Ogólną substancję polskiego budownictwa mieszkaniowego w miastach w dużym stopniu stanowią budynki wykonane w technologii prefabrykowanej – wielkopłytowej. Tradycyjne metody wykonawstwa ukształtowane przez wcześniejsze technologie rzemieślnicze okazały się zbyt mało wydajne dla zaspokojenia rosnącego popytu na mieszkania, w związku z tym już w latach 20. XX wieku wprowadzono tzw. styl międzynarodowy, który wypromował nowe materiały dla budownictwa: płyty, stal , żelbet oraz przemysłowe metody wytwarzania elementów. W ten sposób po 1945 roku w Europie, a od końca lat 50. także w Polsce rozpowszechnione zostało fabryczne budownictwo wielkopłytowe. Na tle budynków wykonanych w innych technologiach analizowane obiekty wielkopłytowe wyróżniają się szeregiem zalet, ale także całą listą mankamentów, co wcale jednak nie oznacza zmierzchu i zaniechania tej technologii w najbliższej przyszłości. Przeprowadzone studia literaturowe i badania dotyczą perspektyw dla nowoczesnego budownictwa wielkopłytowego, w tym założeń technicznych i kierunków rozwoju tej charakterystycznej odmiany technologii betonowego budownictwa prefabrykowanego. Celem przeprowadzonych badań i analiz jest wskazanie możliwości kształtowania nowoczesnych rozwiązań architektoniczno-technologicznych i funkcjonalno-użytkowych budynków mieszkalnych wielorodzinnych charakteryzujących się przestronnością pomieszczeń i pełną dostępnością dla osób z ograniczoną sprawnością ruchową. Przedstawiono analizy projektowe i możliwości rozwiązań budynków wykonanych ze współcześnie produkowanych betonowych elementów wielkowymiarowych.
EN
The general substance of Polish housing construction in cities is largely represented by buildings made in prefabricated, large panel technology. Traditional construction methods, with the use of earlier craftsmanship technologies, turned out to be too inefficient to meet the growing demand for apartments, and therefore in the 1920s, when the so-called "International style” was introduced, new materials and technologies paved the way for their use in the construction industry, i.e. slabs, steel, reinforced concrete and industrial methods of manufacturing elements. As a result, after 1945 in Europe, and from the end of the 1950s also in Poland, prefabricated large panel construction caught on. Compared to buildings made in other technologies, the analysed large panel buildings offer a number of advantages but are also marred with many drawbacks, nonetheless, this construction technology will still be in use in the nearest future. The conducted studies and research of the field specific literature concern prospects of modern large panel construction, in this prospects of technical assumptions and directions of development of this specific concrete prefabricated construction technology. The aim of the conducted research and analyses is to show how modern architectural and technological solutions as well as functional and utility solutions can be adapted for the needs of multi-family residential buildings in order to ensure spacious rooms and full accessibility for people with reduced mobility. The article presents design analyses and options offered by modern large-size concrete elements in building technologies.
3
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The article presents selected types of phase change materials (PCM) and their properties in terms of applications in construction and concrete technology. The purpose of using PCM is to allow the technological barrier to be exceeded in hot and dry climate conditions, enabling the construction of non-cracking concrete structures. Methodology of the multi-criteria decision-making process with the use of a relatively new decision-making tool in construction - the Analytical Hierarchical Process (AHP) is presented. Theoretical aspects of the method and an example of its practical use for the selection of the best material variant and concrete care method in the dry Syrian climate are presented. The conclusions resulting from the presented article concern two areas, i.e. the advisability of using phase change materials for temperature regulation in the maturing fresh concrete in dry climate conditions and the attractiveness of the AHP method justifying the advisability of choosing the maintenance methods in such conditions.
