Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zastosowanie miar inteligencji w psychologii transportu

Odachowska E., Ucińska M., Gąsiorek M.

Transport Samochodowy

|

2017

|

z. 4

15--28

PL

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 8 lipca 2014r. w sprawie badań psychologicznych osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, kierowców oraz osób wykonujących prace na stanowisku kierowcy (Dz. U. z 2014r, poz. 937) jednym z elementów badania psychologicznego jest zbadanie sprawności intelektualnej i procesów poznawczych. Do pomiaru tej sprawności stosowane są narzędzia psychologiczne w postaci testów. W niniejszym artykule przedstawiony został związek inteligencji z funkcjonowaniem poznawczym i psychomotorycznym oraz z cechami osobowości mającymi wpływ na funkcjonowanie w ruchu drogowym, w oparciu o analizę literatury przedmiotu oraz badania przeprowadzone w Instytucie Transportu Samochodowego w 2017r.

EN

According to the Regulation of the Minister of Health of July 8, 2014 on the psychological tests of persons applying for the vehicles driving license and drivers and persons performing duty of a driver (Journal of Laws of 2014, item 937), one of the elements of a psychological tests is to examine intellectual performance and cognitive processes. To measure this efficiency, psychological tools in the form of tests are used. This article presents the relationship between intelligence and cognitive and psychomotor functioning as well as personality traits having an impact on functioning in the road traffic, based on the subject literature analysis and the research conducted at the Motor Transport Institute in 2017.

2

Testy funkcjonalne : jako element określania możliwości kierowania pojazdem przez osoby z niepełnosprawnościami

Ucińska M., Stasiak-Cieślak B.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2017

|

R. 18, nr 12

463--468, CD

PL

Doświadczenie w pracy z osobami z niepełnosprawnościami oraz badania prowadzone w tym obszarze pokazują, iż aby zaspokajać potrzeby w zakresie mobilności, a tym samym wdrażać zapisy artykułu 20 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, niezbędne jest opracowanie wytycznych wdrażanych przez interdyscyplinarne zespoły konsultacyjne przeprowadzające „testy funkcjonalne” kandydatom na kierowców i kierowcom z niepełnosprawnościami. Artykuł opiera się na praktyce Centrum Usług Motoryzacyjnych dla Osób Niepełnosprawnych ITS oraz badaniach prowadzonych w Pracowni Psychologii Transportu ITS, które są podstawą do przygotowywania założeń do diagnostyki w zakresie badań psychologicznych, medycznych oraz doboru specjalistycznych adaptacji w pojazdach. Niniejsze opracowanie określi kierunki zmian, jakie powinny być dokonywane by poprawić funkcjonowanie osób niepełnosprawnych w zakresie swobody przemieszczania się.

EN

Experience in working with people with disabilities and research conducted in this area show that to meet the needs of mobility, and thus implement the provisions of Article 20 of the United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities. facilitating access to good quality mobility facilities, assistive technology and various forms of care and mediation, provision of mobility training for disabled people and professionals working with people with disabilities; or encouraging manufacturers of auxiliary equipment to take into account all aspects of their mobility, it is necessary to develop guidelines implemented by interdisciplinary consultative teams carrying out "functional tests" for drivers and drivers with disabilities. This article is based on the practice of the Automotive Services Center for Persons with Disabilities and research conducted at the MTI Transport Psychology Laboratory, which is the basis for the preparation of diagnostic assumptions in the field of psychological and medical research and the selection of specialist adaptations in vehicles. This study will identify the directions of change that should be made to improve the mobility of people with disabilities.

3

Psychologiczne determinanty zachowań kierowcy w badaniach eksperymentalnego oznakowania drogowego

Gąsiorek K., Odachowska E., Ucińska M.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2017

|

R. 18, nr 12

104--109, CD

PL

Referat dotyczy zagadnień testowania i analizy wpływu oznakowania na zachowanie kierowców i warunków ruchu, co stanowi przedmiot eksperymentalnych analiz od wielu lat. Najczęstsze analizy dotyczą środowiska okołodrogowego oraz aspektów widoczności i adekwatnego przekazu znaku. W referacie zostały przedstawione aspekty psychologiczne, które mogą być podstawą do opracowania wytycznych do oceny komunikatywności znaków drogowych i jej wpływu na zmiany zachowań kierujących w obszarze oddziaływania znaku. Omówiono zarówno cechy jednostki mające znaczenie w odbiorze rzeczywistości okołodrogowej, jak i cechy środowiska związane z tymi aspektami.

EN

The issue of testing and analyzing the impact of road signs on the drivers’ behaviour and traffic conditions has been the subject of experimental analyses for many years. The most common analyzes concern the road-side environment and the visibility aspects as well as adequate message transmission. The following paper presents the psychological aspects that can be used as a basis for the development of guidelines for evaluating the communicative nature of road signs and its impact on the drivers behavioural changes with-in the road sign marking area. Both the characteristics of the individual, being relevant for the perception of the road-side reality and the characteristics of the environment related to these aspects, have been discussed.

4

Niepełnosprawność związana ze schorzeniami układu nerwowego a kierowanie pojazdem

Ucińska M., Stasiak-Cieślak B.

