Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The Late-Gothic Town Hall in Zielona Góra and Its Remodelings in the 16th and 17th Centuries

Kowalski S., Lasota C., Legendziewicz A.

Architectus

|

2011

|

Nr 1(29)

23--34

EN

The town hall in Zielona Góra is located in the middle of the elongated market square (Fig. 3, 4) Its present shape is defined by of a few buildings of different sizes erected at different times; it has a dominant tower topped by a neoclassical spire and its elevations indicate its Gothic origin. The town hall has three wings of which the middle single-storied one, whose façade features neoclassical decorations, is its oldest and main part.

PL

Według zapisu kronikarskiego ratusz w Zielonej Górze powstał w 1321 r. Przeprowadzone badania architektoniczne wykazały, że ratusz wzniesiony z cegieł w XV w. był bez piwnic, jednopiętrowy, o wymiarach w obrysie zewnętrznym 34×13,5 m i wysokości ścian około 7 m. Na parterze znajdowały się cztery pomieszczenia, z których środkowe, największe miało 19 m długości i 10,9 m szerokości. Do ołudniowej ściany szczytowej dochodziły dwa pomieszczenia, nakryte do dziś zachowanymi stropem i sklepieniem, a do północnej jedno, wąskie. Prawdopodobnie tak samo zostało rozplanowane piętro mieszczące siedzibę władzy municypalnej, organów administracyjnego i sądowniczego. Środkowe pomieszczenie parteru stanowiło zapewne miejsce zgromadzeń mieszczan i doraźnie prowadzonego handlu. Zróżnicowanie funkcjonalne parteru i piętra zostało zamanifestowane bogatym wystrojem elewacji kondygnacji górnej i odrębnie rozwiązanym wejściem do niej z placu rynkowego. Elewacje rozczłonkowane na poziomie piętra gęsto rozmieszczonymi blendami prostokątnymi, podzielonymi krzyżem łacińskim na cztero- i sześciopolowe, wieńczyła płycina fryzu. Wiadomo, że szczyt północny ratusza był uskokowy, rozczłonkowany jedenastoma poziomami małych blend nakrytych łękami kotarowymi i odcinkowymi. Fakturę z kolorystyką elewacji oraz szczytu tworzyły ceglany, pomalowany wątek ścian, na czerwono z białymi spoinami, i otynkowane, czterobarwne blendy. Razem z ratuszem zostały zbudowane, przylegające do jego ściany wschodniej, wieża i budynek o funkcji handlowej, podzielony na komory - sklepy. Wnętrze dolnej, czworobocznej wieży, o wymiarach w obrysie zewnętrznym 5,9×5,1 m, wysokości 16 m, pierwotnie dzieliło się na cztery kondygnacje, z których dolną tworzył loch więzienny. Kondygnacje nad nim oświetlały od wschodu i północy niskie okna zawarte we wnękach z rozglifionymi ościeżami. Zwieńczenie górnej, oktogonalnej części wieży nie zachowało się. Podział jej wnętrza tworzyły dwie kondygnacje, z oknami zawartymi we wnękach prostokątnych, mające łącznie 9,2 m wysokości. Światło do kondygnacji niższej wpadało trzema oknami. W kondygnacji wyższej, przeznaczonej do obserwacji terenu okna zostały zlokalizowane we wszystkich ścianach. Dekorację elewacji czworoboku wieży tworzyły małe blendy nakryte łękami odcinkowymi. Elewacje jej części oktogonalnej rozczłonkowują dwie kondygnacje blend wysmukłych, ostrołucznych. W trakcie pierwszej przebudowy ratusza, przeprowadzonej w okresie wczesnego renesansu, wymurowano piwnice pod jego częścią południową i układ komunikacji pionowej zlokalizowano we wnętrzu. W największej z trzech piwnic, dostępnych z placu rynkowego i parteru ratusza, nakrytej sklepieniem opartym na centralnie zlokalizowanym filarze, był prowadzony wyszynk. Węzeł komunikacyjny, zawierający tunelowe zejście do piwnic i schody prowadzące na piętro, powstał w części południowej środkowego pomieszczenia parteru. Przebudowując ratusz, zmieniono także wystrój wnętrz i otynkowano oraz pomalowano elewacje, w tym blendy monochromatycznie. Zmiany dokonane w rozplanowaniu ratusza przeprowadzone w czasie odbudowy po pożarze w 1651 r. polegały na powiększeniu piwnic i wydzieleniu nowego pomieszczenia w części środkowej parteru. Jedna z nowych piwnic, największa ze wszystkich, nakryta sklepieniem opartym na centralnie usytuowanym filarze, została przeznaczona do prowadzenia wyszynku.

