysiącleci wstecz, wciąż się rozwijają, zmieniają, modernizują. Pomimo wojen i klęsk naturalnych, w większości z nich udało się ocalić zabytkowe układy urbanistyczne lub ich fragmenty, a także tworzące je elementy architektoniczne (budynki i ich zespoły). Ich pierwotne funkcje niemożliwe do utrzymania zastępowane są innymi. Wiele współczesnych, hybrydowych projektów kulturalnych powstaje na podstawie zabytkowych struktur, będąc elementem szerszych strategii urbanistycznych, związanych z ochroną dziedzictwa i promocją miast. W artykule zostaną przedstawione wybrane projekty i realizacje, powstałe ostatnio w ramach takich strategii w jednej z metropolii hiszpańskich.

13

Public spaces in knowledge civilization cities – part one: Barcelona

Gyurkovich M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2013

|

R. 110, z. 2-A

3--17

EN

The city as a product of man’s civilization undergoes constant transformations, whereas forecasts announcing its collapse appear to be off-the-mark. After the industrial city and the postindustrial city, comes the knowledge civilization city. It turns out that ultramodern knowledge civilization cities – filled with the spirit of the information revolution as well as functions based on education and contemporary information technologies – have not developed their own type of public spaces so far. The author of this article aims to present some park spaces implemented in contemporary Barcelona. They neighbour on the grounds of 22@Barcelona which have remained under intense functional and spatial transformations since 2000. Numerous researchers acknowledge this project as a model knowledge civilization city.

PL

Miasto, jako wytwór cywilizacji człowieka, ulega ciągłym przemianom, a prognozy wieszczące jego upadek okazały się nieprawdziwe. Po mieście industrialnym i postindustrialnym, obecnie nastał czas miasta cywilizacji wiedzy. Okazuje się, że na wskroś nowoczesne, przepełnione duchem rewolucji informacyjnej i opartymi na edukacji i współczesnych technologiach IT funkcjami, miasta cywilizacji wiedzy nie wykształciły dotychczas własnego typu przestrzeni publicznych. W niniejszym artykule autor stara się przedstawić współcześnie realizowane przestrzenie parkowe w Barcelonie. Sąsiadują z poddawanymi od 2000 roku głębokim transformacjom funkcjonalno-przestrzennym terenami 22@Barcelona, uważanymi przez wielu badaczy za modelowe miasto cywilizacji wiedzy.

14

Współczesne adaptacje barcelońskich zabytków z przełomu wieków XIX i XX

Gyurkovich M.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2012

|

Nr 31

57-67

PL

Rozwój urbanistyczny Barcelony na przestrzeni ponad dwóch tysiącleci jej istnienia odzwierciedla historyczne okresy ekonomicznych i politycznych wzlotów i upadków, podobnie jak ma to miejsce w wielu europejskich ośrodkach miejskich. Ukoronowaniem sukcesu ekonomicznego burżuazyjnego miasta w wymiarze przestrzenny, było rozszerzenie - Eixample. Zrealizowano je w oparciu o zaaprobowany w 1859 roku projekt, którego autorem był Ildefonso Cerd. Układ urbanistyczny Eixample, którego dzisiejszy kształt powstawał przez wiele dziesięcioleci, zbudowany jest ze zróżnicowanej typologicznie i stylistycznie tkanki architektonicznej. Na przełomie wieków w mieście wykształcił się styl, będący swoistą odmianą secesji, określany przez tamtejszych badaczy jako modernista, którego głównymi, najwybitniejszymi przedstawicielami byli Lluís Domnech i Montaner, Josep Puig i Cadafalch oraz Antonio Gaudí. To właśnie ich dzieła, tworzone głównie w obszarze nowej wówczas struktury Eixample, budują niezapomniany klimat Barcelony, który pozostaje w pamięci odwiedzających miasto gości, ale także w świadomości jego mieszkańców. Wiele z nich nie zachowało do dziś swych pierwotnych funkcji, inne poddano w ostatnich latach przekształceniom i rozbudowom. Umiejętna integracja współczesnej architektury z historycznym kontekstem jest przedmiotem zainteresowań wielu badaczy i teoretyków oraz projektantów działających na polu architektury i urbanistyki. W niniejszym artykule autor postara się przedstawić kilka najbardziej udanych barcelońskich realizacji tego typu, których autorami są zarówno doskonale wyczuwający kontekst miejsca lokalni twórcy, jak i wielkie gwiazdy światowej sceny architektonicznej.

