W pracy poddano analizie wykorzystywane w praktyce ilościowe wskaźniki nasycenia różnymi płynami (cieczami, gazami) trójfazowych wieloskładnikowych ośrodków porowatych. W analizie uwzględniono w szczególności: grunty - w odniesieniu do różnych stref głębokościowych: aeracji (napowietrzenia), wzniosu kapilarnego (podciągania kapilarnego) i saturacji (nasycenia); skały ropogazonośne - w warunkach statycznych i dynamicznych, z uwzględnieniem ich zwilżalności i struktury przestrzeni porowej. Omówiono wskaźniki nasycenia wykorzystywane od lat w hydrogeologii wraz z ich specyfiką i sposobem oznaczania. Objaśniono pojęcia nasyceń krytycznych i resztkowych, w tym tzw. nieredukowalnych.
EN
Quantitative indices of saturation of three-phase multicomponent porous media with various fluids (liquids and gases) are presented in the paper. The analysis mainly covered: - grounds - with respect to various depth zones: aeration, capillary uplifting and saturation; - gas-bearing rocks - in static and dynamic conditions, accounting for wettability and structure of porous space. Saturation indices, already used in hydrogeology, were discussed along with their specification and way of determining. The notion of critical and residual saturation, in that irreduceable ones, is defined.
W pracy przeanalizowano wpływ kompakcji na właściwości zbiornikowo-filtracyjne skał na przykładzie piaszczysto-ilastych utworów miocenu autochtonicznego Przedgórza Karpat. W analizie ilościowej uwzględniono oznaczenia laboratoryjne współczynników porowatości efektywnej oraz przepuszczalności absolutnej próbek skał pochodzących z odwiertów z rejonu Przemyśla. Obserwowane prawidłowości zmian wartości analizowanych parametrów dotyczące znacznego zakresu głębokości zalegania skał (do ponad 4000 m) porównano z wynikami modelowania ich kompakcji mechanicznej. Rejestrowane dość często znaczące rozejścia można objaśnić różnym stopniem zailenia skał, a także procesami kompakcji chemicznej, w tym przede wszystkim ich diagenetyczną cementacją węglanami.
EN
The influence of compaction on reservoir-filtration properties of rocks was analyzed on the example of autochthonous Miocene sandy-clayey beds of the Carpathian forefield. The effective porosity and absolute permeability values for rock samples collected from the wells in the Przemyśl area were analyzed. The analyzed parameters were observed to change for a vast range of rock depth (to over 4000 m), and the results were compared with the mechanical compaction modeling results. The discrepancies can be explained by various clay content in the rocks and also chemical compaction processes, mainly their diagenetic cementation with carbonates.
W pracy omówiono niektóre osobliwe właściwości i zjawiska fizykochemiczne zachodzące w ciekłych układach dyspersyjnych reprezentujących emulsje wodno-ropne. Przedstawiono charakterystykę tych układów, ze szczególnym uwzględnieniem ich lepkości oraz zachodzących w nich procesów rozpadu i koalescencji ropy i wody. Omówiono struktury przepływu dwufazowego ropa-woda w kanałach oraz zmiany lepkości i oporów przepływu dwufazowej strugi. Zwrócono uwagę na możliwości wykorzystania zjawiska dyfuzjoforezy do ekstrakcji ropy naftowej z ośrodków kapilarno-porowatych.
EN
Some peculiar properties and physicochemical properties taking place in liquid dispersion systems representing water-oil emulsions are presented in the paper. These systems were characterized with special emphasis on their viscosity and the oil and water decomposition and coalescence processes. The structure of a two-phase oil-water flow in ducts and changes in viscosity and flow resistivity of a two-phase stream are discussed. Attention has been paid to the possibility of using the effect of a two-phase diffusion-phoresis to the extraction of oil from capillary-porous media.
W pracy przedstawiono zagadnienia związane ze zjawiskiem kompakcji utworów geologicznych. Omówiono ważniejsze pojęcia dotyczące zarówno kompakcji mechanicznej (geometrycznej), jak i kompakcji chemicznej (mineralogicznej). Scharakteryzowano ważniejsze prawidłowości dotyczące kompakcji utworów piaszczystych oraz ilastych. Dla porowatych skał osadowych przedstawiono matematyczny model opisujący nieodwracalne zmiany ich porowatości z głębokością. Zgodność wyników modelowania z danymi empirycznymi świadczy o tym, że model ten można uznać za uniwersalny model kompakcji mechanicznej skał.
