Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 8

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
PL
Wypełnianie wyrobisk odkrywkowych odpadami wydobywczymi jest możliwe w procesie rekultywacji technicznej, ale wymaga szczegółowego rozpoznania warunków środowiskowych. Zastosowanie różnego rodzaju odpadów do wypełniania wyrobisk jest zagadnieniem złożonym w zakresie jakości materiału odpadowego oraz w zakresie określenia lokalizacji miejsc przeznaczonych do takiego zagospodarowania odpadów. Istotne jest rozpoznanie lokalizacji czynnych wyrobisk odkrywkowych na tle granic głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) oraz w pobliżu cieków wodnych. Analizie poddano wyrobiska, w których eksploatowane są surowce węglanowe oraz wyrobiska piasków i żwirów. Analizy zostały wykonane w różnych latach aktywności wyrobisk ((Klojzy-Karczmarczyk i in. 2016a; Klojzy-Karczmarczyk i Staszczak 2017, 2019; Staszczak 2020). W grupie surowców węglanowych (kamienie łamane i bloczne), poza granicami GZWP oraz w odległości ponad 500 metrów od cieków powierzchniowych zlokalizowane są zaledwie 3 obiekty. W grupie piasków i żwirów, poza granicami GZWP oraz w odległości ponad 500 od cieków powierzchniowych znajduje się 19 obiektów. Zestawiono zawartość całkowitą rtęci oraz wielkość jej wymywania. Podano udział formy wymywalnej w całkowitej zawartości pierwiastka. Badania prowadzono w różnych warunkach pH środowiska. Analizę przeprowadzono na podstawie badań z lat 2014–2021 (Klojzy-Karczmarczyk i Mazurek 2014, 2019a, b, 2021). Odpady wydobywcze typu skała płonna (kruszywa) charakteryzują się wyższą zawartością rtęci całkowitej we frakcji najdrobniejszej i niższą we frakcjach grubszych. Udział formy wymywalnej rtęci w kruszywach jest na średnim poziomie 1,3–2,0%. Średni udział formy wymywalnej w mułach węglowych jest na poziomie 1,8%. Przy obniżaniu pH środowiska, udział ten wzrasta w każdym przypadku. Wyraźny wzrost wymywalności obserwuje się ponadto w odpadach zwietrzałych. Ze względu na jakość materiału odpadowego, badania odpadów wydobywczych wykazały możliwość ich zastosowania do celów rekultywacji.
EN
The open-cast workings filling with extractive waste is possible in the process of technical reclamation, but it requires a detailed recognition of environmental conditions. The use of various types of waste to fill the workings is a complex issue, in the field of the waste material quality and in the field of determining locations assigned for such waste management. It is important to recognise the location of active opencast mines against a background of main groundwater basins (MGB) and close to watercourses. The workings, left after extraction of carbonate raw materials, as well as sands and gravels, were analysed. The analysis were performed in different years of the open pits activity (Klojzy-Karczmarczyk et al. 2016a; Klojzy-Karczmarczyk and Staszczak 2017, 2019; Staszczak 2020). In the carbonate raw materials group (crushed and block stone) only 3 facilities are situated outside the MGB area and at a distance of more than 500 m from surface watercourses. In the sands and gravels group only 19 facilities are situated outside the MGB area and at a distance of more than 500 m from surface watercourses. Total mercury content and the amount of its leaching was compiled. The percentage of leachable form in the total content of the element was studied. The studies were carried out under various pH conditions of the environment. The analysis was based on the studies from 2014–2021 (Klojzy-Karczmarczyk and Mazurek 2014, 2019a, b, 2021). The extractive waste of the barren rock type (aggregate) features a higher content of total mercury in the finest fraction and a lower in coarser fractions. The share of mercury leachable form on average is 1.3–2.0%. The share of mercury leachable from coal sludge is approx. 1.8%. At pH reduction this share increases in each case. A clear increase in leachability is observed in the weathered waste. Because of the waste material quality, the studies on extractive waste have shown a possibility to use it for reclamation.
