Tekst jest podsumowaniem badań architektonicznych Wieży Kleszej znajdującej się na Zamku Wysokim w Malborku. Podzielony został on na dwie uzupełniające się części. Pierwsza zawiera prezentację zabytku, stan badań oraz analizę przekształceń budowlanych. W części drugiej przedstawiono rozwarstwienie chronologiczne zespołu oraz podjęto próbę hipotetycznej rekonstrukcji wybranych faz jej funkcjonowania. Dotychczas uważano, że Wieża powstała w 2. ćwierci XIV w., kiedy to rozbudowano kościół zamkowy. Najnowsze badania autorów pozwalają domniemać, że już w XIII w. funkcjonowała w tym miejscu duża wieża zabudowana arkadowo ponad fosą, zaś podczas prac restauracyjnych w XIX wieku C. Steinbrecht rozebrał jej oryginalne fragmenty i postawił nową w innym miejscu.
EN
The paper provides a summary of architectural research on the Klesza Tower, in the High Castle in Malbork. The paper has been divided into two complementary parts. The first part comprises a presentation of the heritage building, the status of research and an analysis the construction history. In part 2, a building modification chronology in an historical context is presented and an attempt is made to hypothetically reconstruct selected phases in relation to building function. To date, it was thought that the Tower was constructed in the second quarter of the 14th century, when the castle church was expanded. The latest research presented by the authors suggests that a large tower surrounded by arcades located above the moat was present in the 13th century. But as part of the restoration work carried out in the 19th century, C. Steinbrecht dismantled the original fragments and built a new tower in a different location.
Tekst jest podsumowaniem badań architektonicznych Wieży Kleszej, znajdującej się na Zamku Wysokim w Malborku. Podzielony został na dwie uzupełniające się części. Pierwsza zawiera prezentację zabytku, stan badań oraz analizę przekształceń budowlanych. W części drugiej przedstawiono rozwarstwienie chronologiczne zespołu oraz podjęto próbę hipotetycznej rekonstrukcji wybranych faz jej funkcjonowania. Dotychczas uważano, że Wieża powstała w 2. ćwierci XIV w., kiedy to rozbudowano kościół zamkowy. Najnowsze badania autorów pozwalają domniemywać, że już w XIII w. funkcjonowała w tym miejscu duża wieża zabudowana arkadowo ponad fosą, zaś podczas prac restauracyjnych w XIX w. C. Steinbrecht rozebrał jej oryginalne fragmenty i postawił nową w innym miejscu.
EN
This paper provides a summary of the architectural research of the Klesza Tower located in the High Castle in Malbork. It was divided into two complementary parts. The former contains presentation of the monument, state of research and analysis of the construction’s transformations. The latter one is dedicated to chronological stratifi cation of the buildings and the assumption made to hypothetically reconstruct selected phases of its functioning. The Tower was believed to have been built in the second part of the 14th century, when the castle church was expanded. The latest research done by the authors makes it possible to assume that in the 13th century here operated a massive arcade tower, built over the moat. During the restoration works in the 19th century, Steinbrecht dismantled its original fragments and place a new one somewhere else.
W obecnych czasach inwentaryzacja pomiarowo-rysunkowa zabytków architektury wykonywana jest na bardzo zróżnicowanym poziomie. Dlatego też w artykule tym podjęta zostaje próba analizy przyczyn takiego stanu. W dalszej kolejności przedstawiona zostanie charakterystyka różnych metod pomiarowych, od ręcznego poprzez wykorzystanie tachimetrii i fotoplanu na skaningu laserowym kończąc. Omówione zostaną również podstawowe cele jakim ma służyć dokumentacja. Na tej podstawie w zakończeniu autorzy przedstawią trójstopniową propozycję standaryzacji inwentaryzacji, w odniesieniu do skali, stopni dokładności oraz zawartości rysunkowej.
EN
Nowadays, measurement and drawing inventory of architecture monuments is prepared according to very different standards. Thus, in this paper the question about the reasons of such condition will be raised. Subsequently, different measurement methods will be presented, from the manual ones, then tachymetry and photoplan, up till laser scanning technique. There will also be discussed basic purposes at which the documentation should serve. Finally, in the conclusion, the authors will propose three-step standardization of the inventory due to the accuracy degrees, scale and drawing content.
Tekst dotyczy badań architektonicznych drewnianego wiatraka z Bierzgłowa na ziemi chełmińskiej. Obecny stan badań nad konstrukcjami ciesielskimi pozwala na nowe spojrzenie również na tego typu zabytek. Na podstawie inwentaryzacji pomiarowo-rysunkowej przeprowadzono analizę węzłów badawczych, rodzaju zastosowanego budulca oraz systemu ciesielskich znaków montażowych. Na ich podstawie możliwe było rozwarstwienie chronologiczne poszczególnych elementów. I tak do oryginalnych zaliczono główne elementy konstrukcyjne, takie jak sztember z podwalinami i mącznica, czy praktycznie wszystkie ściany szkieletowe. Przekształceniom uległ natomiast system transmisji i przemiału, a także konstrukcja dachu. Wiedza ta pozwala na wyartykułowanie podstawowych wniosków konserwatorskich. Powinny one być podstawą wszelkich prac przy zabytku, które w omawianym przypadku są bardzo zaawansowane. Bardzo zły stan spowodował wymianę większości substancji zabytkowej podczas prowadzonych prac. W przypadku architektury drewnianej, przy której dokonuje się tego rodzaju zabiegów, zdobyta podczas badań architektonicznych wiedza jawi się zatem jako jedyne źródło rejestrujące nie tylko warsztat cieśli, ale i wszelkie późniejszych zmiany w zabytkowej strukturze.
EN
The article concerns architectonic research conducted in the wooden windmill in Bierzgłowo, in the Chełmno region. The present state of research on carpentry constructions allows for a new outlook also on this type of historic building. On the basis of a measuring and drawing inventory, an analysis of research spots was carried out concerning kinds of building material used and a system of carpentry assembly marks. On its basis it was possible to chronologically stratify particular elements. And so the main construction elements, such as 'sztember' with its footings, and 'mącznica', or practically all framework walls, were recognized as original. However, the system of transmission and grinding as well as the roof construction have been transformed. Such knowledge allows for articulating the essential conservation conclusions that should be the basis of all work carried out in the historical building, which in the case in question is fairly advanced. The poor state of preservation resulted in replacing the most of historical substance during the conducted work. In the case of wooden architecture to which such treatment is applied, the knowledge obtained during architectonic research appears to be the sole source registering not only the carpenter's workmanship but also all changes introduced later into the historic structure.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.