Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Technologia wytwarzania terahercowych laserów kaskadowych

Szerling A., Kosiel K., Szymański M., Prokaryn P., Płuska M., Trajnerowicz A., Sakowicz M., Karbownik P., Wasilewski Z., Gołaszewska K., Kozubal M., Kruszka R.

Przegląd Elektrotechniczny

|

2017

|

R. 93, nr 8

50--53

PL

W artykule przedstawiono technologię wytwarzania terahercowych laserów kaskadowych z warstwami metalicznymi pełniącymi rolę płaszczy falowodów. Obszar aktywny tych laserów składa się z 228 powtórzeń modułu zbudowanego ze sprzężonych studni potencjału Al0,15Ga0,85As/GaAs. W pracy przedstawiono pełny cykl technologiczny wytwarzania lasera terahercowego, obejmujący osadzanie warstw metalicznych, łączenie obszarów aktywnych laserów z podłożem zastępczym, usuwanie podłoża i warstwy stopującej (warstwy AlAs zatrzymującej trawienie podłoża GaAs, pełniącej funkcję technologiczną podczas usuwania podłoża) i następnie formowanie falowodu grzbietowego. Według tego schematu technologicznego wykonano trzy serie laserów, w których zastosowano różne płaszcze metaliczne (5 nm Ti/ 300 nm Au; 5 nm Ti/ 300 nm Cu; 5 nm Ti/ 300 nm Ag). Uzyskane lasery charakteryzowały się gęstościami prądu progowego na poziomie Jth ~ 1,2 kA/cm2 oraz maksymalną temperaturą pracy Tmax=140 K.

EN

In the paper, the fabrication of terahertz quantum cascade lasers equipped with metallic layers playing the role of waveguide claddings is presented. Its operation is based on 3-quantum-well (3QW) modules, where the GaAs QWs are separated by Al0.15Ga0.85As barriers. The laser's active region is built by stacking the 228 modules. The scheme of processing of THz QCLs with metal – metal waveguides is shown, covering metal layer deposition, wafer bonding, removing of the substrate with etch stop layer (an AlAs layer used for terminating of the GaAs substrate etching, so playing the technological role during the substrate removal process). The fabrication of ridge structure is also presented. According to this scheme three series of the lasers were fabricated. The lasers with 5 nm Ti/ 300 nm Au, 5 nm Ti/ 300 nm Cu, 5 nm Ti/ 300 nm Ag as waveguide layers were made. The fabricated lasers have threshold current densities Jth ~ 1.2 kA/cm2 and the maximum operating temperature was Tmax = 140K.

2

Ocena stanu ekstensywnie użytkowanych łąk koszonych latem

Wasilewski Z.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 2

147--161

PL

Badania prowadzono w latach 2010–2013 na łąkach trwałych, położonych w trzech siedliskach: grądowym właściwym, pobagiennym właściwym i pobagiennym łęgowiejącym, uwzględniając następujące sposoby użytkowania: koszenie i usuwanie biomasy, koszenie i pozostawianie biomasy na pokosach, koszenie z rozdrabnianiem i pozostawieniem biomasy na łące oraz brak koszenia. Koszenie odbywało się w pierwszej dekadzie lipca w siedlisku grądowym oraz drugiej dekadzie lipca w siedliskach pobagiennych. We wszystkich badanych siedliskach skoszona i pozostawiona na łące biomasa pogorszyła stopień zadarnienia powierzchni w porównaniu z łąką, z której biomasę zbierano. Nie stwierdzono istotnego zróżnicowania wysokości głównej masy runi w zależności od sposobu użytkowania łąk, z wyjątkiem trzeciego i czwartego roku w siedliskach pobagiennych. W siedliskach grądowym oraz pobagiennym właściwym, w miarę upływu lat badań, zmniejszył się udział traw w runi na korzyść roślinności zielnej (zwiększenie zachwaszczenia). Odmienne zjawisko stwierdzono w siedlisku najbardziej mokrym (pobagiennym łęgowiejącym), w którym udział traw nieco zwiększył się w wyniku rozwoju mozgi trzcinowatej (Phalaris arundinacea L.). Stwierdzono, że pozostawienie skoszonej biomasy na łące w siedlisku grądowym oraz pobagiennym właściwym nie miało negatywnego wpływu na jej plonowanie, natomiast w siedlisku pobagiennym łęgowiejącym znacznie je ograniczało.

EN

Studies were carried out in the years 2010–2013 on permanent meadows situated in dry ground, proper post-bog and swamping post-bog habitats. The following ways of management were applied: mowing and biomass removal, mowing and leaving biomass on swaths, mowing with grinding and leaving biomass on meadow and not mowing. Meadows were mown in the beginning of July in the dry ground habitat and in the middle of July in post-bog habitats. In all studied habitats, mown biomass left on the surface decreased the degree of turf cover compared with that on harvested meadows. No significant differentiation was found in the height of the main sward mass in relation to the type of meadow utilization with the exception of that in the third and fourth year in post-bog habitats. In dry ground and proper post-bog habitat the share of grasses decreased in favour of herbs (increased weeding) with time. Reverse phenomenon was observed in most wet (swamping post-bog) habitat, where the share of grasses slightly increased due to the development of the reed canary grass (Phalaris arundinacea L.). Leaving mown biomass on meadow did not have negative impact on yielding in dry ground and proper post-bog habitats while the same in the swamping post-bog habitat markedly limited yielding.