EN
The leachability of pollutants from asbestos-containing waste, previously used for roofing was investigated. Laboratory tests were performed under static conditions (tests 1–20) in accordance with the TCLP methodology (with the use of acetic acid as the leaching medium, initial pH = 3.15). The maintaining of constant leaching conditions proved to be impossible at the experimental stage. Following the stabilization of conditions, the pH range for the obtained solutions increased to an average value of 8.3. Aluminum, boron, barium, cadmium, chromium, copper, iron, nickel, lead, strontium, zinc, and mercury were identified in the eluate. The low leachability of individual metals under the planned conditions was observed. In general, no leaching of such metals as cadmium, nickel, and lead was observed. The mercury content in the eluates is below the quantification limit, but the obtained values fall to around the limit of detection for the element. As compared with leaching with the use of distilled water (Klojzy-Karczmarczyk et al. 2021), zinc and boron additionally appear in eluates. The determined value of leachability for the individual analyzed elements increases from double to a few times with the use of the TCLP method. The value of leaching for barium is on average 5.56 mg/kg, for chromium it is 1.10 mg/kg, for copper 0.26 mg/kg, and for iron 0.80 mg/kg. In addition, the leaching of boron of around 3.00 mg/kg and of zinc 1.84 mg/kg was found. Higher leachability values were found only for strontium and aluminum. The leaching of strontium is on average around 62 mg/kg. While the leaching of aluminum is lower than values identified in the previous tests with the use of distilled water and is around 2.76 mg/kg. Products of leaching contain mainly pollutants characteristic of cement (aluminum, strontium, and iron).
PL
Przeprowadzono badania wymywalności zanieczyszczeń z odpadów zawierających azbest, stosowanych wcześniej jako pokrycia dachowe. Przeprowadzono badania laboratoryjne w warunkach statycznych (test 1:20) zgodnie z metodyką TCLP (przy udziale roztworu kwasu octowego, jako medium ługujące, pH początkowe 3,15). Na etapie eksperymentu okazało się niemożliwe utrzymanie stałych warunków ługowania. Po ustabilizowaniu warunków zakres pH dla uzyskanych roztworów wzrasta do średniej wartości 8,3. W eluatach oznaczano glin, bor, bar, kadm, chrom, miedź, żelazo, nikiel, ołów, stront, cynk oraz rtęć. Obserwowana jest niska wymywalność poszczególnych metali w założonych warunkach. Nie obserwuje się generalnie wprowadzania do roztworów metali takich jak kadm, nikiel, ołów. Zawartość rtęci kształtuje się w eluatach poniżej granicy oznaczalności, ale uzyskane wartości mieszczą się w okolicach granicy wykrywalności tego pierwiastka. W porównaniu do ługowania z zastosowaniem wody destylowanej (Klojzy-Karczmarczyk i in. 2021) pojawia się w eluatach dodatkowo cynk oraz bor. Stwierdzona wielkość wymywania dla poszczególnych analizowanych pierwiastków wzrasta od 2 do kilku razy przy zastosowaniu metody TCLP. Wielkość wymywania dla baru wynosi średnio 5,56 mg/kg, chromu 1,10 mg/kg, miedzi 0,26 mg/kg, żelaza 0,80 mg/kg. Dodatkowo stwierdzono wymywanie boru na poziomie 3,00 mg/kg i cynku 1,84 mg/kg. Wyższe wartości wymywalności stwierdzono jedynie dla strontu i glinu. Wymywanie strontu kształtuje się na średnim poziomie 62 mg/kg. Natomiast wymywanie glinu jest niższe w porównaniu do wcześniejszych badań z zastosowaniem wody destylowanej i jest na poziomie 2,76 mg/kg. W produktach wymywania obecne są głównie zanieczyszczenia charakterystyczne dla cementu (glin, stront, żelazo).