2

Badania gotyckiej architektury Namysłowa. Blok ratuszowy

Lasota C., Legendziewicz A.

Architectus

|

2007

|

Nr 1-2(21-22)

41--56

PL

Blok ratuszowy w Namysłowie jest położony pośrodku wschodniej części mającego plan wydłużonego prostokąta placu rynkowego (ryc. 1). Blok ten tworzą trzy skrzydła opasujące ze wszystkich stron gotycką wieżę (B), zwieńczoną renesansowym hełmem (ryc. 2, 3, 6). Skrzydła te są dwupiętrowe, z wyjątkiem piętrowej wschodniej części wschodniego skrzydła nakrytego wysokim dachem, które stanowiło budynek ratusza (A) do czasu zlokalizowania w nim sądu w połowie XIX w. [7, s. 225]. Podczas przebudowy parteru i piętra na potrzeby sądu zlikwidowano niektóre sklepienia, wprowadzono nowy podział i schody oraz zmieniono większość otworów na elewacjach. Utrzymano kilka sklepień renesansowych na obu kondygnacjach, jedno gotyckie na piętrze, gotycką artykulację piętra elewacji wschodniej i opartego na niej szczytu trójkątnego, okonturowanego renesansową dekoracją. Elewacja północna i południowa nad parterem zostały rozczłonkowane pionowymi płycinami, a do wschodniej dobudowano skarpy Bryła skrzydła północno-zachodniego (E, F) powstała, o czym bardziej szczegółowo dalej, w wyniku działań budowlanych przeprowadzonych w trzeciej tercji XVIII w., kiedy to w dwóch połączonych budynkach nadbudowano drugie piętro i nakryto dachem o planie litery "L", złożonym z pięciu połaci [7, s. 27, 28, 40]. Piętro skrzydła było dostępne od wschodu zewnętrzną tunelową klatką schodową zlokalizowaną w narożu między nim a ratuszem [13, s. 9, 10] (ryc. 3). Remont wykonany w latach 30. XX w. [7, s. 40] doprowadził do ujednolicenia w dużym stopniu części zachodniej bloku ratuszowego (C-F) przez wprowadzenie opraw okien o formie historycznej w kilku zbliżonych do siebie wariantach.

EN

Investigations of Namyslow's Gothic architecture began in 2001 and encompassed the town hall with the market square complex. The first written sources on the existence of the village of Namysłów originate from the 70. of the 13th century. The town hall was built in the years of 1374-1389, on the plan of a rectangle, with a tower from the west and woolen cloth sheering quarters adjoining it from the south. The three storey town hall was divided into two courses. Beer was sold in the vaulted cellars, trading took place on the ground floor, while the upper storey was occupied by accommodations of the ruling authorities, with a vaulted Counsel Chamber. The upper storey of the elevation was richly decorated with a Gothic arrangement with an ornamental east gable. West of the tower, in the first stage of construction, a building of a trading function was constructed. Before 1484 a building with bread stalls was raised. The last investment was a winery in the north-west corner of the complex, in the year of 1495.

3

Badania gotyckiej architektury Namysłowa Kościół parafialny miasta lokacyjnego

Lasota C.