Transport Samochodowy

|

2016

|

z. 3

71--87

PL

Zagadnienia związane z kierowaniem pojazdem przez osoby z różnymi schorzeniami jest przedmiotem badań naukowych z zakresu nie tylko medycyny, ale również neuropsychologii, czy psychologii transportu i bezpieczeństwa ruchu drogowego. Pomimo, iż wiele uszkodzeń, szczególnie w obrębie układu nerwowego, może dyskwalifikować z aktywnego uczestnictwa w ruchu drogowym w charakterze kierowcy, samo posiadanie choroby nie jest równoznaczne z zaprzestaniem jazdy. O tym każdorazowo decyduje lekarz na podstawie odpowiednich badań i przesłanek. Szczególnie przewlekłe choroby neurologiczne mogą ograniczać zdolność bezpiecznego prowadzenia pojazdów. Te ograniczenia mogą wynikać z zaburzeń zarówno ruchowych (niedowład), dysfunkcji poznawczych (myślenia, uwagi, percepcji), wykonawczych (planowanie, kontrola działania), zaburzeń zachowania (impulsywność, agresja), jak i innych deficytów, a więc tych funkcji, które są niezwykle istotne przy prowadzeniu pojazdu. Niniejszy artykuł prezentuje przepisy związane z diagnozą lekarsko-psychologiczną pod kątem kierowania pojazdem, ponadto wybrane schorzenia układu nerwowego w kontekście bezpieczeństwa i funkcjonowania kierowcy w ruchu drogowym.

EN

The issues related to driving the vehicle by people with various illness is the subject of scientific research in the field of not only medicine, but also neuropsychology, or transport psychology and road safety. Although many diseases, especially of the nervous system, can disqualify from active participation in traffic as a driver, the mere possession of the disease is not synonymous with ceasing to drive. This is decided by the doctor each time based on the relevant tests and evidence. Especially chronic neurological illness may limit the ability to drive safely. These limitations may result from abnormalities of movement (paresis), cognitive dysfunction (thinking, attention, perception), execution (planning, control of activities), behavioral disorders (impulsivity, aggression), as well as another deficits, i.e. the functions which are extremely important for driving. This article presents the provisions relating to medical and psychological diagnosis for the purpose of driving vehicle, as well as selected illness of the nervous system in the context of safety and operation of the driver in traffic.

5

Niepełnosprawność jako konsekwencja wypadku drogowego - psychologiczne wsparcie osób z dysfunkcjami

Ucińska M., Odachowska E.

Transport Samochodowy

|

2016

|

z. 3

53--70

PL

Wypadki drogowe uznaje się w wielu krajach, w tym również w Polsce za jeden z największych problemów zdrowia publicznego. Świadczy o tym liczba ofiar ruchu drogowego oraz wtórne konsekwencje fizyczne, psychiczne, społeczne i materialne przez nie ponoszone. Wiele osób na skutek uczestnictwa w wypadku drogowym traci sprawność. Z psychologicznego punktu widzenia niepełnosprawność będąca skutkiem wydarzenia traumatycznego (np. wypadku drogowego) w porównaniu z niepełnosprawnością od urodzenia bądź nabytą w innej sytuacji, jest najtrudniejsza do zaakceptowania przez jednostkę. Osoba doświadczająca niepełnosprawności nagle i dla niej niespodziewanie zmuszona jest nauczyć się funkcjonować w nowej rzeczywistości. Powrót do równowagi psychicznej jest zazwyczaj długim i trudnym procesem, wymagającym wsparcia ze strony nie tylko najbliższego otoczenia, ale często również psychologa. W niniejszym artykule omówiony zostanie aspekt niepełnosprawności jako skutku uczestnictwa w wypadku drogowym oraz konsekwencje zdrowotne, psychiczne i społeczne tego zdarzenia w odniesieniu do niepełnosprawności. Ponadto omówione zostaną metody terapeutyczne stosowane u ofiar wypadków drogowych, ze szczególnym uwzględnieniem osób, które w ich wyniku straciły sprawność.

EN

Road accidents are recognized in many countries, including Poland, as one of the biggest public health problems. This is evidenced by the number of victims of road traffic and the secondary physical, psychological, social and material consequences incurred by them. Many people lose physical abilities as a result of participation in a road accident. From a psychological point of view, disability resulting from traumatic event (e.g. traffic accident) compared with disabilities from birth or acquired in any other situation, is the most difficult to accept by the person. The person experiencing disability suddenly is unexpectedly forced to learn how to function in the new reality. The return to the psychological balance is usually a long and difficult process, requiring the support of not only the immediate surroundings, but often also a psychologist. This article will discuss the aspect of disability as the effect of participation in a road accident and health, mental and social consequences of this event in relation to disability. It also explains the therapeutic methods used in the case of the road accident victims, with a particular focus on people who have lost physical abilities as a result of them.

6

Szczególne wymagania psychologiczne dla kierowców pojazdów wojskowych

Ucińska M., Odachowska E.

Gospodarka Materiałowa i Logistyka

|

2016

|

nr 5

752--762

PL

Psychologicznemu badaniu w zakresie psychologii transportu podlegają, zgodnie z przepisami, określone grupy kierujących, w tym kierowcy pojazdów wojskowych. Ponieważ praca wiąże się z wysokim poziomem podejmowanego ryzyka, tej grupie kierujących stawiane są bardzo wysokie wymagania, zarówno w zakresie poziomu umiejętności i możliwości psychofizycznych, jak też pod względem posiadania specyficznych cech osobowości. W niniejszym artykule zaprezentowano szczególne wymagania psychologiczne, które są niezbędne do właściwego funkcjonowania nie tylko w ruchu drogowym, ale również w warunkach stresu bojowego. Przedstawiono także badania czynników osobowościowych prowadzone w grupie kierowców pojazdów uprzywilejowanych w ruchu.

