Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Gospodarka o obiegu zamkniętym w kontekście strat i marnowania żywności

Kopeć M., Gondek K., Mierzwa-Hersztek M.

Polish Journal for Sustainable Development

|

2018

|

T. 22, cz. 2

51--58

PL

Marnowanie żywności jest problemem gospodarczym i społecznym. Od wielu lat podejmuje się próby ograniczenia strat i marnowania żywności na różnych poziomach. Celem artykułu było zaprezentowanie ważnych ogniw w tych działaniach; w tym funkcjonowania Banków Żywności i strategii Gospodarki o Obiegu Zamkniętym. Podkreślono potrzebę działań organizacyjnych i edukacyjnych w tym zakresie na poziomie produkcji, logistyki, spożycia i gospodarki odpadami. Działania te powinny zakładać hierarchię prowadzącą w ostateczności do całkowitej redukcji rozpraszania składników i energii skumulowanych w wyprodukowanej żywności. Pozwoli to jednocześnie na mniejsze oddziaływanie przemysłu rolno-spożywczego oraz efektów konsumpcji na środowisko.

EN

Food waste is an economic and social problem. For many years, attempts have been made to reduce losses and food waste at various levels. The aim of the article was to present important elements in these activities; including the functioning of Food Banks and Circular Economy strategies. The need for organizational and educational activities in this field was emphasized at the level of production, logistics, consumption and waste management. These activities should follow a hierarchy leading ultimately to the total reduction of the dissipation of components and energy accumulated in the food. This will allow to decrease the impact of the agri-food industry and consumption on the environment.

2

The content and composition of organic matter in bottom sediments of the Rybnik reservoir - preliminary studies

Baran A., Mierzwa-Hersztek M., Gondek K., Szara M., Tarnawski M.

Geology, Geophysics and Environment

|

2018

|

Vol. 44, no. 3

309--317

EN

Organic matter has important influences on the fate of environmental pollution in water dam reservoirs. The aim of the studies was to assess content of organic matter fractions in Rybnik reservoir bottom sediments, and to determine their influence on the content of heavy metals and PAHs. In three sediment samples, the content of C organic (Corg), C extracted (Cex), C humic acid (Cha), C fulvic acid (Cfa) and C non-hydrolyzed (Cnh), buffer capacity, and content of heavy metals and PAHs was analyzed. We found the highest content of Corg, Cex, Cha, Cfa and Cnh in sample 3 (the outlet, near the dam), while the lowest content was found in sample 2 (middle). The fraction of Cnh was dominant in sediment sample 3 (outlet, near dam) and 1 (inlet), whereas the fraction of Cha dominated in sample 2 (middle). Rybnik bottom sediments are characterized by their high buffer capacities (samples 3, 1) shaped among others by the high content of organic matter. The high organic matter content in samples 3 (outlet) and 1 (inlet) and also high total contents of heavy metals and PAHS in these sediments demonstrate that these pollutants have a strong affinity for organic matter in the sediments. Moreover, the highest mobility of metals, from sample 2 (middle), is connected with the low content of organic matter substances and the low buffer capacities of sediments.

3

Impact of thermal treatment of mixtures of sewage sludge and plant material on selected chemical properties and Vibrio fischeri response

Gondek K., Baran A., Mierzwa-Hersztek M., Kopeć M.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2017

|

Vol. 24, nr 3

443--455

EN

The aim of the research was to evaluate the effect of temperature during the treatment process as well as the effect of adding plant materials to sewage sludge on selected chemical properties and Vibrio fischeri response. The mixtures were placed in a chamber furnace, under airless conditions. Two temperature procedures were applied: 300 and 600ºC; the exposure time in both cases was 15 minutes. Thermal treatment of sewage sludge without a plant component is not well-founded and may cause an increase in concentration of trace elements. Using the temperature of 300ºC caused significantly lower changes in the contents of total forms of trace elements than using the temperature of 600ºC. The metals extracted from the studied mixtures were not toxic for the Vibrio fischeri. In the case of the fractional composition of humic compounds, thermal treatment of mixtures of sewage sludge and plant materials is not beneficial in terms of labile fractions, but it had a beneficial effect on stabilizing the durable bonds between C compounds in those mixtures.

4

Content of PAHs, activities of γ-radionuclides and ecotoxicological assessment in biochars

Gondek K., Mierzwa-Hersztek M., Smreczak B., Baran A., Kopeć M., Mróz T., Janowski P., Bajda T., Tomczyk A.

Polish Journal of Chemical Technology

|

2016

|

Vol. 18, nr 4

27--35

EN

The aim of this research was to determine the effect of thermal conversion temperature and plant material addition to sewage sludge on the PAHs content and the activity of selected γ-radionuclides in biochars, and to conduct an ecotoxicological assessment. The pyrolysis of the mixtures of sewage sludge and plant materials at 300°C and such temperature caused an increase in the contents of 2- and 3-ring hydrocarbons. During the pyrolysis of organic materials at 600°C, the amount of the following compounds was reduced in biochars: benzo[b]fluoranthene, benzo[k]fluoranthene, benzo[a]pyrene, indeno[1,2,3c,d]pyrene, dibenzo[a,h]anthracene, and benzo[g,h,i]perylene. Among γ-radioisotopes of the elements, natural radiogenic isotopes were dominant. 137Cs was the only artificial radioactive isotope. The pyrolysis of the mixtures of municipal sewage sludge and plant materials revealed that isotope 40K had the highest radioactive activity. In the case of other analysed nuclides, activities of 212Pb, 214Pb, 214Bi, and 137Cs were determined after the sample pyrolysis. The extracts from the mixtures of sewage sludge and plant materials were non-toxic to Vibrio fischeri.

5

Znaczenie długotrwałych doświadczeń i problemy upływu czasu w metodach badawczych z obszaru nauk przyrodniczych

Kopeć M., Gondek K.

