Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Skład chemiczny i jakość wód czwartorzędowego piętra wodonośnego w rejonie rekultywowanego wyrobiska piasku podsadzkowego Maczki-Bór w świetle wyników badań monitoringowych

Różkowski J., Witkowski A. J., Kropka J., Rzepecki S.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/2

1371--1376

EN

The paper presents the water quality of the Quaternary aquifer in the area of reclaimed open pit Maczki-Bór in the light of results of monitoring investigations carried out in 1995-2014. The area consists of mine workings, the reclaimed field of Bór Zachód, and the area of Bór Wschód, which is under reclamation. Processing and mining material from coal mines is mainly deposited in the mine excavations. In the northern part of the Bór Zachód field, there is a municipal waste dump for the Sosnowiec city. The monitoring network consists of 12 piezometers monitoring groundwater of the Quaternary aquifer, 3 monitoring points on the major dewatering canals, and 2 points on the Biała Przemsza River (upstream and downstream of the cumulative mine dewatering discharge). The monitoring of the leachate is carried out in 2 observation wells located in the deposited rock on the dumping ground of Bór Wschód. This article discusses the significantly spatially diverse chemistry and quality of groundwater and surface water affected by varied anthropopressure.

2

Jakość wód podziemnych w obszarze projektowanego ujęcia w Wojkowicach (trias, GZWP Bytom)

Różkowski J., Jóźwiak K., Sadowski S., Wesołowski S.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/2

1377--1382

EN

The paper discusses the quality of water of the Triassic aquifer in an anthropogenically changed area of water inflow to the designed groundwater intake W-1 in Wojkowice. The results are based on chemical determinations and hydrochemical modelling, and document the useful character of the water. The water is ofquality classes II-IV and shows increased contents of SO4, NO3, Mg and high values of total hardness. Bacteriological pollution was found in springs.

3

Ochrona ujęcia wód podziemnych „Zawada” w aspekcie zagrożeń geogenicznych i antropogenicznych

Różkowski J., Jakóbczyk-Karpierz S., Rubin K., Sitek S., Siwek P.

Technologia Wody

|

2016

|

Nr 4 (48)

18--24

PL

Ujęcie pięciotorowe wód podziemnych „Zawada” GPW S.A. w Katowicach jest rozlokowane w Karchowicach, Zawadzie i Pyskowicach. Ujęcie eksploatuje wody serii węglanowej triasu w obrębie GZWP Gliwice (nr 330) w ilości ok. 2,5 mln m3/rok, przy zatwierdzonych w 2014 roku zasobach eksploatacyjnych ujęcia 625 m3/h i depresja zwierciadła wody w otworach 12-27 m. Analiza podatności użytkowych wód podziemnych na zanieczyszczenie z uwzględnieniem wyników badań modelowych, aktualnego zagospodarowania terenu oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, wskazują na zróżnicowanie stopnia potencjalnego zagrożenia wód podziemnych. W obszarze ograniczonym izochroną 25-letniego dopływu wody do studni Pyskowice I i II, ujmowany poziom wodonośny jest izolowany miąższą warstwą ilastych utworów miocenu, więc ustanowienie strefy ochronnej, rozumianej jako teren ochrony pośredniej, w tym obszarze jest bezprzedmiotowe. W obszarach ograniczonych izochroną 25-letniego dopływu wody do studni Zawada II i IV oraz Jelina stwierdzono brak dostatecznej izolacji poziomu wodonośnego (wychodnie i wychodnie podczwartorzędowe skał węglanowych triasu). Największym zagrożeniem dla studni Zawada II, IV, Jeliny są zagospodarowanie rolnicze, nieskanalizowane obszary zabudowy wiejskiej oraz wody rzeki Drama, która niesie ładunek związków TCE i PCE wypłukiwany z obszaru Tarnowskich Gór, gdzie były stosowane w przeszłości w procesach technologicznych jako rozpuszczalniki. Wody eksploatowane studniami Pyskowice I i II należą do I i II klasy jakości, podczas gdy podwyższone stężenia NO3 i TCE i PCE w wodzie (8-9ug/dm3) obniżają jakość wody z tych studni do klasy III. Dla zapewnienia ciągłej i bezpiecznej eksploatacji ujęcia wód podziemnych „Zawada” istnieje, uzasadniona warunkami geologicznymi i zagospodarowaniem terenu, potrzeba ustanowienia strefy ochronnej w rejonie studni Zawada III i IV oraz Jelina. Wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie strefy ochronnej musi być poprzedzone wnikliwą analiza ekonomiczną, bowiem odkryty, szczelinowo-krasowy zbiornik wodonośny triasu może być odbiornikiem zanieczyszczeń łatwo migrujących zarówno pionowo, jak i lateralnie, bez możliwości samooczyszczenia.