Architectus

|

2005

|

Nr 1-2(17-18)

21--33

PL

Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła znajduje się na północno-wschodnim skraju miasta lokacyjnego, nieopodal średniowiecznego muru obronnego. Jest to gotycka, orientowana hala trójnawowa, sześcioprzęsłowa, o nawach zamkniętych od wschodu trójbocznie, nakryta dachem dwuspadowym, przechodzącym w wielopołaciowy w zasięgu wschodniego zamknięcia. Na jej osi, od zachodu, wznosi się siedmiokondygnacyjna wieża o planie kwadratu, zwieńczona hełmem barokowym. Również w okresie gotyckim powstały przylegające do hali kaplice i zakrystia. Od północy, gdzie wolne od przybudówek są skrajne przęsła hali, rozciągają się trójprzęsłowa zakrystia i trzy kaplice. Dach kaplic stanowi przedłużenie połaci dachu kościoła. Cztery kaplice południowe, zlokalizowane na długości jego trzech przęseł zachodnich, tworzą dwie bryły. Dwie wyższe kaplice zachodnie nakrywa dach trójspadowy, wschodnie zaś pulpitowy, założony na przedłużeniu połaci dachu hali. Po stronie południowej kościoła także znajduje się kruchta neogotycka (ryc. 1). Elewacje wszystkich założeń gotyckich są wyeksponowane w wątku ceglanym, jednowozówkowym, w różnym stopniu zabrudzonym i reperowanym w XIX-XX w. Podział hali na część prezbiterialną i laicką sygnalizuje od zewnątrz skarpa przekątna, widoczna na jej styku ze ścianą wschodnią szeregu południowego kaplic. Część prezbiterialną, u dołu z cokołem i gzymsem okapowym na poziomie parapetów okien, u góry z fryzem ząbkowym i płycina, wspierają skarpy. Jej ostrołuczne, rozglifione okna wypełniająkamienne maswerki neogotyckie. Tynkiem w elewacjach części prezbiterialnej hali są zaakcentowane ościeża i podłucza okien, naczółki trójkątnych zwieńczeń uskoków skarp oraz płycina fryzu. Zachodnie naroża kościoła wzmacniająskarpy przekątne. Zwieńczenie ścian zamykających z tej strony nawy boczne tworzą dochodzące do wieży gzymsy i szczyty, z których południowy dekorują ostrołuczne, otynkowane blendy. Na wolnym od kaplic zachodnim skraju elewacji północnej znajduje się ostrołuczne, rozglifione okno o otynkowanych ościeżach, oszklone współcześnie, pod którym widnieje dolna partia zamurowanego, starszego otworu okiennego. W zwieńczeniu tego odcinka elewacji występuje płycina pokryta tynkiem. Krawędź cokołu obiegającego trzy wolne od przybudówek odcinki elewacji zachodniego przęsła hali występuje na obecnym poziomie terenu lub nieznacznie wyżej.

EN

The first written references attesting to the existence of the Namyslôw foundation come from the seventies of the 13th century. The construction, in two stages, of the original church was finished, at the latest, at the beginning of the 14lh century. A three-nave basilica formed the body of the church, most probably of four spans, covered with roofs, illuminated through narrow windows. The length and ending off from the east of the single-spaced presbytery built during the first stage are unknown. During the construction of the hall-like Gothic church changes relating to the architectonic programme and decoration were introduced. In 1405 began the erection of the tower whose upper part was to be octahedral, adjusted to the body of the basilica. However, it was decided to build a hall-like body and so a quadrilateral upper part of the tower was constructed. The aisle walls of the buttressed hall body were secured as a result of a supersructure of the basilica's walls, and were covered with cradle vaulting with lunettes, with ribs of a triple-sup-porting arrangement in the aisles and star-shaped arrangement in the nave. The ribs in the aisles come out directly from octahedral pilaster-strips in the section of pillars and segmenting the walls. Cantilevers divided into segments joined with plant decoration occur in the nave. All keystones are circular, some with low relief. Before the windows of the church body were glazed chapels were added to its north and south walls, with vaulting of a triple-supported, net-like, cross-shaped and star-shaped arrangement. Some of the vaults have cantilevers and keystones decorated with low relief. The west chapels of the south range, of height equal to the nave, were covered with gable roofs while the others, lower by '/3, had saddle roofs. Two-coloured, brick elevations of the tower and church body as well as the gables were enlivened by plastered and whitened pointed arch forms of windows, bands running under the mouldings and blind windows. While the hall body was being constructed the liturgy took place in the presbytery of the first church whose walls were to be supcrstructured. However, due to a successive change of plans a new hall-like three-nave presbytery was erected, with a sacristy from the north - the division of walls with the help of plaster--strips and vaults linked this part with the body of the church. A decidedly richer decoration of the presbytery part of the hall-like church is manifested by the moulding of plaster-strip edges and pillars and numerous low relief decorated keystones and cantilevers. The horizontal division of brick elevations of the presbytery part of the hall is created by the plinth, the eaves moulding located at the level of window-sills, the toothed frieze and the plastered and whitened panel running under the frieze. The ogival finishing off of the windows and heads of the triangle-shaped offsets of buttresses have also been plastered. The church was destroyed by fire in 1483. Rebuilding lasted 12 years but already after two years a certain part of the church was temporarily made ready for liturgy purposes. During the rebuilding the number of diagonal ribs was reduced in some spans of the star-shaped vaulting and the tower was made slightly higher and was crowned with a crenel. A new sacristy was built in 1526 and covered with three surfaces of cross vaulting.