EN
The papers tackles the problems of compaction of geologic formations. The most important notions referring to mechanical (geometric) compaction and chemical (mineral) compaction have been discussed. The most relevant regularities in sandy and clayey beds have been characterized. A mathematical model describing irreversible changes in porosity with depth has been analyzed for sedimentary rocks. A good congruence of modelling and empirical data prove that the model can be treated as a universal mechanical rocks compaction model.
W artykule przedstawiono ocenę stanu technicznego gazociągów stalowych po długim okresie eksploatacji. Na przykładzie praktycznym przedstawiono metodykę oceny stanu technicznego gazociągu stalowego. Przytoczone zostały terenowe i laboratoryjne wyniki badań oceny stanu technicznego gazociągów stalowych po długim okresie eksploatacji w aspekcie przebiegu procesu korozji, oraz w aspekcie badań wytrzymałościowych niszczących i nieniszczących materiału rur przewodowych.
EN
The evaluation of technical state of steel gas pipelines after a long time of exploitation are presented in the paper. The evaluation methodics was exemplified. The field and laboratory results of evaluation of technical state of steel pipelines after a long exploitation time were quoted in view of the corrosion processes as well as strength tests on the pipeline material.
W pracy omówiono dość często występujące w praktyce kontrowersyjne zagadnienie dotyczące sposobu postępowania z tzw. wątpliwymi wynikami pomiarów. Przyczynami występowania tego rodzaju wyników w seriach pomiarowych są najczęściej: - grube błędy (omyłki) w wypadku pomiarów powtarzanych, - niejednorodność statystyczna serii pomiarów dotyczących różnych jednostek (elementów) badanej zbiorowości. W pracy przedstawiono statystyczne testy wykorzystywane do wykrywania pojedynczych wyników pomiarów obarczonych błędami grubymi oraz do weryfikacji zespołu wyników w seriach pomiarowych (próbach statystycznych).
EN
The most frequent controversial issues related to tackling the so-called doubtful results of measurements are discussed in the paper. The lack of clarity of the results can be most often attributed to: - coarse errors (mistakes) in the case of repeatable results, - statistical non-homogeneity of series in the case of measurements of various elements of the analyzed population. Tests used for detecting single results of measurements burdened with coarse errors and for verifying a set of results in measurement series (statistical tests) are presented in the paper.
W pracy omówiono spotykane w literaturze naftowej i hydrogeologicznej różne wskaźniki ilościowe charakteryzujące porowatość wielofazowych ośrodków gruntowo-skalnych. Zaproponowano ujednoliconą systematykę tych wskaźników z uwzględnieniem zjawisk i efektów fizycznych występujących w tych ośrodkach, w tym charakteru zwilżalności, podwójnej warstwy elektrycznej i efektów kapilarnych
EN
The quantitative parameters characterizing porosity of multiphase ground-rock media encountered in oil and hydrogeological literature are discussed in the paper. A uniform systematics of these parameters is presented, accounting for phenomena and physical processes taking place in these media, e.g. character of wettability, double electrical layer and capillary effects
W pracy przeprowadzono analizę petrofizycznych modeli skał zbiornikowych wykorzystywanych w praktyce przemysłowej dla charakterystyki klastycznych utworów karbonu produktywnego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Na podstawie wyników badań wykonanych porometrem rtęciowym, w szczególności przebiegu krzywych ciśnień kapilarnych, podjęto próbę klasyfikacji skał karbonu produktywnego GZW. Określono wzajemne zależności pomiędzy ilościowymi parametrami opisującymi zbiornikowe właściwości skał.
EN
The analyze of petrophysician models of reservoir rocks used in industrial practice with the aspect of using them to characterize classical the productive Carboniferous strata of the Upper Silesian Coal Basin (USCB) was conducted in the paper. On the basis of the outcome of the experiments conducted with Mercury Porosimeter, specially the capillary pressure curves an attempt was made to classify productive carbon sandstone of the USCB. Mutual relationships between quality parameters describing reservoir rock properties were discussed in the paper.
