The optimal use of resources available in the enterprise is important regardless of the size of the company and the industry in which it operates. Enterprises are therefore forced constantly to make alternative choices related to the allocation of available resources and to optimize these choices. The article addresses the problem of the approach to optimizing the use of human resources particularly, the use of extra employee qualifications e.g., manual skills, pressure resistance, work precision, the ability to read schematic diagrams, etc. in the context of technical requirements for a given task. This is extremely important in the situation when subsequent works are individual and the conditions in which they will be performed, cannot be predicted in 100%, they may differ from those that have been implemented so far, and at the same time numerous orders of various nature are being implemented. In this situation, an accurate prediction of the requirements posed by new tasks and the appropriate selection of teams executing them can have an impact on the effectiveness of the task completion process. In the article, this problem is presented on the example of a medium-sized service enterprise operating in the industry-related sector operating basically on tender procedures and tender contests. The works are carried out on the customer's premises, often with new customers or in new field conditions. Thus, the success of the undertaking depends mainly on the optimal selection of employees with appropriate qualifications and competences. The example of an investment task is used to show a method of identifying characteristics relevant to the task as well as selection of employees in order to use the capabilities of human teams better. Technical aspects of task implementation and an employees team selection with regard to the absolutely required technical qualifications as well as the behavioral and physical skills necessary for its implementation are taken into account. The described method can be used for future tasks regardless of the changing conditions of their implementation. The intention of the authors is to develop a tool supporting the decision-making process in this area, so that it can also be used by managers with lower technical competences.
Opracowano algorytm matematyczny opisujący wpływ wartości nadmiaru ilości powietrza niezbędnego do spalania na podstawowe wielkości charakteryzujące warunki wymiany ciepła podczas procesu nagrzewania wsadu. Przeprowadzono obliczenia i analizę wpływu wartości nadmiaru powietrza na stałą promieniowania układu piec-metal oraz stałą promieniowania układu gaz-ściana-metal. W celu przeprowadzenia obliczeń opracowano odpowiednie programy komputerowe.
EN
A mathematical algorithm describing the influence of the excess value of the air necessary for combustion on the basic quantities characterizing the heat transfer conditions during the charge heating process was developed. Calculations and analysis of the influence of the excess air value on the radiation constant of the furnace-metal system and the radiation constant of the gas-wall-metal system were carried out. In order to carry out calculations, appropriate computer programs were developed.
W artykule przedstawiono wyniki obliczeń strumienia ciepła wymienianego pomiędzy powierzchnią wody w otwartej niecce basenowej i powietrzem atmosferycznym. Przyjęto, że całkowity strumień wymienianego ciepła stanowi sumę trzech składowych: konwekcyjnej, radiacyjnej i parowania. Obliczenia wykonano dla dwóch wartości temperatury wody (27stopni C i 33 stopni C) oraz wybranych wartości wilgotności i temperatury powietrza oraz prędkości wiatru. Ukazano udział poszczególnych mechanizmów wymiany ciepła w przepływie całkowitym w zależności od zmian wymienionych czynników atmosferycznych. Dokonaną w ten sposób analizę strat ciepła nazwano analizą jakościową.
EN
The paper presents calculations of the heat flux exchanged between the surface of the water in an open swimming pool and atmospheric air. It was assumed that the total heat flux is the sum of three components: convection, radiation and evaporation. The calculations were performed for selected values of the water temperature, air humidity and temperature, and wind speed. It was shown the share of the various mechanisms of heat transfer. This analysis of heat loss called qualitative analysis.
W artykule przedstawiono problem przewodzenia kontaktowego występującego podczas procesów obróbki cieplnej stalowego wsadu porowatego. Podstawą do przeprowadzonej analizy były wyniki badań eksperymentalnych efektywnej przewodności cieplnej kef płaskich złóż prętów o różnym sposobie ułożenia (przestawionym, szeregowym i krzyżowym). Badaniom poddano 12 próbek zbudowanych z prętów o średnicach 10, 20, 30 i 40 mm – po trzy próbki dla każdej średnicy. Następnie na podstawie analizy oporów termicznych dokonano obliczeń współczynnika przewodzenia kontaktowego hkt tych próbek. Parametr ten dla analizowanych próbek zależnie od ich ułożenia, średnicy prętów oraz temperatury wynosi od 50 do 175 W/(m2×K).