4

Badania gotyckiej architektury Namysłowa. Kościół minorytów

Lasota C., Jędrusik M.

Architectus

|

2003

|

Nr 1-2(13-14)

29--40

PL

Kościół, dawniej franciszkański, pw. Najświętszej Marii Panny, obecnie parafialny pw. św. Franciszka z Asyżu i Piotra z Alkantary, jest zlokalizowany na zachodnim krańcu Starego Miasta, w pobliżu zamku1. Jego układ przestrzenny tworzą czteroprzęsłowe, zamknięte od wschodu poligonalnie prezbiterium i trójnawowy, trójprzęsłowy, halowy korpus o planie zbliżonym do kwadratu (ryc. 1). Wszystkie elewacje kościoła są wyeksponowane w ceglanym, gotyckim wątku. Wspierają je skarpy z pokrywami ceramicznymi, z wyjątkiem ściany północnej prezbiterium, na której, ponad dachem niedawno wzniesionej przybudówki, widać ślady dwuspadowego dachu rozebranego skrzydła wschodniego klasztoru i zamurowane okno przęsła zachodniego. W przęśle zachodnim elewacji południowej również jest zablokowane gotyckie okno z pozostałościami maswerku. W pozostałych ostrołucznych oknach prezbiterium występują maswerki wykonane z betonu. Także gotyckie są fryz i zniszczony cokół obiegające elewacje południową i wschodnią, wieloboczną. Korpus, górujący nad prezbiterium, nakrywa dach czterospadowy. W górnej partii jego ściany wschodniej i opartym na niej półszczycie, ponad dachem prezbiterium wyróżnia się mur szczytu gotyckiego. W ścianie tej, na zamknięciu nawy południowej, znajdują się zamurowane ostrołuczne okno i skarpa ze strzępiami. Każde z czterech ostrołucznych okien elewacji południowej korpusu zostało podzielone w okresie baroku na dwa prostokątne. W jej przyziemiu zarysowują się dwa zamurowane portale średniowieczne. Elewację zachodnią korpusu, oprócz skarp, rozczłonkowujądwa gotyckie otwory ostrołuczne, blenda po stronie nawy południowej i zamurowane okno umiejscowione na osi kościoła. Korpus obiega cokół, z wyjątkiem ściany północnej, do której - po stronie zachodniej - przylega budynek stanowiący przekształcone zachodnie skrzydło klasztoru. Z czterech wysoko umiejscowionych w tej ścianie ostrołucznych okien dwa, wychodzące ponad dach budynku, są zamurowane, pozostałe natomiast uległy przebudowie na mniejsze, prostokątne. W przyziemiu odcinka wschodniego ściany północnej widać opory sklepień krużganka.