EN
Sixteen samples were designed for analysis (hard coal, aggregate – barren rock, hard coal sludge). The total mercury content and the amount of mercury leaching were determined. The percentage of leachable form in the total content was calculated. The studies were carried out under various pH medium. The leachability under conditions close to neutral was determined in accordance with the PN EN 12457/1-4 standard. The leachability under acidic medium (pH of the solution – approx. 3) was determined in accordance with principles of the TCLP method. The mercury content was determined by means of the AAS method. For hard coal the total mercury content was 0.0384–0.1049 mg/kg. The level of leaching on mean was 2.6%. At the acidic medium the amount of leaching increases to an mean 4.1%. The extractive waste of aggregate type features a higher total mercury content in the finest fraction < 6 mm (up to 0.4564 mg/kg) and a lower content in the fraction 80–120 mm (up to 0.1006 mg/kg). The aggregate shows the percentage of the leachable form on mean from 1.4 to 2.2%. With pH decreasing to approx. 3, the amount of leaching grows up to mean values of 1.7–3.2%. Coal sludge features the total mercury content of 0.1368–0.2178 mg/kg. The percentage of mercury leachable form is approx. 1.8%. With pH decreasing the value increases to mean value of 3.0%. In general, the leachability of mercury from hard coals and extractive waste is low, and the leachability in an acidic medium grows approx. twice. Such factors as the type and origin of samples, their grain composition, and the pH conditions, have basic importance for the process. The time of waste seasoning and its weathering processes have the greatest impact on increasing the leaching of mercury from the extractive waste.
PL
Do analizy przeznaczono 16 próbek (węgiel kamienny, kruszywa – skała płonna, muły węgla kamiennego). Określono zawartość całkowitą rtęci oraz wielkość wymywania. Obliczono ponadto udział formy wymywalnej w całkowitej zawartości pierwiastka. Badania prowadzono w różnych warunkach pH środowiska. Wymywalność w warunkach obojętnych wykonano zgodnie z wytycznymi normy PN EN 12457/1-4. Wymywalność w warunkach kwaśnych (pH roztworu około 3) wykonano w oparciu o metodę TCLP. Przy oznaczaniu zawartości rtęci wykorzystano metodę AAS. Dla węgla kamiennego zawartość rtęci całkowitej kształtuje się w granicach 0,0384–0,1049 mg/kg. Wielkość wymycia kształtuje się na średnim poziomie 2,6%. W kwaśnym środowisku wielkość wymywania zwiększa się do średniej wartości 4,1%. Odpady wydobywcze typu kruszywa charakteryzują się wyższą zawartością rtęci całkowitej we frakcji najdrobniejszej < 6 mm (do 0,4564 mg/kg) i niższą we frakcji 80–120 mm (do 0,1006 mg/kg). Udział formy wymywalnej rtęci w kruszywach jest na średnim poziomie 1,4–2,2%. Przy obniżaniu pH do około 3, wielkość wymywania zwiększa się do średnich wartości 1,7–3,2%. Muły węglowe charakteryzują się zawartością rtęci całkowitej na poziomie 0,1368–0,2178 mg/kg. Średni udział formy wymywalnej jest na poziomie 1,8%. Przy obniżaniu pH udział ten osiąga średnią wartość 3,0%. Ogólnie wymywalność rtęci z węgli kamiennych oraz odpadów wydobywczych jest niska, a zwiększenie wymywalności w środowisku kwaśnym jest około dwukrotne. Podstawowe znaczenie dla procesu wymywania mają rodzaj i pochodzenie próbek, ich skład granulometryczny oraz warunki pH. Największy wpływ na zwiększenie wymywalności rtęci z materiału odpadowego sektora wydobywczego węgla kamiennego mają czas sezonowania materiału i procesy wietrzeniowe.
EN
Asbestos cement sheets on building roofs and façades as well as asbestos cement water and sewerage pipes are the most frequently existing elements that contain asbestos in Poland. During removal from a specific building such a material automatically becomes hazardous waste. The presented paper covers studies carried out on leachability of pollutants from asbestos-containing waste, previously used for roofing. Laboratory tests under static conditions were carried out (1:10 test, pursuant to rules of the PN-EN 12457/1-4 standard) using distilled water as the leaching medium. Aluminium, boron, barium, cadmium, chromium, copper, iron, nickel, lead, strontium, zinc, and mercury were determined in the eluate. Low leachability of individual metals under the planned conditions was observed. In general, such metals as cadmium, nickel, lead, zinc, boron and mercury were not observed in solutions. The other analysed metals were observed in eluates, but their concentrations were usually low. The low leachability was found for barium (0.019 to 0.419 mg/dm3), chromium (0.019 to 0.095 mg/dm3), copper (0.006 to 0.019 mg/dm3), and iron (<0.01 to 0.017 mg/dm3). Increased leachability values were found only for strontium, between 0.267 and 4.530 mg/dm3, and aluminium, ranging from 0.603 to 3.270 mg/dm3. The analysed asbestos and cement materials feature a low percentage content of asbestos in flat and corrugated asbestos cement sheets (10–15%). Because of that it is possible to presume that pollutants characteristic of cement will be mainly present in products of leaching.