PL
W artykule przedstawiono wybrane rodzaje materiałów zmiennofazowych (PCM) oraz ich właściwości pod kątem zastosowań w budownictwie, w tym w technologii betonu. Celem stosowania PCM jako dodatku do świeżego betonu jest umożliwienie przekroczenia określonych barier technologicznych występujących w warunkach klimatu gorącego i suchego, gwarantując schładzanie betonu i tym samym wykonanie niezarysowanych konstrukcji betonowych. Przedstawiono metodologię wielokryterialnego procesu decyzyjnego związanego z wyborem różnych wariantów pielęgnacji betonu w warunkach ekstremalnie suchych z wykorzystaniem stosunkowo nowego narzędzia decyzyjnego w budownictwie jakim jest AHP tj. Analytic Hierarchy Process. Przedstawiono teoretyczne aspekty metody oraz przykład jej praktycznego zastosowania do wyboru najlepszego rodzaju cementu oraz betonu i metody jego pielęgnacji w suchym klimacie syryjskim. Wnioski płynące z przedstawionego artykułu dotyczą dwóch obszarów, tj. celowości stosowania materiałów PCM z przemianą fazową o stosunkowo niskiej temperaturze do regulacji temperatury w dojrzewającym świeżym betonie w suchych warunkach klimatycznych oraz atrakcyjności metody AHP uzasadniającej celowość wyboru alternatywnych metod pielęgnacji młodego betonu w takich warunkach.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł dotyczy wpływu czynników środowiskowych na trwałość żelbetowych zbiorników na wodę do picia. Przeanalizowano procesy korozyjne zarejestrowane w kołowych, ponad pięćdziesięcioletnich, sprężonych, nadziemnych, zbiornikach żelbetowych o pojemności 5000 m3, występujące szczególnie w obrębie prefabrykowanych, żebrowych stropów żelbetowych. Opisano proces destrukcji betonu i stali zbrojeniowej oraz zaproponowano metody naprawy. Wybór materiałów zabezpieczających konstrukcje jest dość skomplikowany, trudno wybrać tylko jeden rodzaj materiału zapewniającego bezpieczną użytkowalność zbiornika.
EN
The article deals with environmental influences on the durability of reinforced concrete tanks for drinking water. The corrosion processes recorded in circular, over 50-year-old, compressed, above-ground, reinforced concrete tanks with a capacity of 5000 m3, occurring especially within prefabricated, ribbed reinforced concrete ceilings, were analyzed. The process of concrete and reinforcing steel destruction is described and repair methods are proposed. The choice of materials protecting the structures is quite complicated, it is difficult to choose only one type of material ensuring the safe usability of the tank.
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł dotyczy obecnej nośności murowanego kolektora sanitarnego o dużych wymiarach przekroju poprzecznego wybudowanego w wykopie otwartym w latach 1893-1896 w Poznaniu. Na podstawie odwiertów cegieł i zaprawy określono aktualne cechy mechaniczne muru oraz wykonano analizy i obliczenia nośności konstrukcji przy jej wariantowych obciążeniach: tylko naziomem nieobciążonym, ławami budynku dwukondygnacyjnego z obciążeniem dodatkowym z tytułu ewentualnej nadbudowy.
EN
The article concerns the current load-bearing capacity of a brick sanitary sewer with large cross-sectional dimensions built in an open trench in the years 1893-1896 in Poznań. Based on the boreholes for bricks and mortar, the current mechanical properties of the wall were determined and analyzes and calculations of the loadbearing capacity of the structure were performed with its variant loads: only the unloaded surface, the footings of a two-storey building with an additional load due to a possible superstructure.
Modern construction standards, both from the ACI, EN, ISO, as well as EC group, introduced numerous statistical procedures for the interpretation of concrete compressive strength results obtained on an ongoing basis (in the course of structure implementation), the values of which are subject to various impacts, e.g., arising from climatic conditions, manufacturing variability and component property variability, which are also described by specific random variables. Such an approach is a consequence of introducing the method of limit states in the calculations of building structures, which takes into account a set of various factors influencing structural safety. The term “concrete family” was also introduced, however, the principle of distributing the result or, even more so, the statistically significant size of results within a family was not specified. Deficiencies in the procedures were partially supplemented by the authors of the article, who published papers in the field of distributing results of strength test time series using the Pearson, t-Student, and Mann-Whitney U tests. However, the publications of the authors define neither the size of obtained subset and their distribution nor the probability of their occurrence. This study fills this gap by showing the size of a statistically determined concrete family, with a defined distribution of the probability of its isolation.