9
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W pracy przedstawiono zasady dotyczącej ilościowej charakterystyki parametrów termicznych niejednorodnego i anizotropowego górotworu z wykorzystaniem wyników badań laboratoryjnych próbek skał oraz pomiarów otworowych. Uzyskiwane na podstawie wyników pomiarów laboratoryjnych ilościowe oceny istotnie zależą od charakteru litologicznego oraz cech strukturalno-teksturalnych badanych skał. Sposób uśredniania wyników wielokrotnych pomiarów zależy przy tym od typu uśrednionych właściwości, różniąc się zasadniczo w odniesieniu do właściwości pojemnościowych i przewodnościowych. Badania prowadzone były na przykładzie utworów karbonu produktywnego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Analizowane parametry termiczne reprezentowane były przez pojemności oraz przewodności cieplne właściwości skał oraz gradient geotermiczny górotworu.
EN
Principles of quantitative characteristic of thermal parameters of a non-homogenous and anisotropic rock mass are presented with the use of results of analyses of rock samples and hole tests. The quantitative results obtained from laboratory measurements significantly depend on the lithological as well as structural-textural properties of the analysed rocks. The way in which the results were averaged depends on the type of the averaged properties, basically differing with respect to capacity and conductivity. The experiments were carried out or the productive Carboniferous strata of the Upper Silesian Coal Basin. The analysed thermal parameters were represented by specific thermal capacities and conductivities of rocks and thermal gradient the rock mass.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Praca przedstawia wyniki międzylaboratoryjnego eksperymentu wyznaczania dokładności (poprawności i precyzji) metody pomiarów porowatości skał z wykorzystaniem porometru helowego i w nawiązaniu do aktualnych podstaw metrologii dotyczących teorii niepewności i błędów pomiarów. Badania prowadzone były w różnym czasie w trzech laboratoriach petrofizycznych związanych z górnictwem naftowym. Jako materiał badawczy wykorzystano 20 próbek skalnych o zróżnicowanym współczynniku porowatości, w granicach od około 1 do około 23%. W wyniku analizy powtarzalnych pomiarów określono w szczególności precyzję metody pomiarowej, w warunkach zarówno powtarzalności, jak i odtwarzalności pomiarów, z uwzględnieniem zmienności wewnątrzlaboratoryjnej oraz międzylaboratoryjnej wyników pomiarów.
EN
Results of an interlaboratory experiment ling in determining the accuracy (correctness and precision) of rock porosity measurements with a helium porosimeter are presented in the paper taking into account foundations of metrology, theory of uncertainty and measurement errors. The experiments were carried out in three different petrophysical laboratories related with oil miting in a different span of time. The research material was composed of rock 20 samples of varying porosity coefficient ranking from about 1 to about 23%. In the course of the analysis, the measurement accuracy was assessed in the conditions of repeatability and reproducibility of experiments, taking into account interlaboratory and intralaboratory variability of the results.
11
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Likwidacja kopalni jest procesem wieloletnim i kosztownym. W artykule - na przykładzie Otworowej Kopalni Soli "Łężkowice", w której zakończono działalność górniczą - przedstawiono metody i środki zastosowane dla zminimalizowania zmian, a także likwidacji zagrożeń w środowisku naturalnym, wywołanych eksploatacją złoża soli kamiennej. Pojawiające się na obszarze górniczym i w jego najbliższym sąsiedztwie zapadliska o charakterze ciągłym, oraz nieciągłym świadczą o stałej aktywności naruszonego górotworu i stwarzaniu zagrożeń ekologicznych.
EN
Decommissioning of a mine takes many years and is expensive. This paper is devoted to the history of decommissioning of the Opencast Salt Mine "Łężkowice". It was illustrated with methods and means employed in the post-mining area to minimize the environmental impact of the exploitation, and liquidation of environmental hazards. Continuous and discontinuous depressions appearing in the mining area and in the close vicinity prove constant activity of the mined rock mass and the potential environmental hazards.
