PL
 |
EN
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 115

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 6 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 6 next fast forward last
1
Content available Możliwości regeneracji wody ze ścieków mleczarskich w procesie nanofiltracji
Kowalik-Klimczak A., Stanisławek E., Grądkowski M.
Inżynieria i Aparatura Chemiczna
|
2017
|
Nr 3
76--77
PL
Zbadano wpływ wstępnego oczyszczania ścieków mleczarskich za pomocą filtra przegrodowego oraz dwóch zintegrowanych układów obejmującego mikro- lub ultrafiltrację poprzedzoną filtracją za pomocą filtrów przegrodowych. Stwierdzono, że racjonalnym rozwiązaniem wstępnego oczyszczania ścieków mleczarskich przed procesem nanofiltracji jest zastosowanie układu składającego się filtra przegrodowego i ultrafiltracji. Woda zregenerowana ze ścieków mleczarskich w powyższy sposób może być ponownie użyta do mycia instalacji, zbiorników i cystern samochodowych.
EN
The effect of dairy wastewater pretreatment using a bag filter and two integrated micro- or ultrafiltration systems preceded by filtration with bag filters was investigated. It was found that a rational solution for the pretreatment of dairy wastewater prior to nanofiltration is the use of system consisting of bag filter and ultrafiltration membrane. Water regenerated from dairy wastewaters in this way can be reused for washing of installations, tanks and car cisterns.
2
Content available Scanning electron microscopy (SEM) in the analysis of the structure of polymeric nanofiltration membranes
Kowalik-Klimczak A., Bednarska A., Grądkowski M.
Problemy Eksploatacji
|
2016
|
no. 1
119--128
EN
The authors examined the possible use of a scanning electron microscope (SEM) for polymeric nanofiltration membranes testing. The analysis of results allowed us to conclude that SEM technique is useful for the determination of the construction of “skin” and the support layer of nanofiltration polymeric membranes and that Energy-dispersive X-ray spectroscopy (EDS, EDX) provides “average” data from both layers.
PL
W pracy zweryfikowano możliwość zastosowania skaningowego mikroskopu elektronowego do badania polimerowych membran nanofiltracyjnych. Analiza uzyskanych wyników pozwoliła na stwierdzenie, że SEM może być pomocna w określaniu budowy warstw naskórkowej i wzmacniającej polimerowych membran nanofiltracyjnych, a technika EDX dostarcza „uśrednionych” danych obejmujących obie warstwy.
3
Content available Methods of chemical regeneration of polymeric membranes
Suchecka T., Grądkowski M.
Problemy Eksploatacji
|
2016
|
no. 2
183--196
EN
The study addresses problems concerning reducing the effects of fouling, accompanying cross flow filtration. Mechanisms of fouling production depend on the properties of the fluids being filtered, the characteristics of the membranes, and the conditions of the filtration processes. This mechanism relies upon the accumulation of particles and colloids, microorganisms, and salts on the surface and in the pores of the membrane. This results in a dramatic flux decline and retention of the membrane. One of the most effective and significant way to reduce fouling is by choosing an appropriate membrane and the optimal process conditions adjusted for the fluid characteristics. However, this does not solve the problem entirely. Fouling may be either reversible or irreversible. In some cases, depending on the structure of membrane, reversible fouling can be removed by backwashing. In the other cases, it is required to use chemical purification of the membranes. Its efficiency depends on the cleaning reagent activity, ionic strength, concentration, and pH, as well as temperature, pressure, time, and the flow rate of cleaning solution. The introduction of the reactants is performed in order to loosen the structure and dissolve the deposit, to maintain the foulant in the solution and to prevent its re-embedding on the membrane surface. Better results of cleaning can be achieved by improving the conditions for the transport of the reaction products from the membrane into the solution. It is mostly controlled by the flow rate of the cleaning solution, but it must also take into account the temperature and time of cleaning, which affect the mass transfer and chemical reaction. This is achieved by means of a suitably designed cleaning-in-Place (CIP). Mobile pilot installation of CIP was prepared by the Institute for Sustainable Technologies - National Research Institute in Radom. It is designed to develop, verify and optimize the CIP procedures in terms of pilot and test membrane systems.