PL
Współczesne normy budowlane zarówno z grupy EN, ISO jak i EC wprowadziły wiele procedur statystycznych do interpretacji uzyskiwanych na bieżąco (w trakcie realizacji obiektu) wyników badań wytrzymałości betonu na ściskanie, której wartości podlegają różnym przypadkowym wpływom, na przykład wynikającym z warunków klimatycznych, zmienności produkcji zmienności właściwości składników, które również opisują określone zmienne losowe. Podejście takie jest konsekwencją wprowadzenia do obliczeń konstrukcji budowlanych metody stanów granicznych uwzględniającej zbiór różnych czynników wpływających na bezpieczeństwo konstrukcji. Z tego powodu wdrożono w ostatnich latach wiele procedur kontrolujących i regulujących dotrzymanie przez producenta betonu granicznych parametrów mieszanki, poczynając od statystycznej, globalnej oceny wytrzymałości, poprzez procedury przedziałowe (karty kontrolne Shewarta), po skomplikowane analizy stochastyczne, zawierające drobnoprzedziałowe oceny ciągów wyników badań o ujednoliconej, statystycznie istotnej, wartości parametrów podstawowych wytrzymałości. Szczególnie dużo uwagi poświeca się, zarówno w praktyce budowlanej jak i w rozważaniach teoretycznych, zagwarantowaniu przez producenta mieszanki wytrzymałości betonu z 95% prawdopodobieństwem jej wystąpienia. W normie europejskiej PN-EN 206-1 wprowadzono dodatkowo termin rodzina betonów (ang. Family of concrete concept), która określono jako “(...) grupę betonów o ustalonej i udokumentowanej zależności pomiędzy odpowiednimi właściwościami”, bez podania jednak oznaczeń ilościowych odnośnie wielkości tej grupy i stabilizacji cech (na przykład wytrzymałości betonu na ściskanie) w jakichkolwiek przedziałach czasowych. Przy wytwarzaniu w sposób ciagły dużych ilości mieszanki betonowej, poprawne oszacowanie rodziny betonów jest zasadne z punktu widzenia niezawodności eksploatowanych później konstrukcji budowlanych, o czym świadczy bogata literatura zacytowana w artykule. Przyporzadkowanie betonu do rodziny jest ściśle zwiazane z relacją pomiędzy wytrzymałością a uwarunkowaniami technologicznymi. Wyznaczenie oddzielnych zbiorów (rodzin betonów) jest podziałem ciągu wyników badań wytrzymałości betonu na ściskanie na grupy o statystycznie ustabilizowanych parametrach wytrzymałościowych w określonych przedziałach czasowych ich wykonania. Przedmiotem analiz zamieszczonych w niniejszej pracy jest więc określona, szczególnie duża liczba wyników badań wytrzymałości betonu na ściskanie zebranych w ciągu jednego roku podczas betonowania kilku obiektów hydrotechnicznych o takiej samej klasie wytrzymałościowej C35/45 i stałej recepturze z drobnymi modyfikacjami sezonowymi (lato, zima). W części teoretycznej pracy podano podstawy weryfikacji hipotez o wyodrebnieniu szeregów czasowych wytrzymałości o statystycznej zwartości, tworzących tzw. rodziny betonu. Rozdziału wyników badan szeregu czasowego wytrzymałości dokonano stosując testy Pearsona, t-Studenta i Manna-Whitneya. Na wybranym przykładzie określono liczby uzyskanych podzbiorów oraz prawdopodobieństwa wystąpienia takich liczności. Jest to istotne wzbogacenie teorii jakości betonu o liczność statystycznie wydzielonej rodziny betonu z określeniem rozkładu prawdopodobieństwa jej wyodrębnienia.
8
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Zaostrzanie przepisów dotyczących izolacyjności termicznej ścian zewnętrznych budynków przeznaczonych na stały pobyt ludzi w wielu przypadkach istniejących obiektów stwarza problemy z dotosowaniem przegród do nowych wymagań. Dotyczy to m.in. ścian zewnętrznych z elewacją wentylowaną z okładziną z płyt kamiennych na ruszcie stalowym przymocowanym do konstrukcji ściany. W artykule przanalizowano zastosowanie różnych rozwiązań materiałowych w celu dostosowania ściany z tego typu elewacją wykonaną w latach 90. XX w. do wymagań określonych w warunkach technicznych obowiązujących od 31 grudnia 2020 r. (WT 2021).