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Wykorzystywany w praktyce geologicznej proces modelowania fizycznych właściwości górotworu zmierza do jak najpełniejszego odtworzenia tych cech obiektu badań, które w istotny sposób wpływają na niego. W badaniach petrofizycznych stosowane są dwie grupy modeli: fizyczne i matematyczne. W odniesieniu do właściwości zbiornikowych skał modele petrofizyczne reprezentują na ogół grupę modeli matematycznych. W pracy w oparciu o parametry charakteryzujące przestrzeń porową skał oraz w zależności od charakteru i sposobu określania danych wejściowych modele petrofizyczne skał podzielono na cztery klasy: granularne, powierzchniowe (adsorpcyjne), kapilarne i saturacyjne (nasyceniowe). Przeprowadzono przegląd literaturowy modeli, który pozwolił na ich zakwalifikowanie do jednej z proponowanych klas.
EN
The modelling of physical properties of the rock mass used in the geological practice aims at a full reconstruction of the most influential properties of the analysed object. Two groups of models are used in petrophysical analyses: physical and mathematical. As regards the properties of reservoir rocks, the petrophysical models usually fall in the group of mathematical models. Based on the parameters characterising the porous space of the rocks as well as the character and way in which the input data are defined, petrophysical models have been divided into four groups: granular, surface (adsorption), capillary and saturation models. In view of the literature review, the models were classified according to the above categories.
13
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Rozwój przemysłu w latach 70. wywołał zapotrzebowanie na surowce chemiczne. Konsekwencją tego było m.in. rozpoczęcie eksploatacji w systemie otworowym na złożu soli Łężkowice k. Bochni. Prowadzenie działalności górniczej przy bardzo skomplikowanej budowie geologicznej obszaru eksploatacji, równocześnie przy zmiennych systemach eksploatacji, doprowadziło do utworzenia się systemu komór, zaburzenia warunków hydrogeologicznych w górotworze oraz zjawisk na powierzchni terenu (osiadania) i deformacji nieciągłych. W części pierwszej artykułu przedstawiono zarys budowy geologicznej złoża oraz warunków hydrogeologicznych występujących na obszarze Otworowej Kopalni Soli "Łężkowice". Scharakteryzowano przebieg eksploatacji złoża solnego, wielkość wydobycia oraz konsekwencje: zjawiska na powierzchni terenu i wewnątrz złoża.
EN
The development of industry in the 1970s resulted in the growing demand for chemical raw minerals. As a consequence, the hole exploitation of the salt deposit Łężkowice, near Bochnia was started. The mining activity was carried out in very difficult geological conditions, with the changing methods of extraction. This resulted in the formation of a system of rooms, distortion of hydrogeological conditions in the rock mass, settling of surface and formation of discontinuous deformations. An outline of geological build and hydrogeological conditions in the area of the Hole Salt Mine "Łężkowice" was presented in the first part of the paper. The course of exploitation of a salt deposit, its yield and effects accompanying extraction processes (surface and underground effects) were characterised.
W pracy przedstawiono zagadnienie wzajemnych zależności między różnego rodzaju właściwościami fizykochemicznymi, technologicznymi, petrograficznymi i ogólnymi węgli kamiennych w aspekcie wyjaśnienia ewentualnej możliwości prognozowania wybranych, w oparciu o inne, określane standardowo. Analizę prowadzono dla zbioru źródłowego liczącego ponad tysiąc wyników analiz laboratoryjnych wykonanych na próbkach węgli kamiennych pobranych z 48 otworów wiertniczych Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Zebrany materiał empiryczny poddano szczegółowej analizie statystycznej, w szczególności analizie koleracyjno-regresyjnej, ujawniając powiązania i zależności między parametrami. Wskazuje to na konieczność kompleksowego podejścia do ilościowego opisu zmienności właściwości węgli kamiennych, w szczególności przy konstrukcji statystycznych modeli prognostycznych.
EN
In this paper is presented mutual dependencies between properties of hard coals: physico-chemical, technological, petrographic and general. It was done to explain possibility of forecasting the selected properties. The analyses were done for over a thousand data of hard coals samples of 48 wells from the Upper Silesian Coal Basin. The gathered empirical material has been subjected to a detailed statistical analysis, mainly corelation-regression analysis. The analysis showed correlation between the parameters. The odtained results indicate the way of describe of hard coal properties should be complete. Particularly does concern design of statistical forecast models.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.