Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ocena retencji glebowej na zrekultywowanych gruntach pogórniczych w Konińskim Zagłębiu Węgla Brunatnego

Szafrański Cz., Stachowski P., Kozaczyk P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 1

337-346

PL

Odkrywkowa eksploatacja węgla brunatnego wywołuje duże zmiany w środowisku przyrodniczym. W związku z powyższym uzasadnione jest badanie stosunków wodnych na rekultywowanych rolniczo terenach pogórniczych. Na tych obszarach występuje typowo opadowo-retencyjna gospodarka wodna, w której jedynym źródłem wody są opady atmosferyczne, gdyż zwierciadło wody gruntowej zalega bardzo głęboko i nie wywiera istotnego wpływu na uwilgotnienie wierzchnich warstw gleb tych terenów. W Konińskim Zagłębiu Węgla Brunatnego wiodącym kierunkiem zagospodarowania gruntów pogórniczych jest rekultywacja rolnicza, realizowana na podstawie "modelu PAN". Podstawą pracy były wyniki badań i obserwacji terenowych, prowadzonych od jesieni 2000 r. do września 2003 r. na 4 powierzchniach doświadczalnych o wielkości 0,32 ha każda, zlokalizowanych na zwałowisku wewnętrznym odkrywki "Kazimierz Północ" KWB "Konin", po przeprowadzonej w 1998 r. rekultywacji technicznej, a następnie rozpoczętej rekultywacji rolniczej. Obecnie obszar ten użytkowany jest rolniczo. Badania potwierdziły, że kształtowanie się zasobów wodnych na tych terenach zależy przede wszystkim od ilości i rozkładu opadów atmosferycznych w okresach wegetacyjnych oraz w poprzedzających je półroczach zimowych. Największe zapasy wody w wierzchniej warstwie badanych gruntów pogórniczych, osiągające wartości większe od polowej pojemności wodnej, wystąpiły w mokrym okresie wegetacyjnym 2002 r. W suchym okresie wegetacyjnym 2003 r. wystąpiły natomiast długie okresy niedoborów wody dla uprawianych roślin.

EN

Quarry exploration causes substantial changes in the natural environment. Therefore, it is justified to analyse water reserves in the agriculturally reclaimed soils of postmining grounds. Precipitation is the only source of water there because the groundwater table is situated deep enough to not affect soil moisture in the upper layers. In the Konin Lignite Basin, the key method of postmining grounds utilisation is agricultural reclamation based on the "PAN model". This paper presents the results of field study and observations carried out from autumn 2000 to September 2003 on four experimental plots, each of 0.32 ha, located at the inner waste heap of the "Kazimierz Północ" open pit of the "Konin" lignite mine, after accomplishment of technical reclamation in 1998 and the beginning of agricultural reclamation. Currently farming is continued in these areas. The analysis confirmed that water reserves depend mainly on the quantity and distribution of precipitation during vegetation periods and preceding winter seasons. The largest water reserves in the upper layers of postmining grounds (bigger than the field water capacity) occurred in the wet vegetation period in 2002. However, during the dry vegetation season in 2003 there were long periods of water deficiency for crop plants.

2

Wstępna ocena wpływu zbiornika Mściwojów na przepływy w rzece Wierzbiak i głębokości zwierciadła wody gruntowej w terenach przyległych

Szafrański Cz., Stefanek P.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2008

|

Tom 10

491-502

EN

The main aim of this paper is to evaluate the impact of the reservoir on regulating the flow of Wierzbiak river and groundwater levels in the neighbouring area. The paper contains the results of investigation and reconnaissance curried out at the area of Mściwojów storage reservoir from July 2007 to February 2008 . Mściwojów storage reservoir is located in Lower Silesia, near Wierzbiak river, at 35 + 375 of the river flow. The reservoir has been in use since year 2000. The main purpose of the reservoir is agricultural use but it also has some fire-fighting and flood control functions. The basement researches contain: measurement of water level in Wierzbiak river and the storage reservoir, groundwater levels measurement in neighbouring area of the reservoir as well as measurement of the speed of water flow in designated hydrometric cross-sections. The initial results of the researches indicate that Mściwojów storage reservoir has a significant impact on regulating the runoff at Wierzbiak river. A positive effect of reservoir on the groundwater levels in neighbouring areas has been also observed. The short period of detailed investigations and field observations does not allow to formulate of concrete conclusions. These investigations will be continued in next hydrological years which will also make possible analysing the influence of height and distribution of precipitation on values of flux and their variability in the studied hydrometric cross-sections of the Wierzbiak river. Detailed examinations of the top layers of soils in the upper catchment this river and periodical measurements of water quality in the Wierzbiak river, in the Mściwojów reservoir and groundwaters in neighbouring terrains will be also executed. Several years' investigations and field observations conducted this way will allow to give the detailed opinion on the influence of Mściwojów storage reservoir on regulation of fluxes in the river Wierzbiak, on flood protection and enlargement of water resources in this catchment, and also on the quality of water running off from the reservoir