PL
W Polsce, najczęściej występującym elementem zawierającym azbest są płyty azbestowo-cementowe na dachach obiektów i elewacjach oraz rury azbestowo-cementowe wodociągowe i kanalizacyjne. W trakcie usuwania z konkretnego obiektu, materiał taki staje się automatycznie odpadem niebezpiecznym. W ramach prezentowanej pracy przeprowadzono badania wymywalności zanieczyszczeń z odpadów zawierających azbest, stosowanych wcześniej jako pokrycia dachowe. W warunkach statycznych (test 1:10, zgodnie z zasadami normy PN EN 12457/1-4) przeprowadzono badania laboratoryjne, stosując jako medium ługujące wodę destylowaną. W eluatach oznaczano glin, bor, bar, kadm, chrom, miedź, żelazo, nikiel, ołów, stront, cynk oraz rtęć. Obserwowana jest niska wymywalność poszczególnych metali w założonych warunkach. Generalnie nie obserwuje się w roztworach metali takich jak kadm, nikiel, ołów, nikiel, cynk, bor oraz rtęć. Pozostałe analizowane metale są obserwowane w eluatach, jednak ich koncentracje są zazwyczaj niskie. Stwierdzono niską wymywalność dla baru (0,019–0,419 mg/dm3), chromu (0,019–0,095 mg/dm3), miedzi (0,006–0,019 mg/dm3) i żelaza (<0,01–0,017 mg/dm3). Podwyższone wartości wymywalności stwierdzono jedynie dla strontu, w granicach 0,267–4,530 mg/dm3 oraz dla glinu, w granicach 0,603–3,270 mg/dm3. Analizowane materiały azbestowo-cementowe charakteryzują się niską procentową zawartością azbestu w płytach płaskich i falistych azbestowo-cementowych (10–15%). W związku z tym można przypuszczać, że w produktach wymywania będą obecne głównie zanieczyszczenia charakterystyczne dla cementu.
PL
W ostatnich latach w wielu miastach południowo-zachodniej Polski zaobserwowano liczne wystepowanie na pniach i konarach lip nieznanego do niedawna gatunku pluskwiaka, jakim okazał się Oxycarenus lavaterae.
PL
Antraknoza platana powodowa przez grzyba Apiognomonia veneta to jedna z powszechniej znanych chorób platana w Polsce. Choć objawy jej występowania widoczne są praktycznie co roku, to skala porażenia jest w dużej mierze zależna od warunków pogodowych występujących pod koniec zimy oraz w okresie wiosennym.