EN

Groundwater well field. Zawada- about 2500000 m3 p.a. of water from the fractured -karst aquiferr Gliwice. Drinking; water is supplied for citizens of Zabrze, Gliw ice, Bytom and other nearby .smaller towns. Analysis of env ironmental conditions and land use revealed spatial differential of groundwater vulnerability to pollution. In the area of wells Pyskowice I and Pyskowice II the aquifer is covered by over a 50-m layer of Miocene clays. On thee other hand, scarce confinement was identified within the capture zones bounded by the isochrone of 25 years of groundwater flow to wells Zawada II, IV and .Jelina. Major threat to quality of groundwater abstracted by these wells is represented by agricultural activity, areas of rural housing without sewage system as well as water infiltrating from the river Drama, contaminated by TCE, and TCE, originating from industrial areas of Tarnowskie Góry town. Elevated concentration of NO3, TCE and PCE in the abstracted groundwater caused its deterioration - the groundwater was qualified lo the third class in accordance with polish regulations. The establishment of well field protection zone is problematic due to the presence of karst and specific character of human activities in the area.

4

Polska w projekcie World Karst Aquifer Mapping Project (WOKAM)

Różkowski J., Grabala D., Polonius A.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/2

1042--1046

EN

The article presents World Karst Aquifer Mapping Project (WOKAM). The goal of this project, implemented in 2012– 2015, is to establish the first karst aquifer world map, presenting karst aquifers, most important water intakes, karst springs and caves. Selection criteria of the karstic objects were discussed in the paper. Database, created on their basis covering the area of Poland, includes: 17 water intakes (extracting mainly from the Triassic carbonate aquifer of Silesian – Kraków monocline), 7 springs (including 5 vaucluses from Tatra Mountains), 23 caves (located mainly in Western Tatra Mountains and in Kraków – Wieluń Upland). There is a probability of location of individual hydrogeological objects from Poland on the world karst aquifer map considering the importance of the region.

5

Charakterystyka występowania mikroskładników w lokalnych systemach przepływu wód podziemnych w środowisku skał węglanowych i siarczanowych Niecki Nidziańskiej

Jóźwiak K., Różkowski J.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/1

796--800

EN

The paper presents variability of minor elements in fissured-karst waters (aquifer in gypsum and limestones rock of Neogene) and fissured waters (aquifer in marls of Upper Cretaceous) of Nida Basin in Southern Poland, which were sampled in the April 2011. Laboratory analyses of 26 minor elements in groundwaters (Ag, Al, As, B, Ba, Br, Be, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Li, Mn, Mo, Ni, Pb, Sb, Se, Sr, Tl, V, W, Zn, Zr and Fe), that are present in mostly in cationic form, were analysed the Acme Analytical Laboratories in Vancouver (Canada). Concentration of these components was determined with use of ICP-MS (inductively coupled plasma mass spectrometry) and ICP-AES (inductively coupled plasma atomic emission spectroscopy) using Plasma-40. The relations between the content of the analysed minor elements about very diverse of mobility in the groundwaters of local systems in the sulphate and carbonate rocks environment were discussed.