PL
W artykule omówiono podstawowe problemy związane z usuwaniem skutków foulingu, towarzyszącego procesom filtracji membranowej techniką „cross flow”. Mechanizm powstawiania foulingu zależy od charakterystyki filtrowanej cieczy, charakterystyki membrany oraz warunków realizacji procesu filtracji i polega na akumulacji cząstek, koloidów, mikroorganizmów oraz soli na powierzchni i w porach membrany. Jego skutkiem jest zmniejszenie strumienia filtracji, a także pogorszenie charakterystyki retencyjnej membrany. Jednym z najskuteczniejszych, a zarazem kluczowych sposobów ograniczenia foulingu jest optymalne dobranie membrany i warunków procesu do charakterystyki filtrowanej cieczy. Nie rozwiązuje to jednak problemu w całości. Fouling może mieć charakter odwracalny lub nieodwracalny. W niektórych przypadkach, zależnych od rodzaju membran, fouling odwracalny może być usuwany poprzez płukanie zwrotne. W pozostałych niezbędne jest zastosowanie chemicznego oczyszczania membran. Jego efektywność zależy od sposobu działania reagenta myjącego, jego siły jonowej, stężenia oraz pH roztworu myjącego, a także temperatury, ciśnienia oraz czasu i szybkości przepływu cieczy myjącej. Wprowadzenie reagentów ma na celu rozluźnienie struktury i rozpuszczenie depozytu, utrzymanie foulanta w roztworze oraz zapobieganie ponownemu jego osadzeniu na powierzchni membrany. Usprawnienie oczyszczania można uzyskać poprzez poprawę warunków transportu masy produktów reakcji od membrany do roztworu. Najczęściej jest to kontrolowane przez prędkość przepływu kąpieli myjącej, jednakże należy brać także pod uwagę temperaturę i czas mycia, które wpływają na transport masy i szybkość reakcji chemicznych. Wymagane parametry procesu uzyskuje się dzięki zastosowaniu odpowiednio zaprojektowanej instalacji CIP. Mobilną pilotową instalację CIP opracowano w Instytucie Technologii Eksploatacji – PIB w Radomiu. Jest ona przeznaczona do opracowywania, weryfikacji i optymalizacji procedury CIP w odniesieniu do pilotowych i testowych instalacji membranowych.
4
Content available Analiza polimerowych membran nanofiltracyjnych za pomocą nowoczesnych technik badawczych
Kowalik-Klimczak A., Bednarska A., Grądkowski M., Gierycz P.
Polimery
|
2016
|
T. 61, nr 5
339--346
PL
Za pomocą nowoczesnych technik analizy powierzchni, takich jak: pomiary potencjału zeta, skaningowa mikroskopia elektronowa, mikroskopia sił atomowych oraz rentgenowska spektroskopia fotoelektronów, zbadano dwa rodzaje membran polimerowych przeznaczonych do nanofiltracji. Stwierdzono, że ww. techniki analityczne umożliwiają komplementarne określenie właściwości fizykochemicznych powierzchni polimerowych membran nanofiltracyjnych, a tym samym ułatwiają dobór membrany do określonego zastosowania.
EN
In the paper, two types of nanofiltration polymeric membranes are examined using modern techniques including zeta potential measurement, scanning electron microscopy, atomic force microscopy and X-ray photoelectron spectroscopy. The authors argue that the presented techniques are suitable for the complementary determination of physicochemical properties of polymeric nanofiltration membranes and consequently give information necessary for the proper selection of amembrane for a particular application.
5
Content available Methodology for testing concentrations of volatile organic compounds using the TD-GC-MS technique
Skowroński J., Gos A., Grądkowski M.
Problemy Eksploatacji
|
2015
|
no. 2
91--100
EN
An adult spends approximately 80% of the time indoors. Building materials and the furnishings that are in the room emit volatile organic compounds (VOC – Volatile Organic Compounds). Many of the emitted VOC might adversely affect the human body, especially when their concentration in the air exceeds certain critical thresholds. For this reason, it is desirable and often necessary to monitor their concentrations in the air. For many VOC, the highest permitted air concentrations are set at extremely low levels. Therefore, their detection and quantitative determination requires the use of sophisticated analytical tools. Qualitative and quantitative methodology was developed for measuring VOC concentrations in the air at very low levels, which is necessary for the quality control of the equipment used in VOC testing from any source. For this purpose, gas chromatography (GC) in conjunction with mass spectrometer (MS) was used, supported by thermal desorption (TD). Using this methodology, the volume of emissions was studied for several different VOC derived from common materials in enclosed work areas. The key aspects of the applied methodology are discussed, from the preparation stage of the apparatus through the collection and preparation of the sample for analysis, ending with the appropriate analysis with the TD-GC-MS technique and the interpretation of the result analysis. This methodology is used for testing for the presence of VOC in the membrane station and for verifying the purity of the test chambers for VOC emission form various materials.
PL
Dorosły człowiek spędza ok. 80% czasu w pomieszczeniach zamkniętych. Zarówno materiały budowlane, jak i sprzęty znajdujące się w pomieszczeniu, emitują lotne związki organiczne (VOC – Volatile Organic Compounds). Wiele z emitowanych VOC może negatywnie oddziaływać na organizm ludzki, szczególnie gdy ich stężenie w powietrzu przekroczy pewne krytyczne progi. Z tego powodu zasadne, a często nawet konieczne, jest monitorowanie ich stężenia w powietrzu. Dla wielu VOC najniższe dopuszczalne stężenia w powietrzu są ustalone na skrajnie niskim poziomie. Dlatego też wykrywanie ich i ilościowe oznaczanie wymaga zastosowania wyrafinowanych technik analitycznych. Opracowano metodykę jakościowego i ilościowego oznaczania VOC w powietrzu na bardzo niskich poziomach stężeń, niezbędnych do kontroli jakości pracy urządzeń do badania emisji VOC z dowolnego źródła. Do tego celu zastosowano chromatografię gazową (GC) w sprzężeniu ze spektrometrem mas (MS), wspomaganą termiczną desorpcją (TD). Przy zastosowaniu opracowanej metodyki zbadano wielkość emisji do otoczenia kilkudziesięciu różnych VOC, pochodzących z materiałów powszechnie występujących w zamkniętych pomieszczeniach pracy. Omówiono kluczowe aspekty realizowanej metodyki, od etapu przygotowania aparatury, poprzez pobieranie i przygotowanie próbki do analizy, właściwą analizę techniką TD-GC-MS, do interpretacji wyników analizy. Opracowana metodyka stosowana jest do badania obecności VOC na stanowisku membranowym oraz do weryfikacji czystości komór, służących do badania emisji VOC z różnych materiałów użytkowych.