EN

The oldest source references on the Friars Minor in Namysłów come from the year 1285. At first the Franciscan monks abided somewhere near Namysłów, and in 1321 an area of ground, near the castle, was bestowed upon them by Konrad I. Here, they built a brick church and monastery. The church presbytery, on the plan of an elongated rectangle, with slight changes introduced in later times, has preserved to the present. It is closed off, from the east, in a polygonal manner; illuminated through tall pointed arch windows. The presbytery is constructed of four spans supported by buttresses. Its interior, apart from the east span, is covered with cross vaults, the ribs resting on cantilevers. In the lower part of the pointed arch rood-screen there was a partition forming the read-ing room, with an opening leading to the body of the construction. Door openings in the north wall of the presbytery connected it with the ground floor and the upper floor of the two-storey monastic building, and also with the later east wing constructed on the plan of an elongated rectangle too. The original body of the building was to be three-aisled, four-spanned, covered with vaults. However, this project was not carried out and the building constructed was much simpler. It was two-aisled, with no vaults, and lower than the presbytery. According to reference contained in a chronicle from 1420, a monastery with a church was being built. Investigations have demonstrated that the west wing of the monastery was raised at that time, also cloisters and a new church body of a pseudo-hall form, with three aisles, four spans, covered with vaults, twice larger than the original. Of this church body only the outer walls have preserved, also pillars, built over in the Baroque period. There were five entries leading into the building. Windows in the north wall were located high up, due to monastic buildings adjoining this wall. The location of pillars, with reference to the axes of windows in the side walls of the building's body, points to the fact that the aisles were covered with three-abutment vaults. The nave, which was higher than the aisles, was probably covered with stellar vaults. Some time after the body had been raised, in the corner between it and the presbytery, the construction of a tower was began, but its realization was stopped after the walls had been built to the height of several meters.

5

Badania wczesnośredniowiecznych faz budowy katedry wrocławskiej (1996-1997)

Małachowicz E., Lasota C., Małachowicz M.

Architectus

|

1999

|

Nr 1(5)

3--17

PL

Wczesne dzieje katedry wrocławskiej, tj. do połowy XIII w., od dawna budziły zainteresowanie, lecz długo pozostawały nieznane, wobec braku jakichkolwiek śladów materialnych oraz skąpych i mylących wzmianek źródłowych. Dodatkowo mąciły je hipotezy uczonych niemieckich, oparte na interpretacji tych wzmianek. Dopiero u progu drugiego tysiąclecia, z mroków przeszłości zostały odsłonięte relikty najstarszych budowli Wrocławia, sprzed ponad tysiąca lat - pierwszej i drugiej katedry oraz poprzedzającej je murowanej kaplicy - pierwszej świątyni chrześcijańskiej w tym mieście, świadectwa jego naj-wcześniejszych związków z kulturą Europy. Najszybciej niepamięć ogarnęła pierwszą katedrę, wzniesioną najprawdopodobniej przez Bolesława Chrobrego dla ówczesnego biskupa Jana, wzmiankowanego przez współczesnego mu kronikarza niemieckiego Thietmara z Marseburga w 1000 r. Ludwig Burgemeister i Giinther Grundmann przypuszczali, że romańskie budowle katedry były usytuowane w pobliżu zamku, sądząc, że dawny zamek znajdował się przy ujściu Oławy, na lewym brzegu Odry.

EN

The main objective of the present study was to investigate the architecture of the oldest structures of the cathedral and conservation of excavated relicts. It is also aimed at arranging an exhibition and opening it to the public. Apart from searching beneath the choir, an examination was made of the bishop's crypt below the south aisle at a depth of 3.30-4.70 m below the floor level, succeeded in exposure of the other four structures made of stone, following the early-medieval, prc-Romancsquc and Romanesque styles. The earliest construction dated from the last quarter of the 10th century. A stratigraphic layout of the foundations of all the structures clearly indicated the sequence in which these had been completed: 10th, 11th and 12th centuries. A reconstructed plan of the earliest cathedral showed a basilica of outer dimensions as follows: ca. 30.0 m in length and 18.5 m in width, which was about three quarters of the cathedral in Poznań. It was also smaller in dimensions compared to the first cathedral in Cracow, it represented a type of cathedral similar to the Carolignian one, with two towers to the cast and western edifice with a gallery. Relics of the former structures have not been buried again after examination; these arc carefully exposed in the cathedral, being appropriately designated.

6

Stan badań architektury zabytkowej w Głogowie

Lasota C.

Wiadomości Konserwatorskie

|

1998

|

Nr 3-4

45--47