Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Stare hałdy w Sudetach – nowa geobaza Państwowego Instytutu Geologicznego

Sroga C., Mikulski S. Z., Bobiński W., Adamski M.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2018

|

nr 106

147--161

PL

Od końca 2017 roku na portalu internetowym Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB dostępna jest Geobaza HAŁDY. Zawiera ona informacje i dane o mineralnych surowcach odpadowych zgromadzonych na starych hałdach, składowiskach przemysłowych i w osadnikach poeksploatacyjnych, z terenu polskiej części Sudetów. W artykule przedstawia się rodzaje danych i informacji zawarte w geobazie oraz metodykę ich gromadzenia. W rezultacie czteroletnich prac badawczych, zwiadu terenowego, kwerendy archiwów i geologicznych badań podstawowych zinwentaryzowano 445 obiektów dawnego górnictwa i przetwórstwa kopalin. Są to 403 hałdy kopalniane, 16 osadników przemysłowych, 23 składowiska i 3 zwałowiska zewnętrzne. Głównie są to obiekty po górnictwie węgla kamiennego i rud metali, w tym pouranowe. Największe możliwości gospodarczego wykorzystania odpadów wiążą się z mułami węglowymi, zgromadzonymi w osadnikach zlikwidowanego Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego. Do łatwego wykorzystania jest również materiał z kamiennych hałd po górnictwie rud polimetali, żelaza i fluorytu. Wciąż otwarta pozostaje kwestia gospodarczego wykorzystania odpadów poflotacyjnych rud miedzi, czy też odzysku metali (w tym złota) z hałd górnictwa arsenowego. Ograniczeniem jest tu efektywność technologii odzysku metali oraz obostrzenia środowiskowe. Część obiektów znajduje się na terenach chronionych, co wyklucza możliwość zagospodarowania odpadów. Niektóre składowiska i hałdy powinny być starannie zrekultywowane i objęte monitoringiem środowiskowym, ze względu na ich szkodliwe oddziaływanie na komponenty środowiska.

EN

As of the spring of 2017, the HAŁDY Database is available on the Polish Geological Institute – NRI website. The geodatabase contains information and data on waste mineral raw materials collected on old heaps, 148 industrial waste stock-piles and in post-mining settlers, from the Polish part of the Sudety Mountains. The article presents the types of data and information contained in the geodatabase and the methodology for their collection. As a result of four-year research works, field reconnaissance, archives and geological basic research, 445 objects of former mining and mineral processing were inventoried. There are 403 mine heaps, 16 industrial settlers, 23 stock-piles and 3 external dumps. These are mainly objects after coal mining and metal ores, including post-uranium. The greatest opportunities for the economic use of waste are associated with coal sludge accumulated in settlers of the liquidated Lower Silesian Coal Basin. The material from stone heaps after polymetallic, iron and fluorite ore mining is also easy to use. The issue of the economic use of post-flotation copper ore waste or the recovery of metals (including gold) from dumps of arsenic mining remains open. The limitation here is the efficiency of metal recovery technologies and environmental restrictions. Some of the objects are located in protected areas, which excludes the possibility of waste management. Some stock-piles and heaps should be carefully reclaimed and covered by environmental monitoring, due to their harmful impact on environmental components.

2

Występowanie pierwiastków towarzyszących i krytycznych w wybranych udokumentowanych złożach rud Zn-Pb, Cu-Ag, Fe-Ti-V, Mo-Cu-W, Sn, Au-As i Ni w Polsce

Mikulski S. Z., Oszczepalski S., Sadłowska K., Chmielewski A., Małek R.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 472

21--52

PL

W ramach zadań Państwowej Służby Geologicznej ze środków NFOŚiGW zrealizowano w okresie 2015–2018 projekt badawczy, którego zadaniem była analiza ilościowo-jakościowa występowania pierwiastków towarzyszących, w tym i krytycznych oraz identyfikacja mineralogiczna ich głównych nośników w rudach metalicznych złóż udokumentowanych w okresie powojennym, reprezentujących główne formacje metalogeniczne w Polsce. Przedmiotem badań były przede wszystkim rdzenie wiertnicze z archiwalnych wierceń dokumentacyjnych, rzadziej próbki z odsłonięć i kopalń głębinowych, reprezentujące: mezozoiczne rudy Zn-Pb, cechsztyńskie rudy Cu-Ag, mezoproterozoiczne rudy magmowe Fe-Ti-V, rudy porfirowe Mo-Cu-W, stratyfikowane złoża rud Sn w Sudetach, waryscyjskie żyłowe i metasomatyczne rudy polimetaliczne Au-As oraz kenozoiczne rudy wietrzeniowe Ni. W Laboratorium Chemicznym PIG-PIB wykonano prace analityczne (ICP-MS, WD-XRF, GF-ASS), które umożliwiły identyfikację ilościową ponad 60 pierwiastków chemicznych. Ponadto przeprowadzono komplementarne badania mineralogiczno-petrograficzne nośników pierwiastków śladowych za pomocą mikroskopu polaryzacyjnego oraz mikrosondy elektronowej (CAMECA SX-100). Interwały bilansowe rud metali przed opróbowaniem były badane na zawartość pierwiastków chemicznych przenośnym spektrometrem XRF Delta firmy Olympus. Uzyskane wyniki wskazują na obecność w zbadanych złożach licznych pierwiastków, w tym także uznawanych aktualnie za krytyczne dla gospodarki Unii Europejskiej. Zebrane materiały pozwoliły opracować szczegółowe charakterystyki geochemiczno-mineralogiczne rud z poszczególnych złóż oraz stwierdzić w nich obecność pierwiastków krytycznych. Wykazują one wyraźną korelację z głównymi metalami rudnymi, a ich zasoby mogą być interesujące pod względem surowcowym.

EN

As part of the research subject of the Polish Geological Survey, funded by NFOŚiGW, a research project was carried out at PGI-NRI in 2015–2018. Its main task was quantitative and qualitative identification of elements accompanying the main ore and associated elements, including critical ones, and mineralogical identification of their main carriers in metallic ore deposits documented after World War II, representing the main metallogenic formations in Poland. The research focused mainly on drill cores from historical survey boreholes, rarely samples from open-pits and deep mines, representing: Mesozoic Zn-Pb ores, Lower Zechstein Cu-Ag ores, Mesoproterozoic Fe-Ti-V ores, Mo-Cu-W porphyry ores, stratiform Sn ores in the Sudetes, Variscan vein and metasomatic Au-As polymetallic ores, and Cenozoic Ni ores. The PIG-PIB Chemical Laboratory performed analytical work (ICP-MS, WD-XRF, GF-ASS), which allowed quantitative identification of approximately 60 chemical elements. In addition, complementary mineralogical and petrographic studies of the trace element carriers were carried out using a polarizing microscope and an electron microprobe (CAMECA SX-100). Before sampling, metal ore-bearing intervals were examined for the content of chemical elements using a portable spectrometer (Olympus XRF Delta). The results indicate the presence of numerous elements in studied deposits, including those currently regarded as critical for the European Union economy. The collected materials allowed both developing detailed geochemical and mineralogical characteristics of ores from individual deposits and identifying critical elements. They show a clear correlation with the main ore metals, and their resources can be a matter of interest in terms of raw materials.