PL
Celem badań jest określenie zawartości rtęci w węglach kamiennych, losowo pobranych z GZW oraz w produktach ubocznych wydobycia węgla (odpady wydobywcze świeże), czyli kruszywach i mułach węgla kamiennego, a także odpadach górniczych ze zwałowiska Siersza (odpady zwietrzałe). Do analizy przeznaczono 34 próbki. Określono zawartość całkowitą rtęci oraz wielkość wymywania rtęci z próbek stałych. Obliczono ponadto udział formy wymywalnej w całkowitej zawartości pierwiastka, czyli poziom uwalniania rtęci z materiału (poziom wymycia). Badania wielkości wymywania rtęci określono metodą statyczną z zastosowaniem testu wymywalności 1:10. Najwyższą możliwością wymywania rtęci charakteryzują się odpady zwietrzałe ze zwałowiska Siersza i nieco niższą analizowane węgle kamienne z Górnośląskiego Z agłębia Węglowego (GZW). Dla próbek węgla kamiennego zawartość rtęci całkowitej kształtuje się w granicach 0,0275–0,1236 mg/kg. Natomiast wielkość wymywania rtęci z próbek węgli kształtuje się na poziomie 0,0008−0,0077 mg/kg. Odpady świeże typu kruszywa charakteryzują się wyższą zawartością rtęci całkowitej we frakcji najdrobniejszej 0-6 mm w granicach 0,1377−0,6107 mg/kg i zdecydowanie niższą we frakcji 80–120 mm w granicach 0,0508−0,1274 mg/kg. Wielkość wymywania jest porównywalna w obydwu frakcjach i kształtuje się na poziomie 0,0008−0,0057 mg/kg. Muły węglowe charakteryzują się zawartością rtęci całkowitej na poziomie 0,0937−0,2047 mg/kg. Obserwuje się także niskie wartości wymywania na poziomie 0,0014−0,0074 mg/kg. Odpady górnicze zwietrzałe charakteryzują się zawartością całkowitą rtęci w granicach 0,0622−0,2987 mg/kg. Obserwuje się jednak zdecydowanie wyższe wartości wymywania z odpadów zwietrzałych niż z odpadów wydobywczych świeżych. Wielkość ta kształtuje się na poziomie 0,0058−0,0165 mg/kg. W węglach kamiennych pobranych z GZW poziom wymycia kształtuje się na średnim poziomie 4,7%. Odpady wydobywcze charakteryzują się dużą zmiennością udziału formy wymywalnej rtęci a różnice wynikają z czasu sezonowania próbek. Odpady czy materiały uboczne produkcji węgla kamiennego typu kruszywa oraz muły węglowe wykazują udział formy wymywalnej rtęci na średnim poziomie 1,7%. W odpadach zwietrzałych udział formy wymywalnej zdecydowanie wzrasta do 7,3%. Charakterystyka wymywania jest zróżnicowana dla różnych grup badanego materiału. Podstawowe znaczenie a wykazane w pracy, mają czynniki takie jak rodzaj i pochodzenie próbek, ich skład granulometryczny oraz czas sezonowania materiału.
EN
The aim of the study is to determine the mercury content in hard coal, randomly taken from the U SCB and in by-products of hard coal mining (fresh mining waste), i.e. aggregates (gangue) and hard coal sludge and mining waste from the Siersza dump (weathered waste). The 34 samples were intended for analysis. The total mercury content and the amount of mercury leaching from solid samples was determined. The percentage of the leaching form in the total element content, i.e. the level of mercury release from the material (leaching level), was also calculated. The amount of mercury leaching was determined by a static method using a batch test 1:10. The highest possibility of leaching mercury is characterized by weathered waste from the Siersza dump and slightly lower analyzed hard coal from the U pper Silesian Coal Basin (USCB). For hard coal samples, the total mercury content is between 0.0275–0.1236 mg/kg. However, the amount of mercury leaching from coal samples is 0.0008–0.0077 mg/kg. The aggregate is characterized by a higher total mercury content in the finest fraction 0–6 mm, within 0.1377–0.6107 mg/kg and much lower in the 80-120 mm fraction, within 0.0508– –0.1274 mg/kg. The amount of elution is comparable in both fractions and amounts to 0.0008–0.0057 mg/kg. Coal sludge has a total mercury content of 0.0937–0.2047 mg/kg. L ow leaching values of 0.0014–0.0074 mg/ kg are also observed. Weathered mining waste has a total mercury content of 0.0622–0.2987 mg/kg. However, leaching values from weathered waste are much higher than from fresh mining waste. This value is 0.0058– –0.0165 mg/kg. In the hard coal extracted from U SCB, the leaching level is 4.7% on average. Mining waste is characterized by a large variation in the proportion of mercury leaching form and the differences result from the seasoning time of the samples. Waste or by-products of hard coal production, such as aggregates and coal sludge, show a mercury washout form at an average level of 1.7%. The proportion of leachable form in weathered waste increased strongly to 7.3%. Elution characteristics vary for different groups of materials tested. Factors such as the type and origin of samples, their granulometric composition and the seasoning time of the material are of fundamental importance and demonstrated in the work.