Polish Journal for Sustainable Development

|

2016

|

T. 20

93--104

PL

Zasoby Ziemi są zbiorem zamkniętym, dlatego istotne jest ich rozpatrywanie w kontekście upływającego czasu. Ponieważ otaczający nas świat jest w układzie dynamicznym, analiza ujęcia czasu, jako zmiennej tego układu dla wyjaśnienia zjawisk i procesów w naukach przyrodniczych, staje się nieodzowna. Wyjaśnienie naukowe może dotyczyć krótkich, ale i nieograniczonych okresów prowadzenia obserwacji lub eksperymentów. Długotrwałe badania poszerzają wiedzę naukową o elementy, które są niezauważalne w krótkiej perspektywie albo wyznaczają granice wpływu czynnika czasu. Wyniki badań mają charakter poznawczy w naukach podstawowych oraz praktyczny dla wielu nauk stosowanych. Metodyka badań długotrwałych ma jednak swoją specyfikę. Trudności w prowadzeniu takich badań wynikają ze zmian otoczenia czy narzędzi badawczych, ale również podejścia i interpretacji przez naukowców. W pracy przedstawiono przykłady i podejście do długotrwałych badań przyrodniczych podłużnych i poprzecznych oraz problemy realizacji takich badań. Mimo braku ciągłych, spektakularnych odkryć naukowych, kontynuacja badań długotrwałych jest ważna. Wnikliwe rozumienie ich metodologii musi dotyczyć nie tylko współcześnie prowadzącego eksperyment, ale również odbiorcy wyników. Oddanie w ręce odpowiedzialnego badacza rozwiązania konkretnego problemu to także akceptacja dla spowolnienia oczekiwań na natychmiastowy wynik. Ma to szczególne znaczenie również dla retardacji tempa przekształcania zasobów środowiska.

EN

Earth's resources are a closed set and it is important to consider them in the context of the passage of time. As the world around us is a dynamic system, an analysis of the time approach as a variable of the system to explain the phenomena and processes in the natural sciences, is becoming indispensable. Scientific explanation may relate to short but unlimited periods of observation or experimentation. Long-term studies broaden the scientific knowledge about the elements that are invisible in the short term, or set limits to the influence of the time factor. The results of the research are cognitive in basic science and practical for many applied sciences. Methodology of long term studies is very specific. Difficulties in conducting such studies are due to changes in the environment or research tools, but also the approach and interpretation of the researchers. The paper presents examples and approaches to long-term studies, namely cross-sectional designs and longitudinal surveys as well as the implementation of such studies. Despite the lack of continuous, spectacular scientific discoveries, long-term follow-up studies are important. A thorough understanding of their methodology must refer not only to the researcher conducting the experiment today, but also to the recipient of the results. Putting in the hands of a responsible researcher the resolving a particular problem also means the acceptance of waiting for a long time for the results. This is particularly important for the retardation of the conversion rate of natural resources.

6

Effect of composting plant material with copolyester on quality of organic matter

Kopeć M., Twarowska-Schmidt K., Gondek K.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2016

|

Vol. 23, nr 1

143--154

EN

The problem of incorporating plastics into the environment will be aggravating, both regarding its scale and kind of these materials. Investigations were carried out using aliphatic-aromatic copolyester poly (succinate-co-glutarate-co-adipate-co-terephthalate 1,4-butylene) with addition of fatty acid dimers. The work aimed to determine the effect of composting the copolyester with plant biomass on changes of fractional composition of humus substances and their stability. Copolyester was supplemented to the biomass in the form of a nonwoven fabric in two doses. It constituted 8 and 16% of the dry mass of the composted substrates. The composting process was run within two ranges of ambient temperature 25-30°C and 40-45°C. After the completion of this process, the degree of material maturing was assessed using manometric methods and the carbon content was analysed in the individual organic matter fractions. On the basis of cumulated respiratory activity AT4 a lack of composted material activity was revealed in the higher temperatures of the process. However, in the objects where copolyester was transformed in the lower temperatures this activity was considerably diversified. Adding copolyester to the composted biomass led to a diversification of the Cha : Cfa ratio. The values of Cha : Cfa ratio most approximating 1.5, ie the value regarded as optimal, were registered in the object, where copolyester supplement constituted 16% and the plant biomass was maintained within the 40-45°C temperature range.

7

The sulfur content in soil after application of composted materials containing foils

Mierzwa-Hersztek M., Gondek K., Kopeć M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2016

|

Vol. 23, nr 1

89--99

EN

The aim of the research was to assess the content of total and assimilable forms of sulphur in soil after application of composted materials with the addition of polyethylene and corn starch foils. The experimental design consisted of 7 treatments carried out in 3 replications on two soils: 0 – non-fertilized soil, NPK – soil fertilized with mineral fertilizers, K1 – soil fertilized with composted material without the addition of foil, K2 – soil fertilized with composted material with the addition of foil A (which included 47.5% polyethylene C + 45% corn starch + 7.5% compatibilizer), K3 – soil fertilized with composted material with the addition of foil B (which included 65% polyethylene C + 30% corn starch + 5% compatibilizer), K4 – soil fertilized with composted material with the addition of foil C (which included 65% polyethylene C + 30% corn starch + 5% compatibilizer and copolymer), and K5 – soil fertilized with composted material with the addition of foil C and microbiological inoculum. The experiments were conducted in soils with the granulometric composition of light loam and medium loam. Cock’s-foot was the test plant. The mean yield of Dactylis glomerata L., collected from the treatments located in soil with the granulometric composition of light loam, was between 1.4 and 2.4 Mg d.m. ·ha–1 and between 1.8 and 3.6 Mg d.m. ·ha–1 for treatments conducted in soil with the granulometric composition of medium loam. Total S content was determined after sample mineralization in a chamber furnace at 450oC for 8 h, after prior binding of sulphur sulfate Mg(NO3)2. Assimilable forms of S were extracted with solution of 0.03 mol·dm–3 CH3COOH. The S content in the obtained solutions and extracts was determined using the ICP-ŚS method. The highest content of total forms of sulphur was determined in soil with the granulometric composition of medium loam, to which composted materials K3 and K4 (220 mgS·kg–1 d.m. of soil) were introduced. The content of assimilable forms of sulphur ranged from 8.3 to 12.9 mgS·kg–1 d.m. of soil in the case of treatments located in soil with the granulometric composition of light loam, and from 13.1 to 17.4 mgS·kg–1 d.m. of soil for medium loam treatments.