3

Wiek izotopowy Re-Os siarczkowej mineralizacji Cu-Ag oraz jej charakterystyka mineralogiczna i geochemiczna z obszaru złożowego Lubin–Polkowice (SW Polska)

Mikulski S. Z., Stein H.J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 468

79--96

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań izotopowych Re-Os oraz charakterystykę mineralogiczno-geochemiczną mineralizacji bornitowej i chalkopirytowej występujących w postaci żyłkowo-impregnacyjnej w czarnych łupkach miedzionośnych formacji cechsztyńskiej z obszaru złożowego Lubin i Polkowice. Zbadane próbki reprezentują rudę siarczkową Cu-Ag o zawartościach miedzi od ok. 2,5 do 14,2% ze zróżnicowaną domieszką Ag (40–900 ppm) oraz zawartością substancji organicznej na poziomie ok. 6%. Wartości stosunków chemicznych, takich jak: Co/Ni = 0,1–0,7, V/Cr = 4–17 czy Fe2O3/Corg. = 0,6–1,9 i in., są w zakresach typowych dla czarnych łupków miedzionośnych z formacji cechsztyńskiej. Oprócz siarczków miedzi, które zawierają stałą domieszkę Ag (np. chalkozyn – 0,44–5,03% wag., bornit – 0,33–0,77% wag., chalkopiryt 0,09–0,20% wag.), obecne są również podrzędnie galena, sfaleryt, minerały Ag oraz powszechnie piryt framboidalny. W zbadanych izotopowo próbkach bornitu i chalkopirytu, występujących w postaci żyłek zgodnych z laminacją w łupku, zmierzone zawartości renu wahają się od 5,7 do 12 ppb, a całkowita zawartość osmu – od 27 do 50 ppt. W siarczkach tych jest wysoki udział zwykłego osmu. Stosunki izotopowe: 187Re/188Os są bardzo wysokie, w zakresie od 2269 do 2942, a 187Os/188Os – od ok. 9,8 do ok. 12,4. Obliczony dla tych wartości wiek modelowy Re-Os krystalizacji siarczków miedzi mieści się w zakresie od 268 do 256 mln lat oraz dla jednej próbki żyłki chalkopirytowej – 217 ±2 mln lat. Biorąc pod uwagę wartości stosunków izotopowych 187Re/188Os, możliwe było wyliczenie czteropunktowej izochrony wieku modelowego Re-Os (wiek modelowy 1), który wyniósł 212 ±7 mln lat przy założeniu stosunku inicjalnego 187Os/188Os = 2,13 ±0,31 (MSWD = 1,3; n = 4). Uzyskany wiek modelowy 1 wskazuje na krystalizację bornitu i chalkopirytu, występujących w czarnych łupkach cechsztyńskich w postaci żyłek równoległych do laminacji, w późnym triasie (noryku).

EN

In the paper we present the results of Re-Os isotopic studies as well as the mineralogical and geochemical characteristic of bornite veinlets with chalcopyrite ± chalcocite margins and chalcopyrite veinlets that are parallel to sub-parallel to bedding in the Kupferschiefer from the underground workings of the Lubin and Polkowice mines in SW Poland. Kupferschiefer samples are of grade from 2.5 to 14.2% Cu and with silver admixtures from 40 to 900 ppm and organic matter contents ca. 6%. The ratios of Co/Ni = 0.1–0.7, V/Cr = 4–17 and Fe2O3/Corg = 0.6–1.9 are in the range of values typical for the Kupferschiefer. Besides, copper sulphides, which commonly contain silver admixtures (e.g., chalcocite – 0.44–5.03 wt.%, bornite – 0.33–0.77 wt.%, chalcopyrite 0.09–0.20 wt.%) are associated with minor galena, sphalerite, Ag-minerals and common pyrite framboids. In the isotopically analysed bornite and chalcopyrite samples Re concentrations ranging from 5.7 to 12 ppb, and total Os concentrations ranging from 27 to 52 ppt. Significant common Os is present in all of the analysed sulphides. The isotopic ratios of 187Re/188Os are very high (range: 2269–2942), and of 187Os/188Os from 9.8 to ca. 12.4. Re-Os model ages calculated for these isotopic ratios are in the range from 256 to 268 Ma and for one of the chalcopyrite veinlet was 217 ±2 Ma. Taking into the account the values of the isotopic ratios of 187Re/188Os, it was possible to construct the Re-Os isochrone age for A Model 1regression based on four different samples. They yields age of 212 ±7 Ma, with an initial 187Os/188Os ratio of 2.13 ±0.31 (MSWD = 1.3). Re-Os isochrone age indicates for bornite and chalcopyrite crystallization event of the Ag-bearing Cu sulphide mineralization within the Kupferschiefer in the Late Triassic (Norian), ca. 212 ±7 Ma.

4

Obszary i zasoby perspektywiczne wystąpień rud metali i surowców chemicznych w Polsce na mapach w skali 1 : 200 000 wraz z ich oceną surowcową oraz ograniczeniami środowiskowymi i zagospodarowania przestrzennego

Mikulski S. Z., Oszczepalski S., Czapowski G., Gąsiewicz A., Sadłowska K., Markowiak M., Sztromwasser E., Bukowski K., Giełżecka-Mądry D., Strzelska-Smakowska B., Paulo A., Michniewicz M., Radwanek-Bąk B., Chmielewski A., Mądry S., Kuć P., Sikorska-Maykowska M., Koźma J., Bliźniuk A., Piotrowska M., Kostrz-Sikora P.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 9

657--670

EN

As part of the tasks performed by the Polish Geological Survey (Polish Geological Institute - National Research Institute), 260 prospective maps (MOP) at a scale of 1 : 200,000 have been developed in the period of 2013-2015. These maps were designed for metal ores (Cu-Ag, Zn-Pb, Mo-W, Ni, Sn, Au, Pt, Pd and Zn oxide ore - galmans) and chemical raw materials (rock and potash salts, gypsum, anhydrite and native sulphur), in relation to the assessment of raw materials resources and environmental restrictions and land use planning. The total surface of prospective teritories projected onto the surface area is ~15.25 thousand km2 for metal ores and ca. 52.5 thousand km2 for chemical raw materials. The estimated resources of predicted ore deposits (prognostic and prospective) are approx. 42.2 million Mg of Cu and 75 thousands Mg of Ag (12 prospective areas), ca. 20 million Mg of Zn-Pb ores (in 4 prospective areas), 32 million Mg of Ni ores of weathering type (10 prospective areas), from 9.4 to 21.5 Mg of Au encountered by orogenic vein and metasomatic deposits (7 prospective areas), and ca. 22 million Mg of Sn ores. The estimated prognostic and prospective resources of chemical raw materials (at a depth of not more than 2000 m) are: ca. 4.059 trillion Mg of rock salt (68 prospective areas) and ca. 3638.1 million Mg of potash (12 prospective areas), as well as ca. 575.6 billion Mg of gypsum and anhydrite, and 202 million Mg of native sulphur (prognostic resources). In the assessment of environmental conflicts and land use planning, 125 information data sheets developed environmental conditions for prospective areas (with the exception of rock salts, which are discussed in the regional aspect). Development of the designated prospective areas may be important in the future to ensure the availability of raw material safety, not only for Poland, but also for the European Union, thus contributing positively to economic growth and prosperity of local communities.