3

Wielkość i jakość plonów z łąk ekstensywnie użytkowanych i koszonych w dwóch terminach

Wasilewski Z.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 1

101--109

PL

Badania prowadzono w latach 2010–2012 na łąkach trwałych położonych w następujących siedliskach: grąd właściwy (A), łąka pobagienna właściwa (B) i łąka pobagienna łęgowiejąca (C). Oceniano wielkość plonów z łąk różnie użytkowanych: koszenie + zbiór biomasy (stanowisko 1. i 5.), koszenie + pozostawienie biomasy na pokosach (stan. 2. i 6.), koszenie, rozdrobnienie i pozostawienie na łące (stan. 3. i 7.). Łąki koszono jednorazowo w ciągu sezonu latem – w lipcu (stanowiska 1., 2. i 3.) lub jesienią – we wrześniu lub październiku (stanowiska 5., 6. i 7.). Łąki nie były nawożone. Warunki wilgotnościowe siedlisk określono metodą fitoindykacji na podstawie wskaźników opracowanych przez OŚWITA [1992] i zakwalifikowano je do: suchego okresowo nawilżanego (A), silnie wilgotnego (B) i silnie wilgotnego i mokrego (C). Wielkość plonów określano wagowo. Zawartość białka ogólnego i włókna surowego oznaczono metodą spektroskopii w bliskiej podczerwieni NIRS za pomocą aparatu NIRFlex N-500. Natomiast koncentrację energii netto w j.o. obliczono z równania wg OSTROWSKIEGO [1982]. Koncentrację energii netto wyrażoną w MJ obliczono, mnożąc zawartość j.o. przez współczynnik 5,9 [MINAKOWSKI 1983]. Badania wykazały, że koszenie i pozostawianie biomasy na łąkach w tak zróżnicowanych warunkach siedliskowych w niewielkim stopniu różnicowało ich plonowanie. Większe plony w siedlisku grądowym oznaczano, kosząc ruń latem, natomiast w siedliskach pobagiennych jesienią. W związku z tym, że łąki koszono w terminach znacznie odbiegających od optymalnych, zalecanych dla łąk produkcyjnych, z góry założono, iż skoszona biomasa nie będzie spełniała kryterium przydatności jako pasza.

EN

Studies were carried out in the years 2010–2012 on permanent meadows situated in the following habitats: proper dry ground (A), post-bog proper meadow (B) and post-bog meadow turning marsh (C). Yielding was evaluated in meadows of various use: mowing + biomass harvesting (sites 1 and 5), mowing + leaving biomass on swath (sites 2 and 6) and mowing + leaving fragmented biomass on meadow (sites 3 and 7). Meadows were mown once in July (sites 1, 2 and 3) or in the autumn (September/ October – sites 5, 6 and 7). Meadows were not fertilised. The study showed that mowing and leaving biomass on meadows in so diverse habitat conditions differentiated their yielding to a small degree. Higher yields in dry ground habitat were obtained by mowing in summer and in post-bog habitats – in autumn. Moisture conditions determined with the phytoindication method based on indices elaborated by OŚWIT [1992] were classified as dry, periodically wetted (A), heavily moist (B) and heavily moist and wet (C). Yielding was determined by weight. Total protein and crude fibre contents were determined with the near infrared spectroscopy using NIRFlex N-500 apparatus. The concentration of net energy was calculated from OSTROWSKI’S [1982] equation and expressed in MJ by multiplying its content by a factor of 5.9 [MINAKOWSKI 1983]. Since meadows were mown in times largely departing from the optimum recommended for productive meadows, is was assumed that the harvested biomass would not meet the criteria for fodder.

4

The effect of extensive utilisation of meadow located in dry habitat on its state and yielding

Wasilewski Z.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2014

|

Vol. 59, nr 4

114--118

EN

The study was carried out in an area of meadow located in a proper dry meadow habitat. The soil comprised black degraded earth with the mechanical composition of heavy clayey sand and a pH of 4.4. The study involved the following methods of utilisation: mowing and harvesting the biomass, mowing and leaving the biomass on the swathe, mulching the biomass and leaving it on the swathe and leaving the meadow non-utilised. Despite significant differences in utilisation, no statistically significant differences were observed in sward density although leaving mowed biomass on the swathe contributed to a decline in sward density. The height of the mowed sward was lowest where biomass was collected and tallest where it was left after mulching. Despite the extensive utilisation and lack of fertiliser the crop yield remained relatively high, ranging from 4.3-4.7 t•ha-1 DMB. The different methods of utilisation did not bring significant differences in crop yield. The botanical composition of the sward deteriorated significantly with a decline in valuable grasses and the spread of dicotyledonous plants, including varieties such as the common dandelion (Taraxacum officinale F.H. Wigg.) and common sorrel (Rumex acetosa L.). This effect was particularly marked in the non-utilised meadow and the meadow where the biomass was left on the swathe. The results of the study indicate that leaving harvested biomass to mulch is more beneficial to meadow than being left non-utilised, but in the long term this leads to degradation, particularly of sward (through the spread of weeds) but also sward density (by rarefaction).

PL

Badania prowadzono na łące położonej w siedlisku grądowym właściwym. Glebę stanowiła czarna ziemia wyługowana o składzie mechanicznym piasku gliniastego mocnego i pH 4,4. Badano następujące sposoby użytkowania: koszenie i zbieranie plonu (biomasy), koszenie i pozostawianie biomasy na pokosach, koszenie z rozdrobnieniem i pozostawianie na łące oraz łąka porzucona. Mimo znacznych różnic w sposobach użytkowania, nie stwierdzono udowodnionych statystycznie różnic w zadarnieniu łąki, mimo iż pozostawianie skoszonej biomasy sprzyjało rozrzedzeniu darni. Wysokość koszonej runi była najmniejsza na łące ze zbiorem biomasy a największa po jej rozdrobnieniu i pozostawieniu. Można zatem wnioskować o nawożącym działaniu pozostawianej biomasy. Plonowanie, mimo ekstensywnego użytkowania oraz braku nawożenia, było dość wysokie, sięgające 4,3-4,7 t•ha-1 s.m. Sposoby użytkowania nie różnicowały istotnie wielkości plonów. Wraz z upływem lat badań, skład botaniczny runi podlegał znacznym zmianom na niekorzyść, skutkiem ustępowania wartościowych traw a rozwojem roślin dwuliściennych, w tym takich gatunków jak mniszek pospolity (Taraxacum officinale F.H. Wigg.) oraz szczaw zwyczajny (Rumex acetosa L.). Dotyczyło to zwłaszcza łąki porzuconej oraz z pozostawianiem biomasy na pokosach. Najmniej niekorzystnych zmian w składzie botanicznym runi stwierdzono na łące ze zbiorem biomasy. Uzyskane wyniki badań wskazują, że pozostawianie skoszonej runi na łące jest zabiegiem dla niej korzystniejszym niż zaniechanie użytkowania, lecz w dłuższej perspektywie czasu prowadzi do degradacji, zwłaszcza runi (zachwaszczenie), ale również darni (rozrzedzenie).