EN
The article presents problem of thermal contact conduction during heat treatment processes of steel porous charge. Experimental research results of effective thermal conductivity kef of flat bar beds with various arrangements (shifted, serial and crossed) were used in this analysis. Tests were realised for 12 samples with a different bar diameter – 10, 20, 30 and 40 mm – three samples of each type. Finally, based on analysis of samples thermal resistance, thermal contact conductance was calculated hkt. The thermal contact conductance for analysed samples depends on alignment, diameter and temperature and its value is between 50 and 175 W/(m2×K).
Przedmiotem zainteresowania i rozważań w niniejszym referacie jest wykorzystanie inżynierii wiedzy w zakresie metod wspomagania przygotowywania i weryfikacji procedur pomiarowych. Przedstawiono koncepcję sposobu pozyskiwania i zapisu wiedzy niezbędnej do poprawnego przygotowania tych procedur oraz jej praktycznego wykorzystania do budowy narzędzi komputerowych wspomagających ten proces.
EN
The subject of interest and discussion of the paper is the use of knowledge engineering for methods supporting the preparation and verification of the measurement procedures. The idea of the method for obtaining and recording the necessary knowledge for proper preparation of these procedures and its practical use for building computer tools supporting this process have been presented in the paper.
Istotnym problemem otwartych basenów kąpielowych jest utrzymanie optymalnej temperatury wody. Wysokie koszty z tym związane uzależnione są od ciepła doprowadzonego, ale również od ciepła występującego w postaci ciepła naturalnego (słońce i powietrze), które jest różne w poszczególnych miesiącach użytkowania basenu. W artykule przedstawiono obliczenia straty ciepła związane z wymianą ciepła poprzez powierzchnię wody dla otwartej niecki basenowej. Wskazano również na koszty związane z ogrzewaniem wody basenowej w takim obiekcie w warunkach klimatu Polski.
EN
A significant problem of open swimming pools is to maintain the optimum water temperature. The high costs associated with it depends on the heat input, but also from the heat occurring in the natural form of heat (sun and air), which is different in each month of using the pool. The article presents the calculation of the heat losses associated with the exchange of heat through the surface of the water for an open pool basin. Also points to the costs associated with heating the pool water in the building in the conditions of the Polish climate.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł przedstawia realizację koncepcji wielomodelu eksploatacyjnego w odniesieniu do systemów inżynierii miejskiej. Autorzy podjęli próbę matematycznego zapisu poszczególnych składników wielomodelu z wykorzystaniem elementów teorii grafów. Opracowane macierze zostały poddane praktycznej interpretacji w warunkach budowy i funkcjonowania przykładowego systemu wodociągowego.
EN
The article presents the implementation of the exploitation multi-model concept for the municipal engineering systems. The authors made an attempt to mathematical description of the individual components of multi-model, using elements of the graph theory. Developing matrices have been subjected to practical interpretation in terms of construction and functioning of sample water supply system.
The paper presents a brief summary of the research and implementation works carried out by the authors in three research projects in years 2005-2011 within one of the companies managing water supply system. Exploitation and diagnostic specificity of the operation of water supply systems was discussed. Opportunities and needs of supporting the exploitation and diagnosis of the water supply system, and the capabilities and needs of a computer-aided maintenance in this task area are discussed. Based on our recognition and analysis, two computer subsystems were presented, which are main parts of an Integrated System for Control And Management of Exploitation of the Water Supply System. In this regard, there was presented a key model aspects that underpin the construction of subsystems, and it was discussed how the system works in the context of supporting selected tasks carried out by the technical staff of the analyzed company.
PL
W artykule przedstawiono podsumowanie prac badawczych i wdrożeniowych realizowanych przez autorów w ramach trzech projektów badawczych w latach 2005-2011 w obrębie jednego z przedsiębiorstw zarządzających systemem wodociągowym. Omówiono eksploatacyjną i diagnostyczną specyfikę funkcjonowania sieci wodociągowych. Dokonano także przeglądu możliwości i potrzeb komputerowego wspomagania w omawianym obszarze zadaniowym. W oparciu o przeprowadzone rozpoznanie i analizę zaprezentowano dwa podsystemy informatyczne tworzące Zintegrowany System Sterowania i Zarządzania Eksploatacją Sieci Wodociągowej. W tym zakresie przedstawiono kluczowe aspekty modelowe stojące u podstaw budowy poszczególnych podsystemów, a także omówiono sposób działania systemu w kontekście wspomagania wybranych zadań realizowanych przez służby techniczne badanego Przedsiębiorstwa.