5

Rare earth elements pilot studies of the baltic marine sands enriched in heavy minerals

Mikulski S. Z., Kramarska R., Zieliński G.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2016

|

T. 32, z. 4

5--27

EN

The carried out pilot work on the concentration of rare earth elements (REE) in the Baltic marine sands from the Odra and Słupsk Banks showed that in some places their accumulations are quite interesting in terms of the placer deposits and may be the subject of an interesting prospecting project. The results of ICP-MS and electron microprobe (CAMECA SX-100) investigation confirm the close relationship of REE concentration to heavy minerals content in the sediments of marine sands. It is indicated, in addition to monazite, as a primary mineral carrier of rare earth elements. The vast preponderance of light REE is noted in the samples of heavy mineral concentrates from the Odra and Słupsk Banks as well as in the beach sand sample from the Hel Peninsula. The highest concentrations are achieved mainly by cerium and almost two times less by lanthanum. The total REE in the most interesting considered samples range from c.a. 0.14% (trench on the beach) to 0.9% (heavy minerals concentrate from the Odra Bank). The high contents of REE are accompanied by a high concentration of Th (900–150 ppm). Neodymium (0.1–0.17% Nd), whose presence is associated with the presence of pyrochlore and Nb-rutile also appears in the heavy minerals concentrate samples. It is necessary to systematically identify heavy minerals resources in the Baltic sands. More detailed research should cover the prospective areas situated to the North-East from the documented placer fields of the Odra Bank, as well as tentatively identified areas of the Słupsk Bank and submarine paleo-slope of the Hel Peninsula.

PL

Przeprowadzono pilotażowe prace nad koncentracją REE w piaskach bałtyckich za pomocą metodyki ICP-MS oraz mikrosondy elektronicznej (CAMECA SX-100). Analizy chemiczne składu jakościowego i ilościowego pierwiastków ziem rzadkich w próbkach piasków z koncentratów minerałów ciężkich z Ławicy Odrzanej oraz z Ławicy Słupskiej jak również z wkopu na plaży na Półwyspie Helskim (16,6 km plaży wybrzeża) osiągają zawartości REE, które mogą być interesujące pod względem surowcowym. Wyniki oznaczeń potwierdzają zależność koncentracji REE od procentowej zawartości minerałów ciężkich w osadach piasków morskich. Wskazują ponadto na monacyt jako główny wśród minerałów nośnik REE. W zbadanych próbkach koncentratów minerałów ciężkich oraz w próbce z Półwyspu Helskiego jest zdecydowana przewaga LREE. Najwyższe koncentracje osiąga głównie cer, a prawie dwukrotnie niższe lantan. Suma REE w wyżej wymienionych najciekawszych pod względem zawartości REE próbkach mieści się w zakresie od około 0,14% (wkop na plaży) do około 0,9% (koncentrat z Ławicy Odrzanej). Wysokiej koncentracji REE towarzyszy wysoka zawartość Th (900–150 ppm). W próbkach koncentratu minerałów ciężkich pojawia się również neodym (0,1–0,17% Nd), którego obecność jest związana z pojawianiem się pirochloru oraz Nb-rutylu. Konieczne jest systematyczne rozpoznanie zasobów minerałów ciężkich w piaskach bałtyckich. Dokładniejszymi badaniami powinny być objęte obszary perspektywiczne położone na północny wschód od pól złożowych objętych dokumentacją zasobową „Ławica Odrzana”, wstępnie rozpoznane obszary na Ławicy Słupskiej oraz podwodny skłon (paleo-mierzeja) Półwyspu Helskiego.

6

The auriferous ore mineralisation and its zonal distribution around the Variscan Kłodzko–Złoty Stok granitoid pluton in the Sudetes (SW Poland) – an overview

Mikulski S. Z., Speczik S.

Geological Quarterly

|

2016

|

Vol. 60, No. 3

650--674

EN

Due to a low level of erosion the Variscan (Carboniferous–Mississippian) Kłodzko–Złoty Stok (KZS) granitoid pluton and its metamorphic rock cover are unique examples of the ore mineralisation distribution pattern around a pluton. The KZS pluton formed from I-type magmas. It is composed mostly of high-K, metaluminous, biotite- and hornblende-rich granitoids of various compositions ranging from granodiorite to monzonite. The ore mineralisation in the KZS shows specific zonation that reflects interaction between post-magmatic mineralising fluids and country rocks of different composition. In the KZS pluton and its surroundings the mineralisation reveals high-temperature Ti-W oxides and As-Fe sulphide-arsenides plus Fe-oxides which are replaced outwards by Cu-Fe-Pb-Zn sulphides and subsequently, in the marginal parts of the pluton, by the Pb-Sb-Fe sulphide mineralisation. The specific elements and the isotopic composition of sulphur in ore minerals indicate that the metal-bearing postmagmatic-metamorphic hydrothermal fluids, despite their strong affinities to the KZS hybrid magmatic fluids, show also an influence of variable composition of country rocks. Variable alteration processes: hornfelsitisation, skarnisation, dolomitisation, serpentinitisation, pyroxenisation, biotitisation, K-feldspatisation, silicification, berezitisation, carbonatisation, prehinitisation, chloritisation, epidotisation, sericitisation, albitisation and sulphidisation developed along contacts of various rock types within the country rocks. In more fractured zones, transported elements were preferentially trapped by calcareous (Ca-rich) metamorphic rocks. Moreover, along the direct contact between granitoids and calcareous rocks a high temperature auriferous skarns with magnetite-pyrrhotite or/and löllingite-arsenopyrite mineralisation were formed. There are positive correlations between organic matter and Fe2O3 and MgO contents in skarns, suggesting remobilization of organic matter by hydrothermal fluids released during serpentinisation. The organic matter and carbonate samples have very variable δ13C and δ18O values. Most probably these are the result of isotopic re-equilibration between minerals under high temperatures. On the intimate contact of granitoids with less permeable amphibolitic hornfelses a high temperature titanite-scheelite mineralisation of veinlet-impregnation type occurred, while thermal and metasomatic alteration of the enveloping more permeable sandstones developed away from direct contact with granites, causing the formation of pyrite-rich beresites. As a rule, different types of sulphide ore mineralisation contain refractory gold captured by arsenopyrite, löllingite and/or pyrite. Moreover, the formation of contact-metasomatic ore mineralisation was accompanied by ore precipitation in veins and stockworks at a wide temperature range from 480 to 150°C during early and late fracturing stages. The younger stages also revealed variable concentration of gold. All those observations strongly indicate that the whole KZS pluton and its aureole was fertile in gold.

7

Rare earth elements distribution in fine-grained deposits from the uppermost Triassic and Lower Jurassic of the Polish Basin : provenance and weathering of source area

Brański P., Mikulski S. Z.

Geological Quarterly

|

2016

|

Vol. 60, No. 2

441--450

EN

Nineteen samples of uppermost Triassic and Lower Jurassic claystones and mudstones, which were formed in the epicontinental Polish Basin, were analysed by inductively coupled plasma mass spectrometry (ICP-MS) for rare earth elements (REE) and other selected trace elements (Sc, Y, Th, Zr and U). The results indicate that the source of most of the claystones and mudstones studied were sedimentary rocks of the upper continental crust of old cratonic areas, where the protolith had a mainly felsic character. However, in the latest Triassic a characteristic layer formed, implying significant input from mafic volcanic protolith. It was also found that moderately intense chemical weathering usually favoured increased concentration of the rare earths. Extremely strong hydrolysis, related to episodes of very hot and humid climate (greenhouse events), caused conspicuous impoverishment in REE in residual clays. Weathering and recycling processes modified the composition of REE to some extent, but generally did not obliterate the original characteristics of the protolith. In some samples, enrichment in rare earth elements was observed, caused by admixtures of accessory minerals (being a main carrier of REE) and/or increased sorting during recycling.