5

Ocena wpływu jednokośnego użytkowania na skład botaniczny runi łąk położonych w trzech siedliskach i koszonych w dwóch terminach

Wasilewski Z.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 2

161--176

PL

Badania prowadzono w latach 2010–2012 na łąkach trwałych położonych w trzech siedliskach: grąd właściwy (A), łąka pobagienna właściwa (B) i łąka pobagienna łęgowiejąca (C). Oceniano zmiany w składzie gatunkowym runi następujących obiektów: 1 – koszenie i zbieranie plonu (biomasy), 2 – pozostawianie biomasy na pokosach, 3 – koszenie z rozdrobnieniem i pozostawianie na łące oraz obiekt 4 – łąka nieużytkowana. Ruń koszono w terminie letnim – w połowie lipca lub w jesiennym, w drugiej połowie września (na grądzie) oraz w połowie października (na łąkach pobagiennych). Badania wykazały, że tempo procesu degradacji runi jednokośnych łąk różnie użytkowanych malało od siedliska grądowego właściwego, przez pobagienne właściwe do pobagiennego łęgowiejącego. Pozostawianie skoszonej runi na łące, niezależnie w jakiej postaci, w siedlisku grądowym powodowało degradację zbiorowisk roślinnych wyrażającą się ustępowaniem z runi wartościowych traw, szczególnie w warunkach jesiennego terminu koszenia. Badane sposoby użytkowania łąki w siedlisku pobagiennym właściwym nie miały ujemnego wpływu na skład gatunkowy runi w pierwszych dwóch latach badań, a dopiero w trzecim roku stwierdzono jej degradację w wyniku zwiększenia się udziału pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica L.). W siedlisku pobagiennym łęgowiejącym takie użytkowanie łąki również nie miało jednoznacznie negatywnego wpływu na stan i skład botaniczny runi, na co wskazuje coroczne zwiększanie się udziału w runi wartościowych traw, w tym mozgi trzcinowatej (Phalaris arundinacea L.) i częściowo wyczyńca łąkowego (Alopecurus pratensis L.). Dla utrzymania stabilności zbiorowisk roślinnych na łąkach jednokośnych różnie użytkowanych oraz ograniczania zjawiska degradacji korzystniej jest kosić je w okresie letnim niż jesiennym.

EN

Studies were carried out in the years 2010–2012 on permanent meadows situated in a proper dry ground (A), proper post-bog meadow (B) and a swamping habitat (C). Changes in the botanical composition of sward were estimated in the following variants: 1 – mowing and biomass harvesting, 2 – leaving biomass on swaths, 3 – mowing with fragmentation and leaving biomass on meadow, 4 – unused meadow. Sward was mown in the middle of July or in the second half of September (dry ground meadow) or in the middle of October (post-bog meadows). Studies showed that the rate of sward degradation in once-mown meadows of different use decreased from dry ground habitat to proper post-bog meadows to swamping meadows. Leaving the cut swath, irrespective of its form, on dry ground meadow resulted in the degradation of plant communities which manifested itself by the retreat of valuable grasses, particularly with the autumn term of mowing. Analysed ways of meadow utilisation in post-bog habitat did not show a negative effect on species composition in the first two years of studies. In the third year, the degradation was exerted by an increasing share of Urtica dioica L. In the swamping habitat such use of meadows did not also have unequivocally negative effect on the status and botanical composition of sward which was evidenced by every-year increasing share of valuable grasses like Phalaris arundinacea L. and party Alopecurus pratensis L. To maintain stability of plant communities on once-cut meadows and to limit their degradation it is better to mow meadows in summer rather than in autumn.

6

Ocena pratotechnicznych wskaźników intensywności gospodarowania na trwałych użytkach zielonych w systemie konwencjonalnym

Barszczewski J., Wasilewski Z., Wróbel B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 3

5--22

PL

Badania ankietowe przeprowadzono w 2012 r. metodą wywiadu bezpośredniego w gospodarstwach położonych w dziewięciu województwach: pomorskim, warmińsko-mazurskim, podlaskim, lubelskim, mazowieckim, łódzkim, małopolskim, świętokrzyskim i podkarpackim. Do badań wytypowano 39 gospodarstw, prowadzących produkcję systemem konwencjonalnym o zróżnicowanej intensywności, mających co najmniej 20% trwałych użytków zielonych w strukturze użytków rolnych. Celem badań była ocena pratotechnicznych wskaźników intensywności gospodarowania na trwałych użytkach zielonych w wybranych gospodarstwach konwencjonalnych. Na podstawie poziomu nawożenia TUZ azotem, pochodzącym zarówno z nawozów mineralnych, jak i naturalnych, określono intensywność gospodarowania, wyróżniając trzy grupy (typy): intensywne, półintensywne oraz ekstensywne. Badania wykazały, ze poziom nawożenia TUZ, w tym zwłaszcza azotem, oraz wielkość obsady zwierząt mogą stanowić wskaźniki oceny intensywności gospodarowania w systemie rolnictwa konwencjonalnego. Wykazano, że opierając się na zaproponowanych pratotechnicznych wskaźnikach oceny intensywności gospodarowania wskazane jest wydzielenie pośredniej grupy gospodarstw, tj. półintensywnych, wobec wyróżnionych dwóch grup – intensywnych i ekstensywnych.

EN

Studies were performed in 2012 with the direct interview method in farms located in nine provinces: pomorskie, warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, mazowieckie, łódzkie, małopolskie, świętokrzyskie and podkarpackie. Thirty nine conventional farms of different intensity of production with at least 20% of permanent grassland in cropland structure were selected. The aim of this study was to assess the pratotechnique indices of grassland management in these farms. The intensity of farming was determined and three groups (types) of farms (intensive, semi-intensive and extensive) were distinguished based on the level of nitrogen fertilisation with both mineral and organic fertilisers. The study showed that the level of grassland fertilisation, particularly with nitrogen, and livestock density may indicate the intensity of management in conventional system of farming. Based on the proposed pratotechnique indices of management intensity, distinction of the intermediate (semiintensive) group of farms is recommended apart from the existing intensive and extensive groups of farms.

7

Ocena wyposażenia technicznego gospodarstw łąkarskich w świetle badań ankietowych

Barszczewski J., Wasilewski Z.