EN

Urban development of Barcelona during more than two millennia of its existence reflects historical periods of economical and political ups and down, similarly to many other European urban centres. The crowning element of the economic success of the bourgeois city in the spatial dimension was its development - Eixample. It was realised on the basis of a project, approved in 1859, the author of which was Ildefonso Cerd? The Eixample urban system, whose contemporary shape has been created in the course of decades, is built from typologically and stylistically varied architectonic tissue. At the turn of the centuries, in the city there formed a style which was a peculiar version of secession, defined by contemporary researchers as modernista, whose main and most outstanding representatives were Lluís Domnech i Montaner, Josep Puig i Cadafalch and Antonio Gaudí. It is their work, created primarily in the area of the then new structure of Eixample, which builds up the unforgettable climate of Barcelona and is stuck in the memory of guests visiting the city, as well as in the consciousness of its residents. Many of those works have lost their original function, others have recently been converted or altered. Skilful integration of modern architecture with historical context has been an object of research of many scientists, theoreticians and designers operating in the fields of architecture and urban planning. In this article the author has been trying to present a few most successful realisations of that type in Barcelona, whose authors are both local artists perfectly sensing the local context, and famous stars of world architecture.

15

Przestrzeń społeczna i przestrzeń publiczna w śródmiejskich dzielnicach mieszkaniowych Barcelony

Gyurkovich M.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2012

|

nr 10

11-17

PL

Rozwój urbanistyczny Barcelony jest fantastycznym przykładem sukcesu idei miejskości. Struktura Rozszerzenia - Eixample, zaprojektowana w 1859 roku, której autorem był Ildefonso Cerda, po raz pierwszy proponowała zdrowe, zielone środowisko mieszkaniowe. W skutek znacznej zmiany intensywności i gabarytów zabudowy w obrębie kwartałów Eixample, w stosunku do pierwotnie zakładanych, sytuacja uległa pogorszeniu. Obecnie próbuje się przywrócić przestrzeń społeczną wewnątrz śródmiejskich kwartałów. Plan Cerdy sprzed ponad 150 lat jest kontynuowany do dziś tam, gdzie na to pozwala istniejące zainwestowanie i warunki naturalne. Podobnie jak w wielu miastach, także w Barcelonie konieczna stała się rewitalizacja ogromnych, zdegradowanych obszarów, które - niegdyś peryferyjne - znalazły się obecnie w sercu metropolii. Projekt 22@Barcelona zmienia strukturę urbanistyczną, społeczną i funkcjonalną obszarów śródmiejskich, nie zapominając o kreowaniu właściwego środowiska mieszkaniowego.

EN

The urban development of Barcelona makes an excellent example of a successful idea of urbanity. Extension - Eixample, designed by Ildefonso Cerda in 1859, was the very first structure which proposed a healthy, green housing environment. As a result of a considerable change in the intensity and limiting outlines of the buildings within the quarters of Eixample in relation to the original ones, the situation took a turn for the worse. These days, we can observe attempts to restore the social space inside the central quarters. Cerda's 150-year-old plan has been continued wherever the existing investments and natural conditions facilitate it. Similarly to a number of other cities, Barcelona must revitalize vast degraded areas which shifted from the outskirts to the heart of this metropolis. The 22@Barcelona project changes the urban, social and functional structure of the central areas as well as creates a proper housing environment.

16

Wybrane przykłady rewitalizacji obszarów zdegradowanych Barcelony

Gyurkovich M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

R. 109, z. 1-A/1

247--260

PL

Barcelona jest obecnie bez wątpienia jednym z najpiękniejszych miast europejskich. Pomimo znacznej zmiany intensywności i gabarytów zabudowy w obrębie miejskich kwartałów Eixample, w stosunku do pierwotnie zakładanych, plan Ildefonsa Cerdy sprzed ponad 150 lat jest kontynuowany do dziś tam, gdzie to tylko jest możliwe. W dalszym ciągu przyczynia się do budowania klarowności kompozycji urbanistycznej miasta. Kręgosłupem założenia była – i nadal pozostaje – Gran Via des Cortes Catalanes, łącząca brzegi rzek Llobregat i Besòs. Wiele spośród poddanych obecnie działaniom rewitalizacyjnym terenów znajduje się w jej bezpośrednim sąsiedztwie. Przekształceniom poddano w ostatnich latach także jej wschodni –- najbardziej zdehumanizowany odcinek.