6

Skład chemiczny wód w utworach siarczanowych i węglanowych neogenu i kredy w rejonie Niecki Nidziańskiej

Różkowski J., Jóźwiak K., Chwalik-Borowiec A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 462

163--170

PL

W publikacji przedstawiono wyniki badań chemizmu wód podziemnych występujących w rejonie Niecki Nidziańskiej wykonanych w kwietniu 2011 r. Wody serii gipsonośnej badenu, reprezentujące lokalne systemy przepływu, mają mineralizację powyżej 2,00 g/dm3, a ich typ hydrochemiczny to SO4-Ca; wody ze źródeł ascenzyjnych, reprezentujące pośredni system przepływu, mają mineralizację 8,00–11,00 g/dm3 i są typu Cl-SO4-Na; wody krążące płytko: w wapieniach litotamniowych badenu mają mineralizację 0,40–0,70 g/dm3 i są typu HCO3-Ca, a w marglach górnokredowych – mają mineralizację 0,50–0,60 g/dm3, a ich typy hydrochemiczne to HCO3-Ca i HCO3-Ca-Mg. W badanych wodach podziemnych w najwyższym stężeniu spośród mikroskładników występują Sr (0,34–12,48 mg/dm3), Br (28,00–301,00 µg/dm3), Ba (9,00–121,00 µg/dm3) i Li (3,10–46,90 µg/dm3), niższe są stężenia Al, Cu, Sc, U, Rb, Mo i Zn (<0,50–44,00 µg/dm3).

EN

The paper presents the results of groundwater chemistry research in the Nida Basin carried out in April 2011. Water from the Badenian gypsum series represents local flow systems. Its mineralization is more than 2.00 g/dm3 and the hydrochemical type is SO4-Ca. Ascending springs represent an intermediate flow system. Their mineralization is 8.00–11.00 g/dm3 and the hydrochemical type is Cl-SO4-Ca. Chemistry of water circulating in shallow flow systems differs depending on lithology; in Badenian lithotamnium limestones the mineralization is 0.40–0.70 g/dm3, and the hydrochemical type is HCO3-Ca, and in Upper Cretaceous marls the mineralization is 0.50–0.60 g/dm3, and the hydrochemical types are HCO3-Ca and HCO3-Ca-Mg. The trace elements that occurr at highest concentration in the studied groundwaters include Sr (0.34–12.48 mg/dm3) and then Br (28.00–301.00 µg/dm3), Ba (9.00–121.00 µg/dm3) and Li (3.10–46.90 µg/dm3); subordinarily there are also: Al, Cu, Sc, U, Rb, Mo and Zn (<0.50–44.00 µg/dm3).

7

Udział wód z cieków w zasilaniu poziomu wodonośnego jury górnej na obszarze Wyżyny Krakowskiej

Różkowski J., Sadowski S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

519--524

PL

W artykule przedstawiono zjawisko infiltracji wód z cieków na obszarach krasowych Wyżyny Krakowskiej na tle hydrograficznym wyżyny. Na podstawie 8 serii badań scharakteryzowano dynamikę zmian sezonowych infiltracji wód z cieków do podłoża, łącznie z podziemnymi przepływami tych wód, w wybranych cząstkowych zlewniach krasowych Dłubni i Rudawy, dopływów lewobrzeżnych Wisły. Stwierdzono powszechność zjawiska w skali regionalnej, niewielki udział w zasilaniu poziomu wodonośnego jury górnej, dynamiczny charakter infiltracji wgłębnej warunkowany zmiennością zasilania.

EN

The paper present the problem of water infiltration from water courses into the basement in the karstic area of Cracow Upland against the background of its hydrographic system. The dynamics of seasonal changes of water infiltration from water courses into the basement were characterised based on 8 series of tests. This characterisation includes also the underground water flow in some fragmentary karstic catchment areas of the Dłubnia and Rudawa rivers, both left-bank tributaries of the Vistula River. It was found that this phenomenon was widespread on a regional scale and the dynamic character of subsurface infiltration is controlled by recharge variability. However, its contribution to the total Upper Jurassic aquifer recharge is small.

8

Propozycja zakresu monitoringu hydrogeoekologicznego źródeł regionu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej

Okoń D., Różkowski J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

437--442

PL

W latach 2008–2011 badaniami geologicznymi, hydrogeologicznymi i biotycznymi objęto 13 nisz źródliskowych źródeł drenujących głównie wody poziomu jury górnej na obszarze Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Zasygnalizowano możliwości zastosowania w badaniach wskaźników biotycznych. Przedstawiono propozycję zakresu monitoringu hydrogeoekologicznego stref źródliskowych obejmującą zespół wskaźników geomorfologicznych, hydrogeologicznych i biologicznych (mszaki, rośliny naczyniowe, okrzemki i fauna bezkręgowców), nawiązującą do przepisów Dyrektywy 2000/60/WE.