Racjonalne wykorzystywanie energii ma na celu zwiększenie ilości energii zaoszczędzonej, a poprzez to przyczynia się do poprawy jakości środowiska naturalnego. Mówiąc o racjonalnym użytkowaniu energii, mamy często na myśli duże obiekty przemysłowe. Niemniej jednak również indywidualne gospodarstwa rodzinne mają wielkie możliwości oszczędzania energii, co, poza aspektami wymienionymi powyżej, może pozytywnie wpływać na domowe finanse. W pracy przedstawiono propozycje zmian naszych codziennych zachowań związanych z przygotowywaniem ciepłych posiłków na domowych kuchenkach w celu zminimalizowania strat ciepła.
EN
Rational use of energy is aimed at increasing the amount of energy saved, and this contributes to the improvement of the quality of the environment. Talking about the rational use of energy, we often mean big industrial objects. However, individual family households also have great potential for energy savings, which, apart from the aspects mentioned above, can have a positive impact on household finances. The suggestions for changes in our daily behaviour related to the preparation of hot meals on domestic cookers in order to minimize heat loss are described in the paper.
We wcześniejszych pracach autorów zaprezentowano strukturę akademickiej ciepłowni, wykorzystującej układy solarne do produkcji ciepła. Praca solarów zależy od efektywności Słońca. Ilość energii docierająca drogą promieniowania od Słońca do miejsca zastosowania solarów jest decydującym parametrem determinującym potencjalne wykorzystanie tych źródeł energii. Od efektywności Słońca zależy również temperatura powietrza w danym obszarze. Ponadto na pracę kolektorów wpływa łączna liczba godzin w danym dniu obecności Słońca na horyzoncie. W pracy przedstawiono zatem wyniki korelacji mocy kolektorów słonecznych z wartościami średniej temperatury powietrza oraz sumaryczną długością dnia w danym miesiącu roku. Przedstawiono ponadto dotychczasowe doświadczenia użytkowania kolektorów w ciepłowni akademickiej, które mogą być pomocne w przyszłych projektach, dotyczących ich wykorzystania.
EN
The structure of academic heating plants, using solar systems for heat production is presented in earlier papers of authors. A power of solar panel depends on the effectiveness of the Sun. The amount of energy that reaches by radiation from the sun to the place of use solar panel is a critical parameter in determining the potential use of these energy sources. An air temperature in an area also depends on the effectiveness of the sun. In addition, solar power affects the total number of hours in a given day presence of the sun on the horizon. Therefore, the results of solar power correlation with the values of the average air temperature and the total length of the day in a given month of the year is presented in the work. Moreover, past experiences of use of collectors in the academic heating plant, which can be helpful in future projects concerning their use, were presented.
W artykule przedstawiono badania poświęcone pomiarom emisyjności kadzi stalowniczych. Uzyskano dane dotyczące temperatur w wybranych punktach powierzchni płaszcza analizowanych kadzi, pochodzących z pomiaru stykowego. Dla każdej kadzi zarejestrowano termogramy. Wykazano, że wartość badanego parametru zależy istotnie od stopnia pokrycia kadzi zanieczyszczeniami. Ustalono, że emisyjność powierzchni zewnętrznych badanych kadzi stalowniczych mieści się w zakresie od 0,75 do 0,92.
EN
The article presents research performed to obtain the emission coefficient of the investigated steel ladles. The measurements were perfomed for selected points in the mantle surface of the analyzed ladle with the direct contact measurement. Thermal images were recorded for different ladles. It has been shown that the value of the examined parameter significantly depends on the degree of coverage of the ladle impurities. It was found that the emissivity of the outer surfaces of the tested steel ladles are in the range from 0.75 to 0.92.