EN

Specific groups of drivers, including drivers of military vehicles are subject to psychological examination of the transport psychology according to the polish low. The work of these drivers are associated with a high level of risk, so these jobs tend to place strong demands on psychophysiological capabilities - cognitive abilities and specific personality traits. The aim of this article is to present specific psychological requirements, that are necessary for driving a vehicle. It discusses necessary physical and mental abilities which drivers need to behave appropriately during road situations, but also in combat stress conditions. This article presents studies of personality factors conducted among drivers of emergency vehicle.

7

Znaczenie temperamentu w analizie zmęczenia i jego skutków na przykładzie kierowców taxi

Ucińska M., Odachowska E., Gąsiorek K.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2016

|

R. 17, nr 12

482--488

PL

Zmęczenie jest zjawiskiem normalnym i nie jest stanem szkodliwym do momentu, gdy jego symptomy nie zaczną wpływać negatywnie na sprawność jednostki lub jej zdrowie. To ważny mechanizm fizjologiczny, pełniący funkcję ochronną, zabezpieczający organizm przed nadmiernym obciążeniem. Jednak w sytuacji, gdy jego objawy będą wpływać na stan psychofizyczny oraz gdy nadmierne przeciążenie uwagi lub zbyt duży wydatek energii spowoduje wyczerpanie organizmu, może dojść do nieodwracalnych zmian patologicznych. Zmęczenie jest szczególnie niebezpieczne dla kierowców pokonujących długie trasy, pracujących w systemie zmianowym. Obniżenie sprawności psychofizycznej, na skutek zmęczenia, może powodować ryzyko uczestniczenia w kolizji bądź wypadku. W niniejszym artykule przedstawiono znaczenie wymiarów temperamentu dla parametrów efektywności kierowców. Uwzględniono ruchliwość procesów nerwowych, siłę procesów pobudzenia, siłę procesów hamowania oraz równowagę procesów pobudzenia i hamowania. Do badań wykorzystano autorską ankietę nt. zmęczenia, kwestionariusze temperamentu i uwagi. Ponadto specjalistyczne narzędzia sprawdzające m.in. czas reakcji, koordynację wzrokowo-ruchową. W badaniu wzięło udział 42 kierowców jednej z warszawskich korporacji taksówkowych. Wyniki analiz pokazały moderacyjną rolę temperamentu w aspekcie zmęczenia i jego wpływu na sprawność kierowcy.

EN

Fatigue is a normal phenomenon and is not dangerous until its symptoms start to negatively affect one’s performance and health. It is and important physiological mechanism of a protective function which prevents the organism from an exhaustive fatigue. It becomes harmful only when its symptoms start to influence the psychophysical state and when excessive cognitive overload or too high energy expenditure cause the body exhaustion. This can lead to unreversable lesions. Fatigue is especially dangerous for drivers who are taking long routes and working in shift system. Reduction of psychophysical performance based on fatigue may cause a risk of being involved in a collision or accident. The following article presents importance of temperament dimensions for parameters describing driver’s efficiency. Mobility of neural processes, strength of stimulation processes, strength of braking processes and balance between stimulation and braking processes were taken into account. The original questionnaire on fatigue as well as temperament and attention questionnaires were used in the research. Additionally, special tools measuring reaction time and eye-hand coordination were used. The research was made on a group of 42 taxi drivers working for one of Warsaw’s taxi corporations. The results have shown a moderating role of temperament in driving efficiency.

8

Psychologiczne badania kierowców : nowe uwarunkowania w kontekście zmiany przepisów

Ucińska M., Odachowska E.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2016

|

R. 17, nr 6

451--458

PL

Psychologiczne badania kierujących pojazdami pełnią istotną rolę w systemie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Ich podstawę prawną stanowi ustawa o kierujących pojazdami, ustawa o transporcie drogowym oraz stosowne rozporządzenia. Badania te przeprowadza się w różnych grupach kierowców m.in.: wykonującym transport drogowy, kierowców pojazdów uprzywilejowanych lub przewożących wartości pieniężne, kandydatów na instruktorów nauki jazdy i egzaminatorów oraz osób pracujących w tych zawodach. Ponadto, obowiązek poddania się badaniom sprawności psychofizycznej spoczywa także na osobach skierowanym w drodze decyzji przez starostę w związku z przekroczeniem dopuszczalnej liczby punktów karnych, spowodowaniem wypadku drogowego lub prowadzeniem pojazdu pod wpływem alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu. Badania te, poprzez swoją rolę selekcyjną, mają za zadanie eliminować z ruchu drogowego te osoby, których poziom sprawności i/lub cechy osobowości czy temperamentu wskazują na istnienie niedomogów lub cech mających istotny wpływ na bezpieczne uczestnictwo w ruchu drogowym. W przypadku badań kierowców z grup ryzyka (kierowanych na badania przez starostę), mają odpowiedzieć na pytanie o związek pomiędzy zachowaniem kierowcy (sprawnościami psychicznymi), a przyczynami wypadku drogowego, bądź podejmowaniem zachowań ryzykownych (np. naruszaniem przepisów ruchu drogowego). Psycholog ma zatem na podstawie badania przewidzieć ewentualne niebezpieczne zachowanie kierowcy i zapobiec mu, albo poprzez eliminację (w przypadku wyraźnych przeciwwskazań), albo przez psychoedukację, czyli dostarczenie badanemu kierowcy określonej wiedzy na temat poziomu jego sprawności oraz indywidualnych mechanizmów funkcjonowania w ruchu drogowym. W artykule omówiono uwarunkowania prawne i metodologiczne psychologicznych badań kierowców wraz z historią ich zmian na przestrzeni ostatnich lat.