3

Ocena wybranych składników bilansów wodnych małych zlewni leśnych o zróżnicowanych warunkach siedliskowych

Stasik R., Szafrański Cz., Liberacki D., Korytowski M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2008

|

Tom 10

557-565

EN

The need of the best utilization of water resources of catchments in Wielkopolska, results from the fact that region this is numbered to the most water scarce areas of Poland [6]. In addition this deficit is gradually deepening, when the annual sum of precipitation does not excess 500 mm [2]. Improvement of water reserves in habitats is one of aims of so-called small retention presented in "Principles of planning and realization of small retention in Polish State Forests" [7]. It may be realized among others through regulated runoff in meliorated forest catchments and by that better utilization of the natural retention abilities of the soils of these catchments [1, 5]. In order to limit the size of runoffs and utilize retention water in small catchments for maximum productivity of forest areas, good acquaintance of the balance structure of these catchments in diverse habitat conditions is necessary. The aim of investigations presented in this paper is analysis of selected components of water balances is in small forest catchments with diverse habitat conditions, located in the area of Wielkopolska. Results of investigations and field observations from hydrological years 2001, 2002 and 2005 were used in investigations. Variation of the annual sums of precipitations was accepted as the main criterion for selection of hydrological years. Investigations were carried out in two catchments: watercourse Hutka and ditch G-8, distant from each other about 250 km. Catchment of ditch G-8 is located in the south part of Wielkopolska in forests belonging to Forest Experimental Institution Siemianice (LZD) of Poznan University of Life Sciences. Catchment of Hutka is located in central part of Puszcza Zielonka about 20 km south east from Poznan. Carried out investigations of two small lowland catchment indicate significant impact of meteorological conditions as well as forest habitats on runoff index, retention changes in analyzed hydrological years. Runoff indicators from G-8 catchment were several times higher than indicators from Hutka catchment in winter half-years. Runoff index in G-8 was significantly, even several times smaller, in summer half-years than runoffs in winter half-years. Runoff indicators were significantly leveled at Hutka. The water retention changes observed at Hutka catchment were significantly higher than retention changes at G-8 catchment. Investigations confirmed, that in summer half-years the predominant role in water balances discussed catchments has field evaporation. Lower runoff indices in summer half-years in comparison with winter half-years the winter and decrease of retention prove that fact

4

Contents of biogenic components in surface waters of small catchments in the Zielonka Forest

Liberacki D., Szafrański Cz.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2008

|

Tom 10

181-192

PL

Jakość wód powierzchniowych jest obecnie jednym z najbardziej istotnych zagadnień w badaniach nad ochroną środowiska. Wzrastające zapotrzebowanie na wodę, obserwowane w ostatnich latach, zmusza do ochrony jej zasobów, nie tylko pod względem ilości, ale również jakości. Dynamika przemieszczenia różnych minerałów i związków organicznych oraz ich różnych form chemicznych jest uzależniona od wielu czynników, głównie od: zarządzania zlewnią, typem gleby, nawożenia mineralnego i opadów. W ostatnich latach znaczne zmiany zostały wprowadzone w metodach uprawy stosowanych w rolnictwie, polegające na redukcji stosowania nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin. Jednakże należy podkreślić, że transport wodny związków chemicznych zależy od wielu czynników (własności gleby, topografii, warunków pogodowych i sposobu uprawy) i może być bardzo długim procesem, trwając od kilku do kilkunastu lat. Podstawową metodą mającą na celu poprawę jakości wody jest zmniejszenie wprowadzania pierwiastków biogennych, takich jak: azot, fosfor i potas. Celem pracy jest ocena zawartości składników biogennych w wodach powierzchniowych w małych zlewniach zlokalizowanych na terenie Puszczy Zielonka. Przedmiotem badań były dwa cieki nizinne: ciek Hutka do przekroju Huta Pusta oraz ciek Potaszka do przekroju Potasze. Zlewnia cieku Hutka jest zalesiona w 89%, natomiast zalesienie zlewni cieku Potaszka wynosi zaledwie 15%. Badania i obserwacje polowe były prowadzone w latach hydrologicznych 2003÷2005. Składały się one zarówno ze standardowych pomiarów hydrometeorologicznych dotyczących rejestracji poziomów wody w ciekach, codziennej rejestracji opadów, jak z miesięcznej analizy jakości wody w ciekach Hutka i Potaszka oraz w śródpolnym i śródleśnym oczku wodnym. Analizy laboratoryjne próbek wody obejmowały 20 wskaźników i składników charakteryzujących fizyczne, chemiczne i tlenowe warunki a także zawartość substancji biogennych. Analiza wody została wykonana zgodnie z wytycznymi zawartymi w "Wykazie norm z zakresu analityki wody i ścieków". Badania i obserwacje terenowe prowadzone w latach hydrologicznych 2003÷2005 wykazały, że jakość wód w omawianych ciekach pod względem zawartości różnych form chemicznych azotu odpowiadała I - klasie bardzo dobrej jakości. Natomiast pod względem zawartości fosforanów oraz potasu wody powierzchniowe należy zakwalifikować do IV klasy - niezadowalającej jakości, a w roku 2003 do najgorszej V klasy - wód złej jakości