PL

Celem badań była ocena zawartości form ogólnych oraz przyswajalnych siarki w glebie po aplikacji materiałów przekompostowanych z dodatkiem folii otrzymanych z polietylenu i skrobi kukurydzianej. Schemat doświadczenia obejmował 7 obiektów prowadzonych w 3 powtórzeniach na dwóch glebach: 0 – gleba nienawożona, NPK – gleba nawożona nawozami mineralnymi, K1 – gleba nawożona materiałem przekompostowanym bez dodatku folii, K2 – gleba nawożona materiałem przekompostowanym z dodatkiem folii A zawierającej 47,5% PE C + 45% skrobi kukurydzianej + 7,5% kompatybilizatora, K3 – gleba nawożona materiałem przekompostowanym z dodatkiem folii B zawierającej 65% PE C + 30% skrobi kukurydzianej + 5% kompatybilizatora, K4 – gleba nawożona materiałem przekompostowanym z dodatkiem folii C zawierającej 65% PE C + 30% skrobi kukurydzianej + 5% kompatybilizatora i kopolimer oraz K5 – gleba nawożona materiałem przekompostowanym z dodatkiem folii C i szczepionki mikrobiologicznej. Eksperymenty przeprowadzono na glebach o składzie granulometrycznym gliny lekkiej oraz gliny średniej. Rośliną testową była kupkówka pospolita. Średni plon biomasy kupkówki pospolitej zebrany z obiektów zlokalizowanych na glebie o składzie granulometrycznym gliny lekkiej wynosił od 1,4 do 2,4 Mg s.m. ·ha–1 oraz od 1,8 do 3,6 Mg s.m.·ha–1 dla obiektów prowadzonych na glebie o składzie granulometrycznym gliny średniej. Zawartość S ogólnej oznaczono po mineralizacji próbki w piecu komorowym w temperaturze 450oC przez 8 godzin, po uprzednim związaniu siarki siarczanowej Mg(NO3)2. Przyswajalne formy S wyekstrahowano roztworem 0,03 mol·dm3 CH3COOH. W uzyskanych roztworach i ekstraktach zawartość S oznaczono metodą ICP-OES. Największa zawartość form ogólnych siarki oznaczono w glebie o składzie granulometrycznym gliny średniej, do której wprowadzono przekompostowany materiał K3 i K4 (220 mgS·kg–1 s.m. gleby). Zawartość przyswajalnych form siarki mieściła się w przedziale od 8,3 do 12,9 mgS·kg–1 s.m. gleby w przypadku obiektów zlokalizowanych na glebie o składzie granulometrycznym gliny lekkiej oraz od 13,1 do 17,4 mgS·kg–1 s.m. gleby dla obiektów na glinie średniej.

8

Factors Influencing Composting Poultry Waste

Kopeć M., Chmiel M., Gondek K., Mierzwa-Hersztek M., Antonkiewicz J.

Journal of Ecological Engineering

|

2015

|

Vol. 16, nr 5

93--100

EN

Organic recycling of waste, taking into account sanitary safety, should be a fundamental method for recovering the nutrients present in the waste for plants and organic matter. It also refers to byproducts of animal origin, which are not intended for con-sumption by humans. In the present research , composting of hydrated poultry slaugh-terhouse waste with maize straw was carried out. A combination with fodder yeast and post-cellulose lime was also introduced, which modified chemical and physico chemical properties of the mixtures. The experiment was carried out by recording the biomass temperature for 110 days in 1.2×1.0×0.8 m reactors with perforated bottoms enabling active aeration. The following parameters were taken into consideration in the composted material: carbon, nitrogen, sulfur, respiratory activity, microorganisms, fractions of compost obtained after washing on sieves. Small amounts of fodder yeast favoured the development of microorganisms and caused a sanitary risk in the final product. At the initial stage, the temperature of raw compost in that object was several degrees lower than in the case of the composted mass without yeast addition. The addition of post-cellulose lime at ratios 6.5:1:6.5 (maize straw: poultry slaughterhouse waste: post-cellulose lime) caused a change in the time of microbiological activity, and led to its inhibition in the final process. In comparison to objects with poultry waste, the highest degree of hygienization was found in the compost with post-cellulose lime (with pH close to neutral). By adjusting the ratios of substrates we can influence the microbiological activity, but the amounts of individual substrates should be determined taking into account the quality of the obtained compost.

9

Zawartość azotu we frakcjach związków humusowych kompostów wytworzonych z udziałem materiałów zawierających polietylen i skrobię kukurydzianą

Mierzwa-Hersztek M., Gondek K., Kopeć M.

Przemysł Chemiczny

|

2014

|

T. 93, nr 3

321-325

PL

Określono wpływ dodatku materiałów polimerowych do kompostowanej biomasy na zawartość azotu we frakcjach związków humusowych uzyskanych kompostów. Biomasę do kompostowania przygotowano z odpadowej słomy rzepakowej, słomy pszennej oraz odpadu powstającego podczas oczyszczania nasion grochu. W kompostach z dodatkiem materiałów polimerowych większy udział azotu stwierdzono w kwasach fulwowych niż huminowych. Wprowadzenie szczepionki mikrobiologicznej do kompostowanej biomasy przyczyniło się do intensyfikacji procesów mikrobiologicznych, zachodzących podczas kompostowania oraz biologicznej sorpcji azotu uwolnionego w wyniku hydrolizy enzymatycznej. W analizowanych kompostach nie stwierdzono wyraźnego wpływu dodatków materiałów polimerowych na intensywność procesu kompostowania. W kompostach z dodatkiem materiału polimerowego stwierdzono większy udział azotu niehydrolizujacego w zawartości ogólnej N (57,7–58,8%) w porównaniu z kompostem kontrolnym (55,1%).

EN

Waste biomass consisting of rape and wheat straws and a waste from pea seed shelling was modified by addn. of films made of polyethylene-starch blends (content of a compatibilizer 5–7.5%) and composed in wet air at 30–40°C for 180 days. The compost was studied for humic acids (extn. with NaOH soln.) and for total N. The addn. of the polymer film resulted in an increase in N content in humic acids from 55.1% up to 58.8%.

10

Wykorzystanie odpadów z ubojni drobiu do produkcji kompostu

Kopeć M., Gondek K., Orłowska K, Kulpa Z.

Inżynieria Ekologiczna

|

2014

|

Nr 37

143--150

PL

Przemysł drobiarski generuje duże ilości odpadów, które w procesie biologicznego przetwarzania stwarzają szereg problemów. Mimo dużej wartości wskaźnika rzeźności drobiu, problemem są pozostałości odpadowe tłuszczu i trudno rozkładalnej kreatyny. Przeprowadzono proces kompostowania odpadów z fermy drobiu oraz ubojni drobiu wymieszanych ze słomą kukurydzianą, która stanowiła materiał strukturotwórczy oraz poprawiała ilość węgla w substracie. Skład chemiczny kompostów uzyskanych z poubojowych odpadów drobiarskich z udziałem słomy kukurydzianej spełniał minimalne wymagania dla nawozów organicznych. Z badań wynika, że recykling organiczny odpadów z przemysłu drobiarskiego, przy uwzględnieniu bezpieczeństwa sanitarnego, powinien być podstawową metodą odzysku zawartych w nich składników pokarmowych dla roślin i materii organicznej.