EN

Psychological tests of drivers play an important role in the road safety system. Their legal basis is Vehicle Drivers Act, The Law on Road Transport and appropriate regulation. These psychological research carrying out in diverse groups of drivers: all persons performing mobile road transport, drivers of privileged vehicles or those carrying monetary values, candidates for driving instructors, examiners and the people working in these professions. They also include of-fenders in road accidents as a result of which other people died or were injured, drivers who exceed 24 penalty points received for violation of the traffic laws and vehicle drivers in a state of intoxication, under the influence of alcohol or substance acting similarly to alcohol. Psychological tests are designed to eliminate those drivers from road traffic, whose psychical condition (mental abilities, attributes, personality) cannot guarantee proper behaviour on the road. In the case of the high-risk drivers, psychological tests have to answer the question about the relationship between driver behavior (mental efficiency) and causes a traffic accident, or making risky behaviors (eg. the violation of traffic regulations). The psychologist, based on test results has to predict possible dangerous driving behavior and prevent him through the elimination (in the case of clear contraindications) or by psychoeducation and gives driver a specific knowledge about its efficiency and individual mechanisms functioning in traffic. This paper discusses legal and methodological basis psychological testing of drivers and history of changes in recent years.

9

Niepełnosprawny kierowca w ruchu drogowym : kompleksowe wspieranie mobilności

Ucińska M., Stasiak-Cieślak B.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2016

|

R. 17, nr 12

489--494

PL

Od wielu lat w Polsce i na świecie trwa dyskusja dotycząca problemów, na jakie napotykają ludzie w toku życia. Pod uwagę, coraz częściej, bierze się możliwość utraty sprawności, czy to na skutek wypadku, choroby, czy starzenia się organizmu. Problematyka mobilności osób niepełnosprawnych, w kontekście kierujących pojazdami, budzi zainteresowanie wielu środowisk zarówno politycznych, (co przekłada się na modyfikacje przepisów), naukowych (mające odzwierciedlenie w badaniach naukowych), jak i praktyków. Dzieje się to nie tylko ze względu na konieczność wdrażania Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, ale również z powodów społecznych, a przede wszystkim z chęci poszerzania zakresu samodzielności życiowej osób z dysfunkcjami, dla których bycie mobilnym jest bardzo ważnym czynnikiem autonomii. W niniejszym artykule przedstawiono złożony i obszerny temat dotyczący wspierania mobilności osób z niepełnosprawnościami w oparciu o przepisy prawa polskiego i międzynarodowego. W rozważaniach skupiono się na potrzebach i dostępności usług i produktów motoryzacyjnych, zaspokajających podstawowe funkcje mobilności osoby, która jest niepełnosprawna od urodzenia, bądź utraciła swą sprawność w wyniku wypadku lub choroby. Pilotażowe badania ankietowe przeprowadzone w ITS dotyczące kierowców i pasażerów korzystających z usług motoryzacyjnych, pokazały potrzeby środowiska w eksplorowanym obszarze. Zwrócono również uwagę, iż systemowe działania, ze wsparciem orzeczniczo-finansowym powinny być na nowo zrewidowane i uszczegółowione, uwzględniając rozwój technologiczny w motoryzacji.

EN

A discussion on everyday living problems has been carried out both in Poland and internationally for many years. More and more attention is brought to the aspect of possible loss of mobility, both from natural reasons such as illnesses or aging processes and the accidents. Mobility of disabled individuals aspiring to drive vehicles is getting more and more interest among different groups – politicians (in scope of adapting the regulations), researchers (research made on that group) and practitioners. This happens not only due to the necessity of implementing the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities, but also due to social reasons. Widening their self-reliance in everyday life is very important and being mobile is a crucial aspect of one’s selfautonomy. The following article presents a wide and complex topic of support in raising the mobility for disabled people, based on Polish and international law regulations. It focuses on their needs as well as the availability of automotive-related services and products meeting basic mobility functions for the individuals with congenital or acquired disability. A pilot questionnaire survey that was carried out in ITS and targeted at drivers and passengers using automotive services showed the needs in the examined area. It was also noted that the global actions, with a financial and judicial support, should be revised and detailed with regard to the technological development in the automotive industry.

10

Wstępna analiza sytuacji kierowców z niepełnosprawnością w Polsce w kontekście bezpieczeństwa ruchu drogowego

Ucińska M., Stasiak B.

Transport Samochodowy

|

2015

|

z. 3

5--29

PL

Ważnym tematem, wpisującym się w zarówno w realia prawne, jak i dostępności usług motoryzacyjnych, jest bezpieczeństwo ruchu drogowego w kontekście kierowców z niepełnosprawnością. Na kwestie z tym związane należy spoglądać szeroko, nie pomijając trudnych uwarunkowań. Szacunki pokazują, że na polskich drogach funkcjonuje około 200 tys. kierowców z różnymi dysfunkcjami. W grupie osób z niepełnosprawnością najliczniejszymi przedstawicielami uczestników ruchu drogowego są osoby z niepełnosprawnością ruchową. Prognozuje się, że w najbliższych latach znacznemu zwiększeniu ulegnie liczba posiadaczy praw jazdy - kierowców z dysfunkcjami. Stąd poszukiwanie rozwiązań mających na celu zapewnienie im komfortu i bezpieczeństwa na drodze. Niniejsze opracowanie jest swoistym forum obszarów zaangażowanych w bezpieczeństwo ruchu drogowego w Polsce. Analiza obejmuje szereg istotnych tematów, które opisują realną sytuację osób z niepełnosprawnością na rynku mobilności.