Problemy Inżynierii Rolniczej

|

2013

|

R. 21, nr 1

85--95

PL

Badania prowadzono w 2012 r. metodą wywiadu bezpośredniego w 60 gospodarstwach łąkarskich w wylosowanych sześciu województwach i powiatach. Gospodarstwa poddane ankietyzacji posiadały w strukturze UR co najmniej 20% trwałych użytków zielonych (tj. na poziomie średniej krajowej). Gospodarstwa te prowadziły produkcję w trzech systemach: konwencjonalnym, zrównoważonym oraz ekologicznym. Gospodarstwa zakwalifikowane do wymienionych systemów charakteryzowały się zróżnicowaną intensyfikacją produkcji i wraz z nią również wyposażeniem w ciągniki oraz specjalistyczne maszyny rolnicze do prac na trwałych użytkach zielonych. Areał użytków rolnych (UR) badanych gospodarstw był znacznie zróżnicowany, od 3,3 do 78,9 ha w systemie konwencjonalnym, od 8,3 do 107,1 w zrównoważonym i od 7,3 do 30,0 ha w ekologicznym. Większość gospodarstw w konwencjonalnym oraz zrównoważonym systemie produkcji posiada specjalistyczny sprzęt rolniczy przeznaczony do prac na użytkach zielonych. Gorsze wyposażenie mają natomiast gospodarstwa ekologiczne. Większość gospodarstw konwencjonalnych, zwłaszcza prowadzących intensywny lub półintensywny sposób produkcji oraz niektórych z gospodarujących w systemie zrównoważonym, posiada dwa, a nawet cztery ciągniki, przekraczając tym samym swoje potrzeby pod względem nasycenia mocą.

EN

Investigations were carried out in 2012, using the method of direct inquiry, in 60 grassland farms localized in six randomly selected provinces and districts. The structure of agricultural land (AL) in surveyed farms included at least 20% of permanent grassland (i.e. at the average country level). Agricultural production in these grassland farms was conducted according to three production systems: conventional, sustainable and organic (ecological). Farms were characterized by diversified production intensity and thus, by diverse equipment with the tractors and specialistic agricultural machines to works on the grassland. The acreage of AL in farms under study was considerably differentiated: from 3.3 to 78.9 ha at conventional system, from 8.3 to 107.1 ha at sustainable, and from 7.3 to 30.0 ha at ecological system. Majority of farms in conventional and sustainable production systems have at disposal specialistic technical equipment to works on the grassland; technical equipment of ecological farms is worse. Most of the conventional farms, especially at intensive and semi-intensive production system, as well as some farms managed in sustainable system, are equipped with two, or even four tractors; that means exceeding of their real needs regarding the power to be supplied.

8

Wpływ ekstensywnego użytkowania łąk w siedliskach pobagiennych na skład botaniczny runi

Wasilewski Z.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2013

|

Vol. 58, nr 4

208--211

PL

Badania prowadzono w latach 2010-2012 na łąkach trwałych użytkowanych dotychczas dwukośnie, położonych w siedlisku pobagiennym właściwym (B1) i łęgowiejącym (B2). Badano następujące obiekty: koszenie i zbieranie plonu (biomasy), koszenie i pozostawianie biomasy na pokosach, koszenie z rozdrobnieniem i pozostawianie na łące oraz obiekt łąka nieużytkowana. Wykazano, że pozostawianie skoszonej runi na łące, niezależnie w jakiej postaci, w siedlisku pobagiennym właściwym nie miało negatywnego wpływu na jakość zbiorowisk roślinnych w pierwszych dwóch latach i dopiero w trzecim roku wystąpiło zjawisko ich degradacji, skutkiem ustępowania z runi traw, a rozwoju Urtica dioica L. W siedlisku pobagiennym łęgowiejącym, nie stwierdzono zjawiska degradacji runi w trzyletnim okresie, na co wskazuje coroczne zwiększanie się udziału w runi wartościowych traw, w tym zwłaszcza Phalaris arundinacea L. Wartość użytkowa runi, zarówno między obiektami, latami badań i siedliskami, układała się na dolnym poziomie wartości dobrej.

EN

During the years 2010-2012 the study was conducted on permanent meadows previously cut two times per season, located in proper moorshed habitat (B1) and re-flooded moorshed habitat (B2). The following treatments were investigated: mowing and harvesting of biomass, mowing and leaving biomass, mowing with cutting and leaving the biomass on surface of meadow and not utilised meadow. It was shown that leaving the mown biomass on meadow sward, regardless of the form, in proper moorshed habitat had no negative impact on the quality of plant communities in the first two years. Only in the third year, the degradation process occurred, resulting in the disappearance of valuable grasses and the development of Urtica dioica L . In the re-flooded moorshed habitat in three years period of study the degradation process of the sward was not observed. The annual increase of valuable grasses, especially Phalaris arundinacea L. was observed. The fodder value of sward, irrespective of the objects, years of study and habitats, was on the lower level of the good quality.

9

Dobór gatunków traw i roślin bobowatych na strefy buforowe oraz zasady ich zakładania i pielęgnowania

Wasilewski Z.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 1

219-227

PL

Zgodnie z Załącznikiem Rozporządzenia Rady (WE) 73/2009 (Załącznik... 2009), 1 stycznia 2012 r., zaczęły obowiązywać nowe przepisy dotyczące urządzania stref buforowych wzdłuż cieków wodnych. W związku z powyższym zachodzi potrzeba wskazania najodpowiedniejszych gatunków traw i roślin bobowatych, przydatnych do zakładania stref buforowych na różnej jakości gruntach ornych. Strefy na trwałych łąkach i pastwiskach są już zadarnione i należy je tylko wydzielić z powierzchni dotychczas użytkowanej produkcyjnie. W pracy wskazano najodpowiedniejsze gatunki przydatne do wysiewu na gleby, zaliczone do sześciu klas bonitacyjnych, łącząc klasę I z II, III z IV oraz V z VI w trzy grupy jakościowe. Stwierdzono, że do zakładania stref buforowych na gruntach ornych nadaje się większość gatunków traw i roślin bobowatych (zwłaszcza koniczyn i lucern), stosowanych na produkcyjne łąki i pastwiska. W doborze gatunków należy brać pod uwagę jakość gleb (klasy bonitacyjne) oraz ich warunki wilgotnościowe (stanowiska od suchych do wilgotnych).