6
Content available A methodology for identifying the chemical composition of the surface of solids using the XPS and SEM/EDS techniques
Bednarska A., Osuch-Słomka E., Grądkowski M.
Problemy Eksploatacji
|
2015
|
no. 3
39--48
EN
In many fields of science and technology, it is necessary to apply non-destructive methods of analysis. Such non-destructive methods include scanning electron microscopy coupled with energy-dispersive X-ray spectroscopy (SEM/EDS) and X-ray photoelectron spectroscopy (XPS), and the results obtained with this set are often regarded as complementary. These methods were used in this study to research the chemical composition of the top layer of a model made with gold on a ceramic coating produced by the PVD technique on the surface of steel. The gold layer was ion sputtered until its complete removal and was studied by means of X-ray photoelectron spectroscopy and X-ray micro-analysis. It was found that the analytical data for an identical specimen obtained by SEM/EDS and XPS might differ significantly. This necessitates very careful consideration in treating these techniques as complementary, and during the interpretation of the results, one should take into account the physical essence of each method.
PL
W wielu dziedzinach nauki i techniki niezbędne jest zastosowanie nieniszczących metod analizy. Do takich metod należy skaningowa spektroskopia elektronów sprzężona z mikroanalizą rentgenowską (SEM/EDS) oraz rentgenowska spektroskopia fotoelektronów (XPS), a wyniki uzyskiwane za ich pomocą często są traktowane jako uzupełniające się. W pracy zastosowano te metody do badania składu chemicznego modelowej warstwy wierzchniej, utworzonej ze złota na podłożu powłoki ceramicznej wytworzonej techniką PVD na powierzchni stali. Warstwę złota trawiono jonowo aż do jej całkowitego usunięcia i badano za pomocą rentgenowskiej spektroskopii fotoelektronów oraz mikroanalizy rentgenowskiej. Stwierdzono, że dane analityczne dla identycznej próbki uzyskiwane metodami SEM/EDS oraz XPS mogą dość istotnie różnić się. Oznacza to konieczność dużej ostrożności przy traktowaniu tych technik jako komplementarne, podczas interpretacji wyników należy uwzględniać fizyczną istotę obydwu metod.
7
Content available Zastosowanie technik membranowych do separacji biomasy glonów oraz ich metabolitów
Łobodzin P., Grądkowski M.
Inżynieria i Aparatura Chemiczna
|
2015
|
Nr 3
104--105
PL
Przeprowadzono analizę metod odwadniania biomasy z alg oraz metod separacji metabolitów z tej biomasy. Wykazano zasadność zastosowania filtracji membranowej. Na podstawie literatury stwierdzono, że ze względu na złożony charakter oddziaływań pomiędzy biomasą a membranami istnieje duże zagrożenie biofoulingiem, objawiające się skłonnością do powstawania zwartego placka filtracyjnego na powierzchni membrany. Zatem zastosowanie w tych procesach może znaleźć jedynie filtracja techniką cross-flow, wsparta regulowaniem potencjału powierzchniowego membrany i ładunku elektrycznego składników nadawy.
EN
The paper presents an analysis of dehydration methods of algae biomass and separation methods of metabolites from this biomass. The application of membrane biomass filtration is shown. It was found from literature that due to the complexity of interactions between biomass and membranes, there is a high risk of bio-fouling tended to form a cake on the membrane surface. Therefore, it is possible to use only the cross-flow filtration supported by membrane surface potential and electrical charge of feed ingredients.
8
Content available Właściwości tribologiczne elementów pokrytych powłokami WC/C smarowanych podczas tarcia olejem z alg
Dziosa K., Makowska M., Grądkowski M.
Tribologia
|
2014
|
nr 6
23--32
PL
Zbadano właściwości smarne oleju uzyskanego z alg i porównano je z właściwościami smarnymi komercyjnego oleju rzepakowego. W badaniach stosowano olej z alg wytworzony na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Właściwości tribologiczne oceniano na podstawie granicznego obciążenia zużycia (Goz) oraz obciążenia zacierającego (Pt). Badania przeprowadzono z wykorzystaniem aparatu czterokulowego, w którym elementy węzła tarcia (kulki ze stali o średnicy 1/2") pokryto powłokami typu WC/C o grubości ~2 µm. W takim skojarzeniu materiałowym olej z alg charakteryzuje się lepszymi właściwościami smarnymi niż olej rzepakowy zarówno pod względem działania przeciwzużyciowego, jak i przeciwzatarciowego. Uzasadnione jest więc rozważanie oleju z alg jako zamiennika olejów roślinnych w zastosowaniach technicznych, np. przy komponowaniu ekologicznych materiałów smarowych przeznaczonych do smarowania węzłów tarcia z elementami pokrytymi powłokami WC/C.