EN

Today’s Barcelona is undoubtedly one of the most beautiful European cities. In spite of a considerable change in the intensity and limiting outlines of development within the urban quarters of Eixample in relation to the original assumptions, Ildefonso Cerdà’s 150-year-old plan is being continued wherever possible. It still contributes to the construction of a clear urban composition. The backbone of this layout has always been Gran Via des Cortes Catalanes connecting the banks of the Rivers Llobregat and Besòs. Numerous areas under revitalization are situated in its vicinity. Its eastern – most dehumanized – stretch has been transformed in recent years, too.

17

Realizacje wielofunkcyjnych zespołów kultury, jako udane przykłady rewitalizacji obszarów zdegradowanych w wybranych miastach europejskich

Gyurkovich M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

R. 109, z. 3-A

191--195

PL

Wielofunkcyjne zespoły obiektów kultury powstawały w ciągu ostatniego ćwierćwiecza w wielu miastach europejskich. Przeważnie lokalizowane były w zdegradowanych obszarach śródmiejskich, bądź terenach opuszczonych przez wycofujące się z granic miast przemysł, wojsko czy też potrzebny do ich obsługi transport- przede wszystkim kolejowy. Niejednokrotnie ich realizacja rozpoczynała się od pojedynczego obiektu, który pełnił rolę katalizatora urbanistycznego, przyciągającego kolejne inwestycje o podobnym profilu (Barcelona, Bilbao), czasami były to realizacje całościowych projektów (Wiedeń), niekiedy uzupełnianych po latach o nowe elementy (Paryż). Zespoły te przyczyniły się w znacznym stopniu do rewitalizacji zdegradowanych obszarów i dzielnic, a niekiedy nawet do promocji miast, w których powstały.

EN

Multipurpose complexes of culture objects appeared in numerous European cities within the last twenty-five years. They were usually located in central areas or those abandoned by industry, armed forces or – mostly railway – service transport moving beyond the city borders. The implementation frequently began with a single object which acted as an urban catalyst attracting more and more investments with a similar profile (Barcelona, Bilbao) – sometimes they were implementations of holistic designs (Vienna), complemented with new elements after years (Paris). Those complexes strongly contributed to the revitalization of some degraded areas and districts or even to the promotion of the cities where they had come into existence.

18

22@Barcelona – miasto cywilizacji wiedzy

Gyurkovich M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

R. 109, z. 4-A

25--56

PL

Sukces idei miejskości najlepiej obrazują wciąż rozwijające się miasta o historycznym rodowodzie, położone w Azji, Europie i Afryce. Wiele to już obecnie wielkie metropolie, jak chociażby istniejąca od ponad dwóch tysiącleci Barcelona. Jest miastem, w którym już od ponad stu pięćdziesięciu lat, wprowadzane są liczne programy adaptacji, rewaloryzacji i rewitalizacji przestrzeni urbanistycznej. Ukoronowaniem sukcesu ekonomicznego miasta industrialnego w wymiarze urbanistycznym, stało się Rozszerzenie – Eixample. Zakładający wówczas dziesięciokrotne powiększenie istniejącego obszaru miasta, Ciutat Vella, i zaaprobowany w 1859 roku projekt, którego autorem był Ildefonso Cerdà, na zawsze wszedł do obowiązującego kanonu historii urbanistyki, a co ważniejsze – był wzorem dla podobnych rozwiązań w innych miastach Hiszpanii. Ortogonalna siatka ulic, na zawsze zmieniła obraz Barcelony. W ostatnich dekadach, podobnie jak w wielu miastach Europy, także i w Barcelonie, konieczna stała się rewitalizacja ogromnych, zdegradowanych i częściowo opuszczonych obszarów poprzemysłowych. Niegdyś peryferyjne- znalazły się one obecnie w sercu miasta. W ramach realizowanego od 2000 roku projektu 22@Barcelona, zmienia się cała struktura urbanistyczna, funkcjonalna i społeczna dzielnicy El Poblenou. Działania te przyczyniają się do transformacji Barcelony z Miasta Cywilizacji Przemysłowej, w Miasto Cywilizacji Wiedzy.