EN

According to the Appendix to Council regulation (EC) 73/2009) (Załącznik... 2009) new rules on the organization of buffer strips along river courses have been in effect since 1. January 2012. Therefore, there is a need of selecting most appropriate grass species and legumes useful to make buffer strips on various arable grounds. Such strips on permanent meadows and pastures are already covered with sward and need only to be marked off from current production. The species most appropriate for sowing in soils of three quality groups (by combination of class I and II, class III and IV and class V and VI) were indicated in this paper. It was found that most species of grasses and legumes (mainly clover and alfalfa) grown on productive grasslands are useful for making buffer strips on arable lands. Soil quality (classes) and moisture conditions (dry to wet sites) should be considered when selecting plant species.

10

Ocena składu botanicznego i jakości spasanych runi w trzech grupach siedlisk

Wasilewski Z.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2012

|

Vol. 57, nr 4

172-176

PL

Polska postrzegana jest jako kraj szczycący się bogactwem ilościowym i jakościowym zasobów szeroko rozumianej bioróżnorodności, w tym zwłaszcza na użytkach zielonych. Powyższe wpisuje się w założenia Wspólnej Polityki Rolnej na lata po2013 r. gdzie wysokść rangą nadano zachowaniu bogactwa bioróżnorodności. Najprostszym sposobem jej zachowania i ochrony, zwłaszcza w ekstremalnych warunkach siedliskowych, jest wypas zwierząt. Taki sposób rolniczego wykorzystania terenów zadarnionych jest bardzo efektywny, tani i prosty w stosowaniu. Użytki porzucone i nie użytkowane szybko podlegają procesowi degradacji wyrażającej się zachwaszczeniem i zakrzaczeniem runi, który na znacznych powierzchniach jest już mocno zaawansowany. Badania prowadzono na użytkach zielonych położonych w ośmiu siedliskach: trzech grędowych, dwóch pobagiennych i trzech łęgowych. We wszystkich siedliskach dominowały w runi trawy, następnie zioła i chwasty. Udział roślin bobowatych był niewielki. W przypadku siedlisk grędowych i pobagiennych były to zbiorowiska roślinne trawiaste, a w przypadku łęgowych trawiasto-szuwarowe. Wykorzystując metodę fitoindykacji, określono stan uwilgotnienia siedlisk i zakwalifikowano je do świeżych i wilgotnych oraz do silnie wilgotnych i mokrych. Wyliczone liczby wartości użytkowej runi (Lwu) wskazują, że najwartościowsze, pod względem paszowym, zbiorowiska roślinne stwierdzono w siedliskach grędowych i pobagiennych (wartość użytkowa dobra) natomiast mało wartościowe w łęgowych (wartość mierna). Odwrotnie układała się ich wartość na podstawie składu chemicznego, a zwłaszcza zawartości białka ogólnego i włókna surowego.

EN

Poland is seen as the country boasting a richness of quantitative and qualitative resources of widely understood biodiversity, especially on grasslands. This is part of objectives of the Common Agricultural Policy for the period after 2013 where the high priority was given to maintain the richness of biodiversity. The easiest way to preserve and protect, especially in extreme habitat conditions, is grazing by animals. This method of agricultural utilization of green areas is very effective, cheap and simple to use. Abandoned and not utilized lands quickly undergo degradation process which involves weeds and shrubs development that on major areas is already well advanced. The study was conducted on grasslands located in eight habitats: three dry habitats, two post-peatland habitats and three flooded habitats. Grasses dominated in the sward of all habitats, then herbs and weeds. The share of legumes was low. In case of dry and post-peatland habitats it were grasslands communities and in case of flooded habitats - grass-rush communities. Using the phyto-indication method, the moisture status of habitats was determined and they were qualified to fresh and moist and highly humid and wet. The calculated utilization value number (Lwu) of sward indicated that in terms of feed value the most valuable plant communities were found in dry ground and post-peatland habitats (good utilization value) but of small value - in the flooded (poor value). Their value resulting from chemical composition and especially from the content of crude protein and crude fiber shaped conversely.

11

Efektywność wypasu krów mlecznych w wielkoobszarowym gospodarstwie rolnym

Wasilewski Z.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 2

173-180

PL

Badania prowadzono w latach 2007-2009 na pastwiskach położonych na glebach torfowo-murszowych typowych dla siedlisk pobagiennych. Ich celem było określenie efektywności pastwiskowego żywienia bydła mlecznego, wyrażonej produkcją mleka, w wielkoobszarowym gospodarstwie z dużym udziałem trwałych użytków zielonych. Wypasano, sposobem dawkowania paszy, dwa stada krów (razem 240 szt.) na dwóch pastwiskach. Obsada wynosiła 1,6-2,0 DJP·ha-¹. W sezonie pastwiskowym ruń spasano pięciokrotnie. Pastwiska plonowały na poziomie 37 t·ha-¹ z.m., z czego 63% skarmiono zwierzętami, a 37% zakonserwowano (kiszonka, siano). Sezon pastwiskowy trwał średnio 179 dni. Zwierzęta korzystały z pastwiska 8-10 godzin dziennie. W oborze były dokarmiane. Na wartość pokarmową dawki, wyrażonej w JPM, składały się: zielonka pastwiskowa - 60,4%, pasze treściwe - 28,0% i inne pasze objętościowe - 11,6%. Efekty produkcyjne pastwiskowego żywienia krów mlecznych, mierzone ilością udojonego mleka w przeliczeniu na ha pastwiska, były relatywnie małe (3 340 kg). Efektywność takiego żywienia może być znacznie większa pod warunkiem lepszego wykorzystania potencjału produkcyjnego pastwisk, poprawy organizacji wypasu oraz zmniejszenia zużycia drogich konserwowanych pasz objętościowych i pasz treściwych.

EN

Studies were carried out in the years 2007-2009 on pastures situated on peat-muck soils typical for post-bog habitats. Their aim was to estimate the efficiency of dairy cattle grazing, expressed in milk production, in a large farm with a high percentage of grasslands. Two herds of cows (240 heads in total) were fed on two pastures by dosing fodder. Animal stock was 1.6-2.0 LU·ha-¹. The sward was grazed 5 times in a season. Pastures yielded 37 t·ha-¹ green mass; cows were fed 63% of that amount and 37% was conserved as hay or silage. Grazing season was 179 days long on average. Animals grazed 8-10 hours a day and were additionally fed in a cowshed. Nutritive value of the feed ration, expressed in UFL consisted of 60.4% of green fodder, 28.0% of concentrates and 11.6% of other bulk fodder. Productive effects of pasture feeding of dairy cows measured by the amount of milk per ha of pasture were relatively small (3 340 kg). The efficiency of such feeding may be much higher providing better use of productive potential of pastures, improved organisation of grazing and decreased consumption of expensive conserved bulk fodder and concentrates.