EN

The paper presents the study of 13 spring niches, draining mainly the Upper Jurassic aquifer in the Kraków-Częstochowa Upland, performed during 2008–2011, using geological, hydrogeological and biotic methods. Possibility of biotic indices application is shown and proposition of the scope of hydrogeoecological monitoring of spring niche zones is presented. Such monitoring should include the geomorphologic, hydrogeological and biological indices (moss, vascular plants, diatoms and invertebrate fauna), according to Directive 2000/60/WE.

9

Wyniki modelowania geochemicznego wód podziemnych serii gipsonośnej triasu gór Deshat Korabi

Jóźwiak K., Andrejczuk V., Różkowski J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 451 Hydrogeologia z. 13

107--113

PL

Badaniami hydrochemicznymi i modelowaniem geochemicznym objęto wody podziemne drenujące serię gipsów triasu w masywie Deshat Korabi (pogranicze Macedonii i Albanii), zbudowanym ze skał mezozoicznych. Badano wody źródeł termalnych w Dibra o typie hydrochemicznym wielojonowym, reprezentujące głębszy pośredni system krążenia oraz wody źródeł w Peshkopi typu SO4–Ca, reprezentujące lokalny system krążenia. Celem modelowania było rozpoznanie możliwości wytrącania się gipsu i kalcytu w strefach drenażu wód w opisywanych systemach krążenia wód podziemnych. W ramach modelowania specjacyjnego przeanalizowano różnice w rozkładzie specjacji i wartościach wskaźnika SI w lokalnym i pośrednim systemie krążenia wód podziemnych, w obszarze występowania krasu gipsowego. Wykonano modele – odwrotny i wprost, w celu jakościowej oceny procesów kształtujących skład chemiczny wód w lokalnym systemie krążenia.

EN

The groundwater draining the Triassic gypsum series in the Deshat Korabi massif (at the border between Macedonia and Albania), composed of Mesozoic rocks, was subjected to hydrochemical research and geochemical modelling. The study focused on the waters of thermal springs in Dibra, which represent a multi-ion type and a deeper transitional flow system, and the waters of springs in Peshkopi, representing a SO4–Ca type and a local flow system. The purpose of the modelling was to determine the possibility of precipitation of gypsum and calcite in the waters of the groundwater flow systems in drainage areas. The differences in the distribution of speciations and SI index values in local and transitional flow systems were analysed by speciation modelling in the area of gypsum karst occurrence. For the qualitative evaluation of the processes affecting the chemical composition of local waters of the flow system, inverse and forward models were made.

10

Ocena warunków siedliskowych stref źródliskowych metodą fitoindykacji w Ojcowskim Parku Narodowym i jego otulinie

Różkowski J., Sołtys-Lelek A., Barabasz-Krasny B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/2

593--602

PL

Artykuł dotyczy zagadnień z zakresu hydrogeoekologii. Przedstawiono w nim wyniki badań fitoindykacyjnych warunków siedliskowych wybranych stref źródliskowych w Ojcowskim Parku Narodowym i jego otulinie. Badane strefy źródliskowe położone są w dolinach potoków Prądnika i Sąspówki. Wspomniane doliny stanowią podstawę drenażu pośredniego i lokalnych systemów przepływu wód, rozwiniętych w masywie węglanowym jury górnej. W latach 2009–2010 w 21 niszach źródliskowych wykonano kartowanie hydrologiczne i zdjęcia fiosocjologiczne zgodnie z metodyką Braun-Blanqueta. Na ich podstawie obliczono wartości wskaźników ekologicznych, według Zarzyckiego: termicznego T, wilgotności W, trofizmu Tr, kwasowości R, zawartości materii organicznej H, świetlnego L. Wartości T odpowiadają mikroklimatowi od umiarkowanie chłodnego do umiarkowanie ciepłego. Wykazują współzależność z ekspozycją źródeł i termiką wód. Wartości W, odpowiadające siedliskom pośrednim pomiędzy świeżymi a wilgotnymi, są powiązane z głębokością występowania pierwszego poziomu wodonośnego. Wartości Tr wskazują na żyzność wód i gleb, zwłaszcza na obfitość azotu, co potwierdzają podwyższone stężenia NO3 w wodach. Wartości R odpowiadają siedliskom o odczynie obojętnym, typowym dla wód występujących w środowisku skał węglanowych. Wartości H są charakterystyczne dla gleb od mineralno-próchniczych do organogenicznych i wykazują związek z wartościami Eh w wodzie. Uzupełnienie badań hydrogeologicznych o badania fitoindykacyjne poszerza zakres rozpoznania środowiska hydrogeologicznego pierwszego poziomu wodonośnego.