EN

The Road Traffic Safety in the context of drivers with disabilities becomes ever more important topic which corresponds with the legal realities and the availability of automotive services. The issues involved should be broadly viewed, without neglecting the difficult conditions. The estimates show that on the Polish roads there are about 200 thousand drivers with various disabilities. In the group of people with disabilities the most numerous representatives of road users are people with motion disabilities. It is predicted that in the coming years the number of driving license holders - drivers with disabilities, will significantly increase. Hence the search for solutions aimed at ensuring the comfort and safety on the road. This study is a specific forum for the areas also involved in road safety in Poland. The analysis includes a number of important topics that describe the real situation on the mobility market.

11

Wpływ zaburzeń psychomotorycznych na funkcjonowanie w ruchu drogowym

Ucińska M., Odachowska E., Klamra M., Ścigała D.

Logistyka

|

2015

|

nr 3

4874--4872, CD 1

PL

Samochód z oznakowaniem wózka inwalidzkiego na stałe wtopił się krajobraz polskich dróg. Osoba niepełnosprawna zgodnie z Ustawą o kierujących pojazdami może być kierowcą, o ile spełnia określone wymagania, w tym posiadanie sprawności fizycznej i psychicznej. W zakresie sprawności psychicznej niezbędnymi warunkami, jakie powinien posiadać kierowca jest miedzy innymi odpowiedni czas reakcji oraz koordynacja wzrokowo-ruchowa. O możliwości prowadzenia pojazdu przez osobę niepełnosprawną fizycznie (głównie ruchowo) każdorazowo decyzję podejmuje lekarz. Prezentowane w niniejszym artykule analizy dotyczą funkcjonowania psychomotorycznego osób niepełnosprawnych, zarówno aktywnie uczestniczących w ruchu drogowym, jak i kandydatów na kierowców, w porównaniu do populacji osób w pełni sprawnych ruchowo. Badaniom poddano zarówno czas reakcji, jak i koordynację wzrokowo-ruchową w warunkach laboratoryjnych. Wyniki wskazują na istnienie różnic pomiędzy osobami w pełni sprawnymi a niepełnosprawnymi w zakresie funkcji psychomotorycznych, niemniej jednak różnice te należy analizować w kontekście rodzaju niepełnosprawności.

EN

The car marked wheelchair permanently melted into the landscape of Polish roads. Person with a disability under the Act on a vehicle operators which can be a driver provided that it meets certain requirements, including having physical and mental. In terms of mental fitness necessary conditions, which should have, among others, the driver is an appropriate reaction time and eye-hand coordination. The possibility of driving a physically disabled person, each individual decision is made by the doctor. Presented in this article analysis refer to psychomotor functioning of persons with disabilities, both actively involved in road traffic, as well as candidates for drivers, compared to the population of the healthy people. The study included the reaction time as well as and hand-eye coordination in laboratory conditions. The results indicate the existence of differences between non-disabled and disabled in psychomotor functions, but these differences should be analyzed in the context of the type of disability.

12

Stopień niepełnosprawności a percepcja ruchu drogowego

Ucińska M., Odachowska E., Klamra M., Ścigała D.

Logistyka

|

2015

|

nr 4

1097--1106, CD1

PL

Dla osób niepełnosprawnych, możliwość podróżowania oraz pozostawanie mobilnym jest bardzo ważnym czynnikiem autonomii. Niepełnosprawny kierowca (kandydat na kierowcę), musi spełniać określone wymagania, regulowane przez Ustawę o kierujących pojazdami, wśród których znajduje się między innymi posiadanie sprawności fizycznej i psychicznej. Ponadto, podobnie jak pełnosprawny kierowca, musi posiadać określoną wiedzę, umiejętności, które warunkują bezpieczne zachowania kierowcy w ruchu drogowym bowiem wpływają na ocenę sytuacji drogowej, możliwość podjęcia decyzji adekwatnych do aktualnej sytuacji drogowej. Jedną z podstawowych funkcji psychicznych człowieka odpowiedzialnych za właściwą ocenę sytuacji drogowej należy m.in.: percepcja wzrokowa. W artykule omówione zostaną niektóre funkcje wzrokowe istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa na drodze. Analizy przeprowadzone w grupie osób niepełnosprawnych (kandydatów na kierowców i kierowców) wykazały wiele istotnych zależności w zakresie funkcjonowania wzrokowego.

EN

The ability of travelling and staying mobile is a very important factor for the sense of independence of the people with different impairments. A disabled driver (trainee) has to meet certain requirements which are regulated by the Act on vehicle operators, among which physical fitness and mental requirements are listed. Additionally, he/she is obliged to possess certain knowledge and have the skills that condition safe behaviour while being on the road. These influence the road situation assessment as well as the ability to make decisions which are adequate to the current road situation. Visual perception is one of the basic mental functions responsible for a proper assessment of the road situation. The article describes some of the visual functions significant for the road safety. The analyzes carried out on a group of impaired individuals (both drivers and trainees) and able-bodied drivers revealed many important relationship in the scope of visual functioning.

13

Rola badania wrażliwości na kontrast dla bezpieczeństwa ruchu drogowego na podstawie badań kierowców

Klamra M., Ucińska M., Odachowska E.

Logistyka

|

2015

|

nr 4

457--466, CD1

PL

Bezpieczeństwo na drodze wymaga sprawnego funkcjonowania narządu wzroku u kierowcy. O ile w badaniach medycznych, psychologicznych bierze się pod uwagę głównie ostrość widzenia, widzenie stereoskopowe, widzenie zmierzchowe, wrażliwość na olśnienie, o tyle pomija się często badanie wrażliwości na kontrast, czyli zdolność układu wzrokowego do odróżniania przedmiotu od jego tła, mającego duże znaczenie z punktu widzenia profilaktyki bezpieczeństwa ruchu drogowego. Artykuł przedstawia wyniki badań prowadzonych w Instytucie Transportu Samochodowego na temat wpływu widzenia kontrastu na bezpieczeństwo ruchu drogowego.