8

Mapy obszarów perspektywicznych wystąpień rud metali w Polsce w skali 1 : 200 000 – rudy złota typu żyłowego i metasomatycznego towarzyszące mineralizacji siarczkowej na Dolnym i Górnym Śląsku oraz w Małopolsce (południowa Polska)

Mikulski S. Z.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 9

546--555

EN

Seven prospective areas have been delineated for gold deposits of vein and metasomatic types in the Sudetes (Kłodzko–Złoty Stok, Southern Kaczawa Mountains and Rudawy Janowickie prospective areas), on the Fore-Sudetic Block (Wądroże Wielkie) and in the contact zone of the Małopolska Block with the Upper Silesia Block (Dolina Będkowska, Pilica and Mysłów prospective areas). In total they are covering ca. 285.5 km2, (ca.252 km2 in the Sudetes and ca. 22 km2 on the Fore-Sudetic Block). The prospective areas were recognized on the basis of current regulations, which defined marginal parameters of specific deposit and delineated its borders together with application of adequate quantitative Au deposit models supported by ore parameters from the old mining records. Total predicted/estimated gold resources (prognostic + prospective resources),which are depending on the applied parameters, are from ca. 9.4 Mg (for n = 16 ore bodies) to 21.5 Mg (for n = 64 o.b.). The auriferous ores of the vein and metasomatic types (blind bodies) are associated with the metamorphosed volcanic-sedimentary Paleozoic formation in Lower Silesia and with contact-metasomatic zones around Variscan granitoid intrusions in southern Poland. The greatest estimated Au resources were recognized in the following areas: K³odzko–Z³oty Stok – ca. 6.3 Mg Au (for n = 7 o.b. – skarns, veins and beresites), Southern Kaczawa Mountains – ca. 4.8 Mg Au (for n = 15 o.b.) and Rudawy Janowickie – ca. 4.5 Mg Au (for n = 20 o.b. of vein and/or skarn types). In the contact zone of the Małopolska Block with the Upper Silesia Block the prospective areas are associated with the marginal zones (epithermal Au veins) around the granitoid/porphyry-related mineralization of the Mo-Cu-W type. The limited ore prospecting causes difficulties in estimation of Au resources in that area. The available data has allowed for a rough estimation of Au resources from ca. 1 to 3.5 Mg (for n = 5–21 o.b.). In most of the recognized Au prospective areas, auriferous mineralization is in paragenetic association with refractory gold sulfides and only sporadically appears as native gold or electrum mineralization (mainly in quartz veins). A new stage of gold prospection is highly recommended especially within the abandoned gold mining areas in the Sudetes. An application of modern geophysics (VLF and IP) followed by shallow drillings should bring new discoveries of gold deposits. In the report, environmental and spatial conflicts have also been pointed out within the specific gold prospective areas in relation to the presence of National Parks, NATURE 2000 areas, underground water reservoirs, etc.

9

Mapy obszarów perspektywicznych wystąpień rud metali w Polsce w skali 1 : 200 000 – rudy niklu typu wietrzeniowego (saprolitowego) na bloku przedsudeckim (SW Polska)

Mikulski S. Z., Sadłowska K.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 9

556--560

EN

Ten prospective areas have been delineated for nickel ores of weathered type (saprolitic Ni ores) in Poland. The Ni ores are hosted by serpentinite wastes developed on the Szklary, Braszowice–BrzeŸnica and Gogo³ów–Jordanów massifs in the Fore-Sudetic Block of Lower Silesia. In total the prospective areas cover ca. 43 km2. The prospective areas were recognized on the basis of current regulations which defined marginal parameters of a specific deposit and delineated its borders. Total prognostic and prospective Ni ore resources were calculated for ca. 32.5 million Mg (ca. 120 thousand Mg Ni metal). Among them five prospective areas with prognostic resources (ca. 22 million Mg of Ni ores, ca. 89.1 thousand Mg of Ni metal) and five with prospective resources (ca. 10.5 million Mg of Ni ores, ca. 32.1 thousand Mg of Ni metal) were recognized. Modern Ni prospecting and verification of current documented resources in the Szklary Ni deposits according to new criteria should increase Ni weathered-type ore resources in Poland. Besides, the development of proper hydrometallurgical processing of low-grade Ni-saprolitic- type ores is highly required.

10

Mapy obszarów perspektywicznych wystąpień rud metali i surowców chemicznych w Polsce w skali 1 : 200 000 wraz z ich oceną surowcową oraz ograniczeniami środowiskowymi i zagospodarowania przestrzennego

Mikulski S. Z.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 9

531--533

11

Pilotażowe badania pierwiastków ziem rzadkich w strefie kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim

Mikulski S. Z., Markowiak M., Sadłowska K., Chmielewski A., Zieliński G.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 465

77--98

PL

W artykule przedstawiono wyniki pilotażowych badań prospekcyjnych przeprowadzonych za pomocą przenośnego spektrometru XRF Delta 50 Premium firmy Olympus na rdzeniach wiertniczych ze strefy kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim. Wykonano kilkaset pomiarów koncentracji La, Ce i innych pierwiastków śladowych w wytypowanych archiwalnych otworach ze stref perspektywicznych dla wystąpień mineralizacji Mo–Cu–W. Maksymalne pomierzone spektrometrem terenowym zawartości dla La i Ce stwierdzono w otworze Ko-4 (interwał głęb. 450–550 m), wyniosły one odpowiednio ok. 400 i ok. 600 ppm. W innych otworach wiertniczych (Pz-36, RK-2 i Cianowice-2) w interwałach głębokości (ok. 400–1300 m) pomierzone maksymalne zawartości dla La i Ce były ok. dwukrotnie niższe niż w otworze Ko-4. W przeprowadzonych pracach analitycznych stwierdzono lokalnie współzależność w występowaniu LREE z Ba, Sr, Y, czy Th. Najciekawsze pod tym względem próbki zbadano metodą ICP-MS oraz przy użyciu mikrosondy elektronowej CAMECA SX-100. Suma REE (ICP-MS) dla czterech najbardziej wzbogaconych w te pierwiastki próbek wyniosła od ok. 0,02 do ok. 0,1%. Sumy REE dla zbadanych próbek znormalizowane do zawartości w górnej skorupie kontynentalnej są niskie (zakres 1–10). Najwyższe koncentracje REE w próbkach brekcji hydrotermalnej z otworu Ko-4 (głęb. ok. 500 m) osiągają dla Ce (305,1 ppm), Nd (266,9 ppm), La (258 ppm) oraz Sm (31,3 ppm). Pozostałe REE mają niskie koncentracje. Jest to wyraźnie widoczne na znormalizowanych wykresach logarytmicznych koncentracji REE w stosunku do zawartości w chondrycie oraz w stosunku do ich zawartości w górnej skorupie kontynentalnej. Charakterystyczny jest brak ujemnej anomalii Eu na przedstawionych w artykule wykresach. W badaniach w mikroobszarze, poza niezidentyfikowanymi minerałami z grupy bezwodnych fosforanów wzbogaconych w REE (głównie Ce, La, Nd) oraz monacyt, zidentyfikowano najprawdopodobniej calcioancylit-(Ce), synchisyt-(Ce) oraz bastnäsyt i cyrkon. Forma oraz skład przejawów mineralizacji REE wskazują wyraźnie na hydrotermalny charakter. REE uległy w procesie hydrotermalnym redepozycji i koncentracji w strefach brekcji i spękań tektonicznych oraz w skałach zmienionych metasomatycznie. Przedstawione w artykule koncentracje REE mają jedynie charakter wskaźnikowy i są znacznie niższe niż najciekawsze, występujące w innych jednostkach geologicznych w Polsce, analizowane w ramach wykonanego projektu badawczego i opisane w osobnych artykułach.