PL
Zawartość rtęci w różnego rodzaju odpadach i gruntach jest wyraźnie zróżnicowana, zależna od charakteru materiału. W warunkach laboratoryjnych wymywalność związków rtęci z materiału stałego (grunty, osady, odpady) kształtuje się na poziomie od kilku do kilkunastu procent zawartości całkowitej. Zanieczyszczone grunty, osady denne czy odpady wprowadzane do środowiska mogą zatem stanowić, w sprzyjających warunkach, potencjalne ognisko zanieczyszczenia zarówno dla wód powierzchniowych, jak i podziemnych. Badań dotyczących określenia poziomu uwalniania rtęci jest nadal niewiele. Należy więc dążyć do zwiększenia liczby badań i obejmować nimi kolejne obszary środowiska. W prezentowanej pracy do analizy zawartości całkowitej rtęci oraz wielkości jej wymywania z materiału przeznaczono 84 próbki środowiskowe o różnym pochodzeniu: odpady wydobywcze górnictwa węgla kamiennego (skała płonna, muły węglowe, odpady z nieczynnej hałdy), grunty piaszczyste (z otoczenia południowej obwodnicy Krakowa), osady denne (pobrane bezpośrednio przy linii brzegowej rzek Rudawa, Prądnik, Chechło). Zestawiono wyniki badań wielkości wymywania rtęci z próbek, zrealizowanych w latach wcześniejszych oraz dodatkowo rozszerzonych o nowe, kolejne doświadczenia. Celem było wykazanie związku pomiędzy poziomem wymycia rtęci a specyfiką środowiska, z którego pobrano materiał. Nie prowadzono analizy petrograficznej czy mineralogicznej analizowanych próbek. Przeprowadzono analizę wyników badań zawartości całkowitej oraz wielkości wymywania rtęci z próbek pobieranych na przestrzeni kilkunastu lat. Wymywanie prowadzono metodą statyczną z użyciem testu wymywalności 1:10 (faza stała / ciecz = 1 kg/10 dm3, L/S = 10 dm3/kg), zgodnie z Polską Normą PN-EN 12457-2. Do wykonania oznaczeń rtęci wykorzystano spektrometr absorpcji atomowej AMA 254 Altec. Na podstawie zawartości całkowitej i wielkości wymywania określono udział formy wymywalnej w całkowitej zawartości pierwiastka, czyli poziom uwalniania rtęci z materiału (poziom wymycia). Charakterystyka wymywania jest odmienna dla różnych grup badanego materiału, co świadczy o odmienności procesów kształtujących uzyskane wartości.
EN
The content of mercury in different types of waste and soils is clearly differentiated, depending on the nature of the material. The leaching of mercury from solid material (soils, bottom sediments, mining waste) ranges from a few to a dozen or so percent of the total content in laboratory conditions. Therefore, contaminated soils, bottom sediments or waste, introduced into the environment, may constitute, under favourable conditions, a potential source of pollution for both surface water and groundwater. The number of tests for determining the level of mercury release is still insufficient. It is necessary to increase the number of tests to perform them in other areas of the environment. In our study, 84 environmental samples of various origins were analysed for the total mercury content and the amount of leaching from the following materials: coal mining (extractive) waste (gangue, coal sludge, waste from a heap), sandy soils (from the southern Kraków bypass) and bottom sediments (taken directly at the shoreline of the Rudawa, Prądnik and Chechło rivers). The results of mercury leaching tests from samples, made in previous years and additionally extended with new, subsequent experiments, are summarized. The aim was to show the relationship between mercury leaching and the specificity of the environment from which the material was collected. No petrographic and mineralogical analyses of the samples have been carried out. Analysis of the results of total mercury and mercury leaching from samples collected over several years was performed. The leaching was carried out using the batch test 1:10 (solid / liquid = 1 kg/10 dm3, L/S = 10 dm3/kg), in accordance with the Polish Standard (PN-EN 12457-2). The AMA 254 Altec atomic absorption spectrometer was used to determine the mercury content. Based on the total content and amount of leaching, the proportion of the leaching form in the total element content was determined, i.e. the level of mercury release from the material (level of leaching). The leaching characteristics are different for different groups of the material tested, which indicates different processes that affected the obtained values.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.