EN

Poultry industry generates large amounts of waste, which in the biological treatment process creates a number of problems. One of them is a high amount of fat and creatine which is hard to decompose. Composting process was carried out with the waste from poultry farms and abattoirs mixed with maize straw, which was used to improve the structure and to increase the amount of carbon in the substrate. The chemical composition of composts from poultry waste involving maize straw meets the minimum requirements for organic fertilizers. It seems that recycling of organic waste from the poultry industry should be the primary method of nutrient recovery for plants and organic matter contained in them, however on condition that the health safety is preserved.

11

Wpływ stosowania osadu ściekowego przekształconego biologicznie i termicznie na zawartość manganu w roślinach i w glebie

Koncewicz-Baran M., Gondek K., Korol J

Inżynieria Ekologiczna

|

2014

|

Nr 37

17--30

PL

Różnorodność metod uzdatniania osadów ściekowych, ze względu na czynnik (chemiczny, biologiczny, termiczny) prowadzi do wytworzenia „produktów” różniących się właściwościami, w tym zawartością form metali ciężkich. Celem badań było określenie wpływu stosowania przekształconego biologicznie i termicznie osadu ściekowego na zawartość manganu w roślinach i formy tego pierwiastka w glebie. Badania przeprowadzono w oparciu o dwuletnie doświadczenie wazonowe. W badaniach zastosowano nieprzetworzony osad ściekowy z oczyszczalni ścieków w Krakowie-Płaszowie oraz osad zmieszany ze słomą pszenną w stosunku wagowym 1:1, który poddano procesom biologicznego (kompostowanie przez 117 dni w bioreaktorze) i termicznego przekształcenia (w piecu komorowym, bez dostępu powietrza wg następującej procedury: 130 ºC przez 40 min → 200 ºC przez 30 min).Mieszaniny osadu ściekowego i słomy przekształcone biologicznie i termicznie w obydwu latach badań wykazywały zbliżone do obornika oddziaływanie na ilość wytworzonej biomasy roślin. W biomasie owsa stwierdzono więcej manganu niż w rzepaku jarym. Zastosowany osad ściekowy oraz jego przekształcone biologicznie i termicznie mieszaniny nie wpływały istotnie na zwiększenie zawartości tego pierwiastka w biomasie roślin w porównaniu z obornikiem. Zastosowane nawożenie nie różnicowało wartości wskaźnika translokacji i wskaźnika bioakumulacji manganu w częściach nadziemnych i korzeniach rzepaku jarego i owsa. Nie stwierdzono zwiększenia zawartości najłatwiej dostępnych dla roślin form manganu w glebie po zastosowaniu przekształconych mieszanin osadu ze słomą. Po drugim roku badań oznaczono mniejsze zawartości tych form manganu w glebie wszystkich obiektów w porównaniu ze stwierdzonymi w pierwszym roku badań.

EN

A great variety of sewage sludge treatment methods, due to the agent (chemical, biological, thermal) leads to the formation of varying ‘products’ properties, including the content of heavy metals forms. The aim of the study was to determine the effects of biologically and thermally transformed sewage sludge on the manganese content in plants and form of this element in the soil. The study was based on a two-year pot experiment. In this study was used stabilized sewage sludge collected from Wastewater Treatment Plant Krakow – ”Płaszów” and its mixtures with wheat straw in the gravimetric ratio 1:1 in conversion to material dry matter, transformed biologically (composting by 117 days in a bioreactor) and thermally (in the furnace chamber with no air access by the following procedure exposed to temperatures of 130 °C for 40 min → 200 °C for 30 min). In both years of the study biologically and thermally transformed mixtures of sewage sludge with wheat straw demonstrated similar impact on the amount of biomass plants to the pig manure. Bigger amounts of manganese were assessed in oat biomass than in spring rape biomass. The applied sewage sludge and its biologically and thermally converted mixtures did not significantly affect manganese content in plant biomass in comparison with the farmyard manure. The applied fertilization did not modify the values of translocation and bioaccumulation ratios of manganese in the above-ground parts and roots of spring rape and oat. No increase in the content of the available to plants forms of manganese in the soil after applying biologically and thermally transformed sewage sludge mixtures with straw was detected. In the second year, lower contents of these manganese forms were noted in the soil of all objects compared with the first year of the experiment.

12

Quantity and quality of organic matter in soil after application of various organic materials

Gondek K., Mierzwa M.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2014

|

Vol. 21, nr 3

477--485

EN

Organic carbon concentrations in soil, irrespective of the year of research increased significantly after application of organic materials for the soil fertilization in comparison with the soil from the NPK mineral treatment. The content of low molecular humus compounds extracted from soil using H2SO4 solution was small, regardless of the applied fertilization or year of research. However, after the third year of research a significant increase in this humus fraction content was noted in soil of all treatments where fertilization was applied. After the third year of research, carbon content in alkaline extract rose significantly in soil of all treatments where fertilization with organic materials was applied, in comparison with the soil from mineral NPK treatment. The content of humic acid carbon in soil was lower than fulvic acid carbon, which resulted in lower than one values of Cha : Cfa ratio. However, obtained results point to marked increase in both humus fractions in results of residual effect of applied fertilization. Residual effect of applied fertilization apparently increased the value of absorbance coefficient A4/6, which points to a decreased degree of condensation of humic acid molecule and greater aliphatisation.