EN

The paper presents the results of a pilot prospecting study on archived drill cores from boreholes in the contact zone of the Małopolska Block with the Upper Silesia Block, with a use of a Portable XRF spectrometer Delta 50 Premium (Olympus). A few hundred measurements of concentrations of La, Ce and other trace elements were made in selected boreholes from the prospective zones for the occurrence of Mo–Cu–W ore mineralization. The maximum content for La (400 ppm) and Ce (600 ppm) measured by the Portable spectrometer has been found in the Ko-4 borehole (depth interval 450–550 m). In the depth interval of ca. 400–1300 in the other boreholes (Pz-36, RK-2 and Cianowice-2), the maximum La and Ce contents were approximately twice lower than in the Ko-4. The study also shows an interdependence of the occurrence of LREE with Sr, Y or Th. The most interesting samples were additionally analyzed by ICP-MS and electron microprobe (CAMECA SX-100). The sum of REE (ICP-MS) in four samples that reveal the highest contents of these elements varied from ca. 0.02 to 0.1%. Total REE contents for samples normalized to the upper continental crust are low (1–10). The highest REE concentrations in samples of hydrothermal breccia were found in the Ko-4 borehole (depth ca. 500 m). They reach for the Ce (305.1 ppm), Nd (266.9 ppm), La (258 ppm) and Sm (31.3 ppm). Other REE occur at low concentrations. This is clearly visible on the standard logarithmic charts of REE concentration in relation to their content in chondrite and in the upper part of the continental crust. Characteristic is the lack of negative Eu anomaly on both charts. In the microprobe study, calcioancylite-(Ce), synchysite-(Ce) as well as bastnäsite and zircon were also detected in addition to the unidentified minerals from the anhydrous phosphate group enriched with REE (mainly Ce, La, and Nd) and monazite. The form and composition of the REE mineralization indicate clearly that it is of hydrothermal nature. During hydrothermal processes, REE underwent redeposition and concentrated within breccia and tectonic zones in the metasomatic changed rocks. The data on REE concentrations, presented in this paper, are only of indicative significance. The REE contents are much lower than the most interesting results obtained within the framework of research projects carried out in other geological units in Poland and published in separate papers.

12

Nowe dane o mineralizacji tellurowo-bizmutowej z rejonu Myszkowa i Mysłowa, strefa kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim

Mikulski S.Z., Markowiak M., Zieliński G., Giro L.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 465

99--122

PL

W wyniku przeprowadzonych prac na mikroskopie polaryzacyjnym, skaningowym mikroskopie elektronowym (SEM) oraz mikrosondzie elektronowej (EPMA) CAMECA-SX-100 rozpoznano szereg minerałów Te i Bi i występujących z nimi siarkosoli Bi, Ag, Pb, Cu i Ni w próbkach utworów prekambryjsko-paleozoicznych pobranych ze strefy granicznej pomiędzy blokiem małopolskim i górnośląskim. Minerały Te i Bi stwierdzono w trzech archiwalnych otworach z dwóch obszarów perspektywicznych: Myszków (wiercenia: Pz-40 i 82-Ż) oraz Mysłów (wiercenie 25-WB). Wśród rozpoznanych rzadkich minerałów dominują minerały Te-Bi-(Se + S) reprezentowane przez minerały z grupy tetradymitu (tetradymit, kawazulit i sulfotsumoit), tellurki Bi z szeregu hedleyit–tellurobismutyt (pilsenit, tsumoit i rucklidgeit) oraz siarczki bizmutu (bismutynit, newskit i paraguanajuatyt). W otworze Pz-40 stwierdzono również hessyt, empressyt i matildyt. Ponadto stwierdzono wystąpienia siarkosoli Bi, Te, Pb, Se, Cu, (np. paděrait, heyrovskýit, gustavit, aleksyt, pavonit i in.). Mineralizacja tellurowa w paragenezie z mineralizacją bizmutową wraz z różnymi siarkosolami (Ag-Bi-Te-Pb-Cu-Au-Se-S) występuje w asocjacji z siarczkami metali podstawowych (galena, chalkopiryt, piryt i sfaleryt) w strefach brzeżnych wokół waryscyjskiej mineralizacji porfirowej typu Mo-Cu(-W) związanej z intruzjami granitoidowymi i ich dajkami o teksturze porfirowej.

EN

A number of tellurium and bismuth minerals and Bi, Ag, Pb, Cu and Ni sulphosalts have been identified as a result of work carried out on the polarizing microscope, scanning electron microscope (SEM) and electron microprobe (EPMA) CAMECA SX-100. They are hosted by Ediacaran-Paleozoic rocks from the contact zone of the Małopolska Block with the Upper Silesia Block. These minerals havebeen found in three boreholes drilled in two prospective areas of Myszków (Pz-40 and 82-Ż boreholes) and Mysłów (25-WB borehole). The rare minerals are dominated by those with the Te-Bi-(Se + S) system. They are represented by minerals of the tetradymite Group (tetradimite, kawazulite and sulphotsumoite), Bi tellurides from the hedleyite-tellurobismuthite group (pilsenite, tsumoite and rucklidgeite) and bismuth sulphides (bismuthinite, nevskite and paraguanajuatite). In the Pz-40 borehole, Ag tellurides (hessite and empressite) and Ag, Bi sulphosalts (matildite) were also found. In addition, there are sulphosalts of Bi, Ag, Au, Pb, Se and Cu of variable compositions (e.g. paděraite,heyrovskýite, gustavite, aleksite, pavonite and others). The tellurium and bismuth mineralization occur together with the sulphosalts in close association with basic metal sulphides (galena, chalcopyrite, pyrite and sphalerite). They form a veinlet-impregnation mineralization type in the marginal zones around Variscan Mo-Cu(-W) porphyry mineralization related to the granitoid intrusions and theirdykes with porphyritic textures.

13

Badania izotopów siarki w minerałach siarczkowych ze złóż rud polimetalicznych w Sudetach za pomocą mikrosondy jonowej SHRIMP IIe/MC

Mikulski S. Z., Krzemińska E., Czupyt Z., Williams I. S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 464

61--77

PL

W artykule opisano wyniki analiz izotopowych siarki siarczkowej przeprowadzonych po raz pierwszy w PIG-PIB za pomocą nowoczesnej mikrosondy jonowej SHRIMP IIe/MC. Rezultaty wskazują na dużą precyzję i szybkość analiz metodą SIMS oraz na wysoką powtarzalność wyników. W porównaniu z analizą stosunków izotopowych siarki konwencjonalną metodą spektrometrii gazowej IRMS stwierdzono zdecydowaną przewagę na korzyść techniki SIMS. W metodzie tej możliwa jest obserwacja analizowanej powierzchni w skali mikronów i precyzyjne wybranie miejsca analizy (ok. 20 μm), w tym uniknięcie inkluzji lub stref spękań w badanych kryształach siarczków. W przypadku analiz izotopowych siarki metodą konwencjonalną IRMS efekt homogenizacji próbek znacznie wpływa na końcowy wynik. Technika mikrosondy jonowej SIMS, dzięki wysokiej rozdzielczości przestrzennej, dostarcza bardziej szczegółowych wyników. Skład izotopowy siarki wyznaczony w wyniku badań próbek pirytów z rejonu zarzuconego złoża Au–Cu–As w Radzimowicach w nieznacznym stopniu odbiega od δ[sup]34[/sup]S = 0‰ (średnia ważona δ34S dla próbki 10B = +0,84 ±0,24‰ , n = 60, dla próbki M20 = +0,37 ±0,13‰, n = 35, a dla próbki M21 = –0,03 ±0,32‰, n = 26), co wskazuje na źródło siarki związane z magmą odpowiadającą stopom płaszczowym lub dolnoskorupowym. Z kolei w przypadku pirytu z wyrobiska w rejonie Leszczyńca uzyskano ujemne wartości δ34S poniżej –1‰ (zakres od –3,24 ±0,08‰ do –1,19 ±0,09‰), co świadczy o udziale procesu kontaminacji i o niewielkim wpływie osadowego protolitu podczas generacji stopu.