EN
The lubricating properties of oil obtained from algae are studied and compared with the properties of commercial rapeseed oil. Algae oil produced at the University of Warmia and Mazury in Olsztyn was used. Tribological properties were evaluated based on the limiting load of wear (Goz) and scuffing load (Pt). Friction tests were carried out using a fourball machine. The steel balls (½-inch diameter) were WC/C-coated (~2 µm thickness). In this tribosystem, algae oil has better lubricating properties, both antiwear and antiscuffing, than rapeseed oil. It is therefore appropriate to consider algae oil as a substitute for vegetable oils in technical applications, e.g., as eco-friendly components of lubricants for WC/C-coated rubbing elements.
9
Content available Testing microfiltration installation for aqueous operating fluid purification
Łobodzin P., Grądkowski M.
Problemy Eksploatacji
|
2014
|
no. 2
107--117
EN
A model of microfiltration installation for regeneration of aqueous operating fluids was created and built. The monitoring and measurement system was installed and all components were calibrated. The correctness of the construction and functionality of the installation was verified. As a part of the verification of monitoring and measurement system, a series of simulated filtration processes was conducted. The authors examined the activation of the pump and „back pulse” procedures, the security and sensor response to parameter changes, and the quality of the hydraulic connections. It was found that the monitoring and measurement system of the membrane installation works properly and it is ready to work in the laboratory and semitechnical tests using real contaminated aqueous operating fluids.
PL
Zaprojektowano i zbudowano modelową instalację mikrofiltracyjną przeznaczoną do próbnej regeneracji wodnych cieczy technologicznych. Zainstalowano w niej układ kontrolno-pomiarowy i dokonano niezbędnej kalibracji wszystkich elementów instalacji. Zweryfikowano poprawność konstrukcji oraz funkcjonalność instalacji. W ramach weryfikacji systemu kontrolno-pomiarowego przeprowadzono serię symulowanych procesów filtracji. Podczas nich sprawdzono poprawność zaprogramowanej sekwencji załączania pomp oraz procedury „back pulse”, reakcji czujników i zabezpieczeń na zmiany parametrów, a także jakość połączeń hydraulicznych. Stwierdzono poprawność funkcjonowania systemu kontrolno-pomiarowego instalacji membranowej i potwierdzono jej gotowość do pracy w warunkach testów laboratoryjnych i półtechnicznych z użyciem rzeczywistych, zanieczyszczonych wodnych cieczy technologicznych.
10
Content available Wpływ składu chemicznego środka smarowego na specyfikę procesów tarcia przebiegających na powierzchni powłoki typu WC/C
Grądkowski M.
Tribologia
|
2013
|
nr 6
21--33
PL
Zbadano odporność na zużycie i zacieranie elementów stalowych (100Cr6), pokrytych powłokami DLC typu a-C:H:W (WC/C) w smarowanym węźle tarcia. Jako środka smarowego użyto oleju poli(α)olefinowego (PAO-8) zawierającego 0,1–1,0% (v/v) dodatków AW lub EP oraz 2% (v/v) estrów wyższych kwasów tłuszczowych otrzymanych różnymi metodami. Po testach tribologicznych zbadano morfologię warstwy wierzchniej w miejscach kontaktu tarciowego oraz poza nim. Stwierdzono, że klasyczne dodatki AW/EP w małym stężeniu (0,2%) poprawiają właściwości przeciwzatarciowe oleju PAO-8. Dodatek AW w takim stężeniu zwiększa również odporność na zużycie elementów z powłokami WC/C. Stwierdzono także synergizm działania przeciwzużyciowego komercyjnego dodatku AW i ekologicznego dodatku na bazie estrów wyższych kwasów tłuszczowych. Wyniki badań stanowią wytyczne do komponowania olejów przeznaczonych do smarowania powłok WC/C.
EN
Wear and scuffing resistance of steel elements (100Cr6) coated with WC/C (a-C:H:W type) in lubricated frictional couple were investigated. Poli-α-olefin oil (PAO-8) containing 0,1–1,0% v/v AW or EP additive and 2% v/v different fatty acid esters was used as a lubricant. After tribological tests the structure of the external layer (inside and outside wear scars) was investigated. Results indicate that common commercial AW/EP additives added in small concentration (0,2%) improve antiwear efficiency of PAO-8. At this concentration the AW additive increased the wear resistance of WC/C-coated elements. Synergism between antiwear action of AW additive and fatty acid esters (used as ecological additive) also was observed. The obtained results represent guidelines on blending lubricants designed for WC/C coatings.
11
Content available Modelowanie wpływu dodatków EP/AW na właściwości tribologiczne środków smarowych
Ruta R., Matuszewska A., Grądkowski M.