PL

Zawartość węgla organicznego w glebie, niezależnie od roku badań, znacznie zwiększyła się po zastosowaniu do nawożenia gleby materiałów organicznych, w porównaniu do gleby z obiektu, w którym zastosowano nawożenie mineralne NPK. Zawartość niskocząsteczkowych związków próchnicznych wyekstrahowanych z gleby roztworem H2SO4 była niewielka bez względu na zastosowane nawożenie oraz rok badań. Niemniej, po trzecim roku badań stwierdzono istotne zwiększenie zawartości tej frakcji próchnicy w glebie wszystkich obiektów, w których zastosowano nawożenie. Po trzecim roku badań zawartość węgla w ekstrakcie alkalicznym istotnie zwiększyła się w glebie wszystkich obiektów, w których zastosowano nawożenie materiałami organicznymi, w porównaniu do zawartości w glebie z obiektu, w którym zastosowano nawożenie mineralne NPK. Zawartość węgla kwasów huminowych w glebie była mniejsza od zawartości węgla kwasów fulwowych, co skutkowało mniejszymi od jedności wartościami ilorazu Ckh:Ckf. Uzyskane wyniki wskazują jednak na znaczące zwiększenie obu frakcji próchnicy w wyniku następczego działania zastosowanego nawożenia. Efektem następczym zastosowanego nawożenia było zwiększenie współczynnika absorbancji A4/6, co wskazuje na zmniejszenie stopnia skondensowania cząsteczki kwasów huminowych oraz większą alifatyzację.

13

Wapnowanie trwałych użytków zielonych metodą opóźniania wyczerpania glebowych zasobów mikroelementów

Kopeć M, Gondek K

Inżynieria Ekologiczna

|

2013

|

Nr 34

29--37

PL

Istnieje możliwość kontrolowania glebowych zasobów mikroelementów poprzez regulowanie odczynu gleby. Wapnowanie ogranicza nadmierne pobieranie składników oraz ich straty, co skutkuje wydłużeniem czasu korzystania z zasobów glebowych. W praktyce wykorzystanie zastosowanych dawek mikroelementów przez roślinność łąkową jest niewielkie, stąd należy rozpatrywać systematyczne zwracanie mikroelementów do gleby z nawożeniem podstawowym lub ochronę glebowych zasobów mikroelementów. Analizę problemu przeprowadzono w oparciu o długotrwałe doświadczenie nawozowe (Czarny Potok), rozpoczęte w 1968 roku, na trwałym użytku zielonym w górach (720 m n.p.m.). W całym okresie badań dynamiki plonowania i zmian właściwości gleby przeprowadzono trzykrotne wapnowanie, które znacząco zmodyfikowało właściwości środowiska. Uproszczony bilans mikroelementów umożliwił oszacowanie tempa i strat w zasobach glebowych tych pierwiastków, często pomijanych w praktyce jako mało istotne.

EN

Soil resources of microelements can be controlled by the regulation of the soil reaction.Liming reduces excessive uptake of elements and their loses, allowing plants to use soil resourceslonger. In practice meadow plants use applied microelements to a small degree so it is necessary totaken into consideration systematic application of microelements with the basic fertilization orprotection of the microelement soil resources. The problem was analysed in the long-term fertilizingexperiment (Czarny Potok Poland) started in 1968 on the perennial grassland in the mountains (720 m a.s.l.). During the whole period dynamics of yielding and changes of soil properties were investigated as well as soil liming which was carried out three times and modified soil properties to a great degree. A simplified balance of microelements allowed to assess the pace and loses of these elements in the soil, often regarded in practice as not relevant.

14

Sewage sludge as a source of microelements regarding fodder value of spring wheat grain

Gondek K., Kopeć M., Głąb T.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2013

|

Vol. 20, nr 9

975--985

EN

Agricultural alternative for utilization of municipal sewage sludge from some treatment plants, despite still existent doubts, seems the most optimal solution. The condition, which must be fulfilled for such use of sewage sludge are not only legal restrictions, but also dosage of these materials – well considered and justified by agrotechnology. Therefore, the research aimed at determining whether the use of municipal sludge for fertilization would lead to diversification of the contents of selected microelements in spring wheat grain regarding its fodder value. The experiment was conducted in field conditions on the soil classified to Stagnic Gleysol. Zinc, copper, manganese and iron were assessed after dry mineralization of the material by ICP-AES method. On the basis of obtained results it was stated that application of sewage sludge in moderate doses, in compliance with plant requirement for nutrients did not cause any excessive accumulation of the analysed microelements in wheat grain. However, it should be stated that the problem does not concern only microelement content but also the relationships between them, as has been confirmed on the basis of value of Fe:Mn ratio, which indicated manganese deficiency in the analysed grain, irrespective of the applied fertilization.

PL

Rolnicza alternatywa wykorzystania komunalnych osadów ściekowych z niektórych oczyszczalni, mimo nadal wielu wątpliwości wydaje się najbardziej optymalnym rozwiązaniem. Warunkiem do spełnienia przy takim wykorzystaniu osadów ściekowych są nie tylko obostrzenia umocowane prawnie, ale również przemyślane i uzasadnione agrotechnicznie dawkowanie tych materiałów. Dlatego celem badań było określenie czy wykorzystanie do nawożenia osadów komunalnych spowoduje zróżnicowanie zawartości wybranych mikrślementów w ziarnie pszenicy jarej w aspekcie wartości paszowej. Badania przeprowadzono w warunkach polowych na glebie zaliczonej do Stagnic Gleysol. Cynk, miedź, mangan i żelazo oznaczono po suchej mineralizacji materiału metodą ICP-AES. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że zastosowanie osadów ściekowych w umiarkowanych dawkach, zgodnych z zapotrzebowaniem roślin na składniki pokarmowe, nie spowodowało nadmiernego nagromadzenia badanych mikrślementów w ziarnie pszenicy. Należy jednak stwierdzić, że problem nie dotyczy tylko zawartości mikrślementów, ale również relacji między nimi, co potwierdzono na podstawie wartości stosunku Fe:Mn, który wskazywał na niedobór manganu w analizowanym ziarnie, niezależnie od zastosowanego nawożenia.

15

Fertilization of spring wheat (Triticum aestivum L.) with compost of biodegradable waste versus cadmium, lead, nickel and nitrates contents in grain

Gondek K., Koncewicz-Baran M., Mierzwa M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2013

|

Vol. 20, nr 7-8

807--817

EN

Research hypothesis adopted in the conducted experiments assumed that composted biodegradable waste used for fertilization should have a positive influence not only on spring wheat grain yield but also on its biological value. The investigations aimed at an assessment of the effect of fertilization with compost produced of biodegradable waste on the content of lead, cadmium, nickel and nitrates(V) in spring wheat grain. Spring wheat grain yield receiving mineral fertilizers was larger in the first year of research in comparison with the yield harvested on the fertilizer treatments where manure and compost were used. Residual effect of fertilization with manure and compost on spring wheat grain yield became apparent only in the third year of the research. Content of lead and nickel was higher in the wheat grain fertilized with manure and compost, whereas cadmium content was higher in grain from the object where exclusively mineral fertilizers were applied. Assessed content of the studied elements do not exclude the analysed grain from its use for animal feed. A lower content of nitrate nitrogen was determined in wheat grain (irrespectively of the year of the experiment) from the objects where manure and compost were applied in comparison with the exclusively mineral treatment.