EN

The paper presents problem from the field of hydro-geo-ecology. It shows the results of phytoindicational investigations of the habitat conditions of selected spring niches in Ojców National Park and its protection zone. These niches are located in the Prądnik and Sąspówka river valleys which are drainage zone of intermediate and local groundwater flow systems of the Upper Jurassic carbonate rocks. In the years 2009–2010 hydrological mapping and phytosociological relevés (according to Braun-Blanquet methodology) of 21 spring niches were done. Basing on these investigations values of ecological indicators after Zarzycki were calculated: T – temperature, W – moisture, Tr – trophy, R – acidity (pH), H – organic matter content, L – light. T values correspond to microclimate from cold to moderately warm one. They indicate interdependence with spring exposure and thermal conditions of the water. W values correspond to intermediate habitats between fresh and moist ones. They are connected with depth of occurrence of the first aquifer. Tr values indicate the abundance of mainly nitrogen in water and soil what is confirmed by higher concentration of NO3 in water. R values correspond to a habitat with neutral reaction (pH), typical of water circulating in the environment of carbonate rocks. H values are characteristic to soils from mineral-humus type to organogenic ones and they show relationship with Eh values in the water. Making up hydrogeological investigations with phytoindication ones will widen range of recognition of the Jurassic hydrogeological environment.

11

Chemizm wód podziemnych serii gipsonośnej badenu w północnej części zapadliska przedkarpackiego

Różkowski J., Jóźwiak K., Andrejczuk W.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/2

573--582

PL

Badaniami hydrochemicznymi, mineralogicznymi i modelowaniem hydrogeochemicznym objęto w latach 2003–2007 serię gipsonośną badenu w brzeżnej części zapadliska przedkarpackiego, w rejonie Buska Zdroju. Wody w tej serii występują w lokalnych systemach przepływu i pozostają w łączności hydraulicznej z wodami głębszych systemów przepływu. Są to wody słabo zmineralizowane typu SO4–Ca, podrzędnie SO4–HCO3–Ca. Wody serii gipsonośnej modyfikują chemizm wód poziomów górnokredowych występujących w pośrednich systemach przepływu. Na podstawie badań hydrogeochemicznych stwierdzono, że w płytkich systemach przepływu dominują proste formy jonowe, zaznacza się obecność form siarczanowych. Wody krążące w serii gipsonośnej są przesycone względem kalcytu, blisko stanu równowagi z gipsem, z tendencją do przesycenia ze wzrostem głębokości krążenia.

EN

Hydrogeological, chemical and modeling investigations of the gypsiferous Badenian series in the marginal part of the Carpathian Foredeep were carried out in the years 2003–2007. Groundwater in this series occurs in the local flow system and it is in hydraulic connection with groundwater in deeper located intermediate flow systems. They are slightly mineralized water, mainly of hydrochemical type SO4–Ca, sometimes SO4–HCO3–Ca. Groundwater of the gypsum series also modifies the chemistry of groundwater in the Upper Cretaceous which occurs in intermediate flow systems. On the base of hydrochemical investigation it has been stated that in the shallow flow systems simple ionic forms are dominant and presence of sulfate forms is observed too. Water circulating in gypsiferous series is oversaturated with regard to calcite and its chemistry is close to equilibrium with gypsum with tendency to oversaturation with growing depth of circulation.