W artykule przedstawiono wyniki obliczeń współczynników wnikania ciepła (całkowitego, konwekcyjnego i radiacyjnego) uzyskane dla wsadu w kształcie walca nagrzewanego w elektrycznym piecu komorowym. Obliczenia wykonano na drodze numerycznej, z wykorzystaniem metody różnic skończonych. Do wykonania obliczeń wykorzystano dane z pomiarów eksperymentalnych. Otrzymane wyniki obliczeń dają zarówno ilościowy, jak i jakościowy obraz analizowanego zagadnienia. W drugim przypadku, wskazują na udział poszczególnych sposobów wymiany ciepła (konwekcja swobodna, promieniowanie cieplne) w dostarczaniu ciepła do powierzchni nagrzewanego wsadu.
EN
The article presents the results of a calculation of heat transfer coefficients (total, convection and radiation) obtained for the charge in the form of a cylinder to be heated in the electric furnace chamber. The calculations were performed numerically using the finite difference method. To the calculation were used the data of measurements performed in the laboratory. The obtained results gives both quantitative and qualitative information about analysed issue. In the second case, it shows the participation of the various mechanisms of heat transfer (free convection, thermal radiation) through which the heat is supplied to the treated charge.
W artykule przedstawiono wyniki pomiarów wybranych parametrów chropowatości powierzchni prętów stalowych, które decydują o intensywności kontaktowego przewodzenia ciepła występującego w miejscach styku prętów nagrzewanych w wiązkach. Badania wykonano dla kilkunastu próbek o zróżnicowanym stanie powierzchni, co było uwarunkowane różnym stopniem ich utlenienia. Próbki zostały utlenione w wyniku kontrolowanego nagrzewania w elektrycznym piecu komorowym. Pomiary analizowanych parametrów chropowatości wykonano za pomocą profilometu Form Talysurf firmy Taylor Hobson. Uzyskane wyniki nie wykazały istnienia jakiejś określonej zależności między wartościami analizowanych parametrów chropowatości a grubością zgorzeliny na badanych próbkach.
EN
The paper presents the results of measurements of selected of surface roughness parameters of steel bars, which decide about the intensity of the contact thermal conductance occurring at the contact points of bars, which heating in bundles. Research carried out for several samples about the different surface state, which was conditioned by of the different degrees of oxidation. The samples was oxidized as a result of controlled heating in an electric furnace chamber. The measurements of analyzed roughness parameters was carried out using Form Talysurf profile measurements gauge from Taylor Hobson company. The results not revealed the existence of any particular relationship between the values roughness parameters analyzed and thickness the layer of scale, researching samples.
Free convection is one of the heat transfer modes which occurs within the heat-treated bundles of steel rectangular section. A comprehensive study of this phenomenon is necessary for optimizing the heating process of this type of charge. The free convection intensity is represented by the Rayleigh number Ra. The value of this criterion depends on the following parameters: the mean section temperature, temperature difference within the section, kinematic coefficient of viscosity, volume expansion coefficient and the Prandtl number. The paper presents the analysis of the impact of these factors on free convection in steel rectangular sections. The starting point for this analysis were the results of experimental examinations. It was found that the highest intensity of this process occurs for the temperature of 100°C. This is mainly caused by changes in the temperature difference observed in the area of sections and changes in kinematic coefficient of viscosity of air. The increase in the value of the Rayleigh number criterion at the initial stage is attributable to changes in the parameter of temperature difference within the section. After exceeding 100°C, the main effect on convection is from changes in air viscosity. Thus, with further increase in temperature, the Rayleigh number starts to decline rapidly despite further rise in the difference in temperature.
The paper presents experimental studies devoted to the convection phenomenon within the steel charge of mixed porosity. Such charges constitute bundles of hollow long elements such as pipes or rectangular sections which are heat treated. A significant portion of the gas phase in the volume of the charge makes that natural convection of the gas occurring within the individual elements may have an effect on the course of heating. To the tests the Schlieren method was used which is one of the optical visualization methods applied to the analysis of the flow phenomena in the transparent and non luminous media such as air or water. The tested samples have the form of porous charge beds made from pipes and rectangular profiles. During the experiments the samples were heating up for the constant heat flux rate. The direction of flux was vertical, from the bottom to the top.