PL

W przeprowadzonych badaniach hipoteza badawcza zakładała, że stosując do nawożenia przekompostowane odpady biodegradowalne można oczekiwać ich korzystnego wpływu nie tylko na plon ziarna pszenicy jarej, ale także na jego wartość biologiczną. Celem przeprowadzonych badań była ocena wpływu nawożenia kompostem z odpadów biodegradowalnych na zawartość ołowiu, kadmu i niklu oraz azotanów(V) w ziarnie pszenicy jarej. Plon ziarna pszenicy jarej nawożonej nawozami mineralnymi w pierwszym roku badań był większy w porównaniu do plonu zebranego w obiektach, w których pszenicę nawożono obornikiem i kompostem. Następczy wpływ nawożenia obornikiem i kompostem na plon ziarna pszenicy jarej ujawnił się dopiero w trzecim roku badań. Zawartość ołowiu i niklu była większa w ziarnie pszenicy nawożonej obornikiem i kompostem, natomiast kadmu w ziarnie z obiektu, w którym zastosowano wyłącznie nawozy mineralne. Oznaczone zawartości badanych pierwiastków nie wykluczają użycia analizowanego ziarna do celów paszowych. Stwierdzono mniejszą zawartość azotu azotanowego w ziarnie pszenicy (niezależnie od roku badań) z obiektów, w których zastosowano obornik i kompost w porównaniu do obiektu, w którym pszenice nawożono wyłącznie mineralnie.

16

Effect of soil pollution with PAHs on the amount of maize biomass and accumulation of cadmium and lead

Gondek K.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2013

|

Vol. 20, nr 4-5

535--544

EN

Trace element bioavailability is of key importance for stimulation or inhibition of plant growth and development processes at later stages of their life and in result leads to changes of biomass biological value, eg limiting its use. As assessment of artificial soil pollution with benzo(a)pyrene, chrysene and fluorene effect on the quantities of biomass and accumulation in it of cadmium and lead was conducted as a pot experiment. The soil pollution with the studied aromatic hydrocarbons did not inhibit growth or development of maize shoots and roots. The greatest amount of biomass was obtained in the object where the soil revealed an elevated contents of the analyzed aromatic hydrocarbons. Value of tolerance index in the objects where the stress agent was introduced was above one, which indicates the absence of soil pollution with benzo(a)pyrene, chrysene and fluorene effect on plant biomass quantity. Value of tolerance index below one concerned only biomass from the control object. Significant increase in Cd content and its quantities taken up by maize shoots was registered on the treatments where dichloromethane and polycyclic aromatic hydrocarbons were added to the soil in comparison with the unpolluted objects. The content and amounts of absorbed lead were the lowest on the object where the soil was the most polluted. Values of maize shoot biomass Cd pollution index were apparently higher in the objects where the soil was contaminated with polycyclic aromatic hydrocarbons in comparison with the values obtained in the object where soil received only mineral nutrient solution. Values of translocation index do not point to cadmium accumulation in plant shoots. Both the values of pollution index and translocation index for lead in the objects with elevated PAHs content in soil and in the object where the soil was contaminated with these substances were below one, which did not confirm excessive lead accumulation in maize shoots.

PL

Biodostępność pierwiastków śladowych ma kluczowe znaczenie w kwestii stymulacji lub hamowania procesów wzrostu i rozwoju roślin w późniejszych etapach ich życia, a w konsekwencji prowadzi do zmian wartości biologicznej biomasy np. ograniczając jej wykorzystanie. Ocenę wpływu sztucznego zanieczyszczenia gleby benzo(a)pirenem, chryzenem oraz fluorenem na ilość biomasy kukurydzy oraz akumulację w niej wybranych pierwiastków śladowych przeprowadzono w doświadczeniu wazonowym. Effect of Soil Pollution with PAHs on the Amount of Maize Biomass... 543 Zanieczyszczenie gleby badanymi węglowodorami aromatycznymi nie hamowało wzrostu i rozwoju części nadziemnych i korzeni kukurydzy. Największą ilość biomasy uzyskano w obiekcie, w którym gleba charakteryzowa ła się podwyższoną zawartością badanych węglowodorów aromatycznych. Wartość wskaźnika tolerancji w obiektach, w których wprowadzono czynnik stresowy, kształtowała się powyżej jedności, co wskazuje na brak wpływu zanieczyszczenia gleby benzo(a)pirenem, chryzenem oraz fluorenem na ilość biomasy roślin. Wartość wskaźnika tolerancji poniżej jedności dotyczyła jedynie biomasy z obiektu kontrolnego. Istotnie większe zawartości Cd oraz ilości pobrane tego pierwiastka przez części nadziemne kukurydzy stwierdzono w obiektach, w których do gleby wprowadzono dichlorometan i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w porównaniu do obiektów niezanieczyszczonych. Zawartość i ilości pobranego ołowiu były najmniejsze w obiekcie, w którym gleba była najbardziej zanieczyszczona. Wartości wskaźnika zanieczyszczenia biomasy części nadziemnych kukurydzy Cd były wyraźnie większe w obiektach, w których glebę zanieczyszczono węglowodorami aromatycznymi w porównaniu do wartości, jakie uzyskano w obiekcie, w którym do gleby wprowadzono tylko pożywkę mineralną. Wartości wskaźnika translokacji nie wskazują na nagromadzenie kadmu w częściach nadziemnych roślin. Zarówno wartości wskaźnika zanieczyszczenia, jak również wskaźnika translokacji dla ołowiu, w obiektach o podwyższonej zawartości WWA w glebie oraz w obiekcie, w którym glebę skażono tymi substancjami kształtowały się poniżej jedności nie potwierdzając nadmiernego nagromadzenia ołowiu w częściach nadziemnych kukurydzy.