12

Natural and anthropogenic factors that participate in the forming of the spring and benthic invertebrates in the karst area of Cracow–Częstochowa Upland (Poland)

Różkowski J., Dumnicka E.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 441 Hydrogeologia z. 10

139--143

EN

The authors have carried out their investigations at the karst carbonate massif of the Cracow–Częstochowa Upland (CCU) since the 1990s of the XX century. The Upper Jurassic aquifer, which is a Major Ground Water Basin (MGWB No 326), was delimited in this area. It is closely connected with surface waters including living biocenoses and other dependent from the state of water. At the area of the CCU exist several hundred springs. At the drainage areas of springs authors conducted interdisciplinary investigations, including hydrogeological, geochemical, geological studies performed in spring drainage areas. The communities of benthic invertebrates were determined as the biomarkers of the environmental state. In natural springs remarkable groups of species such as oligostenothermic, crenophilic or crenobiontic prevailed whereas in springs under anthropopression mainly eurybiontic species could be stated. Stygobiontic species were also found in a few springs. The study, done together with the recognition of regional land management and pollution sources, allow to estimate the influence of natural and anthropogenic factors on water environment and its biotic elements within the karstic area of the CCU.

13

Kształtowanie się chemizmu wód gipsowej jaskini Zołuszka (Ukraina, Mołdawia)

Andrejczuk W., Jóźwiak K., Różkowski J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/1

9-16

PL

Przedstawiono środowisko hydrogeologiczne krasu gipsowego w rejonie jaskini Zołuszka (pogranicze Ukrainy i Mołdawii). Celem badań wykonanych w lipcu 2008 r. było określenie chemizmu wód jezior jaskiniowych. Stwierdzono, że kształtuje się on w środowisku hydrogeochemicznym przejściowym. W ramach modelowania geochemicznego określono specjacje składników roztworu wodnego o wielkości wskaźnika nasycenia (SI) roztworu względem wybranych faz mineralnych. Chemizm wód został zrównoważony ze stężeniami O2 i CO2 w powietrzu jaskini. Wyniki badań hydrochemicznych i modelowe obrazują hydrogeochemiczną strefowość kompleksu wodonośnego drenowanego przez kamieniołom, warunkowaną budową geologiczną, warunkami krążenia oraz mikroklimatem jaskini. Wyróżniono anomalie przestrzenne związane ze zwiększonym zasilaniem ascenzyjnym z piętra wodonośnego kredy.

EN

The paper presents the results of the research of the Badenian gypsum karst hydrogeochemical environment in the area of the Zoloushka cave in Ukraine. The investigations were carried out in June 2008 with the main aim of determining mechanism of cave lake waters chemistry. It has been found that the chemical mechanism of these waters is formed in a transitional hydrogeochemical environment. On the basis of the results of a hydrogeochemical numerical model, some of the features such as the distribution of elements, molar concentrations and main speciation as well as saturation indices (SI) for the chosen mineral phases were calculated. The chemical mechanism of the water was balanced with concentrations of O2 and CO2 present in the air of the cave. The results of hydrogeochemical investigations and modeling show a clear hydrochemical zonation within the described hydrogeological complex drained by the quarry. This is related to the geological structure, flow conditions and the cave microclimate. Spatial anomalies connected with the increased upward flow from the Cretaceous aquifer have been distinguished.

14

Evaluation of intrinsic vulnerability of an Upper Jurassic karst-fissured aquifer in the Jura Krakowska (southern Poland) to anthropogenic pollution using the DRASTIC method

Różkowski J.