Tribologia
|
2013
|
nr 2
169--182
PL
W artykule przedstawiono rezultaty analizy statystycznej wyników badania wpływu rodzaju oraz zawartości komercyjnych pakietów dodatków smarnych w mineralnym oleju bazowym na właściwości kompozycji smarowej utworzonej na jego bazie. Badania tribologiczne prowadzono za pomocą aparatu czterokulowego T-02. Oceny właściwości smarnych wytworzonych kompozycji dokonywano na podstawie wielkości granicznego obciążenia zużycia (Goz) oraz granicznego nacisku zatarcia (poz). W rezultacie przeprowadzonych badań oszacowano wpływ zawartości wybranych dodatków smarnych na wartości charakterystyk Goz i poz wytworzonych kompozycji. Na podstawie tych danych opracowano istotne statystycznie modele regresyjne, odwzorowujące wpływ zawartości wybranych dodatków przeciwzużyciowych i przeciwzatarciowych na właściwości smarne kompozycji wytworzonych na bazie mineralnego oleju bazowego.
EN
The article presents the statistical analysis of research results concerning the influence of commercial antiwear additives on the tribological properties of lubricants that was produced based on mineral oil. The experiments were conducted with the use of a four-ball apparatus. The tribological properties of lubricants were assessed based on following indicators: a limiting pressure of seizure (poz) and a limiting load of the wear (Goz) In the analysis, the influence of the additives on the poz and Goz indicators was estimated. The statistically significant regression models of these relationships were developed.
12
Content available Properties of lubricants designed for WC/C-coated elements of tribosystems
Grądkowski M., Bednarska A., Dziosa K.
Problemy Eksploatacji
|
2013
|
nr 3
55--62
EN
Synthetic-oil based lubricants designed for WC/C-coated elements of tribosystems were formulated. These lubricants were mixtures of poli-alpha-olefin oil (PAO-8) and different contents of an ecological additive package (containing products of chemical or biochemical conversions of substances of plant origin) and essential improvers such us anti-foaming agents, dispersants, and corrosion inhibitors. AW/EP and antipitting properties of the lubricants in a WC/C-WC/C tribosystem were investigated. On this basis, the most efficient lubricants were indicated. It has been found that lubricants with improved ecological qualities can reduce wear and scuffing of the tribosystems. However, the problem to be solved is the formulation of lubricants preventing pitting in WC/C-WC/C tribosystems.
PL
Wytworzono kompozycje do smarowania węzłów tarcia, w których występują elementy pokryte powłokami WC/C. Bazą tych kompozycji jest syntetyczny olej poli(alfa)olefinowy PAO-8, do którego wprowadzano różne ilości modelowego pakietu dodatków smarnych, zawierającego produkty chemicznej lub biochemicznej konwersji składników olejów roślinnych. Kompozycje te uzupełniono o niezbędne dodatki uszlachetniające, w tym przeciwpienne, powierzchniowo-czynne oraz inhibitory korozji. Zbadano działanie przeciwzużyciowe i przeciwzatarciowe tych kompozycji oraz ich działanie przeciwpittingowe w węzłach tarcia z powłokami WC/C. Uwzględniając wyniki tych badań, wytypowano kompozycje, których właściwości smarne względem powłok WC/C były najkorzystniejsze. Stwierdzono, że możliwe jest wytworzenie ekologicznych kompozycji smarowych, które poprawiają odporność węzła tarcia na zużywanie i zacieranie. Problemem do rozwiązania pozostaje jednak wytworzenie kompozycji smarnych zapobiegających pittingowi elementów z powłokami WC/C.
13
Content available Modelling of postproduction suspensions’ concentration processes by “batch” membrane microfiltration
Szwast M., Szwast Z., Grądkowski M., Piątkiewicz W.
Chemical and Process Engineering
|
2013
|
Vol. 34, nr 3
313--325
EN
The mathematical model of postproduction suspension concentration by microfiltration has been developed. This model describes a process conducted in a batch system with membrane washing by reverse flow of permeate. The model considerations concern filtration pseudocycles consisting of the filtration period and the membrane washing period. The balances of continuous phase volume, dispersed phase mass and energy, for each period of pseudocycle respectively, have been presented.
14
Content available Zmiany składu chemicznego powierzchni stali podczas tarcia
Grądkowski M., Matuszewska A., Makowska M.