EN

Results of sulphur isotope analyses in sulphides by use of modern ion microprobe equipment – SHRIMP IIe/MC – are described in the paper. Measurements with an application of the SIMS method indicate high precision, fast procedure as well as high repeatability of results. Considering the sulphur isotopic ratio measured by the IRMS (the conventional method of gas spectrometry), advantage of the SIMS method is clearly visible. It allows for observation of the analysed surface at the micron-scale and for very precise selection of the area of analysis (about 20 μm in diameter), including the avoiding of other mineral microinclusions or microfractures in sulphide crystals, which are common features. In the case of the IRMS sulphur isotope analyses sample homogenization strongly influenced obtained results. The SIMS ion microprobe technique provides high spatial resolution which enables more reliable results. In the case of pyrites analysed from the abandoned Au–Cu–As Radzimowice deposit results of isotopic sulphur are close to δ34S = 0‰ (weighted average of δ34S for sample 10B is +0.84 ±0.24‰, n = 60, for sample M20 +0.37 ±0.13‰, n = 35, and for sample M21 –0.03 ±0.32‰, n = 26), which indicates the source of sulphur from processes related to magmas probably of mantle or lower crust origins. On the other hand pyrites from the old mining prospect in Leszczyniec have negative δ[sup]34[/sup]S values below –1‰ (ranging from –3.24 ±0.08‰ to –1.19 ±0.09‰), which suggest a contaminationprocess and possible minor input of sedimentary protolith during the magma generation.

14

Występowanie telluru i bizmutu w złotonośnych siarczkowych rudach polimetalicznych w Sudetach (SW Polska)

Mikulski S. Z.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2014

|

T. 30, z. 2

15--34

PL

W artykule szczegółowo scharakteryzowano pod względem mineralogicznym i geochemicznym występowanie telluru i bizmutu w złotonośnych siarczkowych rudach polimetalicznych z zarzuconych złóż (Złoty Stok, Czarnów, Radzimowice i Radomice) oraz punktu mineralizacji (Bardo Śląskie) w Sudetach. Tellur jest zaliczany do pierwiastków krytycznych, a jego rola stale wzrasta. Na rynkach światowych popyt na tellur znacznie przewyższa jego podaż ze względu na coraz większe wykorzystanie np. w produkcji paneli słonecznych czy nośników informacji. Maksymalne koncentracje telluru około 150 ppm stwierdzono w rudach arsenopirytowo-chalkopirytowych w Radzimowicach, a najwyższe koncentracje bizmutu (ok. 0,5%) w rudach siarczkowych w Czarnowie. W pozostałych obszarach koncentracje Te są na poziomie od kilku do kilkudziesięciu ppm, a w przypadku Bi od kilkudziesięciu do kilkuset ppm. Zawartości te znacznie przewyższają klarki tych metali w skorupie ziemskiej. Wśród zidentyfikowanych minerałów telluru w Radzimowicach i Czarnowie dominują tellurki Ag (hessyt) oraz w Bardzie Śląskim tellurki Bi (hedleyit i tellurobismutyt). Tellurki występują głównie w postaci mikro-wrostków w minerałach siarczkowych w paragenezie z minerałami Au, Ag i Bi. Minerały bizmutu rozpoznano we wszystkich zbadanych miejscach i reprezentowane są głównie przez bizmut rodzimy i wtórny minerał bizmutu – bismutynit. Tellur i bizmut wykazują przeważnie silną korelacje (cc>0,6) z Au, Ag i Pb. Krystalizacja głównych minerałów Bi i Te nastąpiła w zakresie temperatur średnich (300 to 200°C ) w dwóch etapach. Pierwszy związany głównie z krystalizacją tellurków Bi w strefach kontaktowo-metasomatycznych wokół waryscyjskich intruzji granitoidowych (Czarnów i Bardo Śląskie) i drugi – związany z krystalizacją tellurków Ag w procesach epitermalnych wokół intruzji porfirowych (Radzimowice). Bi i Te odgrywały donośną rolę w procesie wytrącania złota z roztworów hydrotermalnych. Pierwiastki te mają znaczenie metalogeniczne i wskaźnikowe przy poszukiwaniach złota.

EN

This paper provides a detailed description of the geochemical and mineralogical characteristics of the occurrence of tellurium and bismuth in gold-bearing, polymetallic sulfide deposits and their prospects in the Sudetes Mountains (specifically in Złotym Stok, Czarnów, Radzimowice, Radomice, and Bardo Śląskie). Tellurium is classified as a critical element, and its role in modern industry is gradually increasing due to high demand for use in solar batteries and memory discs. Within the study area, the highest Te concentration (approx. 150 ppm) was determined in auriferous arsenic-chalcopyrite ores in Radzimowice, and the highest bismuth concentration (0.5%) in sulfide ores in the Czarnów deposit. In other studied areas, Te content ranges from a few up to dozens of ppm, and Bi from dozens up to hundreds of ppm. These concentrations are much higher than their Clarks in the earth’s crust. Among Teminerals in the Radzimowice and Czarnów deposit, Ag-tellurides (hessite) dominated, while Bi-tellurides (hedleyite and tellurobismuthite) prevailed in Bardo Śląskie. Tellurides occur mainly as micro-inserts in sulfides in paragenetic association with Au, Ag, and Bi minerals. Bi minerals were recognized in all of the studied deposits, represented mainly by native bismuth and a secondary Bi-mineral – bismuthinite. Tellurium and bismuth usually have a strong positive correlation (cc > 0.6) with Au, Ag, and Pb. Crystallization of tellurides occurred in at least two separate events of ore crystallization at temperatures ranging from 200 to 300°C. The first event dominated by Bi-tellurides was connected with metasomatic processes in the contact zones of Variscan granites (Czarnów and Bardo Śląskie), and the second event with Ag-tellurides was connected with epithermal low sulfidation processes related to Variscan porphyries (Radzimowice). Bi and Te played a significant role as scavengers of gold from hydrothermal fluids. These elements also have important metallogenic and prospecting significance.

15

Zircon U-Pb ages of granitoid apophyses in the western part of the Kłodzko–Złoty Stok Granite Pluton (SW Poland)

Mikulski S.Z., Williams I. S.

Geological Quarterly

|

2014

|

Vol. 58, No. 2

251--262

EN

Granitoids from the Graniec–Bardo and Myszak apophyses of the Kłodzko–Złoty Stok (KZS) Granite Pluton that intrude the Upper Paleozoic flysch of the Bardo Unit have zircon U-Pb ages, measured by SHRIMP, of 341.6 ± 2.8 Ma and 341.4 ± 2.2 Ma, respectively. These results augment our previous dating that recorded a short period of Middle Mississippian (Visean) hypabyssal magmatism that produced a variety of KZS igneous rocks of different compositions between ca. 341 and 331 Ma. The Graniec–Bardo and Myszak apophyses belong to the earliest stage of the pluton emplacement. Geochemical and petrographic studies of the dated samples indicate that they are biotite- and hornblende-rich tonalite and syenogabbro of diverse composition and typical of rocks originating from hybrid magmas formed in the geotectonic transition from an early stage collisional granitoid emplacement to its fast orogenic uplift. The polymetallic auriferous ore mineralisation of contact metasomatic type found in intimate contact with the Graniec–Bardo apophysis near Bardo Śląskie may also be of Visean age.