EN

The urban development of Barcelona over the span of more than two thousand years makes an excellent example of a successful idea of urbanity. For more than 150 years, it has been under the continuous process of the adaptation, restoration and revitalization of its urban space which aims at creating optimal dwelling and working conditions for its inhabitants. The crowning achievement in the urban dimension of industrial city was the extension – Eixample designed by Ildefonso Cerdà in 1859. The orthogonal street grid, which remained decades ahead of similar solutions in other European cities, assumed tenfold extension of the city area and changed its image forever. Similarly to a number of other postindustrial cities, Barcelona must revitalize vast degraded and partially abandoned areas which shifted from the outskirts to the heart of this polycentric metropolis. The 22@Barcelona project changes the urban, social and functional structure of the central areas as well as contributes to the transformation of Barcelona from the City of Industrial Civilization into the City of Knowledge Civilization.

19

MuseumsQuartier jako dopełnienie kompozycyjne Forum Cesarskiego w Wiedniu

Gyurkovich M.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2011

|

Nr 29

34-41

PL

Wprowadzanie nowych struktur przestrzennych w zabytkowe zespoły urbanistyczne oraz umiejętna integracja współczesnej architektury z historycznym kontekstem jest przedmiotem zainteresowań wielu badaczy i teoretyków, oraz projektantów działających na polu architektury i urbanistyki. W niniejszym artykule przedstawiono zespół MuseumsQuartier w Wiedniu, który z perspektywy niemal dziesięciu lat funkcjonowania można uznać za jedną z najbardziej udanych realizacji tego typu w Europie w ostatnim ćwierćwieczu. Dzieje zespołu, w którym można wyróżnić cztery główne, historyczne stadia rozwoju, sięgają roku 1719. Cały kompleks MuseumsQuartier, realizowany wieloetapowo w latach 1998-2002, składa się z kilkunastu instytucji kulturalnych. Współczesną interwencję architektoniczną stanowią trzy nowe, minimalistyczne w wyrazie budynki wkomponowane w istniejący, zrewaloryzowany i zaadaptowany do nowych funkcji, historyczny zespół. Usytuowanie wielofunkcyjnego zespołu budynków o funkcjach związanych z kulturą na zakończeniu najbardziej reprezentacyjnej przestrzeni publicznej miasta pozwoliło na włączenie wytworzonych przezeń wnętrz urbanistycznych w system znaczących dla statusu i tożsamości Wiednia elementów struktury przestrzennej. Realizacja ta jest zarazem udanym przykładem konserwacji podupadłych obiektów zabytkowych, a wraz z nimi rewitalizacji centralnego fragmentu miasta, która przyczyniła się do wzbogacenia go o nowe atrakcje turystyczne i ciekawe miejskie przestrzenie publiczne.

EN

Introducing new spatial structures into historical urban complexes and a full integration of modern architecture with historical context, is the subject of interest among many researchers, theoreticians and designers working in the field of architecture and urban planning. This article presents the MuseumsQuartier complex in Vienna which, from the perspective of almost ten years of functioning, could be regarded as one of the most successful realisations of that type in Europe during the last quarter of the century. The history of the complex, in which the four main stages of development can be distinguished, dates back to 1719. The whole MuseumsQuartier Complex, realised in many stages within the years 1998-2002, consists of several cultural institutions. The modern architectonic intervention are the three new buildings, minimalist in their appearance, integrated into the existing historical complex, restored and adapted to serve new functions. Location of a multi-functional building complex serving functions connected with culture at the end of the most elegant public space in the city allowed for integrating the urban interiors created there into the system of elements of a spatial structure significant for the status and identity of Vienna. This realisation is also an excellent example of conservation of dilapidated historical objects combined with revitalisation of the central fragment of the city, which contributed to enriching it with new tourist attractions and interesting urban public spaces.

20

Mieszkać współcześnie : trwanie i przemijanie blokowisk Barcelony

Gyurkovich M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 4-A/2

129--134

PL

Artykuł poświęcony jest problemowi blokowisk, palącemu zwłaszcza w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, gdzie obszary takie stanowią od 45%-70% miejskich zasobów mieszkaniowych. Zarówno technologicznie, jak i pod względem standardów życia, a także bardzo często estetyki i wyrazu architektonicznego, prefabrykowane bloki mieszkalne należą już do przeszłości. Także w krajach Zachodu problem ten, choć na mniejszą skalę, jest ciągle aktualny.

EN

The paper is devoted to the issue of the mass housing estates, which is especially emergent in the Middle and Eastern Europe, where between 40 and 70 per cent of town's households are placed in such structures. In terms of living standards,technology and architectural appearance they are already belong to the past. The problem seems to be still actual also in Western countries.