EN

Safety on the road is requires an efficient performance of driver’s ocular. Unfortunately, both medical and psychological research take into the consideration factors such as visual acuity, stereoscopic vision, twilight vision, dazzle sensitivity while frequently passing over the examination on sensitivity to contrast or ability to differ an object from its background. As it turns out, the overlooked factors have a significant importance regarding the prevention in road traffic safety. The article presents the results of the research conducted in Motor Transport Institute regarding the level of contrast perception on road traffic safety.

14

Niepełnosprawny kandydat na kierowcę kat. B : analiza systemu szkolenia w świetle uwarunkowań prawnych oraz doświadczeń ośrodków szkolenia kierowców w Polsce

Ucińska M., Zysińska M.

Logistyka

|

2015

|

nr 3

4883--4893, CD 1

PL

W artykule omówiono uwarunkowania prawno-organizacyjne prowadzenia szkoleń dla kandydatów na kierowców kat. B. Przeprowadzono analizę procesu szkolenia skupiając się na metodach i narzędziach dedykowanych niepełnosprawnym kandydatom na kierowców. Jednym z warunków umożliwiających korzystanie z prawa do samodzielnego i aktywnego życia jest możliwość łatwego poruszania się. Dla osób z dysfunkcjami narządów ruchu i kręgosłupa zagadnienie mobilności ma szczególne znaczenie w kontekście nieskrępowanego funkcjonowania w społeczeństwie. Dotyczy to w szczególności aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych ruchowo, bez której wyjście poza posiadane ograniczenia wydaje się najczęściej niemożliwe. Przepisy Ustawy o kierujących pojazdami z dnia 5 stycznia 2011 r. dopuszczają prowadzenie pojazdu przez osoby niepełnosprawne fizycznie, o ile uzyskają one stosowne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych. Proces szkolenia kandydata na kierowcę musi zawierać wszystkie elementy, które przewidziane są w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy. Jednakże, przy ocenie stanu psychofizycznego niepełnosprawnego kierowcy lekarz niezwykle rzadko korzysta ze wsparcia psychologa, nie ma również dostępu do wiedzy na temat możliwości adaptacyjnych pojazdów, co jest wynikiem ułomności przepisów. Tymczasem, badania psychologiczne mają za zadanie przede wszystkim edukować niepełnosprawnych kierowców, dając im wiedzę o ich sprawności psychicznej i indywidualnych mechanizmach zachowań, pobudzać do autorefleksji, wskazywać sposoby rekompensowania ewentualnych ograniczeń, wynikających z posiadanych dysfunkcji ruchowych. Możliwość poznania przez osobę niepełnosprawną ruchowo własnych deficytów psychofizycznych i metod radzenia sobie z nimi, m.in. dzięki urządzeniom dostosowującym, dodatkowym kursom doszkalającym, ma ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa tych osób i innych uczestników ruchu drogowego. Ta wiedza miałaby również praktyczną wartość dla lekarzy orzeczników. Z pewnością przyczyniłoby się do zwiększenia mobilności osób niepełnosprawnych ruchowo w Polsce pozwalając im żyć bardziej aktywnie, również zawodowo, mimo ułomności fizycznych.

EN

The article discusses legal and organizational conditions for conducting training of the B license driver candidates. An analysis of the training process has been carried out by focusing on methods and tools dedicated to disabled candidates for drivers. One of the conditions for exercising the right to independent and active life is the ability to move around easily. For the people with disabilities of limbs and spine, the mobility issue is of particular importance in the context of freely functioning in society. This concerns in particular the professional activity of people with physical disabilities, without which overcoming the limits possessed seems, most often to be impossible. Provisions of the Act on driving vehicles, of the 5 January 2011, permit the persons with physical disabilities to drive a vehicle, as long as they obtain the relevant medical certificate stating the absence of health counter indications. The process of training the trainee driver must contain all the elements that are provided in the implementing regulation to the Act. However, in assessing the psycho-physical condition of the disabled driver doctors rarely resort to support of the psychologist. There is also no access to the knowledge about the adaptability of vehicles as a result of imperfect legislation. Meanwhile, psychological tests are designed primarily to educate disabled drivers, giving them knowledge about their mental fitness and individual mechanisms of behaviour, stimulate self-reflection, and identify ways to compensate for any limitations in existing physical dysfunction. The opportunity to learn by physically disabled person's his own psycho-physical deficits and methods to deal with them, among the others, thanks to the adapting devices, additional continuing education courses, is of great importance for the safety of these persons and other road users. This knowledge would also be of practical value to the medical examiners. It would certainly contribute to increasing mobility of persons with physical disabilities in Poland, allowing them to live more actively, also professionally, despite physical disabilities.

15

Znaczenie sprawności widzenia dla bezpiecznego prowadzenia pojazdu

Dobrzyńska M., Ucińska M.

Transport Samochodowy

|

2014

|

z. 2

23--43

PL

Bezpieczeństwo na drodze, prócz wielu aspektów, wymaga również sprawnego funkcjonowania narządu wzroku u kierowcy. Dotychczas, badanie widzenia stereoskopowego i widzenia przy ograniczonym oświetleniu (badania w ciemni) było integralną częścią badania psychologicznego w zakresie psychologii transportu. Jednakże z punktu widzenia profilaktyki bezpieczeństwa ruchu drogowego prócz wyżej wymienionych istotne znaczenie ma widzenie kontrastu. Artykuł przedstawia rozważania oraz wyniki badań dotyczące znaczenia sprawności widzenia w warunkach ograniczonego oświetlenia dla prawidłowego i bezpiecznego prowadzenia pojazdu. Prezentuje również nowy obszar badań wrażliwości na kontrast, specjalistycznym urządzeniem - Zaawansowanym Testerem Widzenia (FVA – Functional Vision Analyzer).