Geological Quarterly

|

2007

|

Vol. 51, No 1

17-26

EN

This paper demonstrates the evaluation of in trinsic vulnerability of karst-fissured waters in an Upper Jurassic aquifer by applying modified DRASTIC method. The area investigated is the Jura Krakowska (South Poland) - an area of upland merokarst (or relictkarst), where the Upper Jurassic aquifer is mainly unconfined. The method applied is a combination of a simulation model of the ground water aquifer (factors: netre charge, hydraulic conductivity, ground wa ter flow velocity in the aquifer) and a geographical in formation system - GIS model (depth of ground water table, lithology of vadosezone, thickness of Upper Jurassic aquifer), and additionally a soil factor was taken into account. In the area of the Jura Krakowska, 5 classes of intrinsic vulnerability to pollution were distinguished according to the values of vulnerability factors. These classes range from extremely high to low vulnerability (IP 200-50). Based on the synthetic map of vulnerability it emerges that high vulnerability indices cover 54% of the area studied while medium and low vulnerability indices cover 46% of this area. The modified DRASTIC method presented seems to be a useful tool to evaluate the intrinsic vulnerability of karst-fis sured aquifers of "Torcal" type with a scattered system of recharge and discharge, and a thick vadosezone of variable permeability. This is consistent with the method developed with European programme COST ACTION 620. All rating methods recommended for karst have limitations, there fore the method applied is constantly updated. Many of them are particularly use ful for areas of bare karst, mountain systems of "Aliou" type and in ar eas of complete karst develop ment (holokarst).

15

Środowisko hydrogeologiczne szczelinowo-krasowego zbiornika Jury Krakowskiej

Różkowski J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2002

|

nr 404

215--232

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę środowiska hydrogeologicznego wód szczelinowo-krasowych Jury Krakowskiej ze szczególnym uwzględnieniem wyników badań parametrów hydrogeologicznych zbiornika górnojurajskiego, warunków krążenia wód podziemnych, wyników badań modelowych dokonujących oceny odnawialności tych wód, badań krenologicznych, a także badań hydrochemicznych. Badania były wykonane głównie w ramach indywidualnego projektu KBN, realizowanego w latach 1998-2000. Głównym użytkowym poziomem wodonośnym Wyżyny Krakowskiej jest szczelinowo-krasowo-porowy poziom górnojurajski o charakterze odkrytym i przepływowym. Bloki matrycy skalnej traktowane są jako „element pojemnościowy", a rozdzielające je szczeliny i kanały krasowe jako „element przewodnościowy". W cyrkulacji wód podziemnych podstawowe znaczenie mają przepływy lokalne, a drenaż zbiornika górnojurajskiego ma charakter rozproszony. Moduły odnawialności zasobów w poszczególnych zlewniach cząstkowych wód podziemnych mieszczą się w przedziale od 4,85 do 6,06 dm3/skm2. Wody krążące w węglanowym masywie krasowym są przeważnie typu HCO3~a, słodkie (M =190~30 mg/dm3), słabozasadowe, średniotwarde, o względnie niskiej zawartości SiO2, Sr, Ba, agresywne (70% badanej populacji). Wartości wskaźnika nasycenia wobec kalcytu Slc badanych wód mieściły się w zakresie od —1,36 do +0,66.

EN

This paper presents characteristics of hydrogeological environment of fissure-karstic waters of the Cracow Juassic region with special reference to the results of field and laboratory investigations of hydrogeological properties of the Upper Jurassic aquifer, modelling of resources renewal, spring hydrogeology, and hydrochemistry. These investigations were conducted mainly as individual project KBN realized in 1998-2000. The Upper Jurassic fissure-karstic-porous aquifer is the main useful aquifer of Cracow Upland. It shows open character. Rock matrix blocks are treated as storage elements and fissures or karstic channels separating them — as transmissivity elements. In groundwater circulation, local systems are of essential significance and drainage of the Upper Jurassic aquifer is dispersed. Modulus values of resources renewal are from 4.85 dm3/skm2 to 6.06 dm3/skm2. Waters circulating in the carbonate karstic massif are mainly of HCO3-Ca hydrochemical type, fresh (M = 190-430 mg/dm3), slightly alkaline, of medium hardness, with relatively low concentrations ofSi02, Sr, Ba; in general they are aggressive (70% of the investigated population). Values of calcite saturation index Sl~ range from -1.36 to +0.66.

16

Górniczo-geologiczne warunki eksploatacji, zagrożenia naturalne i antropogeniczne w obszarze występowania złoża soli potasowych w rejonie Solikamska (Rosja)

Andrejczuk W., Pulina M., Różkowski J.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

1999

|

nr 4

41-48