PL
W artykule przedstawiono badania eksperymentalne poświęcone analizie zjawiska konwekcji w obrębie wsadu stalowego o porowatości mieszanej. Wsad taki stanowią obrabiane cieplnie wiązki pustych elementów długich, takich jak rur czy profili prostokątnych. Znaczny udział fazy gazowej w objętości tego wsadu powoduje, iż na przebieg nagrzewania może wpływać konwekcja swobodna gazu zachodząca wewnątrz poszczególnych elementów. Do badań zastosowano metodę Schlierena, która jest jedną z optycznych metod wizualizacji stosowanych do analizy zjawisk przepływowych w ośrodkach przeźroczystych i nieświecących, takich jak powietrze czy woda. Badanymi próbkami były złoża wsadu porowatego zbudowane z rur oraz profili prostokątnych. Proces obserwowano przy nagrzewaniu próbek, skierowanym pionowo w górę strumieniem ciepła o stałej wartości.
W artykule przedstawiono badania eksperymentalne przewodności cieplnej złącz w wiązkach prętów stalowych o przekroju kwadratowym. Wiązki takie stosuje się jako wsad do nagrzewania przy obróbce cieplnej prętów. Przewodność złącz, czyli miejsc w których występuje potencjalny styk prętów, jest jednym z parametrów koniecznych do modelowego wyznaczania efektywnej przewodności cieplnej wiązek. Badania wykonano metodą stanu ustalonego na stanowisku pomiarowym działającym na zasadzie aparatu płytowego. Urządzenia tego typu są standardowo stosowane do pomiarów przewodności cieplnej ośrodków o niewielkiej przewodności cieplnej. Badania wykonano dla próbek mających postać płaskich, upakowanych złóż prętów kwadratowych 10 i 20 mm, dla zakresu temperatury 50650C. Były to pręty ze stali węglowej o zawartości węgla 0,1%. Wyniki badań wykazały, że przewodność złącz w analizowanych złożach mieści się w zakresie wartości od 250 do 420 W/(m2K), rosnąc liniowo w funkcji temperatury.
EN
The paper presents experimental studies of the thermal joint conductance hzl in the steel square bar bundles. Such bundles are applied as a charge in heat treatment of the bars. Thermal joint conductance is necessary for modelling of the effective thermal conductivity of the bundles. The study was performed using a steady state method on the experimental stand which operates on the principle of the guarded hot plate apparatus. Devices of this type are typically applied to the thermal conductivity measurements of the media with low thermal conductivity. The study was performed for samples in the form of flat, packed beds made of bars 10 and 20 mm in the temperature range of 50650C. The joint conductance in the analyzed bar beds is 250 to 420 W/(m2K) and increases linearly with temperature.
Polska jako członek Wspólnoty Europejskiej zobowiązana jest do wykorzystywania źródeł odnawialnych w procesach produkcji energii elektrycznej i ciepła. Jest to wynikiem Dyrektyw europejskich dotyczących tego obszaru naszego życia. Spalanie węgla jest jednym z podstawowych elementów odpowiedzialnych za zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, wód, gleb. Z tego względu zużycie tego rodzaju paliwa jest ograniczane, zwłaszcza w krajach Wspólnoty Europejskiej. W pracy przedstawiono możliwość wykorzystania solarów do zaspokajania potrzeb cieplnych osiedla akademickiego. Zaprezentowano efektywność pracy solarów w poszczególnych okresach roku. Na podstawie zaprezentowanych wyników sformułowano wnioski, które mogą być pomocne w podejmowaniu ewentualnych decyzji zastosowania tego rodzaju źródła ciepła.
EN
Poland as a member of the European Community is committed to the use of renewable sources in the production of electricity and thermal energy. This is the result of the European directives relating to this area of our lives. The coal burning is one of primary causes of responsible pollution of atmospheric air, water, soil. For this reason, the consumption of this type of fuel is limited, especially in the countries of the European Community. The possibility of using solar panel to satisfy the heating needs of the academic residential is presented in the work. Solar panel efficiency in different periods of the year is presented. The conclusions were formulated on the basis of the presented results that can be helpful in making any decisions by the use of this type of heat source.