12

Stan trwałych użytków zielonych i możliwość ich wykorzystania do produkcji biogazu

Wasilewski Z., Barszczewski J.

Problemy Inżynierii Rolniczej

|

2011

|

R. 19, nr 2

149-156

PL

Celem pracy jest ocena ilości biomasy pozyskiwanej z łąk i pastwisk, którą można przeznaczyć do produkcji biogazu. W opracowaniu wykorzystano dane GUS oraz wyniki badań własnych. Trwałe użytki zielone zajmują powierzchnię ponad 3,2 mln ha, z czego blisko 2,5 mln ha stanowią łąki i prawie 0,8 mln ha trwałe pastwiska. O ile powierzchnia łąk wykazuje dużą stabilność, o tyle powierzchnia pastwisk systematycznie się zmniejsza. Aktualny potencjał produkcyjny naszych łąk układa się na poziomie ok. 5, a pastwisk ok. 3,5 Mg*ha-1 siana. Wielkość zbioru biomasy na cele energetyczne może wynieść od 3 120 tys. do 4 820 tys. Mg siana. Może to stanowić surowiec do produkcji biogazu w ilości od ok.1 460 mln do 2 230 mln m3.

EN

The studies aimed at evaluating the quantity of biomass to be obtained from the meadows and pastures and utilized for biogas generation. Elaboration was based on the data of GUS (Main Statistical Office) and the results of own research. Permanent grasslands cover the area of above 3.2 mln ha; 2.5 mln ha of this consist of the meadows and almost 0.8 mln ha of the permanent pastures. As far as the area of meadows reveals considerable stability, the area of pastures is systematically decreasing. Actual production potential of the hay on Polish meadows places itself on the level of about 5 Mg*ha-1, whereas on the pastures - 3.5 Mg*ha-1. The amount of biomass yield for energy purposes may reach from 3 120 to 4 820 thousand Mg of hay. This may ensure the raw material for biogas generation in quantities from 1 460 mln up to 2 230 mln m3.

13

Skład botaniczny i wartość użytkowa spasanej runi w różnych siedliskach

Wasilewski Z.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2010

|

T. 10, z. 4

265-280

PL

Badania prowadzono w latach 2002-2004 na spasanych antropogenicznych użytkach zielonych, reprezentowanych przez siedliska: grądowe właściwe i podmokłe oraz pobagienne właściwe i grądowiejące, a także na spasanych użytkach naturalnych w siedliskach grądowych właściwych, łęgowych właściwych i rozlewiskowych. Badaniami objęto 11 stanowisk - sześć na użytkach antropogenicznych i pięć na naturalnych. Niezależnie od rodzaju siedliska, z wyjątkiem łęgu rozlewiskowego, trawy stanowiły 66,7- 75,1% masy plonu na użytkach antropogenicznych i 45,0-73,8% na użytkach naturalnych; rośliny bobowate odpowiednio 0-8,3% i 0-1,7%; gatunki zaliczane do ziół i chwastów 16,6-26,6% i 8,3- 24,5%; roślinność turzycowa 0-1,7% i 0-46,7%. W sześciu siedliskach na użytkach antropogenicznych oznaczono 40 gatunków roślin, w tym: 15 traw, 3 roślin bobowatych, 21 z grupy ziół i chwastów oraz jeden gatunek turzycy. Na użytkach naturalnych występowały natomiast 44 gatunki, w tym: 19 traw, jeden gatunek roślin bobowatych, 19 z grupy ziół i chwastów oraz pięć z grupy turzyc, sitów i skrzypów. Stwierdzono, że najbogatsza w gatunki szata roślinna występuje w siedliskach grądowych właściwych na użytkach antropogenicznych (22-24 gatunki), a najuboższa w siedlisku łęgu rozlewiskowego na użytku naturalnym (10 gat.). Wartość użytkowa runi (Lwu) była bardzo zróżnicowana i zdecydowanie lepsza na użytkach antropogenicznych nawożonych niż naturalnych nienawożonych. O ile na użytkach antropogenicznych wartość ta zawierała się w przedziale między 5,4 a 8,1 pkt. w 10-stopniowej skali, o tyle na naturalnych między 2,9 a 6,5. Na użytkach antropogenicznych największą wartością użytkową charakteryzowała się ruń w siedlisku grądowym właściwym i pobagiennym grądowiejącym (7,7-8,1 pkt.), następnie pobagiennym właściwym (7,1-7,3 pkt.) i najmniejszą w grądowym podmokłym (5,4 pkt.), zaś na użytkach naturalnych odpowiednio: w siedlisku grądowym właściwym (6,5 pkt.), następnie łęgowym właściwym (3,9-4,5 pkt.) i najmniejszą w łęgowym rozlewiskowym (2,9 pkt.).

EN

Studies were carried out in the years 2002-2004 in grazed anthropogenic grasslands represented by proper dry and dry waterlogged meadow habitats, by post-bog proper moorshed meadows and drying post-bog habitats and on grazed natural grasslands in deciduous forest, proper and flooded riparian habitats. Eleven sites were selected; six in anthropogenic and five in natural grasslands. Irrespective of the habitat type (except for flooded meadows with flowing water habitat) grasses contributed in 66.7-75.1% to plant yield in anthropogenic grasslands and in 45.0-73.8% in natural grasslands. Respective figures for legumes were 0-8.3% and 0-1.7%, for herbs and weeds 16.6- 26.6% and 8.3-24.5% and for sedges 0-1.7% and 0-46.7%. Forty plant species were determined in anthropogenic grasslands including 15 grass species, 3 legumes, 21 species of herbs and weeds and one species of sedges. There were 44 species in natural grasslands including 19 grasses, one species of legumes, 19 species of herbs and weeds and 5 species of sedges, bulrush and horsetail species. The greatest species richness was noted in proper deciduous forest habitats in anthropogenic grasslands (22-24 species) and the poorest - in flooded meadows with flowing water habitat in natural grassland (10 species). Utility value of the sward varied being definitely better in fertilised anthropogenic grasslands than in non-fertilised natural grasslands. In anthropogenic grasslands the value ranged from 5.4 to 8.1 points in a 10-grade scale while in natural grasslands it varied from 2.9 to 6.5. The highest utility value among anthropogenic grasslands was found for sward from proper dry meadow habitat and from post-bog drying moorshed meadows habitat (7.7-8.1 points) then for grass from post-bog proper moorshed meadows habitat (7.1-7.3 points) and the least for grass from dry waterlogged meadow habitat (5.4 points). In natural grasslands the respective values were: for proper dry meadow habitat - 6.5 points, for proper flooded meadow habitat - 3.9-5.4 points and for flooded meadows with flowing water habitat - 2.9 points.