16

Silnie krzemionkowy zażelaziony metasomatyt (birbiryt) ze strefy zwietrzenia masywu serpentynitowego w złożu niklu w Szklarach na Dolnym Śląsku

Mikulski S.Z.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2014

|

nr 458

61--71

PL

W artykule opisano silnie krzemionkowy zażelaziony metasomatyt – birbiryt, występujący w dwóch otworach wiertniczych (Bobolice B2 i B5) zlokalizowanych w południowej części saprolitowego złoża niklu Szklary–Wzgórze Siodłowe w rejonie Bobolic na Dolnym Śląsku. Birbiryt występuje w formie 5–6-metrowej miąższości horyzontu (?soczewki) o rozciągłości co najmniej 300 ×100 m. Jest to skała twarda, charakteryzująca się jasnordzawą barwą, dużą porowatością i niskim ciężarem właściwym. W jej składzie dominuje zdecydowanie bezpostaciowa krzemionka, drobnoziarnisty rekrystalizacyjny kwarc (ok. 90 % wag. SiO2) oraz uwodnione tlenki i wodorotlenki Fe, głównie w postaci getytu (ok. 4–9 % wag. Fe2O3). Typowe dla birbirytu są również niskie koncentracje MgO (<1 % wag.) oraz śladowe ilości niklu, kobaltu i chromu. Zwietrzelina saprolitowa utworzyła się w paleogenie, w warunkach klimatu wilgotnego i ciepłego, w wyniku długotrwałych zmian egzogenicznych zserpentynizowanych i spękanych górnodewońskich perydotytów. Birbiryt jest wynikiem migracji pierwiastków (ze zwietrzeliny saprolitowej) spowodowanej wahaniami poziomu zwierciadła wód gruntowych wskutek zmian morfologii terenu wywołanych najmłodszą aktywnością tektoniczną. W birbirycie doszło do wyługowania z saprolitu Mg, Ni, Co, Cr oraz silnego wzbogacenia i rekrystalizacji Si i Fe.

EN

The paper describes strongly siliceous ferruginous metasomatite – birbirite found in two boreholes (Bobolice B2 and B5) located in the southern part of the Szklary–Wzgórze Siodłowe nickel saprolitic deposit in Lower Silesia. Birbirite forms a 5–6 m thick horizon (?lense), ca. 0.03 km2 in area (its horizontal extent is at least 300×100 m). The birbirite is a hard rock with a very characteristic light-rusty colour, strongly porous and of very low specific gravity. Amorphous silica, fine-grained recrystallized quartz (ca. 90 wt % SiO2), hydrated oxides and iron hydroxides (mainly goethite – ca. 4–9 wt % Fe2O3) definitely dominate in the birbirite composition. The birbirite is also characterised by a low MgO content (<1 wt %) and traces of nickel, cobalt and chromium. Birbirite formed as a result of strong leaching out and enrichments of saprolitic wastes (loss of MgO, Ni, Cr and Co and enrichment in amorphous silica and goethite). Saprolitic waste formed previously in the Palaeogene during exogenic changes of serpentinitized and fractured Upper Devonian peridotites in a humid and wet climate, and subsequently changed by local water table fluctuations resulting from a morphological uplift caused by the youngest tectonic activities.

17

Zircon U-Pb dating of igneous rocks in the Radzimowice and Wielisław Złotoryjski auriferous polymetallic deposits, Sudetes, SW Poland

Mikulski S. Z., Williams I. S.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2014

|

Vol. 84, No. 3

213--233

EN

A rhyolite porphyry in the Radzimowice deposit at Bukowinka Hill has a SHRIMP zircon U-Pb age of 314.9 ± 3.1 Ma. This is consistent with previous zircon dating of a monzogranite and a rhyodacite (ca. 315 Ma) in the Żeleźniak sub-volcanic intrusion (ZI), considered to be the igneous rocks, representing the oldest magmatic pulses in the region. First-stage mesothermal auriferous sulphide mineralization in the deposit was connected to hydrothermal processes, associated with the rhyodacite intrusions. This was followed by tectonic activity and younger alkaline magmatism in a post-collisional geotectonic setting. The first-stage Au-bearing sulphide mineralization was cataclased and overprinted by younger epithermal base-metal sulphides with microscopic Au, associated with Bi-Te-Ag minerals. The younger magmatic pulses are represented by porphyritic andesites and lamprophyric dykes, which cut the ZI. Zircon from these dykes yielded ages of 312.8 ± 2.8 Ma for an andesite porphyry and 312.4 ± 4 Ma for a lamprophyre. All these magmatic pulses, evidenced in the Radzimowice deposit, are considered to be the oldest post-orogenic sub-volcanic magmatism cutting the basement of the intramontane basins in the Sudetes, on the NE margin of the Bohemian Massif. A rhyolite porphyry in the famous 'Organy' exposure at Wielisław Złotoryjski (WZ) on the SE margin of the North-Sudetic Basin is younger, 297.5 ± 2.8 Ma. Vein-type auriferous ore mineralization, hosted by Early Palaeozoic graphitic schists in intimate contact with rhyolite porphyry in WZ, is also correlated with this magmatism. The auriferous ore mineralization at Radzimowice and Wielisław Złotoryjski formed at different times, during different magmatic pulses and successive hydrothermal stages, despite several similarities in geologic setting and country- and host-rock compositions. There was a transition from a post-collisional to a within-plate setting over about 20 Ma in Late Carboniferous-Early Permian times, with the older Żeleźniak and Bukowinka sub-volcanic intrusions in the uplifted part of the Kaczawa Metamorphic Complex (ZI) and the younger Wielisław Złotoryjski sub-volcanic intrusion in the metamorphic basement of an intramontane basin.

18

Wspomnienie o Jerzym Kanasiewiczu w 20. rocznicę śmierci

Graniczny M., Miecznik J. B., Mikulski S.Z., Urban H.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 3

178--181

EN

Jerzy Kanasiewicz was born on May 9, 1934, in Lwów. In the years 1953-1958 he studied geology at the Mining Institute in Jekaterinburg (Russia - Ural Mts.). In 1958, he began to work in the Geological Insti¬tute in Warszawa, in the Department of Rare and Radio¬active Elements. In 1967, he defended his doctoral thesis titled: "Occurences of rhenium and selenium and some other accompanying elements in the Lower Zechstein cupri¬ferous series of the Fore-Sudetic Monocline". He took part in several scientific expeditions in Asia and Africa, as an expert. In Vietnam (1971), Jerzy Kanasiewicz evaluated industrial potential of the Nam Nam Xe rare earth deposits in the Lao Cai province. He also visited North Korea in 1975. In the years 1979-1981, he worked in India as an expert of the United Nations. He conducted exploration for gold, tin, lithium, niobium and tantalum pegmatite ores, together with Indian geologists. The investigations took place in the state of Madhya Pradesh. He also visited Malaysia at that time, where he had opportunity to acquaint with methods of identifications and documentation ofclastic tin ores of the global importance. In 1982, Jerzy Kanasiewicz visited Libya where was involved in exploration and evaluation of the uranium resources. In mid-1980s, he created an ambitious and innovative program of geochemical-mineralogical researches in the Sudetes and Fore-Sudetic Block. He died untimely in Warszawa on August 24, 1992.