Tribologia
|
2011
|
nr 4
97-112
PL
Za pomocą aparatu czterokulowego, w którym obciążenie węzła tarcia przyrasta liniowo, wyznaczano wielkość obciążenia zacierającego stalowych węzłów tarcia, smarowanych mineralnym olejem podstawowym SAE 30/95, zawierającym dodatki smarne typu AW/EP, charakteryzujące się różnym udziałem pierwiastków, uznawanych za aktywne tribologicznie, tj. siarki i fosforu. Biegi testowe przerywano przy różnych obciążeniach (P), ustalanych dla badanej kompozycji na podstawie wartości obciążenia zacierającego (Pt), tj.: P = Pt, P = Pt – 400 N, P = Pt + 400 N. Następnie, za pomocą mikrospektrofotometrii w podczerwieni (FTIRM) oraz mikroanalizy rentgenowskiej (SEM/EDS), szczegółowo zbadano skład chemiczny powierzchni tarcia. Stwierdzono, że jeszcze przed przerwaniem warstwy smarowej (P = Pt–400 N) na powierzchni stali, w obrębie kontaktu, powstają stałe produkty przemiany składników środka smarowego. Analiza FTIRM wykazała, że są to substancje organiczne, powstałe w wyniku tribochemicznych przemian (przede wszystkim utleniania) składników środka smarowego. Nie stwierdzono natomiast obecności produktów organicznych na powierzchniach tarcia, gdy testy przerywano przy obciążeniu zacierającym lub wyższym. W tych przypadkach następowała przebudowa struktury chemicznej powierzchni tarcia, polegająca na zmianie zawartości tlenu, węgla oraz pierwiastków aktywnych, pochodzących z dodatków smarnych. Ich zawartość na powierzchni tarcia wzrastała, chociaż nie wprost proporcjonalnie, wraz ze wzrostem stężenia dodatku w oleju i obciążenia węzła tarcia.
EN
The primary objective of this work was to investigate the chemical composition of the sliding surfaces during tribological tests with the participation of lubricants based on mineral oil SAE 30/95 and selected AW/EP additives containing sulphur and phosphorus. Standard parameters - limiting wear of load (Goz) and scuffing load (Pt) - were measured by means of a specialised four-ball machine T-02 (made in Institute for Sustainable Technologies in Radom). Tribological tests were carried out during a linear increase of load (P). Some experiments were paused before (P = Pt – 400 N) and after reaching scuffing load (P = Pt + 400 N). To investigate in detail sliding steel surfaces, the researchers used analytical techniques including FTIRM, SEM/EDS, and FTIRM. Results indicate that some organic products of tribochemical conversions of the lubricant were present on the steel surface before the breakdown of lubrication layer. There were no organic compounds on the rubbing surface when load was equal or higher than Pt (then chemical structure of the surface was modified – increase of the content of oxygen, carbon and active elements coming from additives).
15
Content available Migracja pierwiastków aktywnych tribologicznie z oleju smarowego do materiału węzła tarcia
Makowska M., Matuszewska A., Grądkowski M.
Tribologia
|
2011
|
nr 4
163-176
PL
Zbadano skład chemiczny warstwy wierzchniej roboczych powierzchni tarcia, po testach tribologicznych przeprowadzonych za pomocą aparatu czterokulowego, z zastosowaniem mikroanalizy rentgenowskiej (SEM/EDS) oraz rentgenowskiej spektroskopii fotoelektronów (XPS). Do smarowania węzła tarcia zastosowano olej podstawowy SAE 30/95, zawierający 3% m/m dodatku smarnego na bazie dialkiloditiofosforanu cynku. Stwierdzono, że na skutek tarcia warstwa wierzchnia wzbogacana jest pierwiastkami aktywnymi tribologicznie pochodzącymi z dodatku (przede wszystkim siarką i w mniejszym stopniu fosforem), a także tlenem i węglem. Pierwiastki te migrowały w głąb materiału. Najwyższą tendencję w tym zakresie wykazywał tlen, mniejszą węgiel, a zdecydowanie najniższą - siarka i fosfor. Siarka dominowała w warstwie wierzchniej w postaci siarczków, zaś fosfor - w postaci fosforanów.
EN
The chemical composition of the external layer of rubbing elements after tribological tests performed using four-ball machine by means SEM/EDS and XPS techniques was investigated. Base oil SAE 30/95 containing 3%w/w ZDDP-based additive package was applied as the lubricant. The results indicate that the surface layer was modified by tribological active elements coming from the additive (mainly by sulphur and phosphorus) as well as by oxygen and carbon. These elements migrated into the material of friction couple. The highest tendency to migrate was shown by oxygen. Carbon was clearly lower, and sulphur and phosphorus were the lowest. Sulphur was present in the external layer in the form of sulphides, and phosphorus in the form of phosphates.
16
Content available Laboratory device for investigation of microfiltration processes of aqueous technological fluids
Grądkowski M., Winiarski A., Świgoń K., Makowska M.
Problemy Eksploatacji
|
2010
|
nr 4
67-77
EN
The article presents the laboratory device for the investigation of microfiltration processes of aqueous technological fluids. The developed device was used to regenerate contaminated technological fluids applied in cleaning processes of preparing metal elements for the deposition of functional coatings. The results of conducted tests indicated that, at the time of the above mentioned regeneration procedure, a significant amount of contaminants was removed. The amount of contaminants in the fluid regenerated with the use of the developed device did not exceed the level of the initial (freshly prepared) technological fluid. The regenerated fluid only required the alkaline content to be supplemented in order for its initial physico-chemical properties to be restored. The method for the purification of technological fluids that was realised with the application of the developed device can be used in periodical oil and other contaminant removal from aqueous wash baths that are used in various technological processes. This will extend their operational time and will significantly reduce the consumption of water and chemicals used to prepare the technological fluids.