EN
Strengthened regulations on thermal insulation of external walls of buildings intended for permanent residence of people in many cases creates problems with adapting to new requirements. A specific case is external walls with a ventilated facade stone slab cladding on a steel grate attached to the wall structure. The article analyzes the use of various material solutions so that a wall with this type of façade, made in the 1990s, of XX th century meets the requirements defined in the technical specifications, which are in force from 31 December 2020 (WT 2021).
9
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Popularne systemy ocieplania ścian zewnętrznych składają się z dwóch podstawowych warstw: termoizolacyjnej i wierzchniej – dekoracyjno-ochronnej, nakładanej na materiał do izolacji cieplnej. Termoizolację łączy się z ocieplaną ścianą najczęściej przez: przyklejenie przy użyciu zaprawy klejącej, masy klejącej albo kleju poliuretanoweg oraz zamocowanie przy użyciu łączników mechanicznych. Warstwą mającą kontakt z otoczeniem zewnętrznym jest tynk cienkowarstwowy, którego grubość przyjmuje się z przedziału od 1 do 5 mm w zależności od oferowanego na rynku systemu. Technologia wykonywania ocieplenia nie jest skomplikowana, jednak z praktyki budowlanej wynika, że w trakcie eksploatacji ujawniają się różne wady tynków, a przyczyna ich wystąpienia często nie jest jednoznaczna. Autorzy artykułu, po wykonaniu wielu ekspertyz warstw elewacyjnych budynków, chcieliby zwrócić uwagę na strukturę wewnętrzną tynku cienkowarstwowego i jego nieciągłości, by szukać w nich przyczyn występujących wad.
EN
Popular external wall insulation systems consist of two basic layers: thermal insulation and rendering system, connected to the insulated wall by means of adhesive layer and mechanical fasteners. The contact layer with the surroundings is a finishing coat, the thickness of which ranges from 1 to 5 mm, depending on the system offered on the market. The technology of wall insulation is not complicated, but construction practice shows, that many finishing coat defects are revealed during the exploitation, and the reason for their occurrence is not clear. The authors of the article, after making many expert opinions of the rendering systems of buildings, would like to draw attention to the internal structure of the thin-layer plaster and its discontinuities, in order to look for the causes of the defects in them.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Pierwsze budynki wielkopłytowe w Polsce powstały na przełomie lat 50. i 60. XX wieku i nic nie wskazywało na to, że będzie to technologia dominująca – z tendencją wzrostową – w następnych trzech dekadach. Z ostatniego raportu ITB wynika, że w kraju użytkuje się obecnie ok. 60 000 budynków wielokondygnacyjnych zamieszkałych przez 10 – 12 mln mieszkańców. Podobnie jak w innych zaawansowanych technologicznie krajach przygotowywane są wielokierunkowe plany rządowe dotyczące utrzymania i modernizacji wielkiej płyty. Autorzy artykułu, po wykonaniu wielu ekspertyz poznańskich budynków wielkopłytowych, przedstawiają swoje uwagi nawiązujące do tej problematyki.
EN
The first large-panel buildings in Poland were built at the turn of the 1950s and 1960s, and nothing indicated that it would be the dominant technology – with an upward trend - in the next three decades. According to the latest ITB report, there are currently around 60,000 multi-storey buildings inhabited by 10 – 12 million inhabitants in the country. As in other technologically advanced countries, multi-directional government plans are being prepared for the maintenance and modernization of the large panel. The authors of the article, after making many expert opinions of Poznań large-panel buildings, present their comments on this issue.
11
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule przedstawiono wyniki badania wpływu dodatku czerwonych ciałek krwi (preparatu białkowego) na strukturę napowietrzenia betonu cementowego. Wykonano badanie wytrzymałości na ściskanie oraz przeprowadzono ocenę parametrów napowietrzenia betonów (rozkład porów powietrznych z uwzględnieniem ich średnicy, całkowita zawartość powietrza A (%), zawartość mikroporów A300, powierzchnia właściwa porów powietrznych α [mm-1] oraz wskaźnik rozmieszczenia L [mm]). Analiza wyników wykazała, że preparat białkowy ma silne działanie napowietrzające beton zarówno pod względem wydajności, intensywności działania, jak i parametrów napowietrzenia.