5

Problemy gospodarowania wodą w rolnictwie Wielkopolski

Przybyła Cz., Szafrański Cz.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 2a

25-38

PL

W pracy przedstawiono aktualne zagadnienia związane z gospodarowaniem wodą na obszarach wykorzystywanych rolniczo. Przedstawione działania wskazują na możliwości zwiększenia ilości dostępnej wody, intensywności jej obiegu, a także poprawy efektywności wykorzystania zasobów wodnych Wielkopolski do jej zrównoważonego rozwoju. Realizacja tych zadań będzie możliwa dzięki budowie sztucznych zbiorników retencyjnych, budowie małych wiejskich stawów, a także piętrzeniu wody w jeziorach oraz odbudowie istniejących oczek wodnych. Istotne znaczenie, poza prawidłową konserwacją urządzeń i systemów melioracyjnych, będzie odgrywało sterowanie retencją gruntową w dolinach rzek i małych cieków za pomocą regulowania odpływu na zmodernizowanych oraz nowo wybudowanych urządzeniach piętrzących.

EN

The paper presents actual problems of water management in agriculturally utilized areas. Proposed actions indicate a possibility of increasing water resources, its circulation intensity and suggest how to improve the effectiveness of balanced utilization of water resources in Wielkopolska. Variability of meteorological conditions, frequent water deficiencies and their unfavourable distribution require large investments in water retention in the agricultural landscape that have to be undertaken in the future. These tasks could be accomplished by constructing artificial retention reservoirs, building small rural ponds, damming up the water in lakes and rebuilding the existing mid-field ponds. Apart from the correct conservation of the drainage installations and systems, very important is also the proper control of ground retention in river valleys and small water courses by regulating the outflow from modernized and new-built water damming installations.

6

Wpływ zabiegów rekultywacyjnych na uwilgotnienie gleb wytworzonych z gruntów pogórniczych

Szafrański Cz., Stachowski P., Kozaczyk P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2001

|

T. 1, z. 2

115--126

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań i obserwacji terenowych prowadzonych w południowej części zwałowiska wewnętrznego odkrywki Pątnów, na którym od 1978 roku były prowadzone zróżnicowane zabiegi rekultywacji rolniczej. Szczegółowej analizie poddano uwilgotnienie w suchym i mokrym okresie wegetacyjnym na 4 poletkach doświadczalnych, na których uprawiano lucernę siewną i żyto ozime. Z badań wynika, że wierzchnie warstwy rekultywowanych rolniczo gleb terenów pogórniczych mają zróżnicowany skład granulometryczny i właściwości fizyczno-wodne, co ma wyraźny wpływ na ich uwilgotnienie. Na podstawie badań potwierdzono także istotny wpływ różnych zabiegów rekultywacji rolniczej na zdolności infiltracyjne i retencyjne wierzchnich warstw gleb wytworzonych z gruntów pogórniczych.

EN

The paper presents results of field research and observations carried out in the hydrological years 1992/1993 to 1997/1998 in the inner waste heap of the “Pątnów” opencut mine, situated in the Kujawskie Lake District (52°’ N, 18°’ E). Field research and observations were conducted in 4 experimental plots undergoing agricultural land reclamation, with differing agricultural uses and uniform mineral fertilisation. The research results indicate that Upper layers of agriculturally reclaimed soils in postmining areas are characterised by differences in texture and physical and hydrological properties, which significantly affects water balances in the soils of the area.