14

Stan obecny i kierunki gospodarowania na użytkach zielonych zgodne z wymogami wspólnej polityki rolnej

Wasilewski Z.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 2

169-184

PL

Celem pracy jest ocena stanu istniejącego oraz nakreślenie kierunków (strategii) gospodarowania na użytkach zielonych zgodnego z reformowaną Wspólną Polityką Rolną po 2013 r.. W ramach tej polityki wyszczególniono cztery kierunki gospodarowania, wpisujące się w określone modele rolnictwa - dotychczasowego (zerowego), środowiskowego, produkcyjnego i zintegrowanego. W ostatnich dziewięciu latach (2000-2008) trzy pokosy zbiera się średnio z 24,2% łąk, dwa - z 34,2%, a jeden - z 24,2%. Z danych tych wynika, że łąki dostarczające paszę stanowią tylko nieco ponad 58% ich powierzchni ogólnej, ponieważłąki jednokośne można utożsamiać z powierzchniami koszonymi tylko w celu uzyskania dopłat. Średnie z ostatnich lat plony łąk wynoszą 4,2 t·ha-1 siana, a pastwisk ok. 15-16 t·ha-1 zielonki, co pozwala utrzymywać na nich zaledwie 1-1,5 DJP·ha-1. Mając na uwadze kierunki gospodarowania wyszczególnione wcześniej w ramach WPR, wyróżniono następujące, przyszłościowe kierunki (strategie) gospodarowania na trwałych użytkach zielonych - zintegrowany (zrównoważony), produkcyjny (intensywny), zerowy (dotychczasowy) i środowiskowy. Omawiając poszczególne kierunki podano argumenty za ich realizacją oraz jej uwarunkowania. W konkluzji podano następujący "ranking" analizowanych kierunków: zrównoważony - intensywny - zerowy - środowiskowy.

EN

The aim of this study was to estimate present status and to frame the directions (strategies) of grassland management within the Common Agricultural Policy after the year 2013. Four directions of management: present (zero), environmental, productive and integrated were distinguished within this policy. In the last nine years (2000-2008) three cuts were harvested from 24.2% of meadows, two cuts - from 34.2% and one cut - from 24.2% of meadows. These data demonstrate that meadows providing fodder covered only slightly over 58% of their total area since one-cut meadows were managed only for obtaining subsidies. Mean recent meadow yields were 4.2 t·ha-1 and those from pastures - c 15-16 t·ha -1 of green fodder which enables breeding only 1 - 1.5 LU·ha-1. Having in mind the management directions listed before in the CAP, the following future directions (strategies) of grassland management were distinguished: integrated (sustainable), productive (intensive), zero (present) and environmental. The determinants and arguments for their realisation were given. In the conclusion, the following ranking of analysed directions was proposed: sustainable - intensive - zero and environmental type of grassland management.

15

Ocena jakości runi i darni spasanych użytków zielonych w różnych siedliskach

Wasilewski Z.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2006

|

T. 6, z. 1

413-421

PL

Łąki i pastwiska stanowią cenny i ważny składnik użytków rolnych oraz obszarów wiejskich, w tym zwłaszcza terenów ekologicznych. O ich szczególnej wartości decydują zarówno aspekty gospodarcze, jak i przyrodnicze. Są to wartościowe paszowiska oraz siedliska bogatej flory i fauny. Najtańszym, efektywnym i naturalnym sposobem użytkowania użytków zielonych jest wypas zwierząt, zwłaszcza bydła. Z badań prowadzonych w latach 2002-2004 wynika, że bydło może się paść na użytkach zielonych położonych w skrajnie różniących się siedliskach, nawet mokrych (siedliska łęgowe). Górną graniczną wilgotność gleb w badanych siedliskach łęgowych, tj. mułowej właściwej, torfowo-mułowej i madzie właściwej, w warunkach której zwierzęta mogą się dość swobodnie poruszać, określono na 50% objętości. Jakość żywieniowa spasanej runi w tych siedliskach łęgowych była bardzo mała i zdecydowanie gorsza niż w siedliskach grądowych czy pobagiennych.

EN

Meadows and pastures are valuable components of croplands and rural areas including the areas of ecological importance. Their importance is determined by both economic and biological aspects. They are abundant sources of fodder and habitats for rich flora and fauna. The cheapest, most effective and natural way of grassland utilisation is grazing, mainly by cattle. Studies carried out in the years 2002-2004 showed that cattle might graze in extremely different habitats, even in wet (riparian) sites. An upper limit of soil moisture in studied riparian habitats (that included proper mud, peat-mud and proper alluvial soils) allowing for free animal movements was adopted at 50% of volume.

16

Ocena produkcyjności pastwisk w trzech siedliskach grądowych

Wasilewski Z., Doboszyński L.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 1

273-282

PL

W pracy przedstawiono wyniki trzyletnich badań (1999-2001) nad oceną użytkowanych racjonalnie (wariant I) i ekstensywnie (wariant II) pastwisk dla bydła w trzech siedliskach grądowych (grąd właściwy typowy - siedlisko okresowo suche, właściwy świeży - średnio wilgotne i podmokły - wilgotne). Określono wielkość i jakość plonów, ich rozkład w sezonie pastwiskowym oraz jakość. Uzyskane wyniki wskazują, że na pastwiskach ekstensywnych, niezależnie od warunków siedliskowych, uzyskuje się zdecydowanie mniej paszy i gorszej jakości w porównaniu do pastwisk użytkowanych racjonalnie. Większe różnice stwierdzono w przypadku wielkości plonów niż ich wartości.