17

Content rating of chosen trace elements in plants and soil after application of newspaper waste

Mierzwa-Hersztek M., Gondek K., Kopeć M., Ozimek A.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2013

|

Vol. 20, nr 9

1029--1037

EN

The research was conducted to determine the content of Cr, Cd, Ni and Pb in soil and plant biomass after application of newspaper waste. The pot experiment was conducted in the years 2010 and 2011 in the greenhouse and included the following objects: NP-0 soil without addition of newspaper, NP-1 the soil with addition of 1 % of newspaper and NP-3 the soil with addition of 3 % of newspaper. Addition of newspaper was calculated relative to the dry weight of the soil material. The study was conducted in pots containing 5.50 kg of air-dried soil material. Two plants were grown in the experiment: spring rape, ‘Felix’ c.v., in the first year and naked oats, ‘Siwek’ c.v., in the second. Rape was collected at the end of the flowering stage (73-day vegetation period), and oats at grain milk stage (75 days of vegetation). After preparation of plant material and soil, content of trace elements was determined by ICP-OES method on a Perkin Elmer Optima 7300DV apparatus. The results were converted to absolute dry weight of the material. Application of newspaper to soil did not increase (except for cadmium) the contents of lead, chromium or nickel in the aboveground parts of the plant. Studied trace elements were accumulated mainly in the plant roots. Roots contained on average from 51 to 82 % more of the test elements in relation to the aboveground parts. Higher amount of newspaper (3 %) added to the soil led to a higher accumulation of studied trace elements in the roots and lower in the plant aboveground parts. The addition of newspaper to the soil caused a reduction in acidity. Newspaper introduced to the soil generally did not increase the total content of trace elements.

PL

Przeprowadzone badania miały na celu ocenę zawartości Cr, Cd, Ni i Pb w glebie oraz w biomasie roślin po aplikacji papieru gazetowego. Doświadczenie wazonowe prowadzono w latach 2010 i 2011 w hali wegetacyjnej. Doświadczenie obejmowało następujące obiekty: NP-0 – kontrola (gleba bez dodatku papieru gazetowego), NP-1 – gleba z 1 % dodatkiem papieru gazetowego oraz NP-3 – gleba z 3 % dodatkiem papieru gazetowego. Dodatek papieru gazetowego obliczono w stosunku do suchej masy materiału glebowego. Badania prowadzono w wazonach mieszczących 5,50 kg powietrznie suchego materiału glebowego. W doświadczeniu uprawiano dwie rośliny, w pierwszym roku rzepak jary odmiany ‘Feliks’, natomiast w drugim owies nagoziarnisty odmiany ‘Siwek’. Rzepak jary zbierano w końcu fazy kwitnienia (73 dni wegetacji), a owies w fazie dojrzałości mlecznej (75 dni wegetacji). Po odpowiednim przygotowaniu materiału roślinnego i glebowego, zawartość badanych pierwiastków śladowych oznaczono metodą ICP-ŚS na aparacie Perkin Elmer Optima 7300DV, a uzyskane wyniki przeliczono na absolutnie suchą masę materiału. Doglebowa aplikacja papieru gazetowego nie spowodowała zwiększenia zawartości (za wyjątkiem kadmu) ołowiu, chromu i niklu w częściach nadziemnych roślin. Badane pierwiastki śladowe były gromadzone głównie w korzeniach roślin. W stosunku do części nadziemnych roślin korzenie zawierały średnio od 51 % do 82 % więcej badanych pierwiastków. Większy dodatek papieru gazetowego (3 %) do gleby skutkował większą akumulacją badanych pierwiastków śladowych w korzeniach, a mniejszą w częściach nadziemnych roślin. Dodatek papieru gazetowego do gleby spowodował zmniejszenie zakwaszenia. Wprowadzenie do gleby papieru gazetowego na ogół nie wpłynęło na zwiększenie ogólnej zawartości badanych pierwiastków śladowych.

18

Assessment of Soil Biological Activity Under Conditions of Long-Term Diversified Mineral Fertilization

Kopeć M., Gondek K., Orłowska K.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2013

|

Vol. 20, nr 10

1195--1204

EN

Biological activity is investigated at different levels in cases of disturbances of processes, taking into consideration C and N changes in time and modern models of carbon sequestration. Soil properties created by fertilization are one of the factors influencing soil respiratory activity. This activity was measured by the manometric method in the conditions of long-term fertilizing experiment after 44 years management of the mountain meadow. One object chosen for the investigation was fertilized only with P and K and two objects were fertilized with ammonium nitrate in two doses: 90 and 180 kgN · ha–1 in the background of PK. The experiment was conducted with the limed soil and in series without liming. Manometric measurement comprised change of pressure in a closed container which was proportional to oxygen consumption and created by respiratory processes taking place in it. The equivalent amount of created CO2 was absorbed by 1 mol · dm–3 NaOH solution. Biological activity of materials was expressed in mgO2 · g–1 d.m. · d–1. Equations of pressure changes indicate differences in soil respiration caused by fertilization intensification. Generally, systematic soil liming caused an increase in its biological activity. However, liming influenced this activity to a lower degree than mineral fertilization. The highest respiratory activity and dehydrogenase activity (μg TPF · g–1 f.m. · d–1) was observed in the soil of the object fertilized with 90 kg N + PK · ha–1 and the object with fertilization increased P and K availability causing an increase in biological nitrogen fixation.

PL

Współczesne modele sekwestracji węgla wymagają poznania aktywności biologicznej na różnych poziomach i przypadkach zakłócenia procesów oraz zależności przemian węgla i azotu w czasie. Jednym z elementów wpływających na aktywność respiracyjną są właściwości gleby ukształtowane nawożeniem. W warunkach długotrwałego doświadczenia nawozowego po 44 latach użytkowania górskiej runi łąkowej zbadano metodą manometryczną aktywność respiracyjną gleby. Do badań wyznaczono obiekt, w którym stosowano wyłącznie nawożenie fosforem i potasem oraz obiekty nawożone saletrą amonową w dwóch dawkach 90 i 180 kgN · ha–1 na tle PK. Doświadczenie wykonano z glebą serii wapnowanej i bez wapnowania. Pomiar manometryczny obejmował zmianę ciśnienia w zamkniętym naczyniu, która jest proporcjonalna do zużycia tlenu przez próbkę a powstaje w wyniku zachodzących w niej procesów oddychania. Powstające równoważne ilości CO2 były absorbowane przez roztwór NaOH o stężeniu 1 mol · dm–3. Aktywność biologiczną materiałów wyrażono w mgO2 · g–1 s.m. · d–1. Równania zmian ciśnienia (y) wskazują na różnice respiracji gleby spowodowane intensyfikacją nawożenia. Systematyczne wapnowanie gleby spowodowało, że jej aktywność biologiczna była na ogół większa niż w przypadku braku tego zabiegu. Wapnowanie jednak w mniejszym stopniu niż nawożenie mineralne różnicowało tę cechę. Największe wartości aktywności respiracyjnej oraz aktywności dehydrogenaz (μg TPF · g–1 ś.m. · d–1) stwierdzono w glebie obiektu, w którym stosowano zrównoważone nawożenie na poziomie 90 kg N + PK oraz obiektu, w którym zwiększono w wyniku nawożenia zasobność w fosfor i potas, powodując zwiększenie biologicznego wiązania azotu.