EN
The article presents the results of the research on the influence of the addition of red blood cells (protein preparation) on the structure of air entrainment in cement concrete. Compressive strength tests were carried out and the concrete aeration parameters were assessed (air pores distribution taking into account diameters, total air content A (%), A300 micropore content, air pores specific surface α (mm-1) and distribution index L (mm).
Technologia betonu natryskowego jest znana od ponad 100 lat i stosowana głównie przy naprawach i renowacji konstrukcji żelbetowych. W artykule przedstawia się dwa unikalne w świecie zastosowania barwionego torkretu: pierwsze dotyczące odtworzenia elewacji historycznej estakady kolejowej wybudowanej na początku XX wieku w Gorzowie Wielkopolskim, drugie dotyczące wykonania w ostatnich latach wielkogabarytowej ściany krzywoliniowej w Muzeum Polin w Warszawie.
EN
The shotcrete technology has been known for over 100 years and is mainly used in the repair and renovation of reinforced concrete structures. The article presents two unique applications of colored shotcrete: the first one for the reconstruction of the historic façade of the railway flyover built at the beginning of the 20th century in Gorzów Wielkopolski, the second for the construction of a large-size curvilinear wall in the Polin Museum in Warsaw in recent years.
13
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł dotyczy historycznych uwarunkowań powstania kategorii Budownictwo przemysłowe z perspektywami jej rozwoju w XXI wieku. Przedstawiono rozwiązania projektowe adekwatne do stadiów rewolucji przemysłowej oraz współczesne wymagania stawiane takim obiektom. Podkreślono rolę myślenia proekologicznego w procesach projektowych, budowie i eksploatacji.
EN
The article concerns the historical conditions for the creation of the Industrial Construction category with prospects for its development in the 21st century. Design solutions adequate to the stages of the industrial revolution and contemporary requirements for such objects were presented. The role of pro-ecological thinking in design, construction and operation processes was emphasized.
W początkowych latach XXI wieku wybudowano w Polsce ponad 1500 wiaduktów betonowych. Zanotowano wiele przypadków braku mrozoodporności betonu już na etapie oddawania obiektów do eksploatacji. Proces miał nietypowy przebieg: następował drastyczny spadek wytrzymałości betonu na ściskanie bez charakterystycznego łuszczenia się powierzchni i ubytku masy. W artykule wyjaśniono to zjawisko i zaproponowano środki zaradcze.
EN
In the early 2000s, over 1,500 new concrete viaducts were built in Poland. There have been many cases of insufficient frost resistance of concrete as early as at the commissioning stage. The process had an unusual course: there was a drastic decrease in concrete compressive strength without characteristic flaking of the surface and weight loss. This phenomenon has been explained in the paper and the mitigation measures have been proposed.
15
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Projektowanie i realizacja oczyszczalni ścieków należą do najbardziej skomplikowanych procesów inwestycyjnych. Na równie wysokim poziomie muszą pozostawać procesy mechanicznego, biologicznego oraz chemicznego oczyszczania ścieków, wyposażenie technologiczne oraz procesy budowlane, zapewniające trwałość konstrukcji prawie wyłącznie betonowej przy agresywnych oddziaływaniach wewnętrznych i zewnętrznych. Jako konsultant przy realizowanych inwestycjach oczyszczalni ścieków zwracam uwagę w artykule na najczęściej występujące problemy przy budowie nowych obiektów i eksploatacji istniejących.
EN
The design and implementation of wastewater treatment plants are among the most complex investment processes. At an equally high level, mechanical, biological and chemical wastewater treatment processes, technological equipment and construction processes must be maintained, ensuring the durability of almost exclusively concrete structures with aggressive internal and external impacts. The author was a consultant for the investments being carried out and the article is to draw attention to the most common problems in the construction of new facilities and existing ones.