PL
W artykule przedstawiono stanowisko laboratoryjne do badania procesów mikrofiltracji wodnych cieczy technologicznych. Za pomocą tego stanowiska przeprowadzono próby regeneracji zanieczyszczonej cieczy technologicznej, stosowanej do oczyszczania powierzchni elementów metalowych, na które następnie nanoszono powłoki funkcjonalne. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że podczas regeneracji zużytej cieczy usunięto z niej zasadniczą część zanieczyszczeń. Zawartość zanieczyszczeń w cieczy zregenerowanej za pomocą opracowanego stanowiska laboratoryjnego praktycznie nie przekraczała poziomu zanieczyszczenia wyjściowej (świeżo sporządzonej) cieczy technologicznej. Zregenerowana ciecz wymagała jedynie uzupełnienia zawartości preparatów alkalicznych w celu przywrócenia jej pierwotnych charakterystyk fizykochemicznych. Zrealizowana za pomocą opracowanego stanowiska metoda oczyszczania cieczy technologicznych może znaleźć zastosowanie do periodycznego usuwania oleju i innych zanieczyszczeń z wodnych kąpieli myjących, stosowanych w różnych procesach technologicznych. Umożliwi to wydłużenie czasu ich eksploatacji, a w efekcie znaczącą redukcję zużycia wody i chemikaliów, używanych do sporządzania cieczy technologicznych.
17
Content available Optymalizacja zawartości dodatków smarnych w modelowych kompozycjach smarowych
Matuszewska A., Grądkowski M., Makowska M.
Tribologia
|
2009
|
nr 3
171-184
PL
Zbadano wpływ wybranych, komercyjnych dodatków smarnych na zdolność środka smarowego na bazie mineralnego oleju podstawowego SAE 30/95 do przeciwdziałania zacieraniu. Badania prowadzono za pomocą aparatu czterokulowego T-02, umożliwiającego liniowy przyrost obciążenia węzła tarcia. Porównania właściwości smarnych badanych dodatków dokonano na podstawie wielkości obciążenia zacierającego (Pt), granicznego nacisku zatarcia (poz) oraz analizy zmian momentu i współczynnika tarcia w funkcji obciążenia. Wartości poszczególnych badanych parametrów zależą od rodzaju i zawartości dodatków smarnych w kompozycji smarowej. W wielu przypadkach stwierdzono brak monotonicznej zależności badanej cechy od zwartości dodatku w kompozycji, przy czym maksima dla różnych badanych dodatków oraz poszczególnych badanych cech występują przy różnych stężeniach dodatków w kompozycji smarowej. Brak monotoniczności oraz różna zależność badanych cech dla różnych dodatków od ich stężenia w oleju uniemożliwia aprioryczną optymalizację składu oleju smarowego. Stwierdzono także, że kompozycje smarowe o porównywalnej wartości Pt mogą wykazywać znaczne różnice wartości poz i odwrotnie. Wskazuje to, że maksymalna wartość obciążenia zacierającego nie powinna być jedynym kryterium optymalizacji zawartości dodatku smarnego w kompozycji. Fakty te powinny być brane pod uwagę podczas komponowania środków smarowych dla określonych rodzajów węzłów i warunków tarcia.
EN
The paper discusses the research on the influence of selected commercial lubricating additives on the ability of the lubricant based on SAE 30/95 to prevent scuffing. The research was done using the T-02 four-ball apparatus, which allows a proportional increase of the load of the friction pair. The comparison of the investigated additives was based on the value of scuffing load (Pt), limiting pressure of seizure (poz) and on changes of the moment and coefficient of friction as a function of the load. The values of the examined parameters depend on the type and quantity of additives in the lubricating composition. In many cases, no monotonic dependence of the parameters on the content of additive was observed, and maxima for different additives and investigated features are present at different concentrations of the additives in the lubricating composition. No monotonicity and varying dependence of the investigated features for different additives and their concentration prevents aprioric optimisation of the lubricating oil composition. It has also been concluded that lubricating compositions of comparative values of Pt can show significant differences in poz values and vice versa. This shows that the maximal value of scuffing load should not be the only criterion for optimising the content of the additive in lubricant. These facts should be considered during composing the lubricants for specified friction pairs and friction conditions.
18
Content available remote Dobór baz olejowych do węzłów tarcia z elementami pokrytymi powłoką WC/C.
Matuszewska A., Michalczewski R., Grądkowski M., Szczerek M.