EN

This paper presents results of a three-years study (1999-2001) on the assessment of rationally and extensively used cattle pastures in three dry meadows sites (a proper typical site periodically dry, a proper fresh moderately wet site and a wetland site). The amount and quality of yields and their distribution in the pasture season were determined. Results demonstrated that irrespective of habitat conditions definitely less fodder of poorer quality was obtained from extensive pastures (variant II) in comparison with the rationally used ones (variant I). Differences were more pronounced in yields than in their quality.

17

Kierunek przeobrażeń rolnictwa w strefie podmiejskiej na przykładzie gminy Raszyn

Wasilewski Z., Prokopowicz J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 1

345-356

PL

W pracy przedstawiono kierunki zmian w rolnictwie i na obszarach rolniczych, które zaszły na skutek przeobrażeń warunków środowiskowych, ustrojowych i makroekonomicznych w gminach położonych w strefie podmiejskiej, na przykładzie gminy Raszyn, bezpośrednio graniczącej z aglomeracją warszawską. Oceniono warunki przyrodnicze i ekonomiczne oraz wyniki gospodarczo-produkcyjne charakteryzujące rolnictwo w omawianej gminie, a zwłaszcza zmiany które zaszły w ciągu ostatnich trzydziestu pięciu lat w użytkowaniu ziemi (głównie grunty orne i trwałe użytki zielone), strukturze zasiewów, wielkości plonów, rodzaju, gatunku i obsadzie zwierząt, zwłaszcza bydła. Przedstawiono ponadto analizę procesu konwersji ziemi, np. zwiększania obszarów zurbanizowanych kosztem ziemi użytkowanej rolniczo. Głównymi przyczynami konwersji ziemi z punktu widzenia samorządu gminy Raszyn są: nacisk mieszkańców (kupujących i sprzedających ziemię) oraz dochody budżetowe z rozwoju pozarolniczej działalności gospodarczej. Natomiast głównymi przyczynami podejmowania przez rolników decyzji o sprzedaży ziemi na cele nierolnicze są: względnie mała opłacalność produkcji rolniczej, duże zainteresowanie ziemią ludności nierolniczej, wysokie ceny ziemi.

EN

The paper presents changes in agriculture and in rural areas that have taken place as a result of political, macroeconomic and environmental transformations in communes situated in suburban communes. The Raszyn commune neighbouring Warsaw agglomerations was taken as an example. Natural and economic conditions and productive effects of agriculture were assessed in the commune, particularly in respect to changes that have taken place in the last 35 years in land use (arable lands and grasslands), in crop structure, yields, animal (mainly cattle) species and stock. Moreover, an analysis is presented of land conversion i.e. of increasing urban areas at a cost of agricultural lands. In view of the local authorities of the Raszyn commune, main reasons for land conversion are: social pressure (land buyers and sellers) and budget incomes from non-agricultural economic activity. Farmers decide to sell lands for non-agricultural purposes mainly because of low profitability of agricultural production, a great interest in buying lands by non-farmers and high prices of grounds.

18

10 lat działalności spółki Merrid Controls jako integratora systemów automatyki

Wasilewski Z.

Pomiary Automatyka Robotyka

|

2001

|

R. 5, nr 3

38-39

PL

W bieżącym roku spółka MERRID CONTROLS obchodzi dziesięciolecie działalności na polskim rynku. Początek tej działalności przypada na trudny okres zasadniczych przemian gospodarczych i ustrojowych w naszym kraju. Uwzględniając konieczność modernizacji polskich zakładów w celu sprostania zachodniej konkurencji zdecydowano się na wykonywanie nowoczesnych systemów automatyki przemysłowej, stawiając sobie za podstawowy cel jako i profesjonalizm działania.

19

Optymalizacja kosztu składników mieszanki gumowej

Wasilewski Z., Nahorski Z.

Elastomery

|

2001

|

T. 5, nr 3

28-37

PL

W artykule przedstawiono metodę projektowania mieszanki gumowej o zadanych ograniczeniach nałożonych na jej właściwości techniczne i o najmniejszym koszcie. Sformułowanie zadania optymalizacji wymaga określenia zależności między właściwościami mieszanki i jej składem w postaci funkcji, które uzyskuje się metodą identyfikacji statystycznej na podstawie zaplanowanej serii doświadczeń. Metoda była sprawdzona w projektowaniu mieszanek produkcyjnych przynosząc znaczne oszczędności.

EN

A method of designing rubber mixtures satisfying the given constraints put on the technical properties and giving the least cost is presented. To formulate the optimization problem the knowledge of the dependence of the properties on the mixture composition in the functional form is needed. This is realized by identifying the appropriate models using measurements taken during the planned experiments. The method was tested when designing the mixtures produced in a plant. As a result, a considerable economical profit was obtained.

20

Zastosowanie analizy czynnikowej do badania zależności między właściwościami mieszanek gumowych

Wasilewski Z., Nahorski Z.

Elastomery

|

2000

|

T. 4, nr 5

26-36

PL

W pracy opisano badania przeprowadzone metodą analizy czynnikowej na wynikach pomiarów właściwości dwóch serii mieszanek gumowych. Badania pozwoliły wydzielić w każdej z serii trzy grupy pomiarów, których wyniki są ze sobą silnie skorelowane w ramach każdej z grup. Jednocześnie pomiary z tych 3 grup odzwierciedlają 98-99% ogólnej zmienności wszystkich właściwości. Grupy te zawierają pomiary związane odpowiednio z lepkością, wulkanizacją i wytrzymałością mieszanki. Wynika z tego praktyczny wniosek, że wyniki badań uzyskane za pomocą lepkościomierza, wulkametru i zrywarki pozwalają na dobrą ocenę jakości mieszanki, gdyż pozostałe właściwości są albo mocno z nimi skorelowane, albo mało wpływają na ogólną zmienność właściwości mieszanki gumowej.

EN

In the paper some findings from application of the factor analysis to measurements of two series of the rubber mixtures are presented. They revealed that three groups of highly intercorrelated measurements could be found in each series. Moreover, the measurements from these 3 groups were responsible for 98-99% of the total variability of all measurements. These three groups were related with the viscosity, vulcanisation, and strength of the mixture. A practical implication is that measurements from the viscometer, the vulcameter, and the tensile testing machine allow for good assessment of the rubber mixture quality. Other measurements are either highly correlated with the mentioned above or only marginally influence the total variability of the rubber mixture properties.