19

The prospective and hypothetical areas of zinc and/or lead ores in different types of deposits beyond the Upper Silesia Zn-Pb Ore District in Poland

Mikulski S. Z., Strzelska-Smakowska B.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2013

|

T. 29, z. 3

5--20

PL

Największe szanse na udokumentowanie zasobów perspektywicznych złóż rud Zn-Pb w Polsce występują w obszarze o powierzchni około 2000 km2 usytuowanym na północ od udokumentowanych złóż siarczkowych Zn-Pb regionu zawierciańskiego. Wydzielone zostały tam cztery rejony perspektywiczne dla wystąpień złóż rud siarczkowych Zn-Pb typu Mississippi Valery Type (MVT) w utworach węglanowych triasu (wapień muszlowy) i dewonu. Za najbardziej obiecujący uznano obszar na NW od Myszkowa oraz obszar na SE od Koziegłowów. Jednak ze względu na słabe rozpoznanie wiertnicze zasoby rud Zn-Pb są trudne do oszacowania. Celowe jest przeprowadzenie dalszych prac geofizycznych (np. metodą IP), które w przypadku pozytywnych wyników należałoby rozpoznać wierceniami. W cechsztyńskiej formacji miedzionośnej na monoklinie przedsudeckiej (wokół obszaru złożowego Lubin-Sieroszowice), na peryklinie Żar (na SW od Zielonej Góry) i w niecce północnosudeckiej (wokół złóż Konrad i Lena-Nowy Kościół oraz na N od Zgorzelca) znanych jest kilka obszarów występowania bogatej mineralizacji Pb-Zn. Jednak ze względu na dużą głębokość zalegania mineralizacji, okruszcowanie to może stanowić jedynie kopalinę towarzyszącą wydobywaną przy okazji eksploatacji rud Cu-Ag. Jednak pomimo znacznych zasobów cynk jak dotychczas nie jest odzyskiwany w procesach przeróbczych jak i metalurgicznych przez KGHM Polska Miedź S.A. Liczne drobne wystąpienia mineralizacji Zn-Pb i Pb w Sudetach, G. Świętokrzyskich oraz w strefie kontaktu bloku małopolskiego z górnośląskim nie mają znaczenia ekonomicznego jednak stanowią ważne przesłanki dla dalszych poszukiwań, które mogą doprowadzić do odkrycia złóż siarczkowych Zn i/lub Pb, różnorodnych pod względem genetycznym (stratoidalne, hydrotermalne żyłowe i/lub brekcje, kontaktowo-metasomatyczne, SEDEX) jak i zasobowym.

EN

The best chance to document new Zn-Pb ore deposit resources in Poland appear in the area of about 2,000 km2 located to the north of the documented Zn-Pb deposits of the Zawiercie region in the Upper Silesia Ore District. Four prospective regions were isolated for the occurrence of Zn-Pb sulfide deposits of the Mississippi Valley Type (MVT) hosted by carbonaceous sediments of Middle Triassic (Muschelkalk) and Devonian. Of these, the most promising seem to be areas NW of Myszków and SE of Koziegłowy. However, due to poor drilling recognition the Zn-Pb ore resources are difficult to quantify. It would be appropriate to carry out further geophysical work (e.g. IP method) and, in the case of positive results, the anomalous areas should be the subject of drilling prospecting. The Zechstein copper formation on the Fore-Sudetic Monocline around the Lubin-Sieroszowice deposits, the Żary Pericline, the North-Sudetic Basin (around the deposits Konrad and Lena-Nowy Kościół), and localities north of Zgorzelec display a few areas of rich Pb-Zn mineralization. However, due to the great depth of Pb-Zn ores deposition, they may only be considered as accompanying raw materials exploited on occasion during Cu-Ag ore extraction. Despite the considerable resources of zinc, so far this metal has not been recovered during tailings and metallurgical processing by KGHM Poland Copper S.A. The numerous minor occurrences of Zn-Pb and Pb sulfides in the Sudetes, Holy Cross Mountains, and contact zone of the Małopolska and Upper Silesian blocks do not have economic importance, though they constitute important grounds for further exploration which may lead to the discovery of Zn and/or Pb sulfides deposits, variable either for genetic type (stratoidal, hydrothermal veins and/or breccia, contact-metasomatic and SEDEX) or raw mineral resources.

20

The perspective and prognostic areas of zinc and lead ores in the Upper Silesia Zn-Pb Ore District

Mikulski S. Z., Strzelska-Smakowska B., Retman W.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2013

|

T. 29, z. 2

173--191

PL

Największego przyrostu zasobów rud cynku i ołowiu w Polsce możemy spodziewać się w obszarze śląsko-krakowskim, gdzie w utworach węglanowych, głównie triasu środkowego oraz dewonu, występuje mineralizacja siarczkowa Zn-Pb typu Mississippi Valley Type. W regionie olkuskim szacunkowe zasoby prognostyczne wynoszą około 50 mln t rud Zn-Pb, a w regionie zawierciańskim około 15 milionów t rud Zn-Pb. W sumie zasoby prognostyczne siarczkowych rud Zn-Pb stanowią obecnie 76–84,3% zasobów bilansowych rud Zn-Pb w udokumentowanych złożach. Zasoby rud siarczkowych Zn-Pb zostały zweryfikowane według kryteriów bilansowości z 2007 r. i oszacowane metodą autokorelacji wokół otworów z mineralizacją bilansową. W strefach wystąpień udokumentowanych złóż można liczyć na znaczny przyrost zasobów rud, ponieważ dotychczasowe rozpoznanie niejednokrotnie było oparte na zbyt rzadkiej siatce wierceń. Celowe jest przeprowadzenie szczegółowych prac geofizycznych (np. metodą IP). W przypadku pozytywnych wyników należałoby dokonać rozpoznania płytkimi wierceniami. Zasoby tlenowych rud Zn (galmanów) wynoszą w złożach około 51,19 mln t, a w zwałach kopalnianych około 9,64 mln t i są o około 30% mniejsze od zasobów udokumentowanych rud siarczkowych w tym regionie. Galmany występujące na obszarze śląsko-krakowskim z powodu niskiej jakości, zaostrzenia przepisów środowiskowych oraz konfliktowej lokalizacji w odniesieniu do gospodarki przestrzennej nie są obecnie przedmiotem eksploatacji. Zasoby rud galmanowych wymagają weryfikacji zgodnie z nowymi kryteriami bilansowości.

EN

The largest perspective of zinc and lead ore resource are located in the area of Upper Silesia District, where in the Middle Triassic and Devonian carbonate rocks occurs Zn-Pb sulfide ore mineralization of the Mississippi Valley Type (MVT). Prognostic amounts of Zn-Pb ores resources estimated in the Olkusz region are close to 50 million tons, and in the Zawiercie region 15 million tons. Actually, a total of prognostic resources of sulfide Zn-Pb ores represent 76–84.3% of all economic documented deposits. Zn-Pb sulfide ores resources have been verified according to the criteria from 2007 and their quantity evaluation based on autocorrelation around the boreholes locating economic mineralisation. In the zones of documented deposits a significant increase of resources is expected, because the actual data are based on too rare drilling grid. It is appropriate to carry out further geophysical works (e.g. IP – Inductive Polarization method) and, anomalous areas should be explored by drilling. Oxidized Zn ore resources (galman) in the deposits are 51.19 million t and in mining wastes 9.64 million t and are ca. 30% less than the Zn-Pb sulfide ore resources in documented deposits. The galmans occurring in the Upper Silesian district due to low quality, environmental laws and conflicts with the spatial economy are not currently the subject of exploitation. The galman ore resources in undeveloped deposits require verification of resources in accordance with the new economic criteria.