19

Zinc, Cadmium and Lead Binding by Humus in Soil Fertilized with Composts

Koncewicz-Baran M., Gondek K.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2012

|

Vol. 19, nr 1-2

77-86

EN

Binding heavy metals by humus compounds decreases these elements availability to plants, their leaching from soil and causes their partial detoxication. Organic matter supplied to the soil with composts may significantly affect heavy metal availability to plants, therefore the investigations conducted on the basis of a two-year pot experiment aimed at determining the effect of fertilization with composts prepared from plant and other biodegradable wastes and from mixed municipal wastes on zinc, cadmium and lead binding by soil humus. In order to compare the analyzed features, the treatments on which swine manure and nitrogen, phosphorus and potassium in mineral forms were applied, were used. The contents of Zn, Cd and Pb in combination with humus compounds were extracted from the soil by means of 0.025 mol dm–3 NH4EDTA solution using sequential chemical extraction developed by Zeien and Brümmer. In the obtained extracts the contents of Zn, Cd and Pb were assessed using the ICP-AES method. Significantly lower acidification was assessed in the soil fertilized with manure and composts than in the soil with a supplement of mineral salts or in unfertilized soil, both after the first and second year of the experiment. Compost fertilization caused an increase in organic carbon content in soil in comparison with organic C assessed in the soil with added mineral salts. The highest total contents of Zn and Pb were determined in the soil with an admixture of municipal waste compost. The contents of lead and zinc bound to humus compounds revealed a positive relationship with organic carbon content and were the highest in the soil receiving organic materials. The biggest contents of cadmium total forms after the first year of the research were assessed in the soil of treatments where the composts and swine manure were used, whereas after the second year contents of Cd in soil did not differ significantly depending on the applied fertilization. An admixture of manure or composts to the soil did not affect significantly the changes of cadmium contents in the combinations with humus compounds.

PL

Wiązanie metali ciężkich przez związki próchniczne zmniejsza dostępność tych pierwiastków dla roślin, ich wymywanie z gleby oraz powoduje częściową ich detoksykację. Materia organiczna wprowadzona do gleby wraz z kompostami może w znaczący sposób wpływać na dostępność metali ciężkich dla roślin, stąd też celem badań przeprowadzonych w oparciu o dwuletnie doświadczenie wazonowe było określenie wpływu nawożenia kompostami z odpadów roślinnych i innych biodegradowalnych oraz z niesegregowanych odpadów komunalnych na wiązanie cynku, kadmu i ołowiu przez próchnicę glebową. Dla porównania analizowanych cech do schematu doświadczenia wprowadzono obiekty, w których zastosowano obornik od trzody chlewnej oraz azot, fosfor i potas w formie mineralnej. Zawartość Zn, Cd i Pb w połączeniach ze związkami próchnicznymi wyekstrahowano z gleby roztworem NH4EDTA o stężeniu 0,025 mol dm-3 według sekwencyjnej ekstrakcji chemicznej opracowanej przez Zeiena i Brümmera. W uzyskanych ekstraktach zawartości Zn, Cd i Pb oznaczono metodą ICP-AES na aparacie JY 238 Ultrace. W glebie nawożonej obornikiem oraz kompostami stwierdzono istotnie mniejsze zakwaszenie niż w glebie z dodatkiem soli mineralnych oraz w glebie nienawożonej zarówno po pierwszym, jak i po drugim roku badań. Nawożenie kompostami spowodowało zwiększenie zawartości węgla organicznego w glebie w porównaniu do zawartości C organicznego oznaczonej w glebie z dodatkiem soli mineralnych. Największe ogólne zawartości Zn i Pb oznaczono w glebie z dodatkiem kompostu z niesegregowanych odpadów komunalnych. Zawartości ołowiu i cynku związane ze związkami próchnicznymi wykazywały dodatnią zależność z zawartością węgla organicznego i były największe w glebie z dodatkiem materiałów organicznych. Największe ogólne zawartości form po pierwszym roku badań oznaczono w glebach z obiektów, w których zastosowano komposty i obornik, zaś po drugim roku zawartość Cd w glebie nie różniła się istotnie ze względu na zastosowane nawożenie. Dodatek do gleby obornika lub kompostów nie powodował istotnych zmian zawartości kadmu w połączeniach ze związkami próchnicznymi.

20

Contents of Sulphur, Total Protein, Methionine and Cysteine in Spring Wheat Biomass after Fertilization with Sewage Sludge

Gondek K.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2012

|

Vol. 19, nr 3

203-211

EN

The aim of conducted experiments was determining the effect of fertilization with municipal sewage sludge on the contents of sulphur, total protein, methionine and cysteine in spring wheat biomass. The research was conducted in a three-year field experiment on Stagnic Gleysol soil with granulometric composition of heavy silt loam. On the basis of obtained results it was found that sulphur contents in wheat grain and straw on the treatments where fertilization was applied did not differ significantly. Applied fertilization with mineral fertilizers and farmyard manure and sewage sludge did not lead to any marked changes in weighted average contents of methionine and cysteine in spring wheat grain.

PL

Celem przeprowadzonych badań było określenie wpływu nawożenia komunalnymi osadami ściekowymi na zawartość siarki, białka ogólnego, metioniny i cysteiny w biomasie pszenicy jarej. Badania przeprowadzono w 3-letnim doświadczeniu polowym na glebie opadowo-glejowych o składzie granulometrycznym gliny ciężkiej pylastej. Na podstawie uzyskanych wyników badań stwierdzono, że zawartość siarki w ziarnie i słomie pszenicy oraz zawartość białka w ziarnie z obiektów, w których zastosowano nawożenie nie różniła się istotnie. Zastosowane nawożenie nawozami mineralnymi, a także obornikiem i osadami ściekowymi nie spowodowało istotnych zmian w średniej ważonej zawartości metioniny i cysteiny w ziarnie pszenicy jarej.