Zagadnienia Eksploatacji Maszyn
|
2007
|
Vol. 42, nr 2
31-40
PL
Zbadano zdolność filtru smarowego, formowanego przez różne oleje bazowe, do przenoszenia obciążeń w węźle tarcia, z elementami pokrytymi twardą powłoką niskotarciową WC/C. W badaniach używano mineralnych i syntetycznych olejów bazowych o różnej budowie chemicznej. Wyniki badań tribologicznych dla poszczególnych olejów bazowych porównywano z wynikami uzyskanymi dla handlowego oleju przekładniowego o klasie jakościowej GL-4, przeznaczonego dla stalowych węzłów tarcia. Nośność filmu smarowego określano na podstawie wielkości obciążenia zacierającego, wyznaczanego w testach przeprowadzonych za pomocą aparatu czterokulowego z ciągłym przyrostem obciążenia elementów smarowych. Stwierdzono, że większość badanych baz olejowych tworzy na elementach pokrytych powłoką WC/C trwalszy film smarowy niż handlowy olej przekładniowy. Największą trwałością filmu smarowego charakteryzuje się baza oparta na poliglikolach, zaś najmniejszą baza mineralna. Zbadano także wpływ olejów bazowych na powierzchniową trwałość zmęczeniową elementów pokrytych twardą powłoką niskotarciową WC/C. Stwierdzono, że bazy olejowe, charakteryzujące się dużą nośnością filmu smarowego, mogą niekorzystnie wpływać na powierzchniową trwałość zmęczeniową (pitting) elementów z powłokami WC/C.
EN
The ability of different base oils to carry the loads in tribological couple with WC/C coating was investigated. The friction pairs were lubricated with mineral and synthetic oils with different chemical constitution. The results of tribological tests were compared with results obtained for GL-4 commercial gear oil designed for steel contacts. The load-carrying capacity of lubricating film was determined using scuffing load (Pt). The tribological tests were carried out using T-02 four-ball extreme-pressure tester under conditions of continuous increase of load. It has been stated that on the elements with WC/C coating all investigated oils created more resistant film than commercial oil. A maximum value of scuffing load was achieved for polyglycol oil but minimal for mineral base oil. The influence of base oils on the rolling contact fatigue of elements with a WC/C coating was investigated too. The tests were realised with modified four-ball tester - the upper ball was replaced with a cone. It has been stated that the oils which characterised by ability to create a high load-carrying capacity of lubricating film can have disadvantageous influence on rolling contact fatigue (pitting) of elements with WC/C coating.
19
Content available remote Właściwości tribologiczne kompozycji smarowych zawierających wybrane dodatki ekologiczne
Siwieć E., Grądkowski M., Molenda J.
Tribologia
|
2007
|
nr 6
177-188
PL
W pracy przedstawiono właściwości smarne produktów wyizolowanych z odpadów porafinacyjnych oleju rzepakowego oraz kompozycji smarowych z ich udziałem na bazie olejów syntetycznych (poli(alfa)olefinowego i poliestrowego). Stwierdzono, że wszystkie produkty zastosowane w charakterze dodatków smarnych w węglowodorowym oleju syntetycznym wykazują właściwości przeciwzużyciowe przy braku działania przeciwzatarciowego. Natomiast w estrowym oleju syntetycznym jedynie produkty wyizolowane ze szlamów pohydratacyjnych ujawniają działanie przeciwzużyciowe. Przy większym stężeniu (5,0%) w oleju estrowym produkty te wykazują także działanie przeciwzatarciowe.
EN
The tribological properties of some agents produced from wastes after refining of rape-seed oil and synthetic lubricants (based on poly-alfa-olefines and esters) containing these agents as additives have been presented. The friction experiments have been shown that all tested products were good antiwear additives in hydrocarbon, oil and there was no extreme pressure action. In ester, oil, however, only products isolated from the sludges remained after hydratation showed antiwear properties as well as at concentration of 5% by weight also extreme pressure properties.
20
Content available remote Komponowanie środków smarowych do smarowania węzłów tarcia z powłoką niskotarciową
Matuszewska A., Grądkowski M., Szczerek M.
Tribologia
|
2007
|
nr 2
445-457
PL
W pracy podjęto próbę określenia reguł komponowania ekologicznych olejów smarowych z przeznaczeniem do smarowania węzłów tarcia, w których elementy trące są pokryte niskotarciowymi twardymi powłokami typu WC/C. Ekologiczność oleju uzyskuje się poprzez użycie do ich komponowania syntetycznych baz olejowych oraz minimalnych ilości klasycznych dodatków smarnych. Stwierdzono, że w oparciu o poli(alfa)olefinową bazę można skomponować olej zawierający jedynie około 0,5% dodatków EP, który zwiększa odporność węzła pokrytego powłokami WC/C na zużycie, zacieranie i, co najważniejsze, powierzchniową trwałość zmęczeniową (pitting). Efektywność przeciwzużyciową takich kompozycji można poprawić o dodatkowe kilka procent poprzez wprowadzenie do nich produktów naturalnych (pochodnych olejów roślinnych), posiadających w strukturze aktywne grupy funkcyjne: karboksylową, estrową, hydroksylową itp.
EN
The authors attempt to determine the composition rules of ecological lubricants designed for friction couples covered by WC/C low-friction coating. The ecological lubricants can be obtained by the use of synthetic base oils and low quantity of classic lubricating additives to their composition. It has been stated that with the use of poly(alfa)olefine base oil can be composed oil containing c.a. 0,5% of EP additives. This oil improves wear-, seizure- and (what is very important) pitting (fatigue life)-resistance. The antiwear action of such lubricating oils can be improved by few percents when we add to them natural products (derivatives of vegetable oils), which include carboxyl, ester, hydroxyl functional group in the compound structure.
first rewind previous Strona / 6 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.