EN

Safety on the road, in addition to many aspects, also requires the effective functioning of the driver’s eye sight. Until now, the testing of the stereoscopic vision and vision under limited lighting (darkroom tests) was an integral part of psychological tests in the field of transport psychology. However, from the viewpoint of the road accidents prevention, in addition to the above-mentioned aspects, the vision of contrast is important too. This article presents considerations and the research results on the importance of visual performance in low light conditions for the proper and safe driving. It also presents a new area of testing contrast sensitivity using specialized device - Functional Vision Analyzer (FVA).

16

Sprawność psychiczna kierującego pojazdem a działania psychologa transportu na rzecz bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym

Ucińska M., Dobrzyńska M.

Transport Samochodowy

|

2014

|

z. 2

5--22

PL

Przepisy Ustawy o kierujących pojazdami z dnia 5 stycznia 2011 roku określają, iż jednym z warunków niezbędnych do kierowania pojazdem jest sprawność fizyczna i psychiczna. O ile badaniu sprawności fizycznej podlegają wszyscy kierujący, już na etapie ubiegania się o prawo jazdy, o tyle sprawność psychiczna określana jest w badaniu psychologicznym w zakresie psychologii transportu jedynie u wybranych grup osób. Na sprawność psychiczną składają się wiedza, umiejętności i wprawa, motywacja i postawy, możliwości. Psycholog transportu dzięki różnym działaniom m.in. selekcyjnym, edukacyjnym i reedukacyjnym może wpływać na poszczególne elementy tej sprawności oceniając możliwości, dostarczając kierowcy odpowiedniej wiedzy, jak również wpływając na jego motywacje i postawy. W artykule opisano niektóre działania psychologa transportu w odniesieniu do poszczególnych aspektów sprawności psychicznej kierującego. Szczególną uwagę zwrócono na możliwości osób niepełnosprawnych w odniesieniu do ich mobilności, przytaczając wyniki badania pilotażowego.

EN

Provisions of the Act on the vehicles’ drivers of 5 January 2011 specify that one of the conditions necessary to drive the vehicle is physical and mental fitness. While all the drivers are subject to the physical fitness examination, already at the stage of applying for a driving license, the mental fitness is determined during a psychological examination of the transport psychology, only in certain groups of people. The mental efficiency comprises the knowledge, skills and proficiency, motivation attitudes and capabilities. The transport psychologist, through various activities, among the others, selective, educational and re-educational, may affect the individual elements of this efficiency by assessing the capabilities, providing the driver with the appropriate knowledge, as well as influencing his motivations and attitudes. The article describes some of the transport psychologist’s activities in relation to specific aspects of mental performance of the driver. Particular attention was paid to the capabilities of people with disabilities in relation to their mobility, citing the results of a pilot study.

17

Poznawcze determinanty prowadzenia pojazdu - możliwości intelektualne kierowcy

Odachowska E., Ucińska M., Dobrzyńska M.

Transport Samochodowy

|

2014

|

z. 3

11--36

PL

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 8 lipca 2014r. w sprawie badań psychologicznych osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, kierowców oraz osób wykonujących prace na stanowisku kierowcy (Dz. U. z 2014r, poz. 937) jednym z elementów badania psychologicznego jest zbadanie sprawności intelektualnej i procesów poznawczych. Do pomiaru tej sprawności stosowane są narzędzia psychologiczne w postaci testów. Test taki, aby był rzetelny i trafny musi być wystandaryzowany, musi zatem przejść przez wiele procedur, które pozwolą stwierdzić, czy dany test faktycznie mierzy daną właściwość i czy na podstawie jego wyników da się przewidzieć zachowanie jednostki. W psychologii transportu najczęściej stosowanym narzędziem do określenia poziomu sprawności intelektualnej, głównie ze względu na kryterium czasu trwania badania, jest Test Matryc Ravena, służący przede wszystkim do oceny szybkości uczenia się i odnajdywania zależności determinujących trafność podejmowanych decyzji. Równie często wykorzystywane są Testy B. Artykuł przedstawia analizy dotyczące wykorzystania ww. testów, ze szczególnym uwzględnieniem sprawdzenia trafności i rzetelności Testów B, nie posiadających jak do tej pory, podręcznika testowego.

EN

According to the Regulation of the Minister of Health of 8 July 2014 on psychological tests of applicants for driving licenses, drivers and persons working as drivers (J. of L. of 2014, item 937), one of the elements of psychological test is investigating intellectual efficiency and cognitive processes. To measure this efficiency are used psychological tools in the form of tests. Such a test in order to be reliable and valid must be standardized, and has to then go through a lot of procedures that will determine whether a given test actually measures the given capability and whether based on its results it will be impossible to predict the behaviour of an individual. In transport psychology, the most widely used tool to determine the level of intellectual efficiency, mainly according to the test duration criterion, is the Raven Matrices Test, used primarily to assess the rate of learning and discovering relationships determining the correctness of the decisions taken. Equally often are used B Tests. The article presents analyses on the use of the above tests, with particular emphasis on verifying the accuracy and reliability of B Tests, which hitherto do not have, the test manual.

18

Narzędzia aparaturowe w psychologicznych badaniach kierowców

Ucińska M., Odachowska E., Dobrzyńska M., Ścigała D. K.