Izolacja cieplna powinna chronić obiekt przed stratami ciepła, przed jego napływem, a także stanowić materiał spełniający bezpieczeństwo i komfort cieplny. W artykule przedstawiono szczegółową analizę wybranych materiałów pochodzenia organicznego, nieorganicznego oraz z tworzyw sztucznych. Zakres pracy obejmował przeprowadzenie obliczeń, które pozwoliły wyznaczyć hierarchie użyteczności izolacji cieplnych w obiektach budowlanych, a także określić przenikanie i przewodzenie ciepła.
EN
Thermal insulation should protect property against both heat loss, before the influx, as well as provide material that meets the security and comfort. The article presents a detailed analysis of selected materials of organic origin, inorganic and plastic. The scope of work included carrying out calculations that helped determine the usefulness of hierarchies of thermal insulation in buildings, as well as the determination of diffusion and heat conduction.
Artykuł przedstawia badania eksperymentalne związane z wyznaczaniem oporu cieplnego złącz Rzl występujących w wiązkach stalowych prętów kwadratowych. Wiązki takie są jednym z przykładów stalowego wsadu porowatego, jaki spotykamy w procesach obróbki cieplnej wyrobów stalowych. Opór cieplny złącz wyraża ilościowo intensywność przepływu ciepła w miejscach styku prętów formujących wiązkę. Wielkość ta jest jednym z parametrów modelu efektywnej przewodności cieplnej wiązek opartego na analizie oporów cieplnych. Rozpatrywany parametr wyznaczono opierając się na wynikach pomiarów efektywnej przewodności cieplnej próbek analizowanego wsadu. Próbki te miały postać płaskich upakowanych złóż prętów kwadratowych. Do ich wykonania zastosowano pręty 10 i 20 mm. Pomiary wykonano na stanowisku laboratoryjnym działającym na zasadzie aparatu Poensgena, dla zakresu temperatury 50÷650°C. Ustalono, iż opór cieplny złącz w badanych próbkach wynosi od 0,82 do 0,95 oporu całkowitego analizowanych wsadów. W wartościach bezwzględnych parametr Rzl przyjmuje wartości od 0,0023 do 0,004 (m2×K)/W.
EN
The article presents experimental research associated to the determination of the thermal resistance joints Rzl occurring in bundles of steel square bars. Such bundles are one of the examples of a porous steel charge that are met in the processes of heat treatment of steel products. The thermal resistance of joints expresses quantitatively the intensity of the heat flow at the contact points of bars forming a bundle. This value is one of the parameters of the effective thermal conductivity model of bundles based on the analysis of thermal resistance. The investigated parameter was determined based on the results of measurements of the effective thermal conductivity of the charge samples analyzed. The samples were in the form of flat packed square bars bed. To performance the samples used of bars 10 and 20 mm. The measurements were performed on a laboratory stand that operate on the principle of Poensgen apparatus, for temperature range of 50÷650°C. It was established that the thermal conductivity of joints in the investigated samples is between 0.82 to 0.95 of the total thermal resistance of the analyzed charges. In an absolute values the Rzl parameter reaches values between 0.0023 to 0.004 (m2×K)/W.
Współczesne kamery termowizyjne dzięki zaawansowanej technologii wytwarzania detektorów podczerwieni charakteryzują się dużą rozdzielczością temperaturową i przestrzenną. Jednocześnie są one stosunkowo małe, lekkie i pobierają niewielkie ilości energii. Cechy te sprawiają, iż termowizja w podczerwieni jest bardzo dogodną metodą diagnostyczną, znajdując zastosowanie w medycynie, nauce, technice i przemyśle. W artykule podano przykłady zastosowania termowizji do diagnostyki wybranych urządzeń cieplnych działających w warunkach przemysłowych i laboratoryjnych. Badanymi urządzeniami przemysłowymi są piec kadziowy oraz kocioł wodny. Natomiast testowanymi urządzeniami laboratoryjnym są elektryczny piec komorowy oraz aparat Poensgena.
EN
Modern thermal imaging cameras thanks to advanced technology of infrared detectors are characterized by high temperature and spatial resolution. At the same time they are relatively small, lightweight, and consume small amounts of energy. These features make the infrared thermography a very convenient diagnostic method, finding application in medicine, science, technology and industry. The article gives examples of the use of thermography for diagnostics selected thermal devices which operating in industrial and laboratory. The tested industrial devices are ladle furnace and water boiler. In contrast, the tested laboratory devices are the electric chamber furnace and Poensgen apparatus.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.