Logistyka

|

2014

|

nr 3

6513--6523

PL

Każda osoba siadająca za kierownicą powinna znać swoje predyspozycje psychologiczne, mogące mieć wpływ na zachowanie na drodze. Styl jazdy kierowcy jest uzależniony od wielu czynników. Znaczenie ma zarówno sprawność psychofizyczna obejmująca m.in. percepcję, czas reakcji, zdolność koncentracji, jak również cechy osobowości, czy czynniki psychospołeczne. W artykule omówiono podstawowe funkcje psychiczne człowieka odpowiedzialne za właściwą ocenę sytuacji drogowej m.in.: percepcja, podejmowanie decyzji, procesy poznawcze, sprawność psychomotoryczna. Ponadto zaprezentowano urządzenia wykorzystywane w psychologicznych badaniach kierowców. Podsumowaniem jest weryfikacja dobroci psychometrycznej obecnie stosowanych narzędzi wykorzystywanych w psychologicznych badaniach kierujących pojazdami, jak również propozycja alternatywnych urządzeń.

EN

Every active driver should be aware of his or her psychological predispositions which can affect their behavior on the road. The style of driving is conditioned by many factors, not only by the psychophysical (perception, response time, ability to concentrate) but also by personality features and psychosocial factors. This paper describes basic psychical features, which are responsible for proper assessment of road and traffic situations: perception, ability to decide, cognitive processes and psychomotor performance. Moreover, it presents apparatus applied in psychological assessment of drivers. The summary includes verification of psychometric quality of currently used apparatus and an alternative option is presented.

19

Kontrola emocjonalna i poziom odczuwanego stresu u kierowców pojazdów uprzywilejowanych w ruchu

Ucińska M., Odachowska E.

Logistyka

|

2014

|

nr 4

PL

Prowadzenie pojazdu wiąże się z konfrontacją z sytuacjami trudnymi, jakie powodowane są warunkami na drodze, zachowaniem innych uczestników ruchu, czy stanem emocjonalnym kierującego. Szczególnie w odniesieniu do kierowców pojazdów uprzywilejowanych w ruchu ma to szczególne znaczenie. Praca kierowcy pojazdu uprzywilejowanego w ruchu należy do kategorii zawodów trudnych i niebezpiecznych ze względu na wykonywanie czynności wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej oraz możliwość wystąpienia sytuacji zagrożenie życia i/lub zdrowia własnego i/lub z zagrożeniem dla innych ludzi. Prezentowany artykuł dotyczy sposobu funkcjonowania kierowcy pojazdu uprzywilejowanego w ruchu drogowym w odniesieniu do kontroli emocjonalnej oraz poziomu odczuwanego stresu.. Analizy przeprowadzone w grupie strażaków, policjantów, kierowców Straży Miejskiej oraz kierowców taksówek wykazały wiele istotnych zależności w zakresie różnic indywidualnych oraz sposobów radzenia sobie ze stresem w ruchu drogowym.

EN

Driving an emergency vehicle means confronting difficult situations caused by road-traffic conditions, other drivers’ behavior as well as emotional state of the driver himself. This refers especially to emergency vehicle drivers. Their work is classified as difficult and dangerous jobs due to character of actions which driver has to perform in conditions of possible self life or others life threaten situations. Work of emergency vehicle driver requires high level of psychophysical fitness. This paper is to present ways in which driver of emergency vehicles operates in road traffic referring to stress he perceives and his control of emotions. Analysis was conducted on a group of fire brigades, policemen, city guards and taxi drivers. These groups revealed significant relations in individual differences and ways of coping with stress at work as an emergency vehicle driver.

20

Działania profilaktyczne psychologów transportu na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego

Ucińska M., Odachowska E.

Logistyka

|

2014

|

nr 3

6501--6512

PL

Polska od wielu lat znajduje się w czołówce krajów, w których występuje największa liczba wypadków ze skutkiem śmiertelnym, dlatego też ważnym zadaniem psychologów transportu jest podejmowanie zadań w zakresie profilaktyki bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Działania te polegają z jednej strony na opracowywaniu i przeprowadzaniu stosownych programów, mających na celu zmniejszenie liczby ofiar wypadków drogowych a drugiej strony pomoc osobom, które już takimi ofiarami się stały. W Polsce podejmowanych jest wiele działań profilaktycznych, które adresowane są do różnych grup uczestników ruchu drogowego, którzy należą do odpowiednich grup ryzyka. Nowe zadania jakie stoją przed psychologami transportu dotyczą edukacji i reedukacji kierowców oraz pomocy psychologicznej poszkodowanym w wypadkach (ofiary, sprawcy). Światowa Organizacja Zdrowia przewiduje, że do roku 2020 wypadki drogowe staną się najczęstszą przyczyną przedwczesnej śmierci. Doświadczenie zagrożenia zdrowia lub życia własnego, zagrożenie lub utrata bliskiej osoby w wypadku drogowym, to jedno z najczęstszych doświadczeń traumatycznych.

EN

Since many years Poland is leading in world statistic on road traffic accidents fatality. Since majority of traffic accidents is caused by human error, traffic psychologists can play a significant role in improving road safety. Preventive activities are, on one hand carrying out proper campaigns aiming at reducing number of accident fatalities and, on the other hand providing help to people who already suffered in accident. in Poland there are numerous undertaken preventive activities addressed to each risk group. A new challenge for traffic psychologists is to properly educate and reeducate drivers and to provide psychological help to road accident victims and perpetrators. World Health Organization predicts that up to 2020, road traffic accidents will become the main cause of untimely deaths. Experiencing threat of one’s self life or health, threat of losing a relative in road accident is one of the most